Εμμανουέλ Τοντ

Χιλιάδες νεκρά πουλιά πέφτουν σαν βροχή από τον ουρανό στο νότο των Ηνωμένων Πολιτειών, χωρίς κανείς να γνωρίζει γιατί. Στην Ακτή Ελαφαντοστού 210 άνθρωποι έχουν αλληλο-σκοτωθεί και όλοι γνωρίζουν την αιτία καθώς η Αφρική είναι πλέον το πεδίο σύγκρουσης των συμφερόντων των χωρών της Δύσης και της Κίνας. Όσο για το ευρώ, αυτό σύμφωνα με τον Εμμάνουελ Τοντ θα «πέσει» κατά 90% εντός του 2011. Ο Τοντ δεν είναι κατά του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος αλλά προβλέπει την πτώση του λόγω της λανθασμένης ευρωπαϊκής πολιτικής που βασίζεται σε μία λιτότητα η οποία θα αναπαράξει την παγκόσμια κρίση. Αντίθετα, οι Αμερικανοί έχουν αντιληφθεί ότι το πρόβλημα της σημερινής κρίσης είναι η συνολική ζήτηση και προσφεύγουν στη λειτουργία των κεϋνσιανών μηχανισμών στήριξης της ζήτησης αλλά και στη νομισματική ευελιξία. Δυστυχώς, στην Ευρώπη κυριαρχεί ο πόλεμος όλων εναντίον όλων στην οικονομία, ο ανταγωνισμός μέσω της μείωσης του κόστους εργασίας, η οικονομική αποτελεσματικότητα κι ένας ηλίθιος προστατευτισμός. Για το λόγο αυτό θα είναι έκπληξη αν το ευρώ διασωθεί εντός του 2011. Αν διασωθεί αυτό θα συμβεί στο πλαίσιο αναπροσανατολισμού των ευρωπαϊκών οικονομικών πολιτικών. Στο ερώτημα, αν, τελικά, αυτή η κρίση μπορεί να αποβεί θετική, ο Τοντ αποφαίνεται θετικά, αλλά με επιφύλαξη. Αυτό που τον καθιστά επιφυλακτικό είναι η αργή ιδεολογική διαδικασία, η καθυστερημένη αντιπαράθεση και ο σχετικά άμορφος χαρακτήρας των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Όταν μιλά για αργή ιδεολογική διαδικασία αναφέρεται στη γήρανση των δυτικών κοινωνιών, στον ατομικισμό τους σε συνδυασμό με τις ναρκισσιστικές συμπεριφορές των ανθρώπων που δεν ενδιαφέρονται για κανέναν άλλον πέραν του εαυτού τους, και στην απουσία συλλογικών πίστεων και κατ’ επέκταση στην αδυναμία λήψης συλλογικών αποφάσεων εξαιτίας της απολιτικοποίησης. Σήμερα, υπάρχει στην Ευρώπη η σύγκρουση δύο τάσεων, υπάρχει αφ’ ενός η γενική κρίση των ιδεών που θα μπορούσε να επιταχύνει τις εξελίξεις και να οδηγήσει στη λήψη γρήγορων αποφάσεων και αφ’ ετέρου η καθυστερημένη αντίδραση λόγω του ναρκισσισμού των αναπτυγμένων κοινωνιών, που τις καθιστά ικανές να συνεχίσουν να οδεύουν κι αυτό το χρόνο άπραγες. Όσο για τη διέξοδο, αυτή είναι διττή: Από τη μια πλευρά η επιστροφή στα εθνικά νομίσματα, καθώς το παρόν σύστημα στρέφει τους Ευρωπαίους τους μεν εναντίον των δε, με τη Γερμανία να κατέχει μία κυριαρχική θέση αλλά και μία θέση στόχου ως ο συλλογικός εχθρός της Ευρώπης! Από την άλλη πλευρά υπάρχει και το μικρό ενδεχόμενο διάσωσης του ευρώ, εάν γίνει αποδεκτή η ιδέα ότι το πρόβλημα της κρίσης είναι η ανεπάρκεια της ζήτησης, ότι απαιτείται ενεργοποίηση της αρχής της κοινοτικής αλληλεγγύης και η υιοθέτηση μιας έξυπνης, λογικής και συνεργατικής πολιτικής ήπιου προστατευτισμού που θα επιτρέψει την ανάκαμψη των μισθών, της ζήτησης και των επενδύσεων.