Η οικονομία το 2011

Ελληνική επαρχία του σωτηρίου έτους 2010. Έρημοι δρόμοι και λουκέτα παντού. Πόλεις φαντάσματα. Tα σπιτικά τραπέζια δεν διαρκούν πολύ, καθώς είναι έκδηλη η ανησυχία για το άδηλο μέλλον. Μόνο τα γιορτινά λαμπιόνια και οι στολισμοί δηλώνουν τη σημασία των ημερών. Ενίοτε, κάποιοι ψίθυροι, δηλωτικοί εχεμύθειας, ρωτούν για αληθές των όσων διατείνονται οι καταστροφολόγοι, όπως ο Σόρος, ο Ρουμπίνι και η Σάξο μπανκ. Κάποιοι συγκεντρώνουν τα διάφορα σενάρια για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας το 2011 και τα αριθμούν: Πρώτο, η διάλυση της ευρωζώνης στη χειρότερη περίπτωση και μεγάλες δυσκολίες στην καλύτερη. Εκτιμούν ότι η τρόικα αγοράζοντας το χρέος της Ελλάδας και της Ιρλανδίας απλώς καθυστερεί την κατάρρευση. Σειρά θα έχουν η Πορτογαλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Γαλλία. Δεύτερο, οι αμερικάνικες πολιτείες χρεοκοπούν κατά το ανάλογο των χωρών της ευρωζώνης. Το αμερικανικό ομοσπονδιακό κράτος, μάλιστα, προστρέχει σε βοήθεια για να σώσει την Καλιφόρνια και το Λος Άντζελες κατά το ανάλογο των χωρών του Νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τρίτο σενάριο, σύμφωνα με την πρόβλεψη της Saxo-bank, η Apple αγοράζει το facebook. Τέταρτο, ο Σόρος προβλέπει ότι το 2011 θα έχουμε την επιτάχυνση του νομισματικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Και πέμπτο, ακριβώς λόγω του νομισματικού πολέμου και της εξασθένισης των νομισμάτων, οι επενδυτές επενδύουν σε χρυσό, που φθάνει τα 1800 δολάρια την ουγκιά, αυξανόμενη δηλαδή κατά 400 δολάρια. Ποιους, όμως, αφορούν όλα αυτά; Ούτε ασφαλώς τους επιχειρηματίες της πραγματικής οικονομίας ούτε τους εργαζόμενους. Ενδιαφέρουν μόνο το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και τη λεγόμενη εικονική οικονομία των ομολόγων (τοξικών και μη) καθώς και τον χρηματιστηριακό τζόγο εν γένει. Δεν απομένει, συνεπώς, ως λύση παρά η συμμαχία των πρώτων εναντίον του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Horror vacui

«Στο Μόντε Κάρλο, ένας άντρας πηγαίνει στο καζίνο, κερδίζει ένα εκατομμύριο, γυρίζει στο σπίτι του και αυτοκτονεί»(Τσέχοφ)! Γιατί; Γιατί έτσι. Γιατί όλα είναι μια επινόηση, γιατί όλα είναι στη ζωή, όπως η μετάλλαξη ενός γαιοσκώλικα σε πεταλούδα. Όμως, σε μία οργανωμένη ορθολογικά κοινωνία οι άνθρωποι δεν είναι έρμαια του τυχαίου και του απρόβλεπτου ούτε των νόμων της φύσης. Στην κοινωνία ακόμη και απροσδιοριστία μπορεί ενμέρει να είναι διαχειρίσιμη. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται η από-φανατικοποίηση, ο εξορθολογισμός και η συμφιλίωση. Η Συμφιλίωση ξορκίζει και εξοστρακίζει τον φανατισμό. Αυτό είναι το μήνυμα. Ακόμα και η θρησκεία, όχι ως εξουσία-Εκκλησία, που συμμετέχει στο μίσος, αλλά ως θρησκευτικό συναίσθημα του απλού πιστού αποδίδει τις τιμές στη Γέννηση του Χριστού, τιμές στη γέννηση της ελπίδας. Ο φανατισμός, γενικώς, εξαερώνεται μ’ ένα μαγικό τρόπο, όταν τα θύματά του αντιλαμβάνονται μέσα από τη ζωή ότι η δυστυχία κατοικεί και στις δύο πλευρές. Αντιθέτως, ο φανατισμός και κάθε είδος φονταμενταλισμού ενισχύονται όταν υπάρχει το αίσθημα της μιας πλευράς ότι αδικείται, ότι τα βάρη είναι μονόπλευρα. Αυτή είναι η αιτία της σημερινής αγανάκτησης στην Ελλάδα, η οποία σε συνδυασμό με μία «πολιτική του χειρότερου», καταλήγει στην ανασφάλεια, τον εκφοβισμό, στην περίφημη «εθνική κατάθλιψη» και μία πρωτοφανή καθήλωση, η οποία έχει συνέπειες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και ανθρωπολογικές. Η Ελλάδα μοιάζει με χώρα απελπισμένων ανθρώπων, ανθρώπων που δεν τολμούν να αντιδράσουν, που δεν ονειρεύονται, που είναι ευνουχισμένοι από κάθε ελπίδα. Κι αναρωτιέται κανείς, τι να προτείνει; Ποια ελπίδα να παράσχει; Να κοιτάξουμε τα ίδια πράγματα και να τα εκτιμήσουμε με διαφορετικό τρόπο, λένε οι ποιητές(Τζιάκομο Λεοπάρντι). Να καταλάβουμε ότι το χειρότερο είναι οι ενοχές που μας επιβάλλουν. Γιατί όταν κάποιος συγκρούεται με τον εαυτό του, με τις ενοχές του, μ’ αυτόν τον καρκίνο της συνείδησης, όταν αυτοαμφισβητείται, όταν φθάνει να πει «τόσες θυσίες, τόσο αίμα… για το τίποτα», τότε ο αυτοχειριασμός είναι η επόμενη κίνηση. Η λύση, συνεπώς, είναι η συμφιλίωση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η ευθύνη και το καθήκον δίνουν νόημα στη ζωή, διώχνουν τη θλίψη και απομακρύνουν το horror vacui -τον τρόμο του κενού, του τίποτα- δημιουργώντας την πεποίθηση ότι οι πράξεις(οι θυσίες εν προκειμένω) μπορούν να κάνουν τον κόσμο λίγο καλύτερο. Γιατί το σημερινό πρόβλημα, περισσότερο κι από το οικονομικό, είναι ανθρωπολογικό, είναι η πίστη ότι δεν υπάρχει ελπίδα, ότι δεν υπάρχει μέλλον, ότι όλα βαίνουν προς το χειρότερο. Και η ζωή δεν έχει νόημα αν ένα παιδί δεν έχει μέλλον, ή που να καταφύγει αν όλα του πάνε στραβά.
Αλλά για να συμβεί η αλλαγή, για να βγει ο κεχριμπαρένιος χυμός που θα θρέψει τη νέα ζωή, πρέπει τα κύτταρα του πορτοκαλιού να εκραγούν.

Αναδιάρθρωση ή κατάρρευση

Η ευρωζώνη κινδυνεύει να διαλυθεί. Την κατάρρευσή της προλέγουν ήδη οι γκουρού-αναλυτές αλλά και χρηματιστές δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Ήδη, μετά την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, οι περίφημες αγορές με αιχμή του δόρατος τους οίκους αξιολόγησης «χτυπούν» τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης, τη Γαλλία. Το ίδιο θα συμβεί και με τους Γερμανούς. Έτσι η γερμανική κεντρική τράπεζα(Deutsce Bank), εκτός από το ότι θεωρεί την Ελλάδα χρεοκοπημένη, εκτιμά ότι τα προβλήματα της Ελλάδας και της Πορτογαλίας προϊδεάζουν για τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ. Λησμονούν την ίδια τη Γερμανία. Σε γενικές, γραμμές ο οικονομικός πόλεμος που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή αφορά τόσο την αντίθεση Βορρά-Νότου όσο και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό του Βορρά(ΗΠΑ-Γερμανία).
Το στοίχημα, πάντως, για τους κερδοσκόπους του «δείπνου του Μανχάταν» παραμένει η εξαφάνιση του ευρώ, αφού αυτό δεν μπορεί να υπάρχει επί μακρόν χωρίς την χρηματοπιστωτική αλληλεγγύη των χωρών της ευρωζώνης. Συνεπώς, για τη σωτηρία δεν αρκεί η άμυνα στην κερδοσκοπία. Τι πρέπει τότε να γίνει; Σύμφωνα με το μανιφέστο των «economistes atterres» στη Γαλλία απαιτείται μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης και μικρότερη εξουσία στις αγορές. Προτείνονται δε δύο στρατηγικές για την αποφυγή της κατάρρευσης του ευρώ: Η πρώτη συνίσταται στην «εγγύηση του δημόσιου χρέους» των χωρών-μελών της ευρωζώνης και η εξίσωση των επιτοκίων δανεισμού των χωρών του Νότου με τα επιτόκια των δανείων του Βορρά, δηλαδή στο 3%. Αυτό μπορεί να συνοδευτεί από μέτρα, όπως ο απευθείας δανεισμός των κρατών-μελών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με χαμηλό επιτόκιο έτσι ώστε να αποσείσουν τη μέγγενη των «αγορών», δηλαδή των τραπεζών, που δανείζονται από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1% και αγοράζουν κρατικά ομόλογα με το τοκογλυφικό επιτόκιο του 5,8%! Επίσης, οι χώρες της ευρωζώνης να δύνανται να εγγυηθούν το χρέος καθενός άλλου κράτους. Επίσης, να μειωθούν τα υπέρογκα επιτόκια δανεισμού χωρών, όπως η Ελλάδα, που αναγκάσθηκαν τα δεχτούν λόγω της επείγουσας οικονομικής τους δυσχέρειας σε κατάσταση κρίσης. Η δεύτερη στρατηγική, τέλος, δεν είναι παρά η περίφημη αναδιάρθρωση του χρέους, ήτοι η άμεση μείωση του.
Το παραπάνω μανιφέστο έχει υπογραφεί από 2.780 οικονομολόγους αλλά και σημαίνοντες Γάλλους πολίτες, καταδεικνύοντας ότι στην Ευρώπη υπάρχει έτοιμο το έδαφος για μία πολιτική υπέρ των αδύνατων χωρών, που οφείλουν να το εκμεταλλευθούν και να το καλλεργήσουν.

Το επεισόδιο Χατζηδάκη

Ποιο τηλεοπτικό κανάλι αναφέρθηκε στις αυτοκτονίες εργαζομένων-Ηράκλειο- αλλά και μικρομεσαίων επιχειρηματιών(Αθήνα); Κανένα. Ποιος πολιτικός είδε τους άστεγους στα πεζοδρόμια της Αθήνας και στους πορτοκαλεώνες της Άρτας, υποβάλλοντας σχετική ερώτηση στη Βουλή; Κανείς. Ο συμβολικός και πραγματικός φόνος εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων και απελπισμένων δαν αφορά κανένα. Για τον Κωστή Χατζιδάκη, όμως, σηκώθηκε φωνή μεγάλη εντός του κοινοβουλίου, με τα κόμματα να επιρρίπτουν τις ευθύνες το ένα στο άλλο. Κανείς δεν μίλησε για τη βία της απελπισίας. Για την αντίδραση του "δολοφονημένου" οικονομικά και κοινωνικά απολυμένου κανείς δεν λέει απολύτως τίποτα. Μόνο ο Χατζιδάκης και προς τιμήν του, κατανόησε τον ξυλοδαρμό του. Είδε ότι πρόκειται για την απονομή ενός είδους δικαιοσύνης,για την εξισορρόπηση της ζυγαριάς της βίας. Δεν είμαστε υπέρ της βίας, ούτε της τυφλής ούτε της ανοιχτομάτας, αλλά χθες είδαμε την εμφύλια σύγκρουση των διαδηλωτών. Είδαμε τους καθηγητές να διαπληκτίζονται με τους μπαχαλάκηδες που είχαν εκτοπισθεί στο πεζοδρόμιο. Είδαμε τους αντιεξουσιαστές να έχουν περιφρουρημένα τα "μπλοκ" τους. Είδαμε και τα "ματ" να χτυπούν τους ειρηνικούς διαδηλωτές και όχι αυτούς που πετούσαν τις μολότοφ! Εντέλει, το μεγαλειώδες συλλαλητήριο, η εντυπωσιακή διαμαρτυρία δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων μέσα στο κρύο και τη βροχή, ήταν τρίτη είδηση μετά τις ταραχές και τον ξυλοδαρμό Χατζηδάκη. Συνεπώς, κάποιοι χρειάζονταν τα επεισόδια. Κάποιοι μιλούν για εντεταλμένους προβοκάτορες. Μόνο που το επικοινωνιακό παιγνίδι αυτή τη φορά δεν λειτούργησε. Ο ξυλοδαρμός ενός βουλευτή επιδοκιμάστηκε από τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, που εξέφρασε έτσι την οργή του εναντίον του πολιτικού συστήματος. Οι βουλευτές και τα πολιτικά κόμματα από την πλευρά τους αντί να δουν ψύχραιμα την κατάσταση και να αφουγκραστούν το "φτάνει πια" του κόσμου, κυνηγούν φαντάσματα.Κι αυτό το έλλειμμα πολιτικής διαμεσολάβησης της οργής θα είναι το αίτιο χειρότερων εξελίξεων.

Η Παρακμή

Την ώρα που η οργή των εργαζομένων πλημμυρίζει τους δρόμους της Ελλάδας, ένας 63χρονος απαγχονίζεται στο Ηράκλειο λόγω της διαφαινόμενης απώλειας της εργασίας του, ενώ στην Αθήνα ένας γνωστός αντιπρόσωπος αυτοκινήτων αυτοπυροβολείται λόγω χρεών. Στον ίδιο χρόνο ο φυλακισμένος ιδρυτής του WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, καταγγέλλει τη Visa, τη MasterCard και την εταιρεία διαδικτυακών πληρωμών PayPal ως όργανα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι η στιγμή που οι ανακριτές της αμερικανικής δικαιοσύνης ανακαλύπτουν ότι η μεγαλύτερη τράπεζα επενδύσεων της Γουόλ Στρητ, η Goldman Sachs, η πρώτη δύναμη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν ήταν παρά ένα επικίνδυνο κερδοσκοπικό καζίνο, καθώς το 2007 επένδυσε σε τοξικά ομόλογα χωρίς οι πελάτες της να το γνωρίζουν. Τα γράφουμε αυτά γιατί από εκεί προέκυψε η σημερινή οικονομική κρίση, η οποία μετακυλήθηκε στους «κάτω», καθιστάμενη κρίση δημόσιου χρέους. Βέβαια, πολλοί μετά την εκλογή του αφροαμερικανού προέδρου Μπάρακ Ομπάμα πίστεψαν πως η ανάκαμψη, όπως και η ύφεση, μπορεί, επίσης, να προέλθει από τις ΗΠΑ. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει λόγω της παρακμής της αμερικανικής αυτοκρατορίας. Ήδη ο αμερικανικός Τύπος(Ουάσινγκτον Ποστ) ασχολείται με το ερώτημα αν και η Αμερική είναι μια από τις πολλές υπερδυνάμεις της ιστορίας που αργά ή γρήγορα εξαφανίστηκαν.
Σύμφωνα με τον Emmanuel Todd(δες το βιβλίο Homo Americanus) εδώ και πολλά χρόνια, το πρόβλημα των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι η ηγεμονία τους, ως μοναδικής υπερδύναμης στον κόσμο, αλλά η αποσύνθεση του συστήματός τους. Ο Τοντ, όπως και ο Τσαρλς Κάπτσαν που μιλάει για την «απώλεια της λάμψης» των ΗΠΑ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποδέχονται το κριτήριο της «θελκτικότητας ενός πολιτισμού» του Α. Τόυνμπη. Η ελκυστικότητα δηλαδή του «αμερικάνικου πολιτιστικού» πρότυπου αποτυπώνεται στη «μίμησή» του από τους άλλους και, εντέλει, επιστρέφει και λειτουργεί ως ενοποιητικό και νομιμοποιητικό στοιχείο και στο εσωτερικό των ίδιων των ΗΠΑ. Αλλά όταν ένας πολιτισμός παύει να γοητεύει, καταρρέει. Η «εκούσια υποταγή» που στηριζόταν στην ελκυστικότητά του, αντικαθίσταται από την επιβολή δια της ισχύος. Έτσι, η πρότερη δημιουργική «ήπια υποταγή» αντικαθίσταται από την αυτοκρατορική «βίαιη» υποταγή.
Ο Νόρμαν Μέηλερ έλεγε πως «...Ζούμε σε μια προφασιστική περίοδο. Ακόμη δεν είμαστε φασιστική χώρα(σ.σ. οι ΗΠΑ) αλλά μπορεί να συμβεί σύντομα. Η κυβέρνηση ελέγχει τα μέσα επικοινωνίας (...) Οι ΗΠΑ είναι ένας τόπος χυδαίος, φτηνός, άθλιος και πιστεύω πως ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι πρόθυμο να δεχθεί με φυσικό τρόπο το φασισμό»! Η Σάρα Πέιλιν είναι προ των πυλών του Λευκού Οίκου και ο κόσμος έτοιμος να δεχτεί τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.

Περί ενοχής

Ενοχή γιατί; Ποιους νόμους, ιερούς και κοσμικούς, ποιους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς παραβιάσαμε; Ποιο παιγνίδι «ευχαρίστησης-ενοχής» παίξαμε, τι ευχαριστηθήκαμε και δεν το αντιληφθήκαμε; Και να τώρα ευνούχοι και καταθλιπτικοί. Ποιος ευνούχισε και τι προκάλεσε τη μελαγχολία ενός ολόκληρου λαού; Η κατάθλιψη προκύπτει όταν κάποιος δεν έχει ούτε το σώμα ούτε τη ζωή που θα επιθυμούσε, όταν κατοικεί ένα ον που οι άλλοι(οι ξένοι εν προκειμένω) περιφρονούν. Αυτή η περιφρόνηση επιστρέφει και ενδοβάλλεται, καθιστάμενη αυτοπεριφρόνηση και συνεπώς ενοχή. Τότε η μελαγχολία δανείζεται τα χαρακτηριστικά του πένθους για τον χαμένο παράδεισο, για την αβάσταχτη επιθυμία του.
Το κυβερνών κόμμα σε συνδυασμό με τα μέσα ενημέρωσης και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης δημιουργεί ενοχές με βάση διλήμματα που διαμορφώνονται στη βάση της μανιχαϊστικής έννοιας του «καλού και του κακού». Σ’ αυτή τη λογική ήταν η απόφανση Πάγκαλου ότι «όλοι τα φάγαμε», ή ότι ζούσαμε με δανεικά και, πάντως, πάνω από τις δυνατότητές μας. Συνεπώς, ακόμη και οι συνταξιούχοι των 300 ευρώ ή η γενιά των 740 ευρώ είναι «κακοί» και ένοχοι. Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε η ηγεσία της ΓΣΕΕ, ευνουχίζοντας το εργατικό κίνημα. Στην ίδια κατεύθυνση και ο πρωθυπουργός, ο οποίος επιχειρεί σήμερα, αφού ψήφισε το νόμο-έκτρωμα για τον εργασιακό μεσαίωνα, να εκθέσει ως δήθεν ανεύθυνους και… κακούς τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, που αρνούνται τη συναίνεση. Αλλά για ποια συναίνεση μιλάει ο κ. Παπανδρέου; Για μία κατ’ ευφημισμό συναίνεση, η οποία στην πραγματικότητα είναι συνενοχή, όχι με την έννοια της ενοχής αλλά της συναυτουργίας.
Και για να επιστρέψουμε στην ερμηνεία της μη αντίδρασης των εργαζομένων, η κυβέρνηση καλλιέργησε την ενοχή σ’ έναν ολόκληρο λαό, όχι μόνο με την πολιτική του χειρότερου, που είχε εφαρμόσει και η Μ. Θάτσερ στην απεργία των ανθρακωρύχων, αλλά και με την επιβολή του φαντασιακού σχήματος ότι όλοι αμαρτήσαμε-κι όχι μόνο τα λαμόγια από το χρηματιστήριο και εντεύθεν-, παραβαίνοντας το νεοφιλευθερισμό, ονειρευόμενοι ένα κοινωνικά δίκαιο μέλλον, και γι’ αυτό όλοι πρέπει να τιμωρηθούμε. Μόνο που η τιμωρία αφορά μόνο τους «κάτω», τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, οι οποίοι τρομοκρατημένοι από τη «θεία οργή» της αγίας τριάδος(τρόικας) και με το ασυνείδητο απολιθωμένο υπομένουν παθητικά. Όμως, όλα λειτουργούν σαν τον «σωρίτη» και αρκεί μια αφορμή, μια σταγόνα για να ξεχειλίσει το ποτήρι.

Πολιτική αλληλεγγύη

Απόβραδο Σαββάτου στη Σταδίου. Ο φίλος μού δείχνει τα παγωμένα όνειρα του άστεγου στα μάρμαρα της τράπεζας. Ενώνουμε την οργή μας μ’ αυτή του Άρη Δαβαράκη, βλαστημάμε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τους τύπους «που τρώνε το βράδυ στο «L’ Abreuvoir» και στην «Brasserie» και δεν τους καίγεται καρφί για τα όσα συμβαίνουν…», για το νέο εργασιακό δίκαιο που είναι δίκαιο κατεχόμενης χώρας(Ι.Δ. Κουκιάδης), για τα ρουσφέτια των μετατάξεων και τα κίνητρα για… απολύσεις, για την εσωτερική υποτίμηση της ζωής και της αξιοπρέπειας των «κάτω», για τις προσχηματικές απεργίες των υψηλόμισθων κομματισμένων συνδικαλιστών, για τη Βάσω Παπανδρέου που αμφισβητεί το Μνημόνιο –αυτό το οποίο ψήφισε- και το άδικο των μέτρων χωρίς, όμως, να παραιτείται, βρίζουμε για την κατάργηση του κοινωνικού συμβολαίου, που είναι οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, για τις συντάξεις των φτωχών, που κόβονται και ξαναπερικόπτονται, για τους απολυμένους, για τους νέους που δεν βρήκαν ποτέ μία δουλειά και δεν θα κάνουν ποτέ όνειρα… Κι όμως κανείς δεν ξεσηκώνεται, κανείς επαναστατεί. Γιατί; Είναι τάχα ο φόβος που ενσπείρουν τα μέσα ενημέρωση και δη η τηλοψία, είναι η πολιτική του χειρότερου; Όχι. Κάποτε ο φόβος μεταλλάσσονταν σε οργή, όταν ενώνονταν και πολλαπλασιάζονταν. Τώρα όχι. Γιατί; Γιατί μας ξεμονάχιασαν. Γιατί μας διέφθειραν με πολύ εαυτό. Γιατί αντικαταστήσαμε όλα τα συν-, συλλογικότητα, συνέρχεσθαι, συνεταιρίζεσθαι, συμπάσχειν, συμπάθεια με το αυτό-, αυτοαναφορικότητα, αυτοπάθεια, αυτισμός… Έτσι χάσαμε τη δυνατότητα του ξεσηκωμού. Γιατί «Επαναστατικός άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση ενός άλλου»(Ρος Ντέιλι). Γι’ αυτό η αλληλεγγύη γίνεται το επίκαιρο πρόταγμα-σύνθημα των ημερών. Αλλά η αλληλεγγύη οφείλει να είναι αγωνιστική και πολιτική κι όχι η ατομική εκείνη συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου που άλλοτε ενώνει κι άλλοτε διαφθείρει. Συμπάσχουμε όχι γιατί θέλουμε να ξορκίσουμε μέσα από τις διάφορες τελετουργίες τη δυστυχία αλλά γιατί θέλουμε να άρουμε την αδικία. Βοηθάω τον δυστυχισμένο σημαίνει ότι έρχομαι στη θέση του, γιατί δεν θέλω να βρεθώ στη θέση του, γιατί δεν θέλω ό,τι του συμβαίνει να συμβεί στον εαυτό μου. Μέσω της ατομικής συμπόνιας ο εγωισμός, αντί να αμβλύνεται από τον αλτρουισμό, ενισχύεται. Γι’ αυτό η ανθρωπιστική δράση που δεν συνδέεται με την πολιτική πράξη είναι άτολμη, επιφανειακή, ευκαιριακή, διεφθαρμένη. Γι’ αυτό ο δημοκρατικός τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται πιο αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου. Αντίθετα, η σύγχρονη ευαισθησία μένει στείρα χωρίς ένα πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.

Οι διανοούμενοι

Ο μαέστρος στη Σκάλα του Μιλάνου σηκώνει τη μπαγκέτα του και σταματάει την ορχήστρα. Ύστερα, απευθύνεται στον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας και στο πλήθος, ζητώντας να μην περικοπούν από την κυβέρνηση τα χρήματα για τον πολιτισμό. Επευφημείται. Στην Ελλάδα κανείς διανοούμενος δεν αντιδρά στον κανιβαλισμό που υφίστανται οι εργαζόμενοι, κανείς δεν καταγγέλλει αυτούς που κατήλθαν στις εκλογές με το σύνθημα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» και, σήμερα, βυθίζουν την ελληνική κοινωνία όλο και περισσότερο στη βαρβαρότητα. Μόνο ο αειθαλής Μίκης Θεοδωράκης σήκωσε και πάλι φωνή «ανυπακοής» και αντίστασης. Οι άλλοι; Που είναι οι υποδέλοιποι; Ποιος θα αντισταθεί στις στρεψοδικίες και τις ψευτιές του Γ. Παπανδρέου και της κυβέρνησής του; Ποιος θα απαντήσει στον απίθανο κυνισμό τους, σύμφωνα με τον οποίο η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων είναι για το καλό των εργαζομένων; Απολύουν, περικόπτουν τους μισθούς, διαλύουν ζωές και, συγχρόνως, έχουν το θράσος να ισχυρίζονται ότι έρχονται να άρουν την προϋπάρχουσα «ανομία»! Αλλά που είναι οι συνδικαλιστές, που είναι οι άνθρωποι της τέχνης, που είναι οι ποιητές να πετάξουν λέξεις-χειροβομβίδες, λέξεις-φωτιά για να ξορκίσουν το κακό; Ποιος θα πει στους… σοσιαλιστές «συνένοχο στο φόνο δεν θα με ’χετε»;
Στις συνθήκες κοινωνικής κρίσης και ζόφου, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα - όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού- διατυπώνεται το ερώτημα: που είναι οι άνθρωποι του πνεύματος, οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες; Που βρίσκονται εκείνες οι «φωνές» που θα εξηγήσουν την κρίση και θα παράσχουν την ελπίδα της εξόδου; Ε, λοιπόν, οι διανοούμενοι βρίσκονται στις «αυλές» των κρατικών και κομματικών πρυτανείων, προσδοκώντας τα οφέλη των επιδοτήσεων, επιδιώκοντας «πωλήσεις» ή ένα βραβείο, ή ακόμα προσδίδοντας με το αζημίωτο κύρος σε εκδηλώσεις νεόπλουτων. Όσοι έχουν αντέξει και δεν έχουν καταστεί άνθρωποι των εξουσιών ή «ουροβόροι», αυτοί που αηδιάζουν τον συμφυρμό, έχουν καταφύγει στην τρέλα και το αλκοόλ ή αυτοχειριάζονται. Σε μια ανάλογη εποχή, ο Μπένγιαμιν, ένας Γερμανο-εβραίος, ένας φυγάς των ναζί αυτοκτόνησε όταν συνελήφθη στα σύνορα Γαλλίας-Ισπανίας, φοβούμενος ότι θα παραδοθεί στα χέρια της Γκεστάπο. Σύμφωνα με τον Αντόρνο, πάνω στον Μπένγιαμιν «πέφτει η σκιά του χιτλερικού Ράιχ», εξ ου και ο μέγας τρόμος. Αυτό κατ’ αναλογία παραπέμπει στη σημερινή τρομοκρατία που επιβάλλεται στους Έλληνες εργαζόμενους, καθηλώνοντάς τους κυριολεκτικά και επιβεβαιώνοντας τη θέση του Μπένγιαμιν ότι πάντα στη ζωή θα υπάρχουν «δύο ορχήστρες χάλκινων οργάνων»: μία θα είναι η στρατιωτική μπάντα που θα παίζει μια μουσική με απάνθρωπο και αδιάντροπο χαρακτήρα, ρυθμίζοντας το ρεύμα των ανθρώπων και μία άλλη ορχήστρα που είναι «αισθησιακή και σαγηνευτική», ευαίσθητη, ανθρώπινη. Σήμερα, περνάει η καμουφλαρισμένη στρατιωτική μπάντα, ηχώντας τους άγριους και βάρβαρους ήχους της. Τα χάλκινα όργανα της άλλης ορχήστρας περιμένουν τους βιρτουόζους τους.

Στρος Καν και Κέινς

Πόσοι άνεργοι, πόσοι ζωντανοί νεκροί, πόσοι «νεόπτωχοι», πόσοι καιάδες χρειάστηκε να γεμίσουν από περιττούς ανθρώπους, από εργαζόμενους και συνταξιούχους ώσπου ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος-Καν να αντιληφθεί το αδιέξοδο του νεοφιλελευθερισμού και να αναφωνήσει «Γίναμε κεϊνσιανιστές»; Κι αν η ηγεσία του πλέον νεοφιλελεύθερου θεσμού άλλαξε ρότα, γιατί οι πολιτικές ελίτ της Ευρώπης έγιναν πιο νεοφιλελεύθερες από τους Αμερικανούς-πατέρες του νεοφιλελευθερισμού; Άγνωστο. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ιεροφάντες τύπου Όλι Ρεν, Μέρκελ, Γιούνκερ και Τρισέ μαζί με τους Ρουμπινί, Σόρος αλλά και τους Κρούγκμαν, Στίγκλιτς προβαίνουν σε αποφάνσεις και αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Μόνο που ασχολούνται με σκιές δικαιολογώντας το κακό και τον πόνο. Αντιθέτως, εκείνοι που ζουν από την εργασία και αισθάνονται ακόμη γνωρίζουν την αλήθεια του οικονομικού κανιβαλισμού. Όπως εκείνη η Αμερικάνα καθαρίστρια της οποίας το επιτύμβιο παραθέτει ο Τζον Μ. Κέινς: «Μη θρηνείτε για μένα φίλοι/ Ποτέ μη δακρύσετε για μένα/ Γιατί δεν πρόκειται να κάνω τίποτα/ Ποτέ, μα ποτέ πια»! Κάτι ανάλογο έγραφε κι ένα πανό Ελλήνων άνεργων νέων την άνοιξη: «Είμαστε αισιόδοξοι, πιστεύουμε στη μετά θάνατο ζωή»! Αλλά που οφείλεται αυτός ο άγριος κανιβαλισμός εναντίον των Ελλήνων εργαζομένων; Στο γεγονός ότι έχουμε χάσει το αίσθημα του συνανήκειν. Γιατί δεν μας ενώνει καμία πράξη αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας. Καθώς ως γνωστόν οι λαοί δεν είναι παρά οι πράξεις τους. Υπ’ αυτή την οπτική, αν η επανάσταση του 1821 δεν ήταν παρά «μια ένοπλη σύγκρουση»(Ντόρα Μπακογιάννη), τότε δεν έχουμε κοινό υποστασιακό είναι, αφού μας συνδέουν μονάχα κάποιες… μπαλωθιές. Κατ’ επέκταση, οι «κάτω», οι εργαζόμενοι δεν είναι 100% Έλληνες για τους «πάνω», αλλά κάτι σαν δούλοι. Γι’ αυτό οι «πάνω» κανιβαλίζουν εναντίον των εργαζομένων. Γι’ αυτό ο πόνος των «κάτω» είναι ανυπόφορος καθώς δεν υπάρχουν εκείνα τα φαντασιακά γάγγλια, οι κοινοί μύθοι που θα μπορούσαν να τον εξομαλύνουν. Έτσι, ο εμφύλιος σπαραγμός είναι επί θύραις στο βαθμό που δεν είμαστε παρά ξένοι στον ίδιο τόπο.
Το πρόβλημα, άραγε, είναι ιδεολογικό ή εθνικό; Είναι και ιδεολογικό και εθνικό καθώς ένα πρόβλημα, όπως η σημερινή κρίση, είναι η σύνοψη πολλών παραγόντων. Το ίδιο ισχύει με τις πολιτικές αντιμετώπισης του προβλήματος. Εν προκειμένω, οι διάφορες πολιτικές περιλαμβάνουν την ιδιαιτερότητα αλλά και τις θέσεις των δυνάμεων στην μετά την κρίση εποχή. Έχουμε, δηλαδή, έναν «πόλεμο θέσεων» των μεγάλων παικτών, ήτοι των ΗΠΑ, της Κίνας και της Γερμανίας. Με την τελευταία να λειτουργεί περισσότερο με εθνικά και όχι ευρωπαϊκά κριτήρια. Γι’ αυτό, αν η κρίση έχει ένα πρώτο «θύμα», αυτό είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς ο «οικονομικός πόλεμος» που μαίνεται είναι περιφερειακός και αφορά στα χτυπήματα στους «αδύνατους κρίκους», όπως είναι η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία.

Πρόθυμοι γραικύλοι

Ήρθε ήδε και απήλθε ο επικυρίαρχος, πρώην σοσιαλιστής και νυν θεσμικός εκπρόσωπος των σύγχρονων αποικιοκρατών Στρος-Καν. Πρώτα επιδαψίλευσε εγκώμια στους γραικύλους, σ’ αυτούς που είναι η εγχώρια πολιτική και πνευματική εξουσία, και οι οποίοι συνιστούν τις κατ’ εφημισμό «δημοκρατικές παρέες» των πρόθυμων δορυφόρων, προωθώντας με το αζημίωτο πολλές φορές τις αλλότριες πολιτικές δίκην μονόδρομων. Μονόδρομος ο εκσυγχρονισμός και η ευρωζώνη, μονόδρομος η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, μονόδρομος τα τοξικά ομόλογα –γιατί έτσι παίζεται το «έξυπνο» παιγνίδι»!-, μονόδρομος το σχέδιο Ανάν, μονόδρομος το Μνημόνιο, μονόδρομος η εθνική υποδούλωση, μονόδρομος και η εξαφάνισή μας. Στο τέλος δεν θ’ απομείνει τίποτα σ’ αυτό τον τόπο πάρεξ κάτι περίεργα μικροσωματίδια, που αποκαλούνται γλοιόνια. Πρώτα, βέβαια, θα χαθούν οι «κάτω», οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Κι ύστερα όσοι αντιστέκονται. Όσο για τους υποτακτικούς, τους άλλοτε ραγιάδες, ενδέχεται να επιβιώσουν ως ένα ιδιαίτερο είδος σαλτιμπάγκων που δεν έχει αισθήματα κι αποτελείται από χώμα και γλίτσα! Αλλά αξίζουν οι Έλληνες και η Ελλάδα μια τέτοια μοίρα; Όχι ασφαλώς.
Όμως, πως φθάσαμε ως εδώ; Θυμίζουμε ότι η γαλλική εφημερίδα Le Monde από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2010 έθετε το ερώτημα αν οι «κερδοσκόποι» μπορούν να διαλύσουν την Ελλάδα, οδηγώντας την στη χρεοκοπία κατά το ανάλογο της αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων Lehman Brothers το 2008. Οι περίφημες αγορές, δηλαδή το χρηματοπιστωτικό σύστημα, έκανε κάτι χειρότερο, κατέστησαν τη χώρα μας ένα άθλιο προτεκτοράτο. Τουλάχιστον, οι Ιρλανδοί αντέδρασαν και αντιδρούν στην κατάλυση της πολιτικής ελευθερίας και της εθνικής τους κυριαρχίας, διατηρώντας τουλάχιστον την αξιοπρέπειά τους. Αντιθέτως παρ’ ημίν, το ιδιότυπο πολιτικό και οικονομικό ραγιάδικο στρώμα που αποτελεί το Δούρειο Ίππο για την κατάλυση της χώρας από τους αποικιοκράτες, έχει το πάνω χέρι, ελέγχοντας τα μίντια και τα μυαλά των ανθρώπων. Τελικώς, η Ελλάδα είναι η πύλη εισόδου, η κερκόπορτα απ’ όπου εισέρχεται η χρηματοπιστωτική δικτατορία για να επεκταθεί στη συνέχεια σε όλες τις PIGS(Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία) και τέλος σε ολόκληρη την ευρωζώνη, τσακίζοντας το ευρώ, αφού ήδη θα έχει ισοπεδωθεί κάθε έννοια πολιτικής δημοκρατίας. Τα σενάρια περί διάλυσης του ευρώ κυριαρχούν ήδη στη Γουόλ Στρητ σήμερα. Κάποιοι, όμως, τα προέβλεπαν αυτά πριν ένα χρόνο.
Αλλά ποια μορφή μπορεί να έχει η αντίσταση σ’ αυτό το είδος δικτατορίας και ολοκληρωτισμού; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη και αφορά σε όλες τις κλασσικές μορφές αντίδρασης, όπως οι απεργίες και οι διαδηλώσεις, ό,τι δηλαδή θα νεκρώσει τη λειτουργία της οικονομικής δικτατορίας. Αλλά εν προκειμένω έχουμε και μία πατριωτική διάσταση της αντίδρασης. Οι εργαζόμενοι κατά συνέπεια αύριο και κάθε μέρα δεν διεκδικούν μόνο τα οικονομικά κεκτημένα τους, που αμφισβητούνται καθολικά, αλλά την ίδια την πολιτική δημοκρατία, την ίδια την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας. Οι αγώνες, έτσι, εξέρχονται από το στενό συντεχνιακό και οικονομίστικο πλαίσιό τους, καθώς φθάσαμε στο σημείο να έχουμε ένα αντιδημοκρατικό φαινόμενο, μια σύγχρονη ολιγαρχία, έναν ολοκληρωτισμό πιο επικίνδυνο από τους προηγούμενους καθώς διατηρούνται οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί ως απλές επιφάσεις, ως δημοκρατική… στάχτη στα μάτια των πολιτών, καθώς οι αποφάσεις λαμβάνονται από την τρόικα.

Καπιταλισμός VS Καπιταλισμού

Χρόνια τώρα εκείνοι που μιλούσαν για την εικονική οικονομία του χρηματιστηρίου ή γενικότερα για το χρηματοπιστωτικό κεφαλαίο που λειτουργεί σαν πανωσήκωμα έτοιμο να προκαλέσει την κατάρρευση όλου του οικοδομήματος, στραγγαλίζοντας την πραγματική οικονομία, δηλαδή την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, όλοι αυτοί θεωρούνταν γραφικοί και, τουλάχιστον, οπισθοδρομικοί. Εκείνοι, που πορεύονταν σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής, θεωρούσαν ότι όλα είναι θέμα «έξυπνων» κινήσεων και επενδύσεων ακόμη και στα τοξικά(υψηλού ρίσκου) ομόλογα. Ώσπου η φούσκα έσκασε. Όμως, αντί -μετά την παγκόσμια κρίση την οποία προκάλεσαν οι τράπεζες- το κεφάλαιο που δραστηριοποιείται στην πραγματική οικονομία να πάρει το πάνω χέρι, το χρηματοπιστωτικό εξακολουθεί να κυριαρχεί, ελέγχοντας πλήρως την πραγματική οικονομία και θεσμούς, όπως το ΔΝΤ ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και κατ’ επέκταση τις πολιτικές αποφάσεις των κρατών. Όμως, το αδιέξοδο είναι απόλυτο.
Γι’ αυτό προσωπικότητες του ίδιου του συστήματος, όπως ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ(συνέντευξη στη Le Monde), καλούν σε αγώνα εναντίον του «χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού» και την υπεράσπιση του «άλλου» καπιταλισμού, εκείνου της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών που δημιουργεί πραγματικό και όχι εικονικό πλούτο.
Ο Ζακ Ντελόρ επισημαίνει την κοινή διαπίστωση, ότι δηλαδή «Τα 16 κράτη-μέλη της ευρωζώνης δεν είναι ικανά για ουσιαστική συνεργασία. Δεν δρουν ως εάν να έχουν να διαχειριστούν ένα κοινό αγαθό: Το ευρώ». Προτείνει, μάλιστα, ένα θεσμό ενεργοποίησης κεφαλαίων έκτακτης βοήθειας, όπως ο μηχανισμός στήριξης, σε περιόδους μικρής ανάπτυξης αλλά κι ένα ταμείο απόσβεσης που θα αναλαμβάνει ένα μέρος του ελλείμματος καθενός από τα 16 κράτη-μέλη του eurogroup έτσι ώστε να τους παρέχει τα περιθώρια στήριξης των δημόσιων επενδύσεων. Η όλη λογική των προτάσεων του πρώην προέδρου της ΕΕ στρέφεται κατά των πολιτικών λιτότητας που επιβάλλονται στις διάφορες χώρες με στόχο τη μείωση των ελλειμμάτων αλλά οι οποίες είναι βλαβερές για την ανάπτυξη.
Αν δε εξετάσει κανείς τους λόγους που εκφώνησε χθες ο επικεφαλής του ΔΝΤ Στρος- Καν στην Αθήνα, όλοι κινούνται στην ίδια λογική με τις απόψεις Ντελόρ. Ο Στρος-Καν μίλησε για ανάπτυξη και συναίνεση που θα προκύπτει από το δίκαιο καταμερισμό των βαρών, αλλά δεν προχώρησε στη μεγάλη γενίκευση που έκανε ο δεύτερος, δηλαδή την εναντίωση στον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό και την υπεράσπιση του παραγωγικού καπιταλισμού. Όμως ο λόγος του ήταν ριζοσπαστικός για διευθυντή του ΔΝΤ. Ίσως γιατί ο Στρος-Καν ετοιμάζεται για τον νέο του ρόλο, αυτόν του υποψηφίου προέδρου της Γαλλίας, εκπροσωπώντας τους… σοσιαλιστές.

Σπάστε τις οθόνες

Αυτή η διαδήλωση δεν έχει ξαναγίνει στην Αθήνα. Γονείς και παιδιά μαζί. Μπροστά τα παιδιά και πίσω οι γονείς. Οι δεύτεροι αγωνιώντες και εν εγρηγόρσει, έτοιμοι να μπουν μπροστά αν χρειαστεί. Δεν χρειάστηκε. Το τραγούδι που έλεγε «... κι όσοι τροµαγµένοι κοιτάτε την οθόνη/ όλοι µαζί σας το φωνάζουµε πως δεν είστε µόνοι/ σπάστε τις οθόνες και βγείτε έξω στο φως / τα παιδιά σας είµαστε και όχι ο εχθρός», δεν τραγουδήθηκε χθες. Μόνο η οργή για την αστυνομοκρατία ξεχείλιζε και πιο πολύ για εκείνους τους τύπους με τα περίεργα γυαλιά και τους λοστούς στα χέρια, που δεν ήταν ούτε μαθητές ούτε χουλιγκάνοι. Βαλτοί έμοιαζαν. «Δεν θα ξανάρθω πορεία μ’ αυτούς τους ηλίθιους» λέει ο μαθητής. «Αυτό θέλουν να πετύχουν» ακούγεται να του λέει ο πατέρας του. Κάποιοι άλλοι συζητούν για τη… σύμπτωση της ανακάλυψης των γιαφκών και την κήρυξη της Αθήνας σε κατάσταση πολιορκίας. Άλλοι σχολιάζουν την έλευση στην Αθήνα του Ντομινίκ Στρος-Καν, επικεφαλή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και υποψήφιου προέδρου της Γαλλίας. Κι άλλοι για τη βράβευση της Μέρκελ από τον Ομπάμα με το παράσημο της ελευθερίας. Τι έχει κάνει άραγε η Γερμανίδα καγκελάριος για να αξίζει ένα τέτοιο παράσημο; Ίσως ό,τι είχε κάνει και ο Ομπάμα όταν βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης! Δηλαδή τίποτε. Αν για κάτι μπορεί να βραβευθεί η Μέρκελ είναι ότι έκανε το Made in Germany μέρος της εθνικής ταυτότητας της Γερμανίας, όπως κατ’ αναλογίαν συνέβαινε παλαιότερα με το Made in USA. Οι γερμανικές εξαγωγές από 5 δις ευρώ το 2008 θα υπερβούν το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ το 2011. Έτσι, ο μεγάλος ανταγωνιστής της Κίνας στο εμπόριο, σήμερα, δεν είναι οι ΗΠΑ αλλά η Γερμανία. Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος της βράβευσης της Α. Μέρκελ. Γι’ αυτόν ομοίως το λόγο η Γερμανίδα καγκελάριος δεν τολμά να διαφοροποιήσει την πολιτική της και να υπερβεί τον εθνικιστικό της προσανατολισμό υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Μόνο ένας καγκελάριος που θα είχε ακραίες αυτοκτονικές τάσεις θα αμφισβητούσε σήμερα την κουλτούρα του Made in Germany. Αυτή, όμως, η εθνικιστική στάση έχει ως συνέπεια τις διαλυτικές τάσεις στο εσωτερικό της ευρωζώνης και της ΕΕ. Δεν είναι τυχαία η άρνηση της Μέρκελ στην έκδοση ευρωομολόγων και η επίθεση που δέχεται γι’ αυτό από παντού, καθώς διακυβεύεται η τύχη του ευρώ. «… Σπάστε τις οθόνες και βγείτε στο φως…» ακούγεται ξανά το τραγούδι των παιδιών, τα οποία κάποιοι αποκάλεσαν χαμένη γενιά. Και κατάλαβα πως οι τελεσίδικα «χαμένοι» είμαστε εμείς.

Συνδικάτα

Τα συνδικάτα δεν χρειάζονται, οι εργαζόμενοι πρέπει να δουλεύουν περισσότερο (γιατί όχι και 68 ώρες την εβδομάδα!), δεν υπάρχουν κεκτημένα, η χώρα πρέπει να γίνει ανταγωνιστική. Τα λόγια ανήκουν στον πρώην πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, πριν τέσσερα περίπου χρόνια, και εκφράζουν μια συγκεκριμένη αντίληψη για την οικονομία, την πολιτική και τον άνθρωπο και τα οποία εφαρμόζονται σήμερα. Πρόκειται για μια αντίληψη που θέλει τον άνθρωπο δούλο του ανταγωνισμού(συνυφασμένου άρρηκτα με τη μεγιστοποίηση του ποσοστού κέρδους), ενός ανταγωνισμού που πρέπει να είναι απελευθερωμένος από τριβές και αντιδράσεις και ο οποίος αντιμετωπίζει την εργασία ως άγριο καταναγκασμό. Σ’ αυτοί τη λογική οι πολλοί (οι σκλάβοι της εργασίας) είναι οι αναλώσιμοι της Ιστορίας, η οποία είναι το ατέλειωτο χρονικό θριάμβων των «εχόντων» στο μεγάλο συμπόσιο της κοινωνίας, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αλληλοσπαρασσόμενα είδη στο μεγάλο συμπόσιο της ζούγκλας! Αυτή η αντίληψη σε συνδυασμό με τους διασπαστικούς μηχανισμούς στο εσωτερικό της κοινωνίας και την κατανάλωση φθόνου, φόβου, ρατσισμού, κομφορμισμού και της ακόρεστης επιθυμίας για κέρδος, δίνει τη χαριστική βολή στην πολιτική. Οι φτωχοί, οι εργαζόμενοι και οι αδύνατοι εκλαμβάνονται ως βάρος, ως καταραμένο απόθεμα, ως λίπος-χρέος από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί η κοινωνία για να συνεχίσει να υφίσταται. Συνεχίστε, συνεπώς, να αφαιρείτε λίπος, κάντε τους φτωχούς να καταλάβουν ότι δεν είναι εκμεταλλευόμενοι, ότι είναι ξεπερασμένοι και αδέξιοι, ότι είναι τεμπέληδες και ότι η «σοφία» είναι ο κοινός νους που περιλαμβάνει τις δύο πνευματικότητες, αυτή του λογιστή κι εκείνη του εφόρου. Αυτό είναι το κυρίαρχο πρόταγμα. Ό,τι υπερβαίνει αυτές τις δύο «πνευματικότητες» εξοβελίζεται ως ακαταλαβίστικος ελιτισμός, ως εμπόδιο στη ρευστότητα της αγοράς και τη μικροφυσική της υπακοής. Έτσι, όμως οδηγούμαστε σε μια νευροκρατία που καταλήγει στο απόλυτο μηδέν του πολιτικού.
Η κοινωνία, εντέλει, «καίγεται» στην πυρά της οικονομικής κρίσης. Αλλά τα συνδικάτα δεν αντιδρούν. Ευλόγως τίθεται το ερώτημα: Γιατί; Γιατί «Τα συνδικάτα λειτουργούν με όρους μαφίας» έλεγε ο Νόρμαν Μέηλερ. Αυτό το ανέχονται και το υποστηρίζουν και τα πολιτικά κόμματα, που αντιλαμβάνονται τα συνδικάτα σαν «ιμάντες μεταβίβασης» των πολιτικών τους. Έτσι, στη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας(ΓΣΕΕ), οι ίδιοι πάντα άνθρωποι συστήνουν και αναπαράγουν μία γραφειοκρατική εξουσία, τη δική τους εξουσία, που ποδηγετεί την έκφραση των εργαζομένων και, συγχρόνως, απολαμβάνει τα οφέλη αυτής της εξουσίας με ταξίδια, διασυνδέσεις, ρουσφέτια, κοινοτικά προγράμματα, πολιτική ανέλιξη(βουλευτικό αξίωμα). Εν άλλοις λόγοις, το μέγα πρόβλημα σήμερα είναι ότι οι «σημαίες» των θεσμών έχουν ποδοπατηθεί και ξεφτιλισθεί. Θα μπορούσε, άραγε, η πολιτική και κατά συνέπεια ο συνδικαλισμός να λειτουργήσουν διαφορετικά; Η πολιτική θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο και κάτι περισσότερο από πολιτική, και όχι χειραγώγηση και χρήση της εξουσίας για ιδιοτελείς σκοπούς, στο μέτρο που θα γινόταν η συνειδητή έκφραση των προσδοκιών και των συμφερόντων της μεγάλης πλειονότητας των ανθρώπων. Όμως αυτό σήμερα δεν ισχύει.

Διαδικτυακός ανταρτοπόλεμος

Μετά τα έγγραφα που αποδείκνυαν βασανισμούς ιρακινών από τους Αμερικανούς και τα οποία προκάλεσαν ακόμη και την απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου για τη διεξαγωγή σχετικής έρευνας, ακολουθεί η νέα αποκάλυψη από τον ιστότοπο Wikileaks.org ενός τεράστιου όγκου εγγράφων της αμερικανικής διπλωματίας, ενώ προαναγγέλλεται και η δημοσίευση εγγράφων που αφορούν στο τραπεζικό «οικοσύστημα διαφθοράς» και συγκεκριμένα μία αμερικανική τράπεζα, την Bank of America. Ήδη ο ιδιοκτήτης του Wikileaks, Τζούλιαν Ασάντζ, καταζητείται από την ιντερπόλ, αλλά πολλοί διερωτώνται πως κατάφερε μέχρι σήμερα να διαφύγει από τις μυστικές υπηρεσίες και δεν βρέθηκε στραγγαλισμένος σε κάποιο ξενοδοχείο; Ίσως γιατί ο Ασάντζ γνώριζε εκ των έσω τον τρόπο λειτουργίας των αμερικανικών υπηρεσιών και είχε λάβει τα μέτρα του. Έτσι, τον Αύγουστο είχε καταφύγει στη Σουηδία όπου βρήκε υποστήριξη από τα συνδικάτα και διάφορα πολιτικά κόμματα και όπου ζήτησε άδεια παραμονής και εργασίας. Η καταγγελία όμως από δύο σουηδέζες, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει συκοφαντία και ψεύδος, ότι τις βίασε, τον υποχρέωσε να επιστρέψει στο Λονδίνο, όπου παραμένει κρυμμένος και υποστηριζόμενος από ένα δίκτυο τεχνικών της πληροφορικής, δημοσιογράφων, φίλων και δικηγόρων, καθώς εξεδόθη ένταλμα σύλληψης εναντίον του από την ιντερπόλ. Ο ιστότοπος φιλοξενήθηκε αρχικά στο Παρίσι, ενώ τώρα μεταφέρθηκε στο Δουβλίνο καθώς δέχεται «κυβερνο-επιθέσεις» αλλά πλέον υποστηρίζεται από ένα δίκτυο διάσπαρτων σέρβερ σε διάφορες χώρες. Βρισκόμαστε άραγε ενώπιον ενός πλανητικού διαδικτυακού ανταρτοπολέμου; Ενδεχομένως. Ίσως να έχουμε την απάντηση στο νέο(πληροφορικό) ολοκληρωτισμό, στην πλανητική πληροφορική επιτήρηση.


Ο Βιριλιό σημείωνε στο βιβλίο του «Πληροφορική βόμβα» ότι «Μετά την ατομική βόμβα και την ενεργοποίηση επί σαράντα χρόνια μιας γενικευμένης πυρηνικής αποτροπής, η πληροφορική βόμβα… θα απαιτήσει πολύ σύντομα την εγκαθίδρυση μιας νέου τύπου αποτροπής, κοινωνικής τούτη τη φορά, με την τοποθέτηση ‘’αυτόματων διακοπτών’’ που θα μπορούν να σταματούν την υπερθέρμανση και, πιθανόν, τη διάσπαση του κοινωνικού πυρήνα των εθνών». Ήδη, προχθές, στο ελληνικό υπουργείο Άμυνας είχαμε κυβερνοεπίθεση. Την έκρηξη της πληροφορικής βόμβας την ανήγγειλε ήδη από τη δεκαετία του 1950 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Όμως, υπάρχει και μία άλλη απάντηση στο γεγονός ότι ο Ασάντζ αφέθηκε ελεύθερος να δημοσιοποιήσει τόσα έγγραφα. Σύμφωνα με τον Σλαβόι Ζίζεκ «Οι ιθύνοντες συχνά προτιμούν την κριτική συμμετοχή από τη σιωπή –μόνο και μόνο για να μας δεσμεύσουν σ’ έναν διάλογο, για να διασφαλίσουν ότι η απειλητική μας παθητικότητα έχει καμφθεί». Το ίδιο γίνεται και με τις απεργίες, όπου η κυβέρνηση υποτίθεται ότι διαλέγεται με τους «κοινωνικούς εταίρους», και οι οποίες δεν είναι παρά μία διαρκής δραστηριοποίηση προκειμένου να μην αλλάξει τίποτα. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα με τα καθεστωτικά συνδικάτα. Σε έκτακτες όμως και οξυμένες συνθήκες όπως οι σημερινές, οι πολίτες υπερβαίνουν τους κατεστημένους θεσμικούς φορείς. Είναι οι στιγμές που το σύστημα αρχίζει να τρίζει.
Αυτό συμβαίνει όταν οι θεσμοί ελέγχου υπερβαίνονται από άλλους θεσμούς. Σε συνθήκες συνεπώς σαν τις σημερινές ακόμα κι ένας διεφθαρμένος συνδικαλιστής μπορεί να λειτουργήσει λόγω της πίεσης υπέρ των εργαζομένων.

Wikileaks

Εάν κάποιος ισχυριζόταν ότι η επίθεση στους δίδυμους πύργους προήλθε από τους ίδιους τους Αμερικανούς, θα χαρακτηρίζονταν ψυχωτικός συνωμοσιολόγος. Το ίδιο αν έλεγε ότι την επίθεση των χάκερς στο κινέζικο google κατεύθυναν αμερικάνικες υπηρεσίες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο γνωστός σκηνοθέτης Σπάικ χαρακτηρίστηκε από την εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» συνωμοσιολόγος γιατί κινηματογράφησε τον κοινωνικό και φυλετικό ρατσισμό στη Νέα Ορλεάνη, εξάγοντας το συμπέρασμα ότι η Ουάσινγκτον σχεδόν «σκόπιμα» άφησε τα φράγματα να σπάσουν κατά τη διάρκεια του τυφώνα Κατρίνα για να πνίξει μαζί με τους φτωχούς μαύρους και τον πολιτισμό τους, την περίφημη μαύρη τζαζ. Να, όμως τώρα, τα χιλιάδες διαβαθμισμένα έγγραφα που δημοσιοποιούνται από το Wikileaks , αποδεικνύουν πως όχι μόνο υπάρχουν συνομωσίες αλλά και ότι η αμερικανική διπλωματία λειτουργεί κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Οι Αμερικανοί διπλωμάτες λειτουργούν και ως κατάσκοποι, αφού καλούνται να προμηθεύσουν την υπηρεσία IC(Intelligence Community), που περιλαμβάνει 17 μυστικές υπηρεσίες μεταξύ των οποίων τη CIA και την NSA, με προσωπικά δεδομένα –ακόμη και το DNA- ξένων διπλωματών και κυβερνητικών αξιωματούχων. Μάλιστα, με το «μέμο 219058» καλούνται οι διπλωμάτες της αμερικανικής αποστολής στον ΟΗΕ να παρακολουθούν τον ΓΓ του ΟΗΕ, τη γραμματεία και όλες τις ομάδες της. Ακόμη και χρήματα μεταφέρονταν για να ενισχυθούν οι αμερικάνικες «επιρροές», κάτι που μας παραπέμπει στην περίοδο που ψηφιζόταν στην Κύπρο το σχέδιο Ανάν και πολλά μέσα ενημέρωσης, μεγαλοδημοσιογράφοι και άλλοι παράγοντες χρηματίζονταν πλουσιοπάροχα. Ακόμα και οι εξεγέρσεις των νέων στα παρισινά προάστια παρακολουθούνταν και αναλύονταν καθώς και οι σχέσεις Πούτιν-Μπερλουσκόνι. Ο τελευταίος χαρακτηρίζεται ανίκανος και αναποτελεσματικός. Επίσης, ο Σαρκοζί χαρακτηρίζεται αυταρχικός και «γυμνός βασιλιάς», ενώ η Μέρκελ άτολμη(δεν παίρνει ρίσκα) και χωρίς φαντασία. Η τεράστια «διαρροή» των διπλωματικών εγγράφων που παρουσιάζεται ως η 11η Σεπτεμβρίου της αμερικανικής διπλωματίας αποδίδεται στον στρατιώτη Bradley Manning, που ήταν αναλυτής του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ. Ο Manning έχει συλληφθεί και κρατείται, αλλά, αν είναι αυτός, έχει πλήξει σοβαρά τον αντιδημοκρατικό τρόπο λειτουργίας της αυτοκρατορικής διπλωματίας. Μετά από τις σημερινές αποκαλύψεις τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Τέλος ενδιαφέρον έχουν για την Ελλάδα οι αναφορές στο σκοπιανό και το κυπριακό αλλά και ο χαρακτηρισμός του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Νταβούτογλου ως επικίνδυνου καθώς ονειρεύεται την περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Όλα τούτα, για να επανέλθουμε, μαρτυρούν ότι η διπλωματία και η διεθνής πολιτική δεν διεξάγονται στο προσκήνιο αλλά πρωτίστως στο παρασκήνιο και μάλιστα με τρόπο συνωμοσιολογικό. Τέλος, αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά ο σκοτεινός και αυταρχικός τρόπος λειτουργίας της πλανητικής υπερδύναμης, των ΗΠΑ.

Αλληλεγγύη

Οι Ιρλανδοί αντιστέκονται. Το 57% των πολιτών της χώρας αυτής επιθυμεί τη «στάση πληρωμών» και όχι την υπαγωγή στο Μνημόνιο. Στην Ελλάδα, όμως, δεν κουνιέται φύλλο. Η ΓΣΕΕ και η ΑΔΕΔΥ καθεύδουν. Μόνο τώρα που απειλείται ο σκληρός πυρήνας των οπαδών και των συνδικαλιστών του κυβερνώντος κόμματος στις ΔΕΚΟ ενδέχεται να «ανάψουν τα αίματα». Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων είναι από καιρό εξωνημένοι είτε λόγω στενών συμφερόντων είτε λόγω κομματισμού. Γι’ αυτό κανείς δεν ταράζεται από τις απολύσεις και την άγρια ανεργία, και πάνω απ’ όλα από την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων. Η αλληλεγγύη έχει χαθεί προ πολλού μέσα σε μια υπερ-ατομικιστική κουλτούρα.
Γι’ αυτό η σημερινή κρίση δεν είναι μόνο κρίση οικονομικής διαχείρισης αλλά και μία πολιτική, κοινωνική και πολιτιστική κρίση της κοινωνίας και του Έλληνα ανθρώπου. Απέναντι, άραγε, σ’ αυτόν τον πολιτισμό του υπερεγωτισμού και του ακραίου ναρκισσισμού δεν υπάρχει καμία αμφισβήτηση; Κι όμως από κορφή σε κορφή αρχίζουν να ανάβουν οι φρυκτωρίες. Η Μαρία στον Κολωνό κάνει μάθημα σε μετανάστες. Ο Σταμάτης και άλλοι καθηγητές στον Ταύρο έκαναν δική τους υπόθεση το γεγονός ότι η μάνα ενός μαθητή τους απολύθηκε. Η μάνα ενός μαθητή τους είναι άνεργη και σκέφτονται εκτός από τη διεκδικητική προσπάθεια για τη διασφάλιση της εργασίας της, να ξεκινήσουν και δωρεάν ενισχυτική διδασκαλία για τα παιδιά των ανέργων. Μόνο που δεν θέλουν αυτό να μοιάζει φιλανθρωπία που εξευτελίζει τον δέκτη, ακυρώνοντας τη διεκδίκηση του δικαιώματος στην εργασία και τη δωρεάν μόρφωση. Γι’ αυτό θέλουν να βρουν τρόπους ώστε η αλληλεγγύη τους να είναι αγωνιζόμενη, συμβατή με την ανθρωπιά και την αξιοπρέπεια. Μερικές φορές, η αλληλέγγυα δράση ακυρώνεται από το φόβο της διαφθοράς που ασκεί η φιλανθρωπία. Όμως, δεν υπάρχει μεγαλύτερη διαφθορά από ένα που δεν έχει να φάει, από κάποιον που δεν έχει να πάει φαγητό στα παιδιά του, ή να τους παράσχει τα αναγκαία για τη μόρφωση τους. Τελικά, οι νεκροί, συμβολικά ή πραγματικά, είναι αδύνατο να διεκδικήσουν. Και η φιλανθρωπία είναι αλληλεγγύη όταν το Εγώ δεν αφομοιώνει τον ευεργετούμενο Άλλο, αλλά του δίνεται, γίνεται ο Άλλος. Γι’ αυτό ο Ρεμπώ έλεγε «Εγώ είναι ο άλλος» και όχι «είμαι». Με άλλα λόγια, ο Άλλος εδώ δεν αντιμετωπίζεται σαν αντικείμενο αλλά σαν υποκείμενο. Συνεπώς, εδώ έχουμε μία διι-υποκειμενικότητα, όπως στις μη εξουσιαστικές σχέσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι το Εγώ δεν υπάρχει, αλλά υπάρχει με τον τρόπο που το όρισαν ο Καντ και ο Ρουσσώ, μαζί με τους ιδεαλιστές της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αντίθετα, δεν ισχύει ο ατομικισμός ως στενός ωφελισμός, όπως ο ωφελιμιστικός εγωισμός του Σπένσερ και των οικονομιστών, ή όπως η αιμοβόρα «εγωιστική λατρεία του εαυτού» του Χομπς.

Η Ευρώπη τρίζει

Πρώτα η Ελλάδα, μετά η Ιρλανδία κι ακολουθεί η Πορτογαλία και η Ισπανία. Οι «χώρες-γουρούνια»(PIGEs) της ΕΕ εισέρχονται μία μία στην πρέσα των «αγορών». Η Ευρώπη φλέγεται από παντού. Απ’ έξω επιτίθενται οι σταυροφόροι της Γουόλ Στρητ και των τραπεζών. Από μέσα τα θύματα, οι άνεργοι, οι αποκλεισμένοι, οι ηλικιωμένοι αλλά και οι νέοι που αρνούνται να χαθούν μ’ ένα σπασμό και αντιδρούν. Στη Βρετανία οι φοιτητές με πρωτοφανή για τη χώρα δυναμικό τρόπο διαμαρτύρονται, καταλαμβάνοντας πανεπιστήμια και δημόσια κτίρια. Το ίδιο και στο Μιλάνο, τη Μπολόνια, το Παλέρμο. Όμορφοι νέοι και νέες διεκδικούν τη ζωή και τα όνειρά τους στο δρόμο. «Όλη η χώρα να κατέβει στο δρόμο» είναι το σύνθημα και στην Ιρλανδία για τη σημερινή μεγαλειώδη αντίδραση των συμπατριωτών του Τζόυς στο δικό τους Μνημόνιο. Μόνο στην Ελλάδα οι αντιδράσεις είναι ισχνές. Όλα εδώ τα πλακώνει η φοβέρα που σκορπίζουν παντού τα χειραγωγημένα μέσα ενημέρωσης. Ο φόβος έχει ενοφθαλμιστεί στα πάντα. Ζόφος παντού. Κάποιοι, όμως, πλανώνται ότι αυτοί θα τη γλιτώσουν. Όπως εκείνος ο σοσιαλιστής Θαπατέρο που λέει ότι «Η Ισπανία δεν είναι Ιρλανδία». Το ίδιο έλεγαν και οι Ιρλανδοί πριν(«Εμείς δεν είμαστε Ελλάδα»). Το ίδιο νομίζει και η βαλλόμενη ακόμη κι από τους συμπατριώτες Α. Μέρκελ, ακόμη κι από τον ανεκδιήγητο Μπαρόζο. Ώσπου η Ευρώπη να σωριασθεί σε ερείπια, μέχρι να μην απομείνει τίποτα από τον ιστό των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Μέχρι οι «αγορές» να επιβληθούν πλήρως. Αλλά, επιτέλους, ποιες είναι αυτές οι αγορές που είναι πάνω από τη λογική και το παράλογο, από τη φυσική και τη μεταφυσική; Που κινούνται δηλαδή με νιτσεϊκό τρόπο πέρα από το δίκαιο και δώθε από την αδικία, όπως διατείνονται κάποιοι δογματικοί μονοδρομιστές; Ποιοι είναι οι τοκογλύφοι;
Το έχουμε ξαναπεί, δεν είναι παρά οι δύο-τρεις μεγάλες αμερικανικές τράπεζες κι άλλες δύο ευρωπαϊκές που μας δανείζουν, κρυπτόμενες πίσω από το ουδέτερο όνομα «αγορές»! Αλλά γιατί δέκα χρόνια μετά τη δημιουργία της ευρωζώνης αυτή κινδυνεύει να διαλυθεί; «Οι χρηματιστηριακές αγορές ανησυχούν για τα δημοσιονομικά ελλείμματα κάποιων χωρών της Ευρώπης» και «μετά την εστίαση στην Ελλάδα, τώρα έχουν σειρά η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιταλία». Όταν θα έρθει και η σειρά της Γαλλίας και της Γερμανίας θα τρίβουν τα μάτια τους. Γιατί οι χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί δεν δουλεύουν «μεροδούλι μεροφάι» αλλά έχουν και μεσομακροπρόθεσμη στρατηγική, η οποία εστιάζει στην αποδυνάμωση του ευρώ και την ενδυνάμωση του δολαρίου. Γι’ αυτό ο κίνδυνος διάλυσης της ευρωζώνης είναι απολύτως δυνατός. Μετά τι; Ερείπια παντού. Νεκροί, συμβολικά και πραγματικά, παντού.

Λαϊκός πολιτισμός

Λαογραφία ή ανθρωπολογία; Εκεί στο «Φλοράλ», την Τετάρτη το βράδυ, πρώτα άναψε η ενδιαφέρουσα συζήτηση λαογράφων και ανθρωπολόγων για το λαϊκό πολιτισμό με αφορμή το σχετικό βιβλίο του Βαγγέλη Αυδίκου. Ύστερα πήραν φωτιά οι εντός μας οι χυμοί. Το ατομικό Εγώ πάτησε πάνω στο verso του κλαρίνου, στον ήχο πλάγιο δεύτερο του βυζαντινού ύμνου, του δημοτικού τραγουδιού, του ρεμπέτικου και του έντεχνου, άναψε με το σπίρτο του τσίπουρου και κενώθηκε εντελώς με τον τρόπο των δερβίσηδων. Έτσι κενωμένοι γίναμε Εμείς, δικαιώνοντας τον ποιητή, που έλεγε «Εγώ είναι ο άλλος», επιβεβαιώνοντας τον Κωστή που μιλούσε για τη μανική αγάπη και βιώνοντας την ευτυχία της συνάντησης, την ερωτική ροπή πρόσμιξης, τη συλλογικότητα, η οποία κάνει δυνατά ακόμη και τα ανέφικτα. Όλα αυτά στηριγμένα και αναβαπτισμένα σ’ έναν αστικό λαϊκό πολιτισμό που διατηρεί τα σημαντικά στοιχεία του προηγούμενου τρόπου ζωής και οικονομίας, ο οποίος απαξιώθηκε δολίως από τον πολιτισμό της κατανάλωσης. Αυτή την υπέροχη συλλογικότητα των «τρανών χορών», που οδηγεί στη λεγόμενη «εντοπία» και η οποία περιγράφει την κοινωνία που τείνει στην τελειότητα χάρη στη φυσική ενσωμάτωσή της, δηλαδή με την ένταξή της μέσα(εν-) στη φύση(τόπος), ζήσαμε προχθές. Κι ας ήταν η φύση ανάμνηση νεκρή στους τιγκαρισμένους κάδους σκουπιδιών. Όμως, ο λαϊκός πολιτισμός, ο πολιτισμός της εντοπίας μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους ξανά στην αρμονία, όχι αντιπαρατιθέμενη στον πανίσχυρο λόγο της δυτικής αισθητικής που επιβάλλεται με το ένδυμα της οικουμενικότητας, αλλά σε αγαστή ισορροπία μ’ αυτό μέσω της ανοχής και του σεβασμού του άλλου. Όλοι συμφωνήσαμε στο «Φλοράλ», στην Ελλάδα έχουμε έναν δυνατό λαϊκό πολιτισμό τον οποίο εκτοπίσαμε και που πρέπει να τον επαναφέρουμε ώστε να ξαναβρούμε τη χαμένη ταυτότητά μας. Γιατί δεν χάσαμε στη σημερινή κρίση μόνο το «έχει» μας αλλά και τον εαυτό μας. Για την ακρίβεια πρώτα χάσαμε τον εαυτό μας, ο οποίος κατέστη ένα δυτικό κακέκτυπο Εγώ. Γι’ αυτό πρέπει να επιστρέψουμε σ’ αυτά που απεμπολήσαμε, στον τόπο και το λόγο της Ελλάδας, στην ελληνική παράδοση, όπου βασικό στοιχείο του πολιτισμού είναι η φύση, η ομορφιά και το φως. Αυτή η ελληνική νεοτερικότητα που υπερασπίζεται το αυτόχθον και τη λαϊκή παράδοση δεν θα πρέπει να αντιτίθεται στην τεχνολογία εφόσον είναι συμβατή με τη φύση, οφείλει όμως να αντιπαλεύει τον πολιτισμό της μαζικής κατανάλωσης και τον εκτοπισμό της λαϊκής παράδοσης. Αυτή τη νέα «αυτοχθονία» μέσω του πολιτισμού, που θα συμπληρώνει την πολιτική, μπορούμε να την αντιτάξουμε στη νέας κοπής αποικιοκρατία, που υφιστάμεθα σήμερα.

Όταν η Αμερική φτερνίζεται

«Όταν οι Αμερικανοί λαμβάνουν ένα οικονομικό μέτρο για να επιλύσουν ένα πρόβλημα στις ΗΠΑ, οφείλουν να σκεφτούν τις συνέπειες που θα έχει για την Κίνα, τη Βραζιλία, την Αργεντινή, τη Γερμανία, τη Γαλλία και μία αφρικανική χώρα». Αυτά δήλωσε ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα στις 10 Νοεμβρίου με αφορμή την ενίσχυση της αμερικανικής οικονομία με ρευστό ύψους 600 δις δολορίων από την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ(Fed). Η ενέργεια αυτή είχε ως αποτέλεσμα την πτώση της ισοτιμίας του δολαρίου έναντι των άλλων νομισμάτων εκτός από το κινέζικο γουάν. Αυτό είχε κατ’ επέκταση ως συνέπεια την διευκόλυνση των αμερικανικών εξαγωγών και ένα είδος προστατευτισμού έναντι της εισαγωγής των προϊόντων άλλων χωρών, που έγιναν ακριβότερα. Υπολογίζεται ότι οι ΗΠΑ από το 2008, όταν δηλαδή ξέσπασε η κρίση, έχουν ρίξει «ζεστό χρήμα» στην αμερικανική αγορά ύψους 1.700 δις δολαρίων. Το κακό είναι ότι η ενίσχυση της αμερικανικής οικονομίας κατευθύνθηκε κυρίως προς το χρηματοπιστωτικό σύστημα, δηλαδή στις τράπεζες, που ως γνωστόν ήταν οι υπαίτιες της κρίσης(τοξικά ομόλογα και κατασκευαστική φούσκα) και στις οποίες ο Μπάρακ Ομπάμα δεν έθεσε κανόνες όπως είχε υποσχεθεί. Έτσι, οι τελευταίες εξακολουθούν να «παίζουν» με τα ομόλογα χρέους, αυτή τη φορά χωρών, όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και γενικά ο ευρωπαϊκός Νότος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωζώνη δεν μπόρεσαν να ορθώσουν ένα συμπαγές μέτωπο απέναντι στον οικονομικό πόλεμο που δέχονται, καθώς στο νέο διεθνές τοπίο του πολιπολικού κόσμου, του οποίου το κέντρο βάρος του μετατοπίζεται πλέον προς την Ασία, κάθε χώρα προσπαθεί να υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα χρησιμοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Έτσι, η Γερμανία κινείται με αφετηρία τα γερμανικά συμφέροντα, χρησιμοποιώντας ως συγκριτικό πλεονέκτημα ότι είναι η ατμομηχανή της ευρωζώνης. Συνεπώς, η ευρωζώνη δεν προστατεύει τις αδύνατες χώρες του Νότου, αλλά αυτές του Βορρά.
Ακόμη χειρότερα, είναι έκδηλο ότι πίσω από τον οικονομικό πόλεμο κρύβεται η αλληλεξάρτηση της αμερικανικής με την κινεζική οικονομία(η Κίνα κατέχει 2.500 δις δολάρια αμερικανικά ομόλογα) αλλά κι ένας «πόλεμος θέσεων» στο νέο πολιπολικό κόσμο που έχει διαμορφωθεί. Δεν είναι τυχαία τα ταξίδια του Αμερικανού προέδρου στην Ινδία(αντίβαρο στην Κίνα), Ινδονησία, Ιαπωνία, Κορέα, αλλά και οι στρατιωτικές συμφωνίες που συνήψε η Χ. Κλίντον με το Βιετνάμ, την Καμπότζη, τη Μαλαισία, τη Ν. Ζηλανδία και την Αυστραλία. Στην οικονομική υπεροχή της Κίνα, η Ουάσινγκτον ρίχνει στη ζυγαριά τη στρατιωτική της υπεροχή. Η σύγκρουση, άραγε, θα διευθετηθεί μέσω του «σινο-αμερικανικού διαλόγου» και της «Κιναμερικής», δηλαδή μιας Νέας Γιάλτας, ή αυτή θα καταστεί ένας θερμός πόλεμος; Άγνωστο. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα για μία ακόμη πρέπει να διαλέξει στρατόπεδο.

Η τρόικα που μας κυβερνά

Δεν τους έχει εκλέξει κανείς. Κυρίως δεν τους έχουμε εκλέξει εμείς ως κυβερνήτες μας. Κι όμως είναι αυτοί που λαμβάνουν τις πιο καθοριστικές αποφάσεις για τη ζωή και το μέλλον το δικό μας και των παιδιών μας. Αν αποτύχουν, κανείς δεν θα μπορέσει να τους ζητήσει λογαριασμό. Γιατί είναι ανεξέλεγκτοι και κατ’ επέκταση ανεύθυνοι. Είναι οι τοποτηρητές της τρόικας, οι προκουράτορες, όπως έλεγαν τους κυβερνήτες των κατακτημένων χωρών την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Είναι οι Her Omnes(οι κύριοι όλος ο κόσμος του Κάφκα), αυτοί που ζουν χωρίς να συλλογίζονται την τραγωδία του απλού ανθρώπου. Είναι οι κοστουμαρισμένες μηχανές που αδυνατούν να βγουν για μια στιγμή έξω από το Εγώ τους, ώστε να δουν από απόσταση το δράμα που προκαλούν σε εκατομμύρια ανθρώπους. Γι’ αυτούς έλεγε το 1958 η Χάνα Άρεντ πως «Αν αποδεικνυόταν αλήθεια πώς η γνώση και η σκέψη έχουν χωρίσει οριστικά, τότε θα γινόμαστε πράγματι ανίσχυροι δούλοι...». Ε, λοιπόν, αν οι εργαζόμενοι έχουν καταστεί περιττοί για τους τεχνοκράτες της τρόικας, οι τελευταίοι έχουν καταστεί υποτακτικοί της γνώσης και του χρήματος, έτσι άσκεφτα κι απάνθρωπα όντα που έχουν καταντήσει. Γι’ αυτούς όλοι κι όλα είναι data, πληροφορίες, αριθμοί. Κι ο κόσμος ένα συνονθύλευμα από τεχνικά γεγονότα, από ασήμαντα τεχνικά στοιχεία. Η κουλτούρα της αγοράς είναι σ’ αυτούς ολοκληρωτική, τους εμποτίζει τελείως. Και φαίνεται να επιβεβαιώνονται όσοι μιλούν για τους νέους ολοκληρωτισμούς, όπου οι άνθρωποι δεν θα είναι «άχρηστοι», όπως στους παλιούς ολοκληρωτισμούς, αλλά εντελώς «περιττοί».
Παραδόξως, στον 21ο αιώνα μια νέα μορφή αποικιοκρατίας εμφανίζεται, όχι κατά το ανάλογο αυτής του 20ου αιώνα, αλλά της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Οι εγχώριοι κυβερνήτες απλώς κάνουν πως κυβερνούν, στηριζόμενοι στους επαγγελματίες ιδεοπράχτες της επικοινωνίας. Αλλά ποιοι είναι οι αυτοκράτορες; Κάποιοι μιλούν για τη χρηματοπιστωτική δικτατορία της Γουόλ Στριτ. Η προσπάθεια του Μπάρακ Ομπάμα να θέσει κανόνες και να ελέγξει τις τράπεζες απέτυχε, όπως κατέστη έκδηλο στις εκλογές του Νοεμβρίου για το Κογκρέσο. Γιατί, όμως, οι ηγέτες της ΕΕ δεν αντιδρούν; Γιατί μόνο ο Νότος (στη γνωστή σύγκρουση Βορρά-Νότου) πληρώνει τα «σπασμένα». Αλλά θα έρθει και η ώρα τους. Γιατί εν προκειμένω έχουμε ένα παιγνίδι, όχι μόνο οικονομικό, αλλά υψηλής στρατηγικής με θύμα για την ώρα το νότο της ΕΕ και στη συνέχεια ολόκληρη την ΕΕ. Συνεπώς, βρισκόμαστε στην αρχή της κρίσης και της σύγκρουσης δολαρίου-ευρώ. Η μεγάλη αντιπαράθεση θα είναι η επόμενη, αυτή μεταξύ δολαρίου και γουάν.

Οδός Αβύσσου

Την ώρα που οι Γάλλοι αποφάσισαν την εισαγωγή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση του Πλάτωνα, του Καντ και του Χέγκελ, δηλαδή της φιλοσοφίας, για να γίνουν τα παιδιά σκεπτόμενοι πολίτες και να αμυνθούν στην παραπληροφόρηση και την τρομοκρατία των μίντια, που καθηλώνουν και τους ενδοβάλλουν την ενοχή για την κρίση, την ίδια ώρα οι επιστήμονες του CERN αιχμαλώτισαν για πρώτη φορά και για λίγα δευτερόλεπτα άτομα της αντιύλης. Εν τω μεταξύ, στην Αθήνα ο βίαιος δυτικός ορθολογισμός ενός αστυνομικού του Δήμου συγκρουόταν με το φανατισμό ενός μουσουλμάνου μικροπωλητή και τους «ιερούς στίχους» του. Στην περίπτωση της σύγκρουσης της αντιύλης με την ύλη εξαφανίζονται και οι δύο μορφές ύλης με μία λάμψη υψηλής ενέργειας. Είναι άγνωστο ποια θα είναι η έκβαση της σύγκρουσης δυτικών και ανατολικών φονταμενταλιστών, μισαλλόδοξων χριστιανών και φανατικών μουσουλμάνων. Πάντως, στη σύγκρουση μεταξύ καπνιστών και μη καπνιστών στην Ελλάδα κέρδισαν οι καπνοβιομηχανίες και τα μπαρ, όπου μετά τις 9 το βράδυ θα επιτρέπεται το κάπνισμα! Η διάταξη παραπέμπει σε μία ανάλογη των Βρετανών, στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν απαγορεύονταν στους Άγγλους μετά τις 9 το βράδυ και για λόγους κοινής ησυχίας να δέρνουν τις γυναίκες τους! Εμάς τους Έλληνες, πάντως, θα μας «δέρνουν» αλύπητα όλο το 24ωρο και για όλο το 2011 σύμφωνα με τη νέα λιτότητα που ανήγγειλε η κυβέρνηση και η οποία περιλαμβάνει απολύσεις δέκα χιλιάδων συμβασιούχων, περιστολή οικογενειακών επιδομάτων, αύξηση του ΦΠΑ στα είδη πρώτη ανάγκης, μειώσεις μισθών στον ιδιωτικό τομέα κ.ά. Όλα αυτά είναι μέτρα του Προϋπολογισμού του 2011, που κατέθεσε χθες η κυβέρνηση και τα οποία οδηγούν με βεβαιότητα την ελληνική οικονομία στο γκρεμό. Κι αυτό γιατί η λιτότητα σε περιβάλλον κρίσης ενισχύει την ύφεση, επομένως τα έσοδα μειώνονται, που σημαίνει ότι το έλλειμμα δεν ελαττώνεται, οδηγώντας σε νέες περικοπές, σε νέα αφαίμαξη μέχρι τον οριστικό θάνατο. Υπάρχει λύση; Ναι, να αλλάξει το ευρωπαϊκό μοντέλο ανάπτυξης, που επιβάλλουν οι Γερμανοί, και η ΕΕ να ξαναθυμηθεί μία από τις θεμελιώδεις αρχές της ίδρυσής της που είναι η αλληλεγγύη. Σ’ αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αγοράζει το χρέος των πληττόμενων χωρών και να μην ευνοεί τις τράπεζες, δανείζοντάς τες με επιτόκιο 1% έτσι ώστε αυτές να αγοράζουν τα ελληνικά ομόλογα με τοκογλυφικά επιτόκια 5%!

Η Ελλάδα ανήκει στην Ελλάδα

Το σύνθημα-μήνυμα του Μίκη Θεοδωράκη πως η Ελλάδα δεν ανήκει στη Δύση αλλά ότι «η Ελλάδα ανήκει στην Ελλάδα» εκ πρώτης όψεως μοιάζει με ταυτολογία, αλλά δεν είναι. Για να βρει συνεπώς το σύνθημα αποδέκτες θα πρέπει να γίνει αντιληπτό τι είναι η Ελλάδα σήμερα ως όρος και ως τόπος.
Κατ’ αρχήν πρέπει να διευκρινίσουμε ότι κάθε τόπος είναι μνήμη και φυσική τοποθεσία, είναι περιοχή μνείας-μάθησης και γεωγραφίας, είναι χώρος και λόγος, ένας κοινός τόπος αναφοράς και μία παράδοση, δηλαδή μία αρχετυπική πατρίδα. Έχοντας πατρίδα, έχεις ρίζα, έχεις τόπο, ο οποίος ως λόγος, ήχος και λαλιά, εγγράφεται στο σώμα και την ψυχή. Ύστερα, το σώμα και η ψυχή μιλούν αλλά και κουβαλούν τον τόπο και το λόγο του στην εξορία και στην ετεροτοπία.
Αλλά ο τόπος ως κοινή οπτική γωνία θέασης του κόσμου γίνεται ιδεολογία και αισθητική, γίνεται κοινός ορίζοντας πέρα από τον οποίο είναι οι άλλοι με τους δικούς τους, διαφορετικούς ορίζοντες. Πάντα ένας βράχος ή ένα μνημείο, όπως η Ακρόπολη, θα γίνεται η ρίζα, η χρονομηχανή επιστροφής στην πατρίδα, το μονοπάτι της αισθητικής που οδηγεί κάποιον μέσα από την Ομορφιά να φθάσει την Ελευθερία. Γι’ αυτό ο Ρενάν σημειώνει πως στον ελληνισμό δεν είναι η θεία χάρη αλλά η ομορφιά που συντελεί στη «θαυματουργή θέωση». Στον Γιαννόπουλο η ομορφιά και το ελληνικό φως θα καταστούν τα στοιχεία του αισθητικού εθνικισμού απότοκο του γερμανικού ιδεαλισμού. Η ιδιαιτερότητα συνεπώς του Ελληνισμού είναι η ομορφιά και το φως. Αλλά, όπως προείπαμε, και η παράδοση.
Οι Έλληνες έλκονται από τη Δύση που ανακάλυψε εκ νέου τον Ελληνισμό αλλά και από τον αντίποδά της, την Ανατολή. Αυτό το «εν τω μεταξύ» Δύσης και Ανατολής, αυτή η συνάντηση των πολιτισμών της Μεσογείου συνιστά την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας καθώς ο εθνικισμός εδώ δεν είναι ούτε αμιγώς ανατολικός ούτε δυτικός, είναι ελληνικός. Η παράδοση(μυθολογικοί, ηρωικοί, κλασικοί, βυζαντινοί, θρησκευτικοί και λαϊκοί κόσμοι) μας συνδέει εσωτερικά με το γενεαλογικό μας υπέδαφος.
Αλλά αν υπάρχει μία ελληνική ταυτότητα, μία ελληνική ιδεολογία, μια παράδοση, ποιο είναι το «κλειδί» της, ποια η κλωστή που τη διαρράφει; «Αγαπάς βαθειά σαν Έλλην που είσαι» έγραφε ο Χ. Μίλλερ. Ε, λοιπόν, αυτή η Αγάπη, η μανική που έλεγε ο Μοσκώφ, της κατάργησης του Εγώ, της κένωσής του με τον τρόπο των ασκητών, ο χριστιανικός κοινωνισμός του Χοϊδά και του Μ. Αντύπα, αυτή η ενεργός και αγωνιζόμενη αγάπη, η συμπάθεια, ως κοινό πάθος και πάνσοφος καημός των τραγουδιών μας, η αλληλεγγύη είναι ό,τι διακρίνει τον Έλληνα άνθρωπο. Αυτή την αυτόχθονη Αγάπη πρέπει να ξαναβρούμε σαν τρόπο ζωής αλλά και ως μορφή αντίστασης απέναντι στη δυτική αγοραία ατομικότητα και την οικονομική και πολιτισμική της αποικιοκρατία.
Ο Μ. Θεοδωράκης επιστρέφει στην παράδοση της γενιάς του 1930. Τότε, η Ελληνικότητα έγινε σύμβολο μιας νέας μορφής ανθρωπισμού, που πρόβαλε την νεοελληνική ιδιαιτερότητα. Θα βρει, σήμερα, ανταπόκριση μια τέτοια επιστροφή;

Το χάος της κοσμοοικονομίας

Μετά την Ελλάδα, σειρά έχει η Ιρλανδία. Ύστερα η Πορτογαλία. Ήδη όλα παραπέμπουν στον προηγούμενο Μάη, όταν παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις τα περίφημα spread των ελληνικών ομολόγων εκτινάσσονταν στα ύψη. Έτσι, μία καθησυχαστική δήλωση του προέδρου της Ε.Ε. Χ. Μ. Μπαρόζο από τη Σεούλ και τη σύνοδο του G20, ότι όλα είναι έτοιμα για τη διάσωση της οικονομίας της Ιρλανδίας, αντί να ηρεμήσει τις αγορές τις παρόξυνε ακόμη περισσότερο, οδηγώντας σε νέες κερδοσκοπικές επιθέσεις. Αλλά από πού προέρχονται οι επιθέσεις αυτές; Μέχρι πρότινος όλοι θεωρούσαμε ότι προέρχονται μόνο από τις ΗΠΑ και πως επρόκειτο για μία επίθεση εναντίον του ευρώ, αλλ’ αυτό είναι λάθος. Οι κερδοσκοπικές επιθέσεις γίνονται ακόμα και από χώρες του ευρώ, όπως η Γερμανία και η Γαλλία! Γενικά, αναπτύσσονται επιθέσεις με βάση τον κανόνα του ισχυρότερου, δηλαδή της ζούγκλας. Γι’ αυτό ακόμα και ο πάπας Βενέδικτος έκανε έκκληση για τη μη ένωση των πλούσιων χωρών(G20) εναντίον των φτωχών. Γιατί αυτό συμβαίνει σήμερα, την κρίση πληρώνουν οι πιο αδύνατοι είτε πρόκειται για τους εργαζόμενους είτε για χώρες της περιφέρειας. Υπάρχει περιθώριο εξόδου από την κρίση, χωρίς την αλλαγή του οικονομικού προτύπου; Δυστυχώς όχι. Η ύφεση έχει καταστεί δομικό στοιχείο του παγκόσμιου συστήματος. Η κρίση δεν είναι το αίτιο, αλλά ένα σύμπτωμα της βαθύτερης αποδιοργάνωσης της διεθνούς οικονομικής ισορροπίας που θέτει υπό αμφισβήτηση την έννοια της προόδου, δημιουργώντας το αίτημα για μία πρόοδο μη συνδεδεμένη με τον απόλυτο αναπτυξιακό καταναγκασμό. Αυτή η κρίση της ανάπτυξης απογυμνώνει τον φιλελευθερισμό από τις ωφελιμιστικές του προδιαγραφές και οδηγεί σε μία γενικευμένη κρίση νομιμοποίησης που διαπερνά όλες τις χώρες και όλα τα καθεστώτα. Γι’ αυτό η πολιτική εξουσία μοιάζει ξεπερασμένη, οδηγώντας στην αποπολιτικοποίηση, όπως η πρόσφατη αποχή των Ελλήνων από τις κάλπες ή η μοιρολατρική αποδοχή του Μνημονίου. Γιατί το χάος της κοσμο-οικονομίας καταδεικνύει ήδη την υπέρβαση των ορίων και πως η απάντηση σ’ αυτή τη γενικευμένη εντροπία είναι μία αντι-εντροπία, δηλαδή μία σειρά από αντισυστημικές πρωτοβουλίες και κινήματα. Δεν είναι τυχαία η υποστήριξη στις αυτοδιοικητικές εκλογές πολλών ανεξάρτητων και «κινηματικών» υποψηφίων. Μερικοί από τους στόχους των νέων κινημάτων είναι η ανατροπή των νεοφιλελεύθερων συλλογιστικών και η αναθεώρηση της έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τέλος, εκτιμάται ως επιτακτικά αναγκαία η ορθολογική αποκατάσταση από το Βορρά της εκμετάλλευσης του Νότου, πράγμα που οδήγησε στη σημερινή συστημική κρίση.

Αποχή και Κ. Παπούλιας

Είμαστε εκ προοιμίου υπέρ της συμμετοχής των πολιτών στις πολιτικές διαδικασίες και πάνω απ’ όλα στις εκλογές είτε αυτές είναι αυτοδιοικητικές είτε βουλευτικές. Όμως δεν είναι εκ των προτέρων, ή πάντα, εξασφαλισμένη η δημοκρατικότητα και η ελευθερία αυτής της συμμετοχής. Γιατί όταν δεν διασφαλίζεται η ελεύθερη έκφραση της βούλησης του πολίτη, όταν ο ψηφοφόρος χειραγωγείται μέσω εκβιαστικών διλημμάτων ή η ψήφος υφαρπάζεται μέσω του πελατειακού συστήματος, τότε η αποχή δεν είναι απολιτική. Αν μάλιστα όπως σημειώνει ο πρώην σύμβουλος του Μπιλ Κλίντον, Λέστερ Θόροου, η ψήφος πλέον εξαγοράζεται από μία ολιγαρχία, τότε η αποχή μπορεί να είναι και μία μορφή αντίστασης. Άλλως πως, το εκλογικό σώμα είναι ένα «σώμα» άμεσα βυθισμένο στο πολιτικό πεδίο όπου οι σχέσεις εξουσίας ασκούν πάνω του μια άμεση επιρροή καθώς το περικυκλώνουν, το σημαδεύουν, το χειραγωγούν, το βασανίζουν, το εξαναγκάζουν, το υποχρεώνουν σε τελετουργίες, απαιτούν από αυτό κάποια σημάδια, το «ναι» και το «όχι» του. Κι όταν μέρος αυτού του «σώματος» αποδρά δια της αποχής, όταν διαφεύγει της επιχείρησης ελέγχου μίας «βιο-εξουσίας», μιας εξουσίας που πλέον δεν σκοτώνει αλλά περικυκλώνει τη ζωή από άκρη σ’ άκρη, ελέγχοντας αυστηρά τις επιθυμίες, τότε λέμε πως αυτό είναι μία μορφή έλλογης αντίστασης. Και η δημοκρατία υφίσταται και ενυδατώνεται μέσω αυτής της αντίστασης. Γι’ αυτό ήταν τουλάχιστον ατυχής η μομφή του προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια εναντίον των «πολιτών του καναπέ». Γιατί η αποχή μπορεί να είναι ένα μεγάλο «όχι» στη μεταδημοκρατία, τη δημοκρατία ως προσομοίωση, την ολιγαρχία με δημοκρατική μάσκα, όπου βιομήχανοι, εταιρείες τύπου Ζίμενς και πολιτικοί διαπραγματεύονται τα πακέτα των ψήφων των δεύτερης κατηγορίας πολιτών, των εργαζομένων. Αλλά και ένα μεγάλο «ναι» στην ανεύρετη σήμερα δημοκρατία, εκείνη τη δημοκρατία όπου η ψήφος συνιστά πραγματικά έκφραση της πολιτικής βούλησης και όχι αντικείμενο αγοραπωλησίας για μία θέση στο Δημόσιο.
Για ποια τάχα συμμετοχή μιλάμε όταν ο πολιτικός πολιτισμός του ισχύοντος πολιτικού συστήματος αποερημώνει το δημόσιο χώρο, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση της προσωπικής παρουσίας στα κέντρα εξουσίας ενώ επί της ουσίας ακυρώνει τη διεκδίκηση επιρροής σ’ αυτά; Ποια συμμετοχή απαιτούσε το εκβιαστικό δίλημμα «ψηφίστε τους δικούς μου υποψηφίους αλλιώς πάμε σε εκλογές»; Ο πολίτης δεν μπορεί να είναι πολίτης αλά καρτ, ούτε ένας πολίτης-θεατρίνος. Γι’ αυτό απέχει. Απέχει επίσης γιατί όπως έλεγε ο Όργουελ για τους Βρετανούς πολιτικούς, «όταν πεινάγαμε και πείναγαν κι αυτοί το αντέχαμε· όταν εκείνοι καλοπερνούσαν κι εμείς πεινάγαμε, τότε η πείνα μας ήταν ανυπόφορη»! Σ’ αυτή την απλή περιγραφή υπάρχει ολόκληρη η ουσία της σημερινής κρίσης της πολιτικής και της δημοκρατίας καθώς και της γενικευμένης δυσαρέσκειας των πολιτών.

