Καίγομαι άρα υπάρχω

Τι συνέβη και οι άνθρωποι πέρασαν από την ελπίδα ως καύσιμο της ύπαρξης, στην έσχατη απελπισία του «καίγομαι άρα υπάρχω»; Στην «υπερβολική καταφρόνια…» η μόνη διέξοδος είναι ο θάνατος, λέει ο 34χρονος Αλγερινός άνεργος Senouci Touati, που αυτοπυρπολήθηκε πριν λίγο καιρό. Ο μόνος τρόπος να καταγγείλεις μια αβίωτη ζωή είναι η φωτιά. Η αυτοχειρία –αν και δεν συνάδει με τη θρησκεία του Senouci- είναι σαν την έκρηξη που συμβαίνει «όταν ξεπεράσεις ένα ορισμένο όριο πόνου και οργής». Αυτή η έκρηξη συμβαίνει σαν «φυσική» απάντηση, σαν ανακλαστικό του ενστίκτου της ζωής απέναντι στην καλά οργανωμένη τρομοκρατία αυτών που κερδίζουν από ανάλογες οικονομικές κρίσεις, επιβάλλοντας το συμβολικό θάνατο της ανεργίας. Η τρομοκρατία αυτή που επιβάλλεται μέσω της κρίσης του χρέους και των τοκογλυφικών επιτοκίων, είναι η αποκαλούμενη «τρίτη παγκοσμιοποίηση» των πλούσιων χωρών. Αυτή που θα εξαφανίσει τη μεσαία τάξη όπου Γης, διαμορφώνοντας τους υπερβολικά φτωχούς, τις τεράστιες στρατιές δηλαδή των εξαθλιωμένων, αυτούς που θα αυτοπυρπολούνται ή θα σκυλοπνίγονται στη Μεσόγειο προκειμένου να βρουν ένα κομμάτι ψωμί για τα παιδιά τους, και τους υπερβολικά πλούσιους. Οι πλούσιοι θέλουν τους άθλιους εκτός των τειχών, όπως στο μυθιστόρημα του Στήβενσον, όπου οι σχεδίες των μεταναστών πολιορκούν την Αμερική, αλλά ενίοτε οι άθλιοι εισέρχονται εντός και τότε όλοι παίρνουν μία γεύση για το τι σημαίνει κόλαση. Για την ακρίβεια παντού συμβαίνει ότι και στις ΗΠΑ, όπου υπήρχε κάθε φορά ένα εσωτερικό προλεταριάτο, οι παλιοί-νόμιμοι μετανάστες, και το εξωτερικό προλεταριάτο, οι νέοι, παράνομοι μετανάστες, το νέο κύμα μεταναστών. Οι «πάνω»(οι περίφημοι WASP’s) φρόντιζαν ώστε οι «εντός» να βρίσκονται σε συνεχή αντιπαράθεση με τους «εκτός», τους αποκαλούμενους και λαθρομετανάστες. Μέσα σ’ αυτό τον διαρκή εμφύλιο οι «κάτω» αυτοεξουδετερώνονταν. Όμως, η διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής έχει δυσμενείς συνέπειες για την κοινωνία, τη δημοκρατία, αλλά και την ίδια την οικονομία. Οι πλούσιοι δεν μπορούν να καταναλώσουν μόνοι τους τη συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή. Δημιουργείται, συνεπώς, πέρα από την κοινωνική διάσταση της οικονομικής κρίσης κι ένα μέγα πρόβλημα προσφοράς και ζήτησης, που ανακυκλώνει το πρόβλημα της οικονομίας της ανάπτυξης. Γι’ αυτό πολλοί κάνουν τη διάκριση μεταξύ του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού και της κοινωνικής οικονομίας, προτείνοντας τη δεύτερη ως την εναλλακτική του πρώτου. Παράδειγμα ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας ακόμα και στον τραπεζικό τομέα είναι ο M. Yunus, ο τραπεζίτης των φτωχών. Για να υπάρξει, όμως, μια τέτοια προοπτική απαιτείται ο εκδημοκρατισμός της οικονομίας, όπως επισημαίνουν οι H. Sibille και T. Ghezali. Υπενθυμίζουμε ότι πολύ έγκαιρα ο Ν. Πόστμαν και ο Ν. Τσόμσκι χαρακτήριζαν τον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό σαν ένα «πανωσήκωμα», που θα γκρεμίσει ολόκληρο το οικοδόμημα. Αυτό σήμερα τείνει να συμβεί. Άραγε θα αποτραπεί; Αυτό είναι ευθύνη όλων μας.