Οι διανοούμενοι

Ο μαέστρος στη Σκάλα του Μιλάνου σηκώνει τη μπαγκέτα του και σταματάει την ορχήστρα. Ύστερα, απευθύνεται στον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας και στο πλήθος, ζητώντας να μην περικοπούν από την κυβέρνηση τα χρήματα για τον πολιτισμό. Επευφημείται. Στην Ελλάδα κανείς διανοούμενος δεν αντιδρά στον κανιβαλισμό που υφίστανται οι εργαζόμενοι, κανείς δεν καταγγέλλει αυτούς που κατήλθαν στις εκλογές με το σύνθημα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» και, σήμερα, βυθίζουν την ελληνική κοινωνία όλο και περισσότερο στη βαρβαρότητα. Μόνο ο αειθαλής Μίκης Θεοδωράκης σήκωσε και πάλι φωνή «ανυπακοής» και αντίστασης. Οι άλλοι; Που είναι οι υποδέλοιποι; Ποιος θα αντισταθεί στις στρεψοδικίες και τις ψευτιές του Γ. Παπανδρέου και της κυβέρνησής του; Ποιος θα απαντήσει στον απίθανο κυνισμό τους, σύμφωνα με τον οποίο η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων είναι για το καλό των εργαζομένων; Απολύουν, περικόπτουν τους μισθούς, διαλύουν ζωές και, συγχρόνως, έχουν το θράσος να ισχυρίζονται ότι έρχονται να άρουν την προϋπάρχουσα «ανομία»! Αλλά που είναι οι συνδικαλιστές, που είναι οι άνθρωποι της τέχνης, που είναι οι ποιητές να πετάξουν λέξεις-χειροβομβίδες, λέξεις-φωτιά για να ξορκίσουν το κακό; Ποιος θα πει στους… σοσιαλιστές «συνένοχο στο φόνο δεν θα με ’χετε»;
Στις συνθήκες κοινωνικής κρίσης και ζόφου, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα - όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού- διατυπώνεται το ερώτημα: που είναι οι άνθρωποι του πνεύματος, οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες; Που βρίσκονται εκείνες οι «φωνές» που θα εξηγήσουν την κρίση και θα παράσχουν την ελπίδα της εξόδου; Ε, λοιπόν, οι διανοούμενοι βρίσκονται στις «αυλές» των κρατικών και κομματικών πρυτανείων, προσδοκώντας τα οφέλη των επιδοτήσεων, επιδιώκοντας «πωλήσεις» ή ένα βραβείο, ή ακόμα προσδίδοντας με το αζημίωτο κύρος σε εκδηλώσεις νεόπλουτων. Όσοι έχουν αντέξει και δεν έχουν καταστεί άνθρωποι των εξουσιών ή «ουροβόροι», αυτοί που αηδιάζουν τον συμφυρμό, έχουν καταφύγει στην τρέλα και το αλκοόλ ή αυτοχειριάζονται. Σε μια ανάλογη εποχή, ο Μπένγιαμιν, ένας Γερμανο-εβραίος, ένας φυγάς των ναζί αυτοκτόνησε όταν συνελήφθη στα σύνορα Γαλλίας-Ισπανίας, φοβούμενος ότι θα παραδοθεί στα χέρια της Γκεστάπο. Σύμφωνα με τον Αντόρνο, πάνω στον Μπένγιαμιν «πέφτει η σκιά του χιτλερικού Ράιχ», εξ ου και ο μέγας τρόμος. Αυτό κατ’ αναλογία παραπέμπει στη σημερινή τρομοκρατία που επιβάλλεται στους Έλληνες εργαζόμενους, καθηλώνοντάς τους κυριολεκτικά και επιβεβαιώνοντας τη θέση του Μπένγιαμιν ότι πάντα στη ζωή θα υπάρχουν «δύο ορχήστρες χάλκινων οργάνων»: μία θα είναι η στρατιωτική μπάντα που θα παίζει μια μουσική με απάνθρωπο και αδιάντροπο χαρακτήρα, ρυθμίζοντας το ρεύμα των ανθρώπων και μία άλλη ορχήστρα που είναι «αισθησιακή και σαγηνευτική», ευαίσθητη, ανθρώπινη. Σήμερα, περνάει η καμουφλαρισμένη στρατιωτική μπάντα, ηχώντας τους άγριους και βάρβαρους ήχους της. Τα χάλκινα όργανα της άλλης ορχήστρας περιμένουν τους βιρτουόζους τους.