Tα βαμπίρ

«Οι αλκοολικοί συγκεντρώθηκαν (σ.σ. η G 20 στη Σεούλ) για να αποφασίσουν πώς να σταματήσουν να πίνουν, αρκούμενοι σ’ ένα τελευταίο ποτήρι». Μ’ αυτή τη μεταφορά περιέγραψε ο Ζακ Ατταλί τη σύνοδο κορυφής των 20 πλουσιότερων χωρών του κόσμου. Δυστυχώς, όμως, όπως διαπιστώνει ο ίδιος αναλυτής, στην πρωτεύουσα της Νότιας Κορέας δεν αποφασίσθηκε κανένας τρόπος αποτοξίνωσης. Και αναρωτιέται: «Δεν βλέπουν ότι το σπίτι καίγεται;». Το βλέπουν. Απλώς δεν μπορούν να αλλάξουν τη φύση τους. Ακριβώς όπως τα βαμπίρ δεν μπορούν να σταματήσουν να πίνουν αίμα, ή ο σκορπιός να δαγκώνει το γάιδαρο στη μέση του ποταμού, έτσι και οι κερδοσκόποι δεν μπορούν να σταματήσουν τη φωτιά αν κερδίζουν απ’ αυτή. Κατ’ αυτό τον τρόπο, ο χρηματοπιστωτικός τομέας της οικονομίας, για την ακρίβεια η δικτατορία του χρηματοπιστωτικού συστήματος θα εξακολουθήσει να επενδύει, όχι στην πραγματική οικονομία, δηλαδή στην παραγωγή, αλλά εκεί όπου υπάρχει υψηλότερη απόδοση κέρδους στο πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Και αν σκεφθεί κανείς ότι το 90% του παγκόσμιου χρήματος λειτουργεί μ’ αυτό τον τρόπο, η παγκόσμια οικονομία θα εξακολουθήσει να συμπεριφέρεται κανιβαλικά, τρώγοντας πρώτα τους εργαζόμενους μαζί με τις μικρές επιχειρήσεις, ύστερα τις αδύνατες οικονομίες, όπως τις οικονομίες του μεσογειακού νότου, ενώ στο τέλος θα αρχίσει ένας αμείλικτος πόλεμος μεταξύ των ισχυρών. Το γεγονός ότι στη Σεούλ δεν ελήφθη καμία συμφωνία οφείλεται στην αντίληψη ότι υπάρχει ακόμα λίπος, υπάρχει ακόμα «αίμα» για τις μεγάλες οικονομίες. Είναι περιττό να σημειώσουμε ότι αυτός ο τρόπος σκέψης ταιριάζει στη νεοφιλελεύθερη συνταγή της μείωσης των ελλειμμάτων με άγρια μέτρα λιτότητας κατά των εργαζομένων και αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών. Αλλά ποιες είναι αυτές οι αγορές; Τα κερδοσκοπικά-τοκογλυφικά κεφάλαια των δανειστών, που θέλουν την εξασφάλιση ότι θα τους επιστραφούν τα χρήματα μαζί με το ληστρικό τόκο. Η άλλη λύση, είναι η κεϋνσιανή συνταγή, σύμφωνα με την οποία χρειάζονται άμεσες δημόσιες επενδύσεις στην εκπαίδευση, στην έρευνα-ανάπτυξη, στις υποδομές για να πάρει πάλι μπροστά η μηχανή της οικονομίας. Όμως, επικρατεί η πρώτη πολιτική με συνέπεια η οικονομία στην Ελλάδα παρά τα βάρβαρα μέτρα λιτότητας να βυθίζεται ακόμα περισσότερο στην ύφεση(-4,5% του ΑΕΠ). Κάποιοι, όπως ο Ομπάμα, αντίθετα με τη μονεταριστική πολιτικής της Γερμανίας και της ΕΕ, θεωρούν ότι χρειάζεται ένας έλεγχος στις τράπεζες, ένα φίλτρο ανάμεσα στη ρευστότητα και στην παραγωγή για να μη δημιουργηθούν νέες φούσκες(όπως με τα στεγαστικά δάνεια και τα τοξικά ομόλογα). Δυστυχώς, όμως, η νίκη των ρεπουμπλικάνων στις εκλογές του Νοεμβρίου άλλαξε τους συσχετισμούς στο Κογκρέσο, παρέχοντας πλήρη πλέον ελευθερία στις τράπεζες να αποφύγουν τη νομοθεσία και συνεπώς τον έλεγχο που θέσπισε γι’ αυτές ο Ομπάμα. Έτσι, μετά τις εκλογές έχουμε μία νέα επίθεση των οίκων αξιολόγησης και των τραπεζών εναντίον του ευρώ(Ιρλανδία και μεσογειακός νότος) και «τζογαρίσματα» του τύπου «5 στους 10 επενδυτές θεωρούν ότι η Ιρλανδία θα χρεοκοπήσει» και «7 στους 10» για την Ελλάδα! Και διερωτώμεθα, υπάρχει τρόπος να ξεφύγουμε από τη μέγγενη αυτή; Ίσως, μόνο με εθνικούς και ευρωπαϊκούς ξεσηκωμούς όχι μόνο των εργαζομένων αλλά και των επιχειρηματιών, σύσσωμων των πληττόμενων λαών. Ίσως…

Πράσινη τζιχάντ

Μετά τον εκβιασμό της προσφυγής σε πρόωρες εθνικές εκλογές αν δεν υπερψηφιστούν οι υποψήφιοι Περιφερειάρχες του ΠΑΣΟΚ, σειρά έχει ο γνωστός έκπαλαι ιδεοληπτικός εκβιασμός των «ανίερων συμμαχιών»! Προκειμένου να εμποδίσει τη συνάντηση των αντιμνημονιακών πολιτικών δυνάμεων η ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος ενεργοποιεί τη μεταφυσική και την «πίστη» στην... ιερότητα της πολιτικής στράτευσης, το μανιχαϊσμό του «μαύρου-άσπρου», των… γνωστών δυνάμεων του φωτός και του σκότους, της αριστεράς, συμπεριλαμβανομένου και του ΠΑΣΟΚ(!), και της επάρατης δεξιάς. Αλλά μιλούν, σήμερα, για «ανίερες συμμαχίες» αυτοί οι οποίοι αν και αυτοπροσδιορίζονται ως σοσιαλιστές, συμμάχησαν με τους πιο άγριους νεοφιλελεύθερους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Μιλούν για ιερότητα αυτοί που κονιορτοποίησαν το κοινωνικό κράτος και αφαίρεσαν από τους εργαζόμενους δικαιώματα που κατακτήθηκαν με αίμα στη διάρκεια αιώνων. Βέβαια, το στρατήγημα των «ανίερων συμμαχιών» έχει την αφετηρία του στο πρώτο ΠαΣοΚ, αλλά επανέρχεται και πάλι στο «νέο ΠαΣοΚ», έχοντας ως στόχο να εκβιάσει συναισθηματικά και να θέσει σε κατάσταση ομηρίας τα άλλα κόμματα της Αριστεράς σχετικά με τις πολιτικές θέσεις, ή τις συμμαχίες τους. Σύμφωνα με τον πυρήνα της τακτικής αυτής η πολιτική ως ένταξη και δράση έχει μεγαλύτερη σχέση με την θρησκευτική πίστη και συνεπώς με την... αμαρτία της απιστίας και ελάχιστη με την ουσία και το περιεχόμενο της πολιτικής, αν δηλαδή αυτή είναι νεοφιλελεύθερη, αντιλαϊκή ή όχι. Τέτοιου είδους τακτικές οδηγούν στον λαϊκισμό και τον τυφλό φανατισμό, τύπου θρησκευτικής τζιχάντ, και ουδεμία σχέση έχουν με την κριτική στάση του πολίτη απέναντι στους πολιτικούς σχηματισμούς και τις θέσεις τους. Υπ’ αυτή την οπτική ο «ιερός» πόλεμος που κηρύσσει το ΠΑΣΟΚ, εντάσσεται στους ιερούς πολέμους μίσους, όπως η τζιχάντ. Κατ’ αυτό τον τρόπο ο πολιτικός λόγος καθίσταται θρησκευτικός λόγος και, όπως σε κάθε θρησκεία, υπάρχει μια καθαγιασμένη σφαίρα, στην οποία δεν ισχύουν τα κανονικά μέτρα. Έτσι, η ιστορία μυστικοποιείται και ο θρησκευτικός φανατισμός γίνεται πολιτικός φασισμός, αρνούμενος την αντίθετη άποψη και θέση, δηλαδή αυτή που τάσσεται κατά του Μνημονίου. Δεν απομένει στον κ. Παπανδρέου παρά να παρουσιασθεί ως η νέα ενσάρκωση του Μεσσία επί της Γης με τη λεζάντα: I am the way, the Truth and the Light (Εγώ ειμί η Οδός, η Αλήθεια και το Φως), όπως έγραφαν για τον Ομπάμα οι φοιτητές του Γέηλ, καταδεικνύοντας, έτσι, τη μεταφυσική διάσταση του σύγχρονου λαϊκισμού και τη μεσιανική υπερπροσδοκία με την οποία είναι επενδεδυμένος.

Οικονομικός πόλεμος

Νέες «φούσκες» και αποσταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας φοβάται η Κίνα. Το πρόγραμμα τροφοδότησης της αμερικανικής και της παγκόσμιας οικονομίας με ρευστότητα, μέσω της αγοράς ομολόγων αξίας έως και 600 δισ. δολάρια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), ενδέχεται να οδηγήσει σε μια νέα «φούσκα» στοιχείων ενεργητικού. Ο υποδιοικητής του κεντρικού πιστωτικού ιδρύματος της Κίνας, Μα Ντελούν δήλωσε ότι ανησυχεί πώς η παροχή τεράστιας ρευστότητας στην οικονομία θα ανατρέψει τις ισορροπίες της διεθνούς ανάπτυξης (Ρόιτερ). Ομοίως, η Γερμανίδα καγκελάριος Α. Μέρκελ απέρριψε την πρόταση του Υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Τιμ Γκάιτνερ να θεσπιστούν όρια στο πλεόνασμα και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μεταξύ των χωρών. Τα πλεονάσματα είπε δεν «οφείλονται μόνο στις συναλλαγματικές ισοτιμίες, αλλά και στην ανταγωνιστικότητα»(Financial Times). Για την κ. Μέρκελ η επιστροφή στον προστατευτισμό από το διεθνές εμπόριο είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία. Ομοίως, η Γερμανία ζητά μία εύλογη συναλλαγματική ισοτιμία με το γουάν και δημοσιονομική πειθαρχία. Η θέση της Γερμανίας έχει ως αφετηρία τις εξαγωγές της χώρας και συνεπώς την αντιμετώπιση του προστατευτισμού των χωρών της G20, εκπρόσωποι των οποίων συναντώνται αύριο και μεθαύριο στη Σεούλ. Όμως, είναι η ίδια η Γερμανία που ακολουθεί πολιτική κεκαλυμμένου προστατευτισμού, όπως δείχνει και το πολύ αυξημένο εμπορικό της πλεόνασμα έναντι άλλων οικονομιών, όπως της Ελλάδας και του ευρωπαϊκού νότου. Αντιθέτως, οι ΗΠΑ και η Κίνα επιλέγουν τον λεγόμενο «νομισματικό πόλεμο», που έχει οδηγήσει σε νέα ένταση τις σχέσεις των δύο χωρών. Γι’ αυτό κάποιοι μιλούν για την ανάγκη επιστροφής στον «κανόνα του χρυσού», ή σε κάτι ανάλογο με τη συμφωνία του Μπρέτον Γούντς. Παραδόξως, όμως, στις ΗΠΑ, μία πολιτική (νομισματικής σταθερότητας) ανάλογη με αυτή της Α. Μέρκελ προτείνει και η Σάρα Πέιλιν!
Από την άλλη πλευρά, πολλοί σοβαροί οικονομολόγοι και αναλυτές ζητούν να υιοθετηθούν ριζικές λύσεις, όπως ο έλεγχος της ροής των κεφαλαίων. Ωστόσο, και η λύση αυτή δεν καθιστά τις αναδυόμενες αγορές λιγότερο ευάλωτες. Όμως, υπάρχει η δυνατότητα θωράκισης, αρκεί αυτοί οι οποίοι διευθύνουν την παγκόσμια οικονομία να μην σκέφτονται όπως οι ομόλογοί τους τα χρόνια του 1930, ότι δηλαδή η ευημερία έρχεται μόνο με τη νομισματική σταθερότητα(Μέρκελ και Πέιλιν). «Επιτέλους, πρέπει να γνωρίζουμε να θέτουμε τη βασική ερώτηση: που είναι η ζήτηση; ποιος θα αγοράσει; ποιος θα επενδύσει; Σήμερα, η παγκόσμια οικονομία έχει ένα πρόβλημα πτώσης της ζήτησης σ’ έναν μεγάλο αριθμό χωρών», σημείωνε από πολύ παλιά ο Πωλ Κρούγκμαν, συναντώντας τον Κέυνς.

Περί αποχής

Η αποχή θεωρείται η μεγάλη… νικήτρια της προχθεσινής εκλογικής αναμέτρησης. Αλλά από πότε η μη συμμετοχή των πολιτών σε μία κορυφαία πολιτική διαδικασία, όπως οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, μπορεί να συνιστά θετική δράση; Από τότε, δυστυχώς, που η αποχή θεωρήθηκε εργαλείο αποδοκιμασίας και απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος συνολικά. Παραδόξως, όμως, σε μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, όπου η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία κυμαίνεται από 26 έως 30% δεν τίθεται θέμα δημοκρατικότητας και κρίσης αντιπροσώπευσης. Με άλλα λόγια, οι απέχοντες, όπως και αυτοί που ψηφίζουν λευκό ή άκυρο απλώς δεν υφίστανται, δεν υπάρχουν. Υπ’ αυτή την οπτική η γενίκευση ότι η αποχή συνιστά πάντα ένα εργαλείο αποδοκιμασίας, ότι οι εκλογείς απέχουν και απέχοντας σπάνε τη βιτρίνα της υποτιθέμενης δημοκρατικής αντιπροσώπευσης, είναι παγίδα. Αντιθέτως, η αποχή πρέπει να αντιμετωπίζεται κάθε φορά συγκεκριμένα και αναλόγως των συνθηκών. Στις προχθεσινές αυτοδιοικητικές εκλογές οι ψηφοφόροι απείχαν είτε λόγω απογοήτευσης είτε για να εκφράσουν την πικρία και την αποδοκιμασία τους είτε ακόμα για λόγους αδιαφορίας. Αλλά από τι απογοητεύονται οι πολίτες και απέχουν; «Οι άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική, γιατί η πολιτική δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτούς» επισήμαινε παλαιότερα η γαλλική εφημερίδα Le Monde στο κύριο άρθρο της. Αλλά αν η πολιτική δεν ενδιαφέρεται για τους πολίτες, δηλαδή για το γενικό συμφέρον, τότε γιατί ενδιαφέρεται; Για τα ειδικά συμφέροντα, δηλαδή για τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Τα μεγαλύτερα οικονομικά συμφέροντα σήμερα στην Ελλάδα είναι αυτά των δανειστών μας, ήτοι της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ΔΝΤ, τα οποία αν και είναι ειδικά, παρουσιάζονται σαν γενικά συμφέροντα(σωτηρία της Ελλάδας κ.ά.). Όταν, μάλιστα, η πλεκτάνη αποκαλυφθεί, τότε αναπτύσσεται ένας ανοιχτός «μαφιόζικος» εκβιασμός -ή με ψηφίζεται ή πάμε σε εκλογές- που παραπέμπει στο «νέο νιτσεϊσμό», ο οποίος σύμφωνα με τον Χάμπερμας τείνει να αποδομήσει όλα τα κριτήρια και να δείξει ότι η πολιτική «αναλώνεται αποκλειστικά με βρώμικες υποθέσεις». Έτσι, όμως ενισχύεται η απαξίωση της πολιτικής, οδηγώντας τους πολίτες στην αποχή και στην παραλία. Μόνο που αυτή η μορφή αποδοκιμασίας απορροφάται τάχιστα και εξαφανίζεται στους κερδισμένους και τους χαμένους που προκύπτουν από τους «ψηφίσαντες».
Η αποχή, ωστόσο, μπορεί κάποιες στιγμές να είναι ένα μεγάλο «όχι» στη μεταδημοκρατία, καθώς οι πολίτες αρνούνται την ακύρωση των θεσμών της κοινωνίας των πολιτών από την κομματοκρατία. Οι πολίτες αυτοί δεν σημαίνει ότι εγκλωβίζονται στον ατομικό πυρήνα τους, αλλά επιχειρούν να διαμορφώσουν νέες πολιτικές δομές, ανιδιοτελείς, ερασιτεχνικές, νοηματοδοτώντας τες άλλοτε με ανθρωπιά και άλλοτε με θυμό. Τότε μόνο η αποχή είναι θετική δράση.

