Αναρτήσεις

Προβολή αναρτήσεων από 2008

Σφαγείς και νομιμοποιητές

Εικόνα
Προσπαθείς να βρεις μια λογική αιτία για τον άδικο θάνατο αθώων ανθρώπων, να αποκρυπτογραφήσεις τα «γιατί;» στα απλανή μάτια των νεκρών παιδιών, να εξηγήσεις το παραλήρημα, το συμπυκνωμένο μίσος των βομβών· το μόνο που καταφέρνουν οι αναλύσεις είναι να σαρκάζουν τη λογική. Οι Ισραηλινοί σκοτώνουν και πάλι, γιατί θεωρούν ότι η βία τους θα εξαλείψει τη βία της Χαμάς! Χρόνια η ίδια καζουιστική του αίματος, η οποία αντί να νικήσει τη βία, την ανατροφοδοτεί με νέο αίμα, με ανανεωμένο μίσος. Το Ισραήλ επισήμως θέλει να αλλάξει την «εξίσωση», τον συσχετισμό δυνάμεων, ενισχύοντας τελικά την Χαμάς στα μάτια των Αράβων. Και επειδή δεν είναι τόσο ηλίθιοι οι ισραηλινοί, ο λόγος των βομβαρδισμών δεν είναι η Χαμάς, αντιθέτως είναι «εσωτερικός», είναι οι εκλογές του Φεβρουαρίου, είναι ενδεχομένως η ρεβάνς της ήττας του Λιβάνου. Ποιος θυμάται τον βουλευτή του εργατικού κόμματος του Ισραήλ Yossi Beilin; Όταν ο Σαρόν δολοφονούσε τους ηγέτες της Χαμάς ο βουλευτής έλεγε πως «Ο Σαρόν μιλάει για την αποχώρη...

Αγάπη και Δύναμη

Χριστούγεννα. Ένας Θεός της Αγάπης γεννιέται. Αλλά είναι αυτός ένας Θεός των απόκληρων και των αποκλεισμένων; Όχι. Ο Θεός αυτός δεν είναι της αγάπης αλλά της δύναμης. Ο χριστιανισμός απώλεσε το πνεύμα της αγάπης και της συμπόνιας, αναπληρώνοντάς το με την ισχύ. Από πολύ παλιά, ο προτεσταντικός Θεός δεν θα εκφράζει πια τους «κάτω» αλλά τους «πάνω», τους πλούσιους, τους κατέχοντες. Παραδόξως, και η Ορθοδοξία, σήμερα, υιοθέτησε αυτή την αντιστροφή, μετακινούμενη προς το Θεό της Δύναμης. Γι’ αυτό η «συγγνώμη» από το Βατοπαίδι για είναι ειλικρινής οφείλει να αποποιηθεί τη δύναμη του πλούτου και να περιοριστεί στη «δύναμη» της Αγάπης. Αυτό ισχύει για ολόκληρο το θεσμικό κέλυφος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ναι, τα παιδιά μας αποζητούν αγάπη, απορρίπτοντας ριζικά την κρατούσα αναγνώριση μέσω της δύναμης. Αυτό είναι το μήνυμά τους. Δεν θέλουν το φάντασμα της εγωπαθούς αγάπης, την αφόρητη αυτοαναφορικότητα, όπου ο άλλος είναι η κόλασή μας. Θέλουν η αγαπητική σχέση με το βλέμμα του Άλλου να συστήνε...

Τρόμος και θάνατος

Το 2009 θα είναι μία πολύ άσχημη χρονιά. Αυτό διατυμπανίζουν κάθε λίγο και λιγάκι ο πρώην σοσιαλιστής Στρος-Καν, νυν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ο ΟΟΣΑ (μιλάει για 25 εκατομμύρια ανέργους), η Κομισιόν και πολλοί άλλοι. Και διερωτάται κανείς, προς τι αυτή η τρομοκρατία; Άραγε, η χρονιά θα είναι άσχημη για όλους ή μόνο για τα συνήθη θύματα, τους εργαζόμενους; Τελικά, μήπως η υπερπροβολή του εφιάλτη της ανεργίας είναι απαραίτητη για να χρηματοδοτούνται οι τράπεζες, οι αυτοκινητοβιομηχανίες και οι άλλες μεγάλες και μικρότερες επιχειρήσεις; Ποιες ανακατατάξεις συμβαίνουν παγκοσμίως; Κάποιοι μιλούν για το «πόλεμο των καπιταλισμών» καθώς η Κίνα, η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία τείνουν να καλύψουν τις δυνατές θέσεις στην παγκόσμια οικονομία, που κατείχαν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η ΕΕ. Σ’ αυτό τον «πόλεμο» οι εργαζόμενοι θα είναι το αναλώσιμο υλικό -περιττοί αλλά και καθηλωμένοι μπροστά στο μεγάλο τρόμο της ανεργίας. Ήδη οι πρώτοι «εμφύλιοι των κάτω» μεταξύ των παλιών και των νέων...

Να σώσουμε τα παιδιά

«Χτυπήθηκε ο Γιωργάκης»! «Ποιος;». «Ο Γιωργάκης της Μίνας και του Κώστα». «Πως, τι;» Τα τσιγκέλια των ερωτημάτων καρφώνονται στο στόμα μου και ο λόγος μένει άναρθρος. Ο Γιώργος Παπλωματάς, ένας 16χρονος άγγελος, ένα παιδί χαμηλών τόνων, γλυκύτατο, αθλητής του πόλο, μαθητής στο 1ο Λύκειο Περιστερίου πυροβολήθηκε εν ψυχρώ, ενώ συζητούσε με τα άλλα μέλη του 15μελούς του σχολείου του για τις χθεσινές κινητοποιήσεις. Τηλεφωνώ στον Κώστα Παπλωματά τον πατέρα του Γιώργου. Την ώρα της αναμονής η Τατιάνα του μεσημεριανού κουτσομπολιού ωρύεται για αυτούς που χτυπούν τα… ΜΑΤ! Για τη Γαλλία δεν λέει κανείς τίποτα. Κανείς δεν αναφέρεται στις δεκάδες χιλιάδες Γάλλων μαθητών που κατέβηκαν χθες στους δρόμους. Στη Λυόν, δέκα χιλιάδες μαθητές συγκρούονται με την αστυνομία. Η νεαρή Αλεξία Πορτέν, συνδικαλίστρια των μαθητών, τραυματίζεται άσχημα. «Σκοτώνουν τα παιδιά μας» σκέφτομαι κι αναριγώ. Ο Γιωργάκης δεν έπαθε τα χειρότερα από τύχη. Ο Κώστας, ο πατέρας του και φίλος μου, μου λέει τις λεπτομέρειες: «Η...

Εξέγερση

«Μια ορισμένη ελληνική νεολαία» ανησυχεί έντονα το σύνολο της ευρωπαϊκής πολιτικής τάξης. Αλλά επειδή αδυνατούν να κάνουν έστω και μισό βήμα πίσω από την ιδιοτέλειά τους, το αδιέξοδο είναι καθολικό. Η αδικία έχει αμπαρώσει όλες τις πύλες. Το παρόν δεν έχει οδό, το μέλλον δεν έχει αύριο. Μία υπόκωφη οργή απ’ όλο τον κόσμο εκπέμπει τα πρώτα ηλεκτρικά της σήματα. Όλοι περιμένουν την παγκόσμια καταιγίδα, την «εξέγερση που έρχεται». Ήδη το τραγούδι της εποχής αρχίζει να ακούγεται όλο και πιο δυνατά. Και καμία πολιτική και μιντιακή «αφήγηση» ή ομερτά δεν θα μπορέσει να το σταματήσει. Ας μη λησμονούμε ότι και στη Γαλλία το Νοέμβριο του 2005, το σύνθημα της κυρίαρχης ελίτ ήταν «Τα-προάστια-εναντίον-της-δημοκρατίας». Στην Ελλάδα οι νέοι που πετούν νεράντζια αποκλήθηκαν ομοίως… εχθροί της δημοκρατίας. Αλλά να, οι μαθητές της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας ακολουθούν. Ναι, 15χρονα παιδιά, αυτά που κάποιοι αποκαλούν «πατροκτόνους» και κάποιοι άλλοι τους κουνούν επιτιμητικά το δείκτη του χε...

Πετριά

Η πετριά στο κεφάλι της «συνήθειας»(habitus) ήταν γερή. Παντού συζητήσεις, αναλύσεις, συγχύσεις, έκπληξη, αλλά και φόβος. Τι θέλουν τα παιδιά; Το τέλμα του να δρούμε «ως εάν» να είμαστε δημοκράτες( ενώ φασίζουμε καθημερινά), «ως εάν» να έχουμε δημοκρατία (ενώ γνωρίζουμε ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται πέραν των νόμιμων θεσμών-διαπλοκή), να μιλάμε για «ηθική απαξίωση», χωρίς να κοιτάμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, ε, λοιπόν, αυτή η κρούστα υποκρισίας αναδεύτηκε δυνατά. Ναι, τα παιδιά δεν ξέρουν τι θέλουν, αλλά ξέρουν τι δεν θέλουν. Δεν θέλουν ένα άθλιο παρόν κι ένα μαύρο μέλλον. Δεν θέλουν τον κόσμο της χομπσιανής ζούγκλας, όπου ο χαμένος δεν είναι μόνο ο τελευταίος, αλλά όλοι, πλην του πρώτου (σε μία ακραία συσσώρευση πλούτου, που παρά την κρίση συνεχίζεται). Οι νέοι δεν θέλουν να παίρνουν πτυχία, να τρέφουν φρούδες ελπίδες, καταλήγοντας στην ανεργία. Αρνούνται τα όρια στην ελευθερίας τους, ακόμη και στη διαμαρτυρία, αρνούνται να είναι ελεύθεροι άνεργοι, ελεύθεροι να αυτοκαταστρέφονται(να...

Μια άλλη ανάγνωση της βίας

Η σφαίρα της θεσμικής βίας, που καρφώθηκε στην καρδιά ενός 16χρονου μαθητή, τίναξε στον αέρα το καπάκι της συσσωρευμένης οργής. Γιατί; Ποιος είναι ο κοινός τόπος του «θυμού» των νέων τόσο των «ευγενών προαστίων» όσο και των νέων των υποβαθμισμένων περιοχών, των αποκλεισμένων και των μεταναστών; Γιατί η προσφυγή στη λεγόμενη «τυφλή βία»; Τα ερωτήματα είναι εύκολο να απαντηθούν είτε μέσω της δαιμονοποίησης είτε μέσω της αναγωγής των πάντων σε συνομωσίες, που, όμως, αν και δυνατές, δεν εξηγούν το φαινόμενο. Η βία και δη των νέων δεν είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο, αλλά κάθε κοινωνία έχει μία ειδική σχέση μαζί της. Άρα, αν θέλουμε να δούμε το φαινόμενο συγκεκριμένα, πρέπει να το δούμε τόσο στα γενικά όσο και ειδικά χαρακτηριστικά του. Θεωρητικά, η έκρηξη της βίας οφείλεται στην απονομιμοποίηση του διαλόγου και της αντιπαράθεσης, που καταπνίγονται στα θολά νερά μιας κουλτούρας της συναίνεσης. Ποιοι, όμως, συναινούν και με ποιους; Γιατί όλο και περισσότεροι τείνουν να αποκλείονται από τον κύκλο ...

Αδικία

Παραδόξως, η φωτιά έμεινε στη σφαίρα του ακατανόητου(εξοστρακισμένη!) όχι μόνο από τους «νοικοκυραίους» αλλά και από τους αριστερούς. Κι όμως οι εμπρησμοί είναι μέσα στη λογική της εξέγερσης. Η φωτιά είναι αυτή που συνέχει και καθοδηγεί μιαν ακαθοδήγητη μάζα. Για του λόγου το αληθές παραπέμπω στον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου της Βιέννης(15-7-1927), όπως την περιγράφει ο νομπελίστας Ελίας Κανέτι: Η αθώωση των αστυνομικών που σκότωσαν εργάτες σε μία διαδήλωση στη Βιέννη και ο πρωτοσέλιδος τίτλος «Δίκαιη απόφαση» της βασικής κυβερνητικής εφημερίδας δημιούργησε έναν πρωτοφανή αυθόρμητο ξεσηκωμό, που κατέληξε στον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου. Έγινε, τότε, μακελειό με 90 νεκρούς. Από αυτό κυρίως το γεγονός προέκυψε το βιβλίο «Μάζα και εξουσία» (εκδ. Ηριδανός 1971) του Κανέτι. Ποιος οδήγησε εδώ τη «μάζα»; Τι συνέβη τότε; Τι συνείχε αυτό το ασύντακτο πλήθος; Σύμφωνα με τον Κανέτι, εκεί που όλα διαλύονταν, αίφνης η μάζα δημιουργούνταν εξ αρχής: «Τον εμπρησμό του δικαστικού μεγάρου εγώ ...

Διάλογος!!

Την ώρα που η ξεριζωμένη καρδιά της μάνας εκτοξευόταν μ’ έναν φοβερό βόγκο στον ουρανό για ν’ ανταμώσει την ψυχούλα του μικρού της Αλέξη, ο ένας με πλήρη, δηλαδή ψυχρή, κατανόηση μας καλούσε «να το συζητήσουμε», ενώ ο άλλος σαν άλλη Θάτσερ ισχυριζόταν ότι «το έγκλημα είναι έγκλημα» και όχι «κρατική καταστολή»! Ο πρώτος έψεγε τους ίδιους τους μαθητές, τα ίδια του τα… παιδιά. Γιατί, λέει, δεν έχουν μάθει να διαλέγονται! Φτάνει, μάλιστα, στο σημείο να κατηγορεί γι’ αυτό το σχολείο, δηλαδή τους δασκάλους. Ξεχνάει, όμως, ποιος απαξίωσε τους δασκάλους, ποιος τους αφαίρεσε το κοινωνικό κύρος, καθιστώντας το «κονόμα», ποιος τους εξώθησε στην «παραπαιδεία» με τους μισθούς πείνας, λησμονώντας ότι ο ίδιος και οι συν αυτώ «εκσυγχρονιστές» μιλούσαν με απέχθεια για τους έντιμους, δοξολογώντας την «έξυπνη Ελλάδα» και τους «έξυπνους» Έλληνες, τουτέστιν τα λαμόγια. Ωραία, να το συζητήσουμε, αλλά το ζήτημα είναι ποιος παίρνει τις αποφάσεις, ποιος στο τέλος στιμάρει και αποφασίζει για τη ζωή τη δική μας ...

Θυμός

«Μην τους δέρνετε», «είναι 15 χρονών παιδιά», «είναι 15 χρονών παιδιά», «μας ρίχνουν χειροβομβίδες στα πόδια», «οι άνθρωποι είναι φονιάδες», «φωνάξτε εισαγγελέα»! Παιδιά δεμένα με χειροπέδες δέρνονται ανηλεώς. Εκείνος, που φωνάζει, είναι ένας δημοσιογράφος, ο Γιώργος Καρακούσης. Η φωνή του ακούγεται από κινητό σε κινητό, από ιστολόγιο σε ιστολόγιο. «Αυτό να γράψεις» μου λέει ο 15χρονος Κωνσταντίνος γεμάτος θυμό. Η οργή του δεν είναι ελεγχόμενη, δεν είναι όπως εκείνη των ηθοποιών που εξαφανίζεται μόλις τα φώτα σβήσουν. Εδώ ο θυμός έχει ρίζες, τρέφεται από την καθημερινή βία στο σχολείο, στο δρόμο, στις σχέσεις, από το άνεργο αύριο, από το νεκρό όνειρο. Το παιδί παίρνει την κιθάρα, πηγαίνει στη διαδήλωση και γυρνάει μ’ ένα τραγούδι για τον συνομήλικό του, τον Αλέξη, που χάθηκε άδικα. Και τραγουδάει. Κραυγάζει. Καλεί σε αντίδραση. Στην τηλεόραση τα όρνια ξεσκίζουν το σώμα του νεκρού παιδιού και το πουλούν στο παζάρι της τηλεθέασης. Όμως, εδώ η αγορά και η οικειοποίηση του νεκρού παιδιού α...

Μια ζωή

Εικόνα
«Σκότωσε ένα παιδί…». «Ναι, αλλά το ερώτημα είναι…». «Δεν υπάρχουν ερωτήματα όταν αφαιρείται μια ζωή». «Αυτό είναι αυτονόητο, αλλά…». «Πόσο αυτονόητο θα ήταν, αν ήταν το δικό σου παιδί; Πόσα ερωτήματα θα έθετες τότε;». Ο συνομιλητής μου δεν συγκινείτε ούτε μέσω της ταύτισης, αυτή που κάποτε αποκαλούσαμε «συμπάθεια». Γι’ αυτό «φεύγω», φεύγω από τον συνομήλικό μου, φεύγω από μένα και τις περισπούδαστες αναλύσεις μου. Όταν μια ζωή χάνεται, όταν αφαιρείται μια υπόσταση, τότε δεν συγχωρείτε καμία απόσταση. Γι’ αυτό προσφεύγω κρυφά και με περίσσια ντροπή στους φίλους του παιδιού, εκεί που η υποκρισία δεν υφίσταται και η θλίψη είναι αληθινή, εκεί που εξακολουθούν ακόμη να νιώθουν και να αισθάνονται. Συλλέγω λοιπόν τις κραυγές και τα δάκρυα: Εδώ ένας συμμαθητής: «Είμαστε μέχρι πέρυσι συμμαθητές με τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο. Όλοι τον φωνάζαμε Gregory παραφράζοντας το επώνυμό του. Ήταν εξαιρετικά καλό παιδί. Είχε το θάρρος της γνώμης του που την υπερασπιζόταν με μαγκιά και πάθος. Από πολύ νωρί...

Πόλεμοι

Οι ΗΠΑ εξήλθαν από την κρίση του 1930 μέσω της ανάπτυξης της πολεμικής τους βιομηχανίας πριν και κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και, σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση χρειάζονται έναν νέο πόλεμο ή «μία ολόκληρη σειρά πολέμων», που θα επιτρέψει μία φυγή προς τα εμπρός. Γι’ αυτό θεωρούν ότι τα στελέχη που επέλεξε ο Μπάρακ Ομπάμα προς μεγάλη απογοήτευση των οπαδών του, συνιστούν μια «ομάδα πολέμου». Ήδη έχει αποφασιστεί η μεταφορά του πολέμου από το Ιράκ στο Αφγανιστάν, όπου οι Ταλιμπάν έχουν ήδη επανακαταλάβει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στη Μουμπάη(πρώην Βομβάη) νομιμοποιεί το σχέδιο αυτό. Αλλά ο μεγάλος εχθρός («σατανάς» για την ακρίβεια) παραμένει το Ιράν. Η έκθεση (Coats-Robb report) προβλέπει μαζική επίθεση στο Ιράν υπό την κωδική ονομασία kinetic action. Πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκεται ο Dennis Ross νυν σύμβουλος του Ομπάμα και πρώην συνεργάτης των νέο-συντηρητικών και του αρχι-ιέρακος Γούλφοβιτς. Ακόμη πιο ...

Καραπάνου Μαργαρίτα

«Η σύγκρουση της πραγματικότητας με τα όνειρά μου» είναι «η αιώνια καταδίκη μου». Έτσι συνόψιζε η Μαργαρίτα Καραπάνου την αιτία για τις μεγάλες τρικυμίες της ψυχής της, έτσι εξηγούσε την κλαγγή των όπλων της φοβερής εμφύλιας σύγκρουσης μεταξύ του έλλογου(της «λογικής» πραγματικότητας) και της εγκλωβισμένης ονειρικής επιθυμίας. Γι’ αυτό η τρικυμία δεν είναι παρά η εκφραζόμενη μέσω της γλώσσας προσπάθεια του «ονείρου» να σπάσει τις αλυσίδες. Γι’ αυτό όλοι είμαστε «τρελοί». Αλλά η «αληθινή» τρέλα συμβαίνει όταν όλες οι εκκεντρικότητές μας, όλες οι αυταπάτες της φιλαυτίας και όλα τα πάθη μας φθάνουν μέχρι την τύφλωση. Τρέλα, συνεπώς, είναι να είσαι έξ-υπνος (εκτός ύπνου) και να σκέφτεσαι με όρους ονείρου, είναι να στρέφεις τα μάτια σου στον ήλιο και όλα να νυχτώνουν. Γι’ αυτό ο Ντεκάρτ «κλείνει τα μάτια και βουλώνει τα αυτιά του» (προστατεύεται για να μην τυφλωθεί από τη γητειά, όπως εκείνος, που, κοιτάζοντας τον ήλιο και όντας τυφλωμένος, «βλέπει» ό,τι φαντάζεται) για να βλέπει καλύτερα τ...

Σοσιαλισμός;

Οι υπεύθυνοι της κρίσης πριμοδοτούνται. Οι χαμένοι της κρίσης βυθίζονται ακόμη περισσότερο στην άβυσσο. Ο νεοφιλελευθερισμός απέθανε, ζήτω ο νεοφιλελευθερισμός. Η υπέρβαση της κρίσης που δημιούργησε το νεοφιλελεύθερο μοντέλο επιχειρείται μέσω νεοφιλελεύθερων μέτρων! Η Ευρωπαϊκή Ένωση προβαίνει σε περαιτέρω ενίσχυση των τραπεζών και μάλιστα χωρίς όρους(!), σε αύξηση των ωρών εργασίας από τις 48 στις 70 ώρες εβδομαδιαίως αλλά και σε μη ελαστικοποίηση του προγράμματος σταθερότητας, που θα σήμαινε μέτρα άμβλυνσης των συνεπειών της κρίσης για τους μη έχοντες. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο Ομπάμα ξεχνάει τις προεκλογικές του υποσχέσεις για «Αλλαγή» και, αφού επανέφερε τους Κλίντον στην Ουάσινγκτον, δηλώνει πως «δεν έχει αποφασίσει» αν θα ανακαλέσει άμεσα τις σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές για τους πλούσιους Αμερικανούς, που ψηφίστηκαν επί Μπους. Έτσι, ακυρώνεται πολύ σύντομα η μοναδική διαφοροποίηση του αφροαμερικανού προέδρου από τους ρεπουμπλικάνους, τον Μπους και τον Μακέην. Αλλά τα χειρ...

Ψεύδη και στρατηγικές

«Τηρήστε τους κανόνες…» φώναζε «το θύμα» στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Μπέλοου. Αλλά οι κανόνες αφορούν μόνο τα θύματα. Το κανονιστικό πλαίσιο μιας κοινωνίας ανέκαθεν εξασφάλιζε την υπακοή και συμμόρφωση των «κάτω» και την ελευθεριότητα των «πάνω». Ακόμα και σήμερα που όλοι μιλούν για κανόνες, συμπεριλαμβανομένων και των «πάνω» των οποίων η ελευθεριότητα ξεπέρασε κάθε νεοφιλελεύθερο όριο, ζει και βασιλεύει η «νόμιμη παρανομία» και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος μέσω των off shore (εξωχώριων) εταιρειών. Ποιοι καταφεύγουν στις «οφ σορ»; Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι ή ο ψιλικαντζής της γειτονιάς; Το ερώτημα είναι γελοίο, αλλά τίθεται σε αυτούς που θεωρούν πως στις παραπάνω εταιρείες καταφεύγουν όλοι οι Έλληνες, μαζί και η συνταξιούχος των 330 ευρώ! Το κόλπο με τις γενικεύσεις και τον συμψηφισμό των εισοδημάτων του Ροβινσώνα και του δούλου Παρασκευά εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ανενδοίαστα. Το κακό όμως είναι ότι τα ψεύδη συνεχίζονται, αφού τα θύματα τα πιστεύουν. Τα ψέματα, όμως, έχουν κον...

Οι γόβες

Κυριακή πρωί. Οι δρόμοι έρημοι. Αίφνης, ένα χιλιόμετρο απ’ το λιμάνι, παράλληλα με τις γραμμές του τρένου, το τοπίο αλλάζει ριζικά. Χαλιά απλωμένα, παρατεταγμένα μηχανάκια, ρούχα, κουζινικά κι ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς στο παζάρι του Πειραιά. Παραδόξως, ο κόσμος ήταν συγκεντρωμένος στα μεταχειρισμένα. Το μάτι μου έπεσε στα παπούτσια. Ένα ζευγάρι πολυφορεμένες γόβες. Θυμήθηκα, πριν δέκα χρόνια, εκείνον το δύσμοιρο μετανάστη πάνω στη μεταλλική γέφυρα της Φραγκφούρτης, αυτή που έχει στην είσοδό της μία επιγραφή στα ελληνικά από τον Οδυσσέα -του Τζόυς, όχι του Ομήρου. Αλλά τι σημασία έχει; Οι οδυσσείς παντού το ίδιο είναι. Ο άνθρωπός μας είχε βγάλει τα παπούτσια του, καθόταν σταυροπόδι με τα ξυπόλυτα πόδια του να ικετεύουν, περιμένοντας αγοραστή. Δεν ήξερα ποιος ήταν πιο δύστυχος, αυτός που πουλούσε τα παπούτσια ή αυτός που θα τα αγόραζε. Ξανακοίταξα τα γυναικεία παπούτσια του Πειραιά. Φαντάστηκα τα πόδια που τα φόρεσαν, τους δρόμους που περπάτησαν, τους αναστεναγμούς που λαθράκ...

