Περί ιδεολογίας

Τι καθορίζει την πολιτική σκέψη και την πολιτική πράξη στην Ελληνική κοινωνία σήμερα; Υπάρχει κάποιος πολιτικός σχηματισμός που να ηγεμονεύει ιδεολογικά στα μυαλά και στις ψυχές των ανθρώπων; Κατηγορηματικά όχι. Υπάρχει κάποιος «μεγάλος Άλλος» που να καθορίζει μέσα από μια «συμβολική τάξη» τις συμπεριφορές μας; Κανένας. Αυτό που πλανάται παντού σκιάζοντας τα μυαλά και ξεγυμνώνοντας τις πράξεις των Ελλήνων είναι ο φόβος, η απελπισία και η δυσανεξία. Η συμβολική τάξη της όποιας ιδεολογίας ξεσκίζεται από το φοβερό ρήμα «πεινάω». Γι’ αυτό η μόνη πολιτική ηγεμονία αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι εκείνη της απελπισίας. Μόνο που δεν μετουσιώνεται σε πολιτικές πράξεις αλλά σε τυφλή βία είτε με γιαουρτώματα είτε με πυρπολήσεις. Κι αυτό συμβαίνει γιατί κανένα πολιτικό κόμμα δεν εμπνέει ώστε να οργανώσει τη λαϊκή διαμαρτυρία, καθιστώντας την πολιτική διεκδίκηση. Υπ’ αυτή την οπτική, οι επιθέσεις εναντίον άλλων παρατάξεων φανερώνουν αδυναμία, καθώς παραπέμπουν σε προσπάθεια απόκτησης πολιτικής ταυτότητας δι’ ετεροκαθορισμού, δηλαδή μέσα από τον καθρέφτη του «μεγάλου Άλλου», του διαχρονικού, του ιστορικού αντιπάλου. Κοντολογίς, δεν είναι η ιδεολογία, η αναπαράσταση, η συμβολική τάξη, η συλλογική συνείδηση ή το συλλογικό ασυνείδητο που λειτουργούν σαν «καύσιμο» για τη φοβερή εγελιανή πανουργία του λόγου και της Ιστορίας στο σημερινό ελληνικό δράμα. Το κινούν αίτιο όλων των αντιδράσεων και των διαμαρτυριών είναι η ανεργία και η απελπισία, είναι να μην γνωρίζεις τι θα σου ξημερώσει, είναι να αισθάνεσαι άχρηστος, περιττός, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Γι’ αυτό η σκέψη σήμερα δεν μπορεί να γίνεται με τους παλιούς τρόπους και τις κατεστημένες αντιλήψεις. «Ο συστηματοποιημένος σωρός των ιδεολογιών –καπιταλισμός, σοσιαλισμός, δημοκρατία- πρέπει να αποδιαρθρωθεί, έτσι ώστε να μπορέσουμε…. να δημιουργήσουμε νέους συνδυασμούς… χρειαζόμαστε απεγνωσμένα νέες, ευρηματικές προσεγγίσεις στα ανθρώπινα προβλήματα του καιρού μας», έλεγε ο ιστορικός Χάουαρντ Ζιν. Αντίθετα, ο πολιτικός τυφλοσούρτης που αποκαλείται ρεαλισμός και η ιδέα ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα είναι λάθος, καθώς δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για πολιτική παραπλάνηση. Το περίφημο «Λεφτά υπάρχουν» υπό οποιαδήποτε παρεμφερή μορφή όχι μόνο τελείωσε αλλά και εξοργίζει. Αν κάποιοι πολιτικοί, κλεισμένοι στο γυάλινο κόσμο τους, ή παραπλανημένοι από τις ιδεοληψίες τους επιμένουν να μην αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία, τότε τόσο το χειρότερο γι’ αυτούς, αλλά και για μας. Φαίνεται ότι όσο πλησιάζει κανείς προς την εξουσία υφίσταται απώλεια οράσεως, καθώς αδυνατεί πλέον να δει τη διάλυση του κοινωνικού ιστού, την αποσάθρωση της ζωής των ανθρώπων και τον ακρωτηριασμό των ονείρων. Ο καιρός και οι πληγωμένες ψυχές των ανθρώπων θέλουν λόγο παρηγορητικό, ελπιδοφόρο. Οι κραυγές, οι πολεμικές ιαχές και τα «γιουρούσια» ανήκουν σε άλλες εποχές. Τέλος, ακόμα και η επίκληση του νόμου σήμερα είναι σχετική. Ο νόμος μπορεί να υποχωρεί απέναντι στη δικαιοσύνη, απέναντι σ’ έναν πατέρα που κλέβει μία φρατζόλα ψωμί για να φάνε τα πεινασμένα παιδιά του. Γιατί όταν ο νόμος υπηρετεί την αδικία, όταν παραβιάζει κοινωνικούς σκοπούς, τότε ίσως μπορεί να τον παραβαίνει κανείς. Το ανώτατο κριτήριο δεν είναι ο νόμος αλλά η δικαιοσύνη. Γιατί, επιτέλους, ότι «είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό».