Horror vacui

«Στο Μόντε Κάρλο, ένας άντρας πηγαίνει στο καζίνο, κερδίζει ένα εκατομμύριο, γυρίζει στο σπίτι του και αυτοκτονεί»(Τσέχοφ)! Γιατί; Γιατί έτσι. Γιατί όλα είναι μια επινόηση, γιατί όλα είναι στη ζωή, όπως η μετάλλαξη ενός γαιοσκώλικα σε πεταλούδα. Όμως, σε μία οργανωμένη ορθολογικά κοινωνία οι άνθρωποι δεν είναι έρμαια του τυχαίου και του απρόβλεπτου ούτε των νόμων της φύσης. Στην κοινωνία ακόμη και απροσδιοριστία μπορεί ενμέρει να είναι διαχειρίσιμη. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται η από-φανατικοποίηση, ο εξορθολογισμός και η συμφιλίωση. Η Συμφιλίωση ξορκίζει και εξοστρακίζει τον φανατισμό. Αυτό είναι το μήνυμα. Ακόμα και η θρησκεία, όχι ως εξουσία-Εκκλησία, που συμμετέχει στο μίσος, αλλά ως θρησκευτικό συναίσθημα του απλού πιστού αποδίδει τις τιμές στη Γέννηση του Χριστού, τιμές στη γέννηση της ελπίδας. Ο φανατισμός, γενικώς, εξαερώνεται μ’ ένα μαγικό τρόπο, όταν τα θύματά του αντιλαμβάνονται μέσα από τη ζωή ότι η δυστυχία κατοικεί και στις δύο πλευρές. Αντιθέτως, ο φανατισμός και κάθε είδος φονταμενταλισμού ενισχύονται όταν υπάρχει το αίσθημα της μιας πλευράς ότι αδικείται, ότι τα βάρη είναι μονόπλευρα. Αυτή είναι η αιτία της σημερινής αγανάκτησης στην Ελλάδα, η οποία σε συνδυασμό με μία «πολιτική του χειρότερου», καταλήγει στην ανασφάλεια, τον εκφοβισμό, στην περίφημη «εθνική κατάθλιψη» και μία πρωτοφανή καθήλωση, η οποία έχει συνέπειες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και ανθρωπολογικές. Η Ελλάδα μοιάζει με χώρα απελπισμένων ανθρώπων, ανθρώπων που δεν τολμούν να αντιδράσουν, που δεν ονειρεύονται, που είναι ευνουχισμένοι από κάθε ελπίδα. Κι αναρωτιέται κανείς, τι να προτείνει; Ποια ελπίδα να παράσχει; Να κοιτάξουμε τα ίδια πράγματα και να τα εκτιμήσουμε με διαφορετικό τρόπο, λένε οι ποιητές(Τζιάκομο Λεοπάρντι). Να καταλάβουμε ότι το χειρότερο είναι οι ενοχές που μας επιβάλλουν. Γιατί όταν κάποιος συγκρούεται με τον εαυτό του, με τις ενοχές του, μ’ αυτόν τον καρκίνο της συνείδησης, όταν αυτοαμφισβητείται, όταν φθάνει να πει «τόσες θυσίες, τόσο αίμα… για το τίποτα», τότε ο αυτοχειριασμός είναι η επόμενη κίνηση. Η λύση, συνεπώς, είναι η συμφιλίωση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η ευθύνη και το καθήκον δίνουν νόημα στη ζωή, διώχνουν τη θλίψη και απομακρύνουν το horror vacui -τον τρόμο του κενού, του τίποτα- δημιουργώντας την πεποίθηση ότι οι πράξεις(οι θυσίες εν προκειμένω) μπορούν να κάνουν τον κόσμο λίγο καλύτερο. Γιατί το σημερινό πρόβλημα, περισσότερο κι από το οικονομικό, είναι ανθρωπολογικό, είναι η πίστη ότι δεν υπάρχει ελπίδα, ότι δεν υπάρχει μέλλον, ότι όλα βαίνουν προς το χειρότερο. Και η ζωή δεν έχει νόημα αν ένα παιδί δεν έχει μέλλον, ή που να καταφύγει αν όλα του πάνε στραβά.
Αλλά για να συμβεί η αλλαγή, για να βγει ο κεχριμπαρένιος χυμός που θα θρέψει τη νέα ζωή, πρέπει τα κύτταρα του πορτοκαλιού να εκραγούν.