Μπορίς Βιαν: «Ετούτα τα κορίτσια…Τόσο τα ηλιοψημένα τους κορμιά είναι σκληρά/Που θα ’τανε ωραίο να τα κάνουμε να κλαίνε […] Πάντα ελπίζουμε να δούμε το μηδέν να οδύρεται».
Είδα το χέρι του Ανρί, αλλά η τοποθέτησή μου υπέρ της Ιρλανδίας ακυρώνεται από «το χέρι του θεού»(Μαραντόνα). Είδα και τη λιτή ανακοίνωση του 66χρονου Όσκαρ Λαφονταίν για τον καρκίνο του και λυπήθηκα. Ταυτόχρονα με πιάνει σύγκρυο στη σκέψη ότι θα είμαι αναγκασμένος να βλέπω το απάνθρωπο, υπερεγωτικό εκείνο χαμόγελο του Τόνι Μπλερ, ο οποίος ενδέχεται να είναι ο πρόεδρος της ΕΕ (έναντι 25 εκατομμυρίων ευρώ φυσικά)! Αλλά που οδεύει η ΕΕ; Η Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με τον Χάμπερμας βρίσκεται στην κατεύθυνση της καντιανής λογικής αλλά χρειάζεται να εξελιχθεί περαιτέρω προς αυτή την κατεύθυνση με την υιοθέτηση ενός συντάγματος και την ανάπτυξη ενός ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου και μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Η ανάπτυξη σε όλο τον κόσμο περιφερειακών ενώσεων τύπου ΕΕ θα καταστήσει, λέει πάντα ο Χάμπερμας, εσωτερική υπόθεση την εξωτερική πολιτική. Θα έχουμε δηλαδή μια παγκόσμια εσωτερική πολιτική και την συνακόλουθη κατάργηση του κριτηρίου αυτοπροσδιορισμού με βάση το σχήμα «εχθρός-φίλος», που θα αντικατασταθεί από το κριτήριο της ανεκτικότητας και του σεβασμού του άλλου. Αλλά όταν ο Χάμπερμας μιλάει για ανεκτικότητα τι εννοεί; Η ανεκτικότητα εμπεριέχει μια πατερναλιστική συνδήλωση, καθώς ο πολιτισμός της πλειοψηφίας (ή ο κυρίαρχος πολιτισμός) είναι πρόθυμος να «ανεχθεί» την παρεκκλίνουσα πρακτική της μειοψηφίας, όπως στην περίπτωση του μπλογκ Indymedia στο Πολυτεχνείο. Η πλειοψηφία, δηλαδή, κάνει χάρη (με την «έννοια της παροχής αδείας») στη μειοψηφία υπό τον όρο ότι η μειονότητα να μην υπερβαίνει το «όριο ανοχής». Αλλά ποιος, ποια «αυθεντία» θέτει τα όρια της ανοχής, αυτού που πρέπει να αποδεχθούμε και αυτού που δεν πρέπει; Η ερωτηματοθεσία αφ’ εαυτής φανερώνει ότι η ανεκτικότητα (εφ’ όσον εφαρμόζεται εντός ενός ορίου) εμπεριέχει και τη μη ανεκτικότητα. «Σήμερα» σύμφωνα με τον Χάμπερμας, «βρίσκουμε αυτό το παράδοξο, επί παραδείγματι, στην αντίληψη της ‘’αμυντικής δημοκρατίας’’, σύμφωνα με την οποία οι δημοκρατικές ελευθερίες του πολίτη περιορίζονται από την πρακτική των εχθρών της δημοκρατίας» (σ.σ. δηλαδή τους τρομοκράτες). Καμία λοιπόν ελευθερία για τους εχθρούς της ελευθερίας. Αυτό είναι το όριο της σημερινής ανεκτικότητας του αστικού κράτους. Με αυτό το παράδειγμα ο Χάμπερμας καταδεικνύει ότι «η παντελής αποδόμηση της έννοιας της ανεκτικότητας οδηγεί σε παγίδα». Και τούτο διότι σε μία δημοκρατία «κανείς δεν έχει το προνόμιο να χαράζει τα όρια της ανεκτικότητας μόνο από την οπτική γωνία των εκάστοτε δικών του αξιολογικών τοποθετήσεων». Αλλά έχουμε σήμερα δημοκρατία; Σε κάθε περίπτωση, τα όρια αυτά καθορίζονται με βάση τους κοινούς αξιολογικούς προσανατολισμούς που βρίσκουν την έκφρασή τους στο Σύνταγμα. Αλλά τι σημαίνει κοινοί προσανατολισμοί, αν όχι οι προσανατολισμοί της πλειοψηφίας ή του κυρίαρχου πολιτισμού; Αυτό δεν το αγγίζει ο Χάμπερμας αρκούμενος στην «ιδιάζουσα ανακλαστικότητα» του Συντάγματος. Συνεπώς, τα όρια ακόμη και η υπέρβασή τους («ειρηνική ανυπακοή») καθορίζονται από το Σύνταγμα με ό,τι αυτό σημαίνει (δηλαδή την αποτύπωση ενός συγκεκριμένου συσχετισμού δυνάμεων). Σ’ αυτή την κατεύθυνση το Σύνταγμα ανέχεται ακόμη και τους αντιπάλους της δημοκρατίας (όπως τους βλέπει η πλειοψηφία), οι οποίοι αύριο θα μπορούσαν να αποδειχθούν οι πραγματικοί φίλοι της. Η «ανοιχτή κοινότητα» δεν υπόσχεται λέει ο Γερμανός φιλόσοφος μόνο «αλληλεγγύη και μη διακριτική συμπερίληψη, σημαίνει συγχρόνως το ίδιο δικαίωμα του καθενός για ατομικότητα και διαφορετικότητα». Αλλά αυτό είναι ένα θεωρητικό σχήμα. Το Σύνταγμα, έτσι όπως είναι όλα τα συντάγματα σήμερα, αλλά και οι δυτικές κοινότητες έχουν παύσει να είναι «ανοιχτά», δηλαδή ανεκτικά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου