Καλβίνος

Το ενεστώς έτος 2009 συμπληρώνονται 500 χρόνια από τη γέννηση του Καλβίνου, του ανθρώπου που μαζί με το Λούθηρο νομιμοποίησαν θεολογικά-ιδεολογικά μέσω της προτεσταντικής ηθικής και του πουριτανισμού τον αγγλοσαξονικό καπιταλισμό. Ο Καλβίνος ολοκλήρωσε την αντιστροφή της χριστιανικής θρησκείας η οποία από θρησκεία των φτωχών και των απόκληρων έγινε θρησκεία των πλουσίων(σύμφωνα με τον Μάξ Βέμπερ, η υλική επιτυχία είναι πλέον απόδειξη της παντοδύναμης θείας χάριτος).
Ο Θεός παύει πια να είναι ο μεγάλος «Αγαπών», Αυτός που δια της Αγάπης ενοποιούσε και συνείχε, Αυτός που ευλογούσε την κοινότητα, το Εμείς και το ευρωπαϊκό έθνος-κράτος. Ο λουθηρανικός και πιο πολύ ο καλβινικός αρχετυπικός Θεός δεν είναι πλέον ο Θεός της συμπόνιας, της «άγιας συμπάθειας», αλλά ο Θεός της βούλησης για δύναμη του Ατόμου. Η αλλαγή που οδήγησε στην προτεσταντική μεταρρύθμιση, άρχισε από τον Αυγουστίνο και τους γερμανούς φιλοσόφους. Το λουθηρανικό δόγμα του απόλυτου προορισμού, αυτός ο απόλυτος ντετερμινισμός, που πρακτικά επιχειρεί να χτυπήσει την εξαγορασμένη (δια της φιλανθρωπίας και τα συχωροχάρτια) σωτηρία της Καθολικής Εκκλησίας, αν και φαινομενικά μειώνει τον ατομικισμό στην ουσία τον επιτείνει δια του καλβινικού εκδημοκρατισμού του. Ο «εκλεκτός» του Θεού έχει πλέον ποικίλη κοινωνική προέλευση (αρκεί κάποιος τελικά να γίνει πλούσιος) και παρέχει περισσότερα περιθώρια ελευθερίας, καθώς το μόνο πλαίσιο ελέγχου είναι η προτεσταντική ηθική, η λεγόμενη «ασκητική εγκοσμιότητα» (η αναχώρηση εντός του κόσμου που είναι συνυφασμένη με τη συσσώρευση-αποταμίευση). Η κοινωνική συνέπεια αυτής της αλλαγής είναι ότι η ανθρώπινη ενέργεια ξοδεύεται πλέον σ’ αυτόν τον κόσμο προς όφελος του ατόμου και δεν χάνεται πέραν αυτού. Επίσης, η ενέργεια αυτή, που έχει ως κίνητρο τη θέληση για δύναμη, δεν νομιμοποιείται πλέον από την Αγάπη, αλλά από το πανίσχυρο Θέλημα ενός Θεού όχι απλώς της δύναμης αλλά της παντοδυναμίας. Έτσι, το άτομο ως φορέας της θεϊκής θέλησης καθίσταται «ιερό» (ο καθένας φέρει το Θεό μέσα του). Αυτή η νέα, από-κοσμη και α-κοινωνική ιερότητα, το άτομο, θα είναι αυτό που λόγω του από-κοσμού του θα συγκρούεται με τον κόσμο, δηλαδή τη συλλογικότητα. Όμως, αν και ο απόλυτος προορισμός δίνει το πάνω χέρι στο άτομο, ο Καλβίνος εκδημοκρατίζει αυτή την αρχή ανοίγοντας την πόρτα της αναγέννησης (born again) και στους μη εκλεκτούς. Ο λόγος είναι εντελώς πρακτικός. Οι απόλυτα «καταραμένοι» δεν είχαν κανένα κίνητρο να δουλεύουν, αφού έτσι κι αλλιώς δεν υπήρχε γι’ αυτούς οδός σωτηρίας. Οπότε έπρεπε να τους δοθεί ένα κίνητρο, η σωτηρία της αναγέννησής τους ως εκλεκτών δια του ατομικού πλουτισμού.
Πάντως, ο προτεσταντισμός ήταν αρχικά αντίθετος στην καπιταλιστική συσσώρευση και μόνο όταν αυτή αποσπάστηκε από την αστική κοινωνία βρήκε τον ξέφρενο ρυθμό της μέσω του ηδονισμού. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον Μπελ «Η προτεσταντική ηθική είχε συντείνει στον περιορισμό της καταναλωτικής (και μη καπιταλιστικής) συσσώρευσης. Όταν η προτεσταντική ηθική αποσπάστηκε από την αστική κοινωνία, απέμεινε σ’ αυτή μόνο ο ηδονισμός, και το καπιταλιστικό σύστημα έχασε την υπερβατική ηθική του». Αλλά δεν είναι η προτεσταντική ηθική που αποσπάστηκε από την αστική κοινωνία, αυτό εξάλλου φαίνεται να μη συμβαίνει ποτέ, αντίθετα η καπιταλιστική δραστηριότητα αποσπάστηκε από τον προτεσταντικό υπερηθικολόγο πουριτανισμό –δεν είχε πλέον ανάγκη τη νομιμοποίησή του. Ο καταναλωτικός-ηδονισμός, ή αλλιώς η επιδίωξη της ευτυχίας μέσω του καταναλωτισμού θα γίνει ως τρόπος ζωής το νέο όχημα του καπιταλισμού, που θα απεκδυθεί από ένα σημείο και μετά την αντιαναπτυξιακή πουριτανική ηθική, και θα ασπαστεί τον οικονομικό Πραγματισμό (ωφελισμό), γεγονός για το οποίο οδύρονται ο Βέμπερ και κυρίως ο Μπελ. Υπ’ αυτή την οπτική, η επιστροφή στα όρια της συσσώρευσης που έθετε η προτεσταντική ηθική και την οποία διακηρύσσει ως σημερινή λύση ο νεοσυντηρητικός Ντάνιελ Μπελ, μοιάζει προοδευτική και ουμανιστική!

