Λαϊκός πολιτισμός

Λαογραφία ή ανθρωπολογία; Εκεί στο «Φλοράλ», την Τετάρτη το βράδυ, πρώτα άναψε η ενδιαφέρουσα συζήτηση λαογράφων και ανθρωπολόγων για το λαϊκό πολιτισμό με αφορμή το σχετικό βιβλίο του Βαγγέλη Αυδίκου. Ύστερα πήραν φωτιά οι εντός μας οι χυμοί. Το ατομικό Εγώ πάτησε πάνω στο verso του κλαρίνου, στον ήχο πλάγιο δεύτερο του βυζαντινού ύμνου, του δημοτικού τραγουδιού, του ρεμπέτικου και του έντεχνου, άναψε με το σπίρτο του τσίπουρου και κενώθηκε εντελώς με τον τρόπο των δερβίσηδων. Έτσι κενωμένοι γίναμε Εμείς, δικαιώνοντας τον ποιητή, που έλεγε «Εγώ είναι ο άλλος», επιβεβαιώνοντας τον Κωστή που μιλούσε για τη μανική αγάπη και βιώνοντας την ευτυχία της συνάντησης, την ερωτική ροπή πρόσμιξης, τη συλλογικότητα, η οποία κάνει δυνατά ακόμη και τα ανέφικτα. Όλα αυτά στηριγμένα και αναβαπτισμένα σ’ έναν αστικό λαϊκό πολιτισμό που διατηρεί τα σημαντικά στοιχεία του προηγούμενου τρόπου ζωής και οικονομίας, ο οποίος απαξιώθηκε δολίως από τον πολιτισμό της κατανάλωσης. Αυτή την υπέροχη συλλογικότητα των «τρανών χορών», που οδηγεί στη λεγόμενη «εντοπία» και η οποία περιγράφει την κοινωνία που τείνει στην τελειότητα χάρη στη φυσική ενσωμάτωσή της, δηλαδή με την ένταξή της μέσα(εν-) στη φύση(τόπος), ζήσαμε προχθές. Κι ας ήταν η φύση ανάμνηση νεκρή στους τιγκαρισμένους κάδους σκουπιδιών. Όμως, ο λαϊκός πολιτισμός, ο πολιτισμός της εντοπίας μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους ξανά στην αρμονία, όχι αντιπαρατιθέμενη στον πανίσχυρο λόγο της δυτικής αισθητικής που επιβάλλεται με το ένδυμα της οικουμενικότητας, αλλά σε αγαστή ισορροπία μ’ αυτό μέσω της ανοχής και του σεβασμού του άλλου. Όλοι συμφωνήσαμε στο «Φλοράλ», στην Ελλάδα έχουμε έναν δυνατό λαϊκό πολιτισμό τον οποίο εκτοπίσαμε και που πρέπει να τον επαναφέρουμε ώστε να ξαναβρούμε τη χαμένη ταυτότητά μας. Γιατί δεν χάσαμε στη σημερινή κρίση μόνο το «έχει» μας αλλά και τον εαυτό μας. Για την ακρίβεια πρώτα χάσαμε τον εαυτό μας, ο οποίος κατέστη ένα δυτικό κακέκτυπο Εγώ. Γι’ αυτό πρέπει να επιστρέψουμε σ’ αυτά που απεμπολήσαμε, στον τόπο και το λόγο της Ελλάδας, στην ελληνική παράδοση, όπου βασικό στοιχείο του πολιτισμού είναι η φύση, η ομορφιά και το φως. Αυτή η ελληνική νεοτερικότητα που υπερασπίζεται το αυτόχθον και τη λαϊκή παράδοση δεν θα πρέπει να αντιτίθεται στην τεχνολογία εφόσον είναι συμβατή με τη φύση, οφείλει όμως να αντιπαλεύει τον πολιτισμό της μαζικής κατανάλωσης και τον εκτοπισμό της λαϊκής παράδοσης. Αυτή τη νέα «αυτοχθονία» μέσω του πολιτισμού, που θα συμπληρώνει την πολιτική, μπορούμε να την αντιτάξουμε στη νέας κοπής αποικιοκρατία, που υφιστάμεθα σήμερα.