Αθήνα-Ουγκάντα

Η Αθήνα διέρχεται σοβαρή ανθρωπιστική κρίση. Μετανάστες αλλά και Έλληνες λιμοκτονούν. Ήδη οργανώσεις από τη Νορβηγία και την Ολλανδία κατευθύνονται στη χώρα μας για να παράσχουν βοήθεια, όπως έκαναν άλλοτε στην Ουγκάντα. Αυτό αποκάλυψαν χθες οι «Γιατροί του Κόσμου» κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου. Εκπρόσωποι της οργάνωσης δήλωσαν ότι οι συνθήκες είναι τόσο δυσμενείς που αποφάσισαν να λειτουργούν στην πρωτεύουσα «σαν είναι μια αποστολή εξωτερικού». Όμως, όλη η Ελλάδα είναι μία Αθήνα, όλη η χώρα είναι μία κραυγή. Στην επαρχία η κατάσταση πολλές φορές είναι χειρότερη. «Μόνο τον τελευταίο μήνα στο πολυ-ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου προσήλθαν 11.000 άνθρωποι κι από αυτούς δεν ήταν όλοι αλλοδαποί». Η διευθύντρια της Οργάνωσης επιβεβαίωσε ότι επισκέπτονται το πολυ-ιατρείο όλο και περισσότεροι Έλληνες: «Συνταξιούχοι με πολύ χαμηλές συντάξεις, που δεν μπορούν να πληρώσουν το 25% της συμμετοχής στα φάρμακα, Ρομά, που πλέον τους ζητείται να πληρώσουν στα νοσοκομεία, άνθρωποι που δεν έχουν ένσημα, δεν έχουν ταμείο Πρόνοιας και συνεπώς δεν έχουν πρόσβαση στο ΕΣΥ». Άλλος γιατρός προειδοποίησε ότι παρατηρείται αύξηση των αποκλεισμένων Ελλήνων, που καταφεύγουν σε συμπεριφορές και πρακτικές ιδίου τύπου με τους αποκλεισμένους αλλοδαπούς. Κι αντί η απελπισία να ενοποιηθεί και να εκφραστεί πολιτικά, να ακουστεί η κραυγή της, φιμώνεται και κρύβεται στα σκοτεινά σοκάκια του κέντρου της Αθήνας και του Άγιου Παντελεήμονα. Εκεί, αφήνουν την απελπισία να αυτοεξοντωθεί, να αυτοπυρποληθεί εν πλήρει χημική ελευθερία! Εδώ, τελικά, βρίσκεται το τελευταίο σκαλοπάτι στην κοινωνική κλιμάκωση του μίσους, ήτοι το μίσος της θεσμισμένης κοινωνίας έναντι των έσχατων αλλά και το μίσος erga omnes των τελευταίων, το μίσος έναντι όλων. Δεν υπάρχει εδώ ηθική, αφού η κυρίαρχη ηθική νομιμοποιεί την κόλαση. Υπάρχει μόνο κάτι πέρα από την απελπισία. Υπάρχει κάτι σαν λιμοκτονούσα κραυγή, ένας νηστικός βόγκος, λίγο πριν το κώμα στον κάδο των αχρήστων, λίγο πριν το θάνατο στην πρέσα του σκουπιδιάρικου. Γι’ αυτό οι πιο αδύνατοι εκθέτουν ότι διαθέτουν ως ίδιο κεφάλαιο, τον ίδιο τους τον εαυτό, το σώμα τους. Κάποιοι το «καίνε» με ουσίες. Άλλοι κι άλλες το εκπορνεύουν. Άλλοι παίζουν με τη συμβολική φαλλική τους του προέκταση, μ’ ένα μαχαίρι ή ένα πιστόλι. Η κλοπή γίνεται η ζωή που τους έκλεψαν και η βία η ηδονή του ζην επικινδύνως. Πορεύονται, έτσι, όσοι δύνανται, από βία σε βία, από το μίσος στη μνησικακία και σε συμπεριφορές που θάλλουν στο «χώρο» της δομικής ανισότητας προσδοκιών και ευκαιριών. Όταν αυτοί οι άνθρωποι πολιτικοποιούνται, συχνά έλκονται από το φετιχισμό της δύναμης(βίας). Αυτούς συναντούν και οι νέοι (μεσο)αστικής προέλευσης που διακατέχονται από τη «μέθη της βίας» λόγω πλήξης και ανίας και γίνονται τρομοκράτες. Στους τελευταίους, το πρόβλημα είναι η α-νόητη ζωή, είναι η μοναξιά, η ερήμωση, ο θρυμματισμός του προσώπου, η ανυπαρξία της αγάπης-εδάφους όπου αναπτύσσονται οι ρίζες ενός νεανικού χαρακτήρα. Έτσι, συνέλληνες αυτό που διακυβεύεται αύριο δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση, είναι και ανθρωπιστική κρίση, είναι η διάλυση του συνεκτικού ιστού της κοινωνίας μας.

Ανάταξη της δημοκρατίας

Ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου αφού αυτοπροσδιορίσθηκε ως «αντιεξουσιαστής στην εξουσία», τώρα φθέγγεται συνεχώς και αδιαλείπτως για την «επανάσταση του αυτονόητου». Βαρύγδουπες λέξεις και αυτοαναφορικές φράσεις, αυτεπίστροφες, που καθρεφτίζονται επ’ ολίγον στο πλήθος, στο οποίο απευθύνονται, κι ύστερα επιστρέφουν δίκην αντίλαλου, ικανοποιώντας τον ξενιστή τους. Ο λαός είναι το μάρμαρο, πάνω στο οποίο διαμορφώνονται σαν ηχώ οι εκφωνούμενοι πολιτικοί λόγοι. Όχι, εδώ δεν πρόκειται για τον καθρέφτη-πόρτα της ψυχής που θέλει να αποσυντεθεί και να περάσει στην απέναντι πλευρά σαν την επανάσταση-μετά-την-επανάσταση. Οι λόγοι δεν είναι πύρινοι γιατί δεν θέλουν να εμπνεύσουν, δεν επιθυμούν να ξεσηκώσουν, να χειραγωγήσουν και να ευνουχίσουν επιχειρούν. Γι’ αυτό η «επανάσταση του αυτονόητου» δεν είναι παρά ο σάπιος αέρα ενός πομφόλυγα που επιστρέφει πάνω στο κεφάλι εκείνου που τον εκτόξευσε. Είναι πρόδηλο δε ότι σ’ αυτή την… επαναστατική διαδικασία η κοινωνία των πολιτών ελλείπει, καθώς είναι ο φορέας του μη αυτονόητου, του περιπεπλεγμένου και αυτό-ανόητου. Γιατί στην κοινωνία μας, όπως βλέπει και την αντιμετωπίζει ο κ. Παπανδρέου, η αρχή της δημοκρατίας δεν κυριαρχείται από την κοινωνία των πολιτών, η οποία είναι απούσα ακόμα και στις μεθαυριανές αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλά από τις εσωτερικές διαδικασίες της τάξης των πολιτικών, εν προκειμένω από μία επανάσταση «από τα πάνω», όπως θα έλεγε και ο Μίμης Ανδρουλάκης μετά τον Μπάρινγκτον Μουρ Τζούνιορ. Γι’ αυτό σήμερα δεν στέλνει μηνύματα η κοινωνία αλλά μόνο ο κ. Παπανδρέου. Η κοινωνία παραμένει άλαλη κι ενουχισμένη, ξύλο αλύγιστο σαν τη νάγια την ορχούμενη. Πολιτικά, μάλιστα, έχει καταγγελθεί η αναστροφή των πραγμάτων, όπου αντί η κοινωνία να στέλνει μηνύματα, στέλνει ο ταγός. Αυτή η ανυπακοή του πρωθυπουργού, που κανονικά πρέπει να ηγείται υπακούοντας στην εντολή που έχει λάβει, αναμένεται να τιμωρηθεί στις εκλογές της Κυριακής, έτσι ώστε να αναδομηθεί η λαϊκή κυριαρχία και να καταστεί και πάλι κανονιστική αρχή του δημόσιου βίου. Συνεπώς, η συμμετοχή στη μεθαυριανή εκλογική διαδικασία έχει μεγαλύτερη σημασία από μία εκλογή των αρχόντων της τοπικής αυτοδιοίκησης, καθώς τα αποτελέσματά της πρέπει να στείλουν ένα ισχυρό μήνυμα, τέτοιο που να αποκαταστήσει την αναστραφείσα δημοκρατική διαδικασία και να ενεργοποιήσει δημιουργικά και παραγωγικά την κοινωνία των πολιτών.

Τρομοκρατία και αναδιάρθρωση

Τι επιδιώκουν οι τρομοκράτες με τα παγιδευμένα δέματα; Όχι να σκοτώσουν. Ενδεχομένως να τραυματίσουν. Αλλά αυτό είναι το παρελκόμενο. Εκείνο που κυρίως επιχειρούν, είναι να «πυρπολήσουν» την εικόνα της Ελλάδας, να πλήξουν τον τουρισμό, το ελληνικό συγκριτικό πλεονέκτημα, να βαθύνουν την οικονομική κρίση, να προκαλέσουν περισσότερες απολύσεις, μεγαλύτερη δυστυχία, να δημιουργήσουν δηλαδή τη λεγόμενη σύμφωνα με την λενινιστική αριστερά αντικειμενική «επαναστατική κατάσταση», που θα επιφέρει την άλωση των χειμερινών ανακτόρων! Οι ενέργειές τους, όμως, δημιουργούν διαφορετικά αποτελέσματα από εκείνα τα οποία επιδιώκουν, καθώς εκείνοι που ωφελούνται, εντέλει, από την επιδείνωση της εικόνας της Ελλάδας είναι οι διεθνείς κεφαλαιακοί τζογαδόροι του Βερολίνου, του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης, που ετοιμάζονται να επιπέσουν δίκην όρνεων στο κουφάρι της ελληνικής οικονομία. Ιστορικά, μια ανάλογη τακτική στο μεσοπόλεμο καταβαράθρωσε την ισχυρή γερμανική σοσιαλδημοκρατία και έφερε στην εξουσία -με εκλογές μάλιστα- τον Αδόλφο Χίτλερ. Παρ' ημίν πάντως τα νέα βάρβαρα μέτρα εναντίον των εργαζομένων ετοιμάζονται. Ενώ η Ιρλανδία έγινε το πειραματόζωο της αναδιάρθρωσης του χρέους με τον τρόπο της Μέρκελ. Θα ακολουθήσει κατά πάσα πιθανότητα και η Ελλάδα. Οι εθνικές εκλογές με τις οποίες απειλεί ο πρωθυπουργός της χώρας Γιώργος Παπανδρέου τους ψηφοφόρους των αυτοδιοικητικών εκλογών, θα γίνουν. Αυτό επιβεβαίωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Πεταλωτής λέγοντας, χθες, πως θα γίνουν εκλογές αν χρειαστεί να υπάρξει νομιμοποίηση πολιτικών επιλογών. Πέραν των εκλογών, η «οικουμενική κυβέρνηση» είναι επόμενο βήμα για μία ενισχυμένη νομιμοποίηση του ακόμα χειρότερου για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους.
Μα δεν μπορεί η κυβέρνηση Παπανδρέου απλώς να αλλα΄ξει πολιτική; Όχι. Γιατί το Συμβολικό –οι εκλογές ως δημοκρατική επίφαση και οι άλλες «τελετουργίες», όπως η οικουμενική κυβέρνηση- είναι αναγκαίο για την επιβίωση μιας κοινωνίας. Χωρίς το δημοκρατικό, συμβολικό περιτύλιγμα όλα θα κατέρρεαν δια μιας. Οι θεσμοί δεν ανάγονται στο συμβολικό, όμως δεν μπορούν να υπάρξουν παρά μόνο μέσα σ’ αυτό. Γι’ αυτό μια δεδομένη μορφή οργάνωσης της οικονομίας, ένα σύστημα δικαίου, μια θεσμισμένη εξουσία υπάρχουν κοινωνικά ως κυρωμένα συμβολικά συστήματα. Αυτό το συμβολικό περιτύλιγμα επιχειρούν να «σκίσουν» με βίαιο τρόπο οι τρομοκράτες. Και τούτο όταν ήδη το περιτύλιγμα αυτό το έχει ξεφτίσει το ίδιο το πολιτικό προσωπικό που υποτίθεται ότι το υπηρετεί. Η έκκληση, συνεπώς, του προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια θα έπρεπε να αφορά όλους και προπάντων τους πολιτικούς που τσαλαπατούν, κυριολεκτικά, την ελάχιστη δημοκρατία και τους θεσμούς της, υφαρπάζοντας την ψήφο των πολιτών με άλλου είδους τρομοκρατικούς εκβιασμούς.

Ομπάμα: Οι χαμένες προσδοκίες

Εδώ, η θυμωμένη κυρία που με περίσσιο κυνισμό στέλνει στον καιάδα της ανεργίας δεκάδες εργαζόμενους. Παραδόξως, αυτούς που την εξέλεξαν. Εκεί, στη μακρινή Αμερική, το κεντρικό σύνθημα «μπορούμε» του Αμερικανού προέδρου Μπάρακ Ομπάμα αιωρείται ξεφτισμένο πάνω από τα κεφάλια όσων Αμερικανών επένδυσαν τις ελπίδες τους σ’ αυτόν. Ένας στους δέκα πλέον άνεργος. Αλλά κι ολόκληρος ο κόσμος που πανηγύρισε την έλευση του πρώτου έγχρωμου προέδρου των ΗΠΑ, καταπίνει τώρα τις ιαχές και τα ζήτω του. Ο πόλεμος στο Αφγανιστάν συνεχίζεται, το μακελειό στο Ιράκ ομοίως, ενώ το παλαιστινιακό εξακολουθεί να δηλητηριάζει τις σχέσεις των λαών στη Μέση Ανατολή παρά τους ιστορικούς λόγους(Κάιρο) και τις μεγάλες προθέσεις. Οι απαισιόδοξοι και οι λιγότερο συναισθηματικοί δικαιώθηκαν. Ο κόσμος δεν έγινε καλύτερος. Αντιθέτως, ο δρόμος ανοίγει για νέες τραγωδίες, για νέους πολέμους, για καινούργιες σφαγές, όπως τις προοιωνίζεται η επάνοδος της φοβερής Σάρας Πέιλιν και των πατριωτών του Tea Party.
Γιατί στην Αμερική είναι αδύνατο να υπάρξει ανατροπή του περίφημου αμερικάνικου «πατριωτισμού» που λειτουργεί τρομοκρατικά εναντίον όποιου ασκεί ριζική κριτική και προπάντων όποιου αμφισβητεί το ρόλο των ΗΠΑ ως εκ Θεού (ή εκ της ιστορίας) ηγέτιδος δύναμης του κόσμου. Η αμερικανική «πολύ-πίστη»(εκλεκτός λαός, καταναλωτικό όνειρο-εικόνα, θετικισμός γραμμικής προόδου, λατρεία νέων τεχνολογιών, Ομοσπονδιακό Σύνταγμα), χρειάζεται πάντα νέους θεούς(καλτ πρόσωπα) όπως ο Ομπάμα και τώρα η Πέιλιν. Απλώς, ο αφροαμερικανός ήταν η νέα εικόνα των ΗΠΑ που απευθυνόταν στο εξωτερικό, ενώ η Πέιλιν επιχειρεί να δημιουργήσει μια νέα ενοποιό και κινητοποιό «εμπνέουσα αξία» (Ρ. Ρόρτυ) στο εσωτερικό. Αυτή η νέα αξία, αυτή η νέα πίστη μπορεί να λειτουργήσει ενοποιά στο εσωτερικό αλλά είναι κινδυνώδης και κανιβαλική προς τα έξω. Και τούτο γιατί η ηγεμονική εικόνα των ΗΠΑ στον κόσμο (η καλύτερη δημοκρατία, οικονομία και πολιτισμός) αφού «εξάγεται», επιστρέφει και τροφοδοτεί τον αμερικάνικο εθνικισμό (αμερικανισμό), λειτουργώντας ως η «σως» που δένει και συνέχει την πολυπολιτισμική αμερικανική κοινωνία, αυτήν την πολυεθνική ομοσπονδιακή «σαλάτα». Αλλά στη δεδομένη συγκυρία του θαμπώματος του πολιτισμικού (και οικονομικού λόγω Κίνας) αμερικανικού προτύπου, η προσπάθεια κατάκτησης της πρότερης θέσης των ΗΠΑ με την «εξαγωγή δημοκρατίας» και την πεποίθηση ότι το δικό τους δημοκρατικό σύστημα είναι το καλύτερο (Ομπάμα: «Θα αλλάξουμε τον κόσμο») είναι τερατωδώς αλαζονική και φασιστική (Ν. Μέηλερ: Η αντίληψη περί εξαγωγής της δημοκρατίας «μπορεί να ενθαρρύνει το φασισμό στις ΗΠΑ και στον κόσμο»). Ήδη ο Τσόμσκι μιλάει για στοιχεία φασισμού στην ίδια την αμερικανική κοινωνία, κάτι που αναλύσαμε εκτεταμένα στο βιβλίο HOMO AMERICANUS(εκδόσεις Καστανιώτη)

Τρομοκρατία των "πάνω" και των "κάτω"

Η τρομοκρατία της εξουσίας με όπλο τις εκλογές και το φόβητρο της χρεοκοπία; από τη μια πλευρά, και από την άλλη η τρομοκρατία των νεαρών με τα δέματα και τα αλεξίσφαιρα γιλέκα, που συγκλίνουν και αλληλοενισχύονται, ενώ υποτίθεται ότι θα έπρεπε να αλληλοεξουδετερώνονται. Το δέμα με αποδέκτη τον Σαρκοζί γίνεται πρώτη είδηση στα γαλλικά μέσα ενημέρωσης, συγκρατώντας για λίγο την κατακρήμνιση της δημοφιλίας του Γάλλου προέδρου και αποκρύπτοντας την είδηση για τον προβοκάτορα αστυνομικό που συνελήφθη να σπάει βιτρίνες. Το δέμα που απεστάλη στην πρεσβεία του Μεξικό δεν γνωρίζουμε για ποιον προορίζονταν, αλλά ξέρουμε πως δύο μεγάλοι επαναστάτες του μεξικάνικου αγροτικού και εργατικού κινήματος του 19ου αιώνα ήταν ο Πλωτίνος Ροδοκανάκης και ο Ζαλοκώστας. Έλληνες και οι δύο, από επιφανείς αστικές οικογένειες και αρνητές της τάξης τους. Ο πρώτος ήταν ένας μεγάλος ελευθεριακός διανοητής που τάχθηκε υπέρ του χριστιανικού κοινωνισμού, όχι του κληρικαλισμού αλλά του πρωτοχριστιανισμού, της αγάπης, της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας(πριν τον Κροπότκιν), ενώ ο δεύτερος –μαθητής του πρώτου- ήταν πιο κοντά στην ένοπλη πάλη των «κάτω».
Πάντως, τόσο η τρομοκρατία της πτώχευσης και των εκλογών όσο και η τρομοκρατία των εκρηκτικών στέλνουν εν τοις πράγμασι τους εκλογείς στην κάλπη του φόβου και του ΠΑΣΟΚ-ΔΝΤ(όρος του Τζίμη Πανούση). Πέραν τούτου, είναι η πρώτη φορά που επιδιώκεται εκ των προτέρων να χρωματισθούν οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Αυτό γινόταν συνήθως εκ των υστέρων. Όλα τα πολιτικά κόμματα αναφέρονταν στην ανάγκη έκφρασης της βούλησης των πολιτών των τοπικών κοινωνιών, στην ανάγκη πολιτικού διαλόγου και τη διαμόρφωση συνεργασιών με βάση τα τοπικά ζητήματα, αλλά μετά το κλείσιμο της κάλπης οι τοπικές κοινωνίες χρωματίζονταν με τα χρώματα των πολιτικών σχηματισμών, δημιουργώντας στους πολίτες την αίσθηση όχι ότι συμμετείχαν σε μία κορυφαία δημοκρατική διαδικασία, αλλά σε μια δημοσκόπηση εθνικής εμβέλειας με κάλπη! Αυτό, τώρα, γίνεται εκ των προτέρων και, μάλιστα, με εκβιαστικό τρόπο. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, είναι το ίδιο, καθώς ακυρώνεται η ουσιαστική, ελεύθερη έκφραση του πολίτη, ακυρώνεται η ίδια η κοινωνία των πολιτών ως ιδιαίτερος και σχετικά αυτοτελής χώρος αναφορικά με τα κόμματα ή το κράτος. Δεν θα υπερβάλλουμε αν πούμε ότι ουσιαστικά καταργείται η ίδια η δημοκρατική διαδικασία, καθώς η δημοκρατία δεν είναι παρά ο τρόπος για την επίλυση των αξιακών, πολιτικών διαφορών από τους συμμετέχοντες πολίτες μέσω του διαλόγου και εντέλει της ψήφου. Με άλλα λόγια, στις δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές αντί να κρίνονται οι τρόποι σύνθεσης των διαφόρων απόψεων για την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, μετριέται η «πρόθεση ψήφου» των πολιτών ως εάν «να είχαμε εθνικές εκλογές». Δεν χρειάζεται να θυμίσουμε στον πρόεδρο του ΠαΣοΚ Γιώργο Παπανδρέου τι έλεγε στις προηγούμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, όταν μιλούσε για μια άλλη, πιο δημοκρατική λειτουργία του κόμματός του. Όμως, και τότε επιχείρησε τη δημιουργία ενός κλίματος κεντρικής πολιτικής αντιπαράθεσης και πόλωσης, αποδεικνύοντας ότι δεν κομίζει μία άλλη πολιτική κουλτούρα, αλλά ότι συνεχίζει την πασοκική παράδοση των διλημμάτων και των εκβιασμών.