Εφήμερα

Βουλευτές και πρώην βουλευτές όλων των κομμάτων της Βουλής, στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο νέος αρχηγός της ΕΛ.ΑΣ. ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος και συγκεντρώθηκαν χθες σε ξενοδοχείο της Αθήνας. Ο πρόεδρος της Πανηπειρωτικής εξέθεσε δια μακρόν τα προβλήματα αλλά και τους στόχους της Ομοσπονδίας, που είναι, η «Ηπειρωτική Στέγη»(η ανέγερση Πνευματικού Κέντρου που θα στεγάσει και την Πανηπειρωτική), τα «ηπειρωτικά κληροδοτήματα»(πρόκειται για 10.000 κληροδοτήματα, τα μισά εκ των οποίων προέρχονται από Ηπειρώτες και των οποίων η διαχείριση είναι «σκοτεινή»), οι ενέργειες για την «Ανάπτυξη της Ηπείρου και την προστασία του περιβάλλοντος»(Πρόκειται για ζητήματα που αφορούν στο φυσικό αέριο, τη σιδηροδρομική σύνδεση, την ιόνια οδό αλλά και τη μόλυνση του Καλαμά, της Παμβώτιδας και του Αμβρακικού καθώς τις συνέπειες από το επικείμενο νέο φράγμα του Άραχθου). Η προσπάθεια είναι αξιέπαινη, αρκεί να έχει και αποτέλεσμα, καθώς αφορά μία από τις πιο φτωχές περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δίωξη εναντίον των πρυτανικών αρχών του Πολυτεχνείου άσκησε χθες ο εισαγγελέας διότι το γνωστό ιστολόγιο Indymedia χρησιμοποιεί τον «σέρβερ» του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Αλήθεια γιατί κατηγορείται ο κ. Μουτζούρης και οι δύο αντιπρυτάνεις; Είναι παράνομο το Indymedia; Αν είναι μπορούν να το κατεβάσουν-να το κλείσουν. Αν δεν είναι γιατί κατηγορούνται οι πρυτανικές αρχές;