Ρητορικές πιρουέτες

«Αυτό δεν είναι κίνημα είναι προσκύνημα» έλεγε ο Γεώργιος Παπανδρέου τη δεκαετία του ‘60. «Αυτό δεν είναι προσκύνημα είναι κίνημα, νέο ξεκίνημα» έλεγε ο εγγονός του, Γιώργος Παπανδρέου, το 2004. «Αρχίζουμε», «ξεκινάμε» λέει και ο νέος πρόεδρος Ευάγγελος Βενιζέλος, παραπέμποντας στον συμβολισμό του ονόματός του καθώς, όπως δήλωσε, σαν χθες «πέθανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος». Για να επιβεβαιωθεί εκείνος που έλεγε ότι κάθε νέα κατάσταση είναι υποχρεωμένη να «ντυθεί με τα ρούχα(τα σύμβολα και τις ιδέες) των πεθαμένων». Ή, όπως έλεγε ο ήρωας του Λιούις Κάρολ («Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων»), γιατί ακόμη και οι λέξεις έχουν αφεντικά και συνεπώς μπορούν να κληρονομούνται. Αλλά στις μέρες μας πιο ισχυρή κι από τους λεκτικούς κώδικες είναι η μεταγλώσσα της εικόνας, μια αγοραία εικόνα που είναι ντυμένη «κάζουαλ» χάριν της οικειότητας και εισάγεται τηλεοπτικά σε κάθε σπίτι, επιβάλλοντας μια «πραγματικότητα» πολιτικών πρακτικών προς κατανάλωση. Συμπυκνωτικά μηνύματα (όπως αρχίζουμε, ή νέο ξεκίνημα), αναφορικά μηνύματα (όπως η «συγνώμη» για την ανεργία λες και πρόκειται για παράπλευρη απώλεια!) χρησιμοποιούνται από το πολιτικό μάρκετινγκ με προοπτική την πώληση του πολιτικού προϊόντος, εν προκειμένω του νέου αρχηγού. Όλα αυτά παραπέμπουν σε μια προσομοίωση της πολιτικής, όπου η κοινωνία των πολιτών είναι, ουσιαστικά, απούσα. Δεν είναι τυχαίο ότι η χθεσινή ψηφοφορία δεν ήταν παρά «μία άσκηση», όπου δεν υπήρχαν -όχι μόνο αντίπαλος- ούτε καν φάκελοι για τα ψηφοδέλτια! Πέραν τούτων, τι κομίζει ο νέος αρχηγός; Θυμίζουμε ότι το 2007, στην αναμέτρηση με τον Γ. Παπανδρέου, ο Ευ. Βενιζέλος εμφανιζόταν ως ο μέγας αλχημιστής ενός «κεντροαριστερού» κόμματος που θα είναι «όσο γίνεται προοδευτικό, όσο γίνεται λαϊκό». Αυτή η θολότητα του «όσο γίνεται», που χωράει ακόμη και το νεοφιλελευθερισμό, είναι μία από τις αιτίες της σημερινής κρίσης. Ο Βενιζέλος αντιλαμβάνεται, γενικά, την πολιτική ως μία τεχνική της εξουσίας, ως μία ρητορική ακροβασία και μία ικανότητα δημιουργίας συμμαχιών με δέλεαρ τη νομή της εξουσίας. Θεωρούσε δε ότι ζούμε στην εποχή της «μετα-ιδεολογίας», δηλαδή της μη ιδεολογίας. Όμως, χθες, δήλωσε ότι «το ΠΑΣΟΚ ξαναβρήκε την ψυχή του». Τι σημαίνει αυτό; Την επαναφορά της ιδεολογίας; Ίσως. Προπάντων, όμως, σημαίνει την αποκατάσταση της «μεσαίας τάξης», η οποία περιέπεσε εκ νέου στην κατάσταση του «μη προνομιούχου». Πως θα γίνει αυτό; Μόνο η τρόικα και ο Τόμσεν το ξέρουν! Με άλλα λόγια, τα περιθώρια ελιγμών τόσο του Ευ. Βενιζέλου όσο και οποιουδήποτε άλλου υπό τις παρούσες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας είναι ασφυκτικά περιορισμένα. Αλλά το υπό διάλυση ΠΑΣΟΚ χρειάζεται ανάλογου τύπου ρητορικές πιρουέτες προκειμένου να ξανακερδίσει μερικούς από τους χαμένους οπαδούς του και να επιβιώσει.