Μπλόφες

«Οι θυσίες αυτές δεν θα πάνε χαμένες…», χθεσινά λόγια, επαναλαμβανόμενα στερεοτύπως από τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Όμως, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 30 δις ευρώ, ήτοι κατά 12%, ενώ το 2013, όταν θα ξαναβγούμε στις «αγορές»(άλλως πως στους τοκογλύφους) θα φθάσει το 157%! Ομοίως το δημοσιονομικό έλλειμμα είναι 8, 9% αντί του στόχου για φέτος που ήταν 7,8%. Όσο για τον πληθωρισμό, αυτός αγγίζει το 6% και η ανεργία το 20%. Παρόλα αυτά, ο κ. Παπανδρέου συνεχίζει να μιλάει για το επιτυχημένο μείγμα οικονομικής πολιτικής, που αποδίδει καρπούς, και το οποίο κάποιοι «αποσταθεροποιητές» επιδιώκουν να ανακόψουν, χρησιμοποιώντας την κάλπη των αυτοδιοικητικών εκλογών! Γι’ αυτό ο πρωθυπουργός έθεσε το μέγα ναπολεόντειο δίλημμα «Σγουρός ή εκλογές», επιμένοντας πως δεν πρόκειται για μπλόφα. Όμως, ο Θ. Πάγκαλος σε συνέντευξή του, πάλι χθες, λέει «Εγώ δεν βλέπω εκλογές». Τα ίδια λέει και ο Γ. Ραγκούσης, εκτιμώντας ότι οι ψηφοφόροι( «η σιωπηλή πλειοψηφία») θα υπερψηφίσουν τους υποψηφίους του ΠΑΣΟΚ, υποκύπτοντας στον εκβιασμό. Τι κρύβεται, όμως, πίσω από την εκβίαση αυτή; Η πολιτική ανελευθερία. Η φαλκίδευση της ελεύθερης έκφρασης των πολιτών. Η υπονόμευση της ίδιας της δημοκρατικής διαδικασίας των εκλογών. Η αχρηστία, εντέλει, τόσο της ψήφου όσο και της ελάχιστης πολιτικής δημοκρατίας.
Και αν η ανυπαρξία εσωκομματικού διαλόγου και η ελαχιστοποίηση της κομματικής διαμεσολάβησης είναι ο βασικός παράγοντας του «ήπιου βοναπαρτισμού»(bonapartisme soft), που αναπτύσσεται στις περιπτώσεις ιδιαίτερων συνθηκών κατά τις οποίες ένας ηγέτης μεταβάλλεται σιγά-σιγά σε δικτάτορα με τη ρωμαϊκή έννοια του όρου, η αχρήστευση των δημοκρατικών θεσμών, όπως οι εκλογές, παραπέμπει στον περίφημο «δημοκρατικό ελιτισμό». Ο δεύτερος αφορά σε μία πολιτική αντίληψη η οποία δεν θεωρεί σπουδαίο το ζήτημα της συμμετοχής των πολιτών στις επιλογές που αφορούν τη ζωή τους. Γι’ αυτό η συμμετοχή πρέπει να χειραγωγείται.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση επιβάλλουν τον έλεγχο του πληθυσμού με εκβιαστικά διλήμματα και «μπλόφες». Έτσι, όμως, η δημοκρατική αντιπροσώπευση συρρικνώνεται σε μία θεατρικού τύπου αντιπροσώπευση. Η δημοκρατία καθίσταται μία έννοια κενή περιεχομένου. Ακόμη χειρότερα, το ιδιοτελές ατομικό ή το μικροκομματικό συμφέρον τίθεται πάνω από το συλλογικό. Επί του πρακτέου, το κυβερνών κόμμα επιχειρεί να νομιμοποιήσει όχι τα προηγούμενα βάρβαρα μέτρα του, ούτε αυτά που προτίθεται να επιβάλλει, αλλά την αποτυχία του. Με άλλα λόγια, οι Έλληνες εκβιάζονται για να συναινέσουν στο αποτυχημένο μίγμα οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης και της τρόικας, το οποίο αποδεδειγμένα πλέον οδηγεί στην χρεοκοπία.
Γενικά, στη μεταπολιτευτική Ελλάδα η πολιτική των κομμάτων εξουσίας αιωρείται μεταξύ των δύο πόλων που είναι ο «ήπιος βοναπαρτισμός» (προσωποπαγή κόμματα) και ο «ελιτισμός» (περιφρόνηση κοινωνίας). Αυτό επαναλαμβάνεται για μία ακόμη φορά σήμερα. Μπορεί η κατάσταση αυτή να αλλάξει; Ασφαλώς. Αλλά για συμβεί αυτό απαιτείται ο εκδημοκρατισμός όλων των θεσμών πολιτικής αντιπροσώπευσης από τα πολιτικά κόμματα, τα συνδικάτα, τους κοινωνικούς φορείς έως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Ανιδιοτέλεια κι αποσταθεροποίηση

Η εξάλειψη της ανιδιοτέλεια και η αντιμετώπιση της πολιτικής ως οικονομικής δραστηριότητας και επαγγελματικής σταδιοδρομίας είναι ένα από τα στοιχεία της διαφθοράς του πολιτικού συστήματος. Υπ’ αυτή την οπτική το ατομικό ή κομματικό «πολιτικό κόστος» καθίσταται βαρύνουσας σημασίας, υποσκελίζοντας το συλλογικό ή εθνικό κόστος. Αυτή είναι μία από τις εξηγητικές αναγνώσεις του εκβιαστικού διλήμματος που έθεσε προς τον ελληνικό λαό και δη τις… «δυνάμεις της αποσταθεροποίησης» ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Αλλά ποιες είναι οι δυνάμεις της σταθεροποίησης και ποιες της αποσταθεροποίησης; Οι πρώτες είναι οι δυνάμεις της κυβέρνησης και των μεγάλων μέσων ενημέρωσης, οι οποίες αρχικά είχαν απολιτικοποιήσει τόσο την οικονομική κρίση όσο και τις αυτοδιοικητικές εκλογές. Σύμφωνα με την απολιτικοποίηση αυτή οι εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση είχε περιορισμένο, τοπικό χαρακτήρα, αντιστοιχώντας σε μια μη πολιτική αλλά τεχνική αντιμετώπιση των μέτρων λιτότητας. Τα τελευταία, δηλαδή, δεν θεωρούνται παρά μία τεχνικού χαρακτήρα απάντηση στις χρηματοπιστωτικές επιταγές, όπως η κάλυψη του δημόσιου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος. Άρα, αν θέλουμε τη σταθεροποίηση της οικονομίας πρέπει να σφίξουμε το ζωνάρι των μισθωτών και των συνταξιούχων. Πως όμως από το ένα άκρο του εκκρεμούς φθάσαμε στο άλλο της υπερπολιτικοποίησης; Ποιες είναι οι κατά τον πρωθυπουργό επικίνδυνες δυνάμεις της αποσταθεροποίησης και τι αποσταθεροποιούν; Είναι κατ’ αρχήν εκείνοι που αρνούνται να πληρώσουν ως μη όφειλαν τα σπασμένα της κρίσης. Είναι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, που αρνούνται τα εις βάρος τους μέτρα λιτότητας. Το κακό, όμως, είναι ότι στην Ελλάδα το κίνημα των… «αποσταθεροποιητών» έχει ευνουχιστεί από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες, ήτοι από τους κυρίους Παναγόπουλο και Παπασπύρο, ενώ τώρα επιχειρείται να χειραγωγηθεί ολοκληρωτικά μέσω των εκβιαστικών διλημμάτων του κ. Παπανδρέου. Αλλά τι αποσταθεροποιούν οι δυνάμεις της… αποσταθεροποίησης; Την ασφάλεια των τοκογλυφικών επενδύσεων στην Ελλάδα των χρηματοπιστωτικών οργανισμών. Γιατί σύμφωνα με τον Σλαβόι Ζίζεκ(άρθρο στη Le Monde Diplomatique) το δάνειο των 110 δις ευρώ προς την Ελλάδα απλώς επιχορηγεί το χρέος της χώρας μας προς τις γερμανικές και τις γαλλικές τράπεζες. Με άλλα λόγια, ο κ. Παπανδρέου συμμορφώνεται με τη μονεταριστική πολιτική της ΕΕ και του ΔΝΤ που βλέπει μόνο ελλείμματα, παραβλέποντας την ανάπτυξη. Γι’ αυτό το δίλημμα δεν είναι «Μνημόνιο ή χρεοκοπία», αλλά «Μνημόνιο-χρεοκοπία ή ανάπτυξη». Αυτή είναι μία πολιτική και όχι μία τεχνική διαφορά των «μνημονιακών» και των «αντι-μνημονιακών» δυνάμεων και η οποία πρέπει μας ενώνει όλους πέρα από ατομικά και μικροκομματικά κόστη.

Εκφοβισμός

Ποιος θυμάται το δίλημμα που προέβαλε ο Γιώργος Παπανδρέου στις εκλογές του 2009; Τι απέμεινε από το «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα»; Απόμεινε η πιο βάρβαρη βαρβαρότητα εναντίον των φτωχών και των αδυνάτων. Ποιο είναι το σημερινό δίλημμα; «Σγουρός ή εκλογές»! Στην περίπτωση που αποδοκιμαστεί ο υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ, τότε ο κ. Παπανδρέου θα ζητήσει εθνικές εκλογές. Αντ’ αυτού θα μπορούσε να αλλάξει πολιτική, διαφοροποιώντας το μίγμα έτσι ώστε να βοηθήσει την ανάπτυξη. Όμως, ο πρωθυπουργός εμμένει στη συνταγή της τρόικας, η οποία οδηγεί με μαθηματική βεβαιότητα στη χρεοκοπία. Γι’ αυτό το δίλημμά του είναι «Μνημόνιο-χρεοκοπία ή εκλογές». Ε, λοιπόν, εκλογές. Ας γίνουν εκλογές και ας αναλάβουν οι αντιμνημονιακές δυνάμεις τις ευθύνες τους, θέτοντας σε εφαρμογή το δικό τους σχέδιο ανάπτυξης και εξόδου από το τούνελ. Όσο για τους πράσινους εκβιασμούς, χειρότεροι κι απ’ αυτούς ήταν οι «πολλαπλασιαστές ισχύος» του μηνύματος. Γιατί το μήνυμα μπορεί να το έδωσε «διακαναλικά» ο πρωθυπουργός, μπορεί να μην έπεισε, αλλά τη σκυτάλη την πήραν χθες οι εφημερίδες και πρωτίστως τα τηλεοπτικά κανάλια, πολλαπλασιάζοντας την ισχύ του μηνύματος. Στο Μέγκα ο Χυτήρης, στον Αντένα ο Πάγκαλος, στο Σκάι η Διαμαντοπούλου. Παντού τα «παπαγαλάκια» κρώζουν, καταγγέλλοντας δημοσιογράφους που λειτουργούν ως εκπρόσωποι του λαού! Τίνος εκπρόσωποι έπρεπε να είναι κύριε συνάδελφε; Των επιχειρηματιών; Ή μήπως κανενός; Το «κανενός» δεν ισχύει. Ο «κανένας» είναι ένα μη όνομα, ένα πρόσχημα-μάσκα για να μπορεί κανείς να είναι με τους ισχυρούς και δη τους τοκογλύφους χωρίς να φαίνεται. Και να οι αγορές(δανειστές), οι οποίες με άκρα ευαισθησία ανεβάζουν τα spread, ενισχύοντας την διλημματική απειλή του πρωθυπουργού. Τελικά, αυτό δεν είναι πόλωση, δεν είναι προσπάθεια συσπείρωσης των οπαδών και των μελών του ΠΑΣΟΚ αλλά βραχυκύκλωμα κενότητας, έκρηξη φυγής από την πραγματική πολιτική, από τις θέσεις για τα πραγματικά προβλήματα. Γι’ αυτό η διαφορετικότητα επιχειρείται να συσταθεί με πομπώδεις βερμπαλισμούς, κλισέ και ατάκες, ό,τι δηλαδή είναι ο λαϊκισμός. Έτσι, ο καθένας γίνεται ενσαρκωτής του απόλυτου καλού, ενώ ο άλλος μεταβάλλεται στο απόλυτο κακό(μανιχαϊσμός). Μέσω αυτής της τακτικής ο καθένας προσπαθεί να τρομάξει τους ψηφοφόρους του επισείοντας τα –πραγματικά ή επινοημένα- χαρακτηριστικά του άλλου δίκην φόβητρου. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, όμως, η πολιτική γίνεται μία μεταπολιτική, που δεν έχει καμία σχέση με την πολιτική, καθώς αποσκοπεί σε μια φοβισμένη σύμπραξη τρομαγμένων ανθρώπων. Αυτή η πολιτική απενεργοποιεί τους πολίτες και ακυρώνει τη συμμετοχή τους στην τοπική αυτοδιοίκηση. Και απομένει ο φόβος. Φόβος για τα ΚΑΠΗ, τα οποία σύμφωνα με τον Προβόπουλο είναι εστίες διαφθοράς! Φόβος για τα έξοδα από τη μεταφορά μαθητών απομακρυσμένων περιοχών. Φόβος για όλους και για όλα. Ο φόβος είναι η κινητήρια αρχή αυτής της μεταπολιτικής: φόβος των βαρβάρων-μεταναστών, φόβος της εγκληματικότητας, φόβος της ανεργίας, φόβος του λουκέτου, φόβος ακόμη και της άρνησης του πολιτικώς ορθού. Η ιδιότυπη αυτή τρομοκρατία στο όνομα της «κομματικής συσπείρωσης» υπηρετείται το ίδιο καλά τόσο από τις αυθεντίες του κυνισμού (της απόλυτης σχετικοποίησης και της απροσδιοριστίας) όσο και από τις αυθεντίες της μανιχαϊκής ηθικής, που δημηγορούν από τον τηλεοπτικό άμβωνα ή δραματοποιούν-σκηνοθετούν το «καλό και το κακό», διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη, δίκην θυμάτων που συναινούν στο βιασμό τους.

Εκδραμάτηση

Οι δημοτικές εκλογές είναι κατ’ επίφαση εκλογές για την επιλογή των τοπικών αρχών. Στην πραγματικότητα είναι ένα «εθνικό δημοψήφισμα». Αν αυτό δεν συνιστά αλλοίωση και παραβίαση του Συντάγματος, τότε τι συνιστά; Ακόμη χειρότερα, το δημοψήφισμα αυτό γίνεται όχι με την κατάθεση των προγραμμάτων και των θέσεων των συνδυασμών αλλά μέσω των εκβιαστικών διλημμάτων. «Σωτηρία (σ.σ. με το Μνημόνιο και το ΠΑΣΟΚ) ή χρεοκοπία» είναι το εκβιαστικό δίλημμα του πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου. Αλλά το ίδιο το Μνημόνιο οδηγεί στο φαύλο κύκλο της ύφεσης και στη χρεοκοπία.
Ο εκβιασμός αυτός είναι κάτι φοβερό και παραπέμπει στο «Μαύρο Χέρι» (La Mano Nera) που ήταν μια μέθοδος εκβιασμών της αμερικάνικης μαφίας. Για την ακρίβεια επρόκειτο για τη γνωστοποίηση της θανατικής απειλής με τη διαβίβαση συνήθως ενός σημειώματος(μηνύματος) του «Μαύρου Χεριού» στον εκβιαζόμενο. Το ίδιο μήνυμα μας έστειλε, χθες, ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, που μας απείλησε πως αν δεν ψηφίσουμε τους υποψήφιους του ΠΑΣΟΚ, αν δεν υπερψηφίσουμε το Μνημόνιο, τότε μας περιμένει η χρεοκοπία, δηλαδή ο «θάνατος»! Η ίδια δραματοποίηση, οι ίδιοι εκβιασμοί, τα ίδια ψεύδη όπως στις εκλογές του 2009, όπως πάντα.
Τώρα το βάρος έχει πέσει στον εκφοβισμό, στην τρομοκρατία της χρεοκοπίας. Αυτό είναι το δεύτερο στάδιο της παραπλάνησης. Είχαν προηγηθεί τα ψίχουλα στους συνταξιούχους και οι υποσχέσεις στους επιτυχόντες του ΑΣΕΠ. Τώρα είχε σειρά η δραματοποίηση της οικονομικής κατάστασης. Άρα, οι μακιαβελισμοί και η βία της εξουσίας εκδιπλώθηκαν σε όλο το εύρος της τηλεοπτικής σκηνής για να καλύψουν ολόκληρη την κοινωνία.
Όμως, η σημερινή βία είναι διαφορετική από τη βία εκείνου του μακιαβελικού φλωρεντινού ηγεμόνα που κρέμασε τον Σαβοναρόλα τον 15ο αιώνα. Τώρα η βία ασκείται όχι μόνο πάνω στη ζωή των ανθρώπων(ανεργία, ημιαπασχόληση, περικοπή μισθών), αλλά και στα μυαλά των ανθρώπων μέσω της λεκτικής βίας του λεγόμενου «ποπουλισμού», που αποκλείει κάθε διάλογο και εισάγει μια νέα ψυχική οικονομία, όπου η στρέβλωση λογίζεται ως κοινωνική νόρμα, η απαξία ως αξία, και η παθογένεια ως υγεία. Ο χθεσινός λόγος του πρωθυπουργού και συνακόλουθα της κυβέρνησης και του κόμματος του ΠΑΣΟΚ εμπεριέχει τη βία του λαϊκισμού, τη βία του εκβιασμού και τον αυταρχισμό, που ενυπάρχει σε κάθε πολιτικό λόγο που απευθύνεται σε υπηκόους και όχι σε πολίτες. Οι τελευταίοι για μία εισέτι φορά δεν αντιμετωπίζονται ως σκεπτόμενα άτομα, αλλά ως άσκεπτοι πελάτες, των οποίων η ψήφος είναι το αποτέλεσμα αγοραίας συναλλαγής.