Η Αντιγόνη

Μίσος, μισεροί, ανθρώπινα μισάδια, που βρίσκουν νόημα και λόγο ύπαρξης στην κάθεξη του άλλου. Φανατικά ανθρωποειδή που σκορπίζουν το θάνατο για τη δόξα της πίστης τους. Η πίστη, όμως, που έχει ανάγκη το θάνατο για να υπάρξει, που θεωρεί ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι περιττοί, είναι τουλάχιστον απάνθρωπη, είναι φασιστική. Μιλώ για τους φονταμενταλιστές τρομοκράτες που μακέλεψαν τη Βομβάη. Κι όμως η κορυφαία αντιστασιακή ενέργεια από καταβολής ανθρώπου στηριζόταν στην Αγάπη. «Δεν γεννήθηκα για να ζήσω μες στο μίσος αλλά για να μοιράζομαι την αγάπη» έλεγε η Αντιγόνη του Σοφοκλή. Πέρα κι απ’ αυτό, μισερή είναι και η διάκριση των θυμάτων ανάλογα με την εθνικότητα. Για τους δικούς τους ενδιαφέρονταν οι Βρετανοί, οι Γάλλοι, οι Έλληνες, όλοι. Ως εάν οι Γάλλοι να έχουν μεγαλύτερη αξία από τους άλλους 150, μπορεί και παραπάνω, νεκρούς της Βομβάης. Μόνο που οι ίδιοι οι Γάλλοι(ως παράδειγμα αναφέρονται), αυτοί που αγωνιούν για μερικούς από τους εγκλωβισμένους συμπατριώτες τους, μένουν εντελώς αδιάφ...

Περί ευαισθησίας

Ναι, «για να αντιληφθούμε σωστά, πρέπει να αισθανθούμε» (Ίγκλετον). Αλλά πως θα αισθανθούμε σωστά για να αντιληφθούμε σωστά; Αρκεί να αισθάνεται κανείς; Αν είναι έτσι, πως εξηγείται ότι ο βασανιστής ναζί αφού σκότωνε γύριζε στο σπίτι του, όπου χάιδευε με τρυφερότητα και αγάπη τα παιδιά του; Αρκεί η χριστιανική συμπόνια που αναλώνεται σε μια ατομική και ad hoc φιλανθρωπία; Στην Αμερική και οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ευαίσθητοι. Μόνο που οι πρώτοι σκέφτονται τους φτωχούς μέσω του κράτους πρόνοιας και οι δεύτεροι μέσω της φιλανθρωπίας. Συνεπώς, αλλιώς αισθάνονται οι μεν και αλλιώς οι δε, αλλά αισθάνονται. Που οφείλεται αυτή η διαφορά του αισθάνεσθαι; Για να αισθανθούμε σωστά απαιτείται μόνο αυτό που ο Κορνήλιος Καστοριάδης αποκαλεί πνευματική και «συναισθηματική καλλιέργεια»; Μα και ο ποιητής και ο λογοτέχνης αισθάνονται, αλλά είναι άλλο να προσανατολίζει κανείς την ευαισθησία του στην αριστοκρατική ανία της Μαντάμ Μποβαρύ κι άλλο στα πάθη και τη δυστυχία των φτωχών. Στην...

Ρατσισμός

Προχθές,, συνέβη στον Άγιο Παντελεήμονα η πρώτη σύγκρουση, ο πρώτος «εμφύλιος των κάτω» με τους μετανάστες και τους αντιεξουσιαστές(Έλληνες) από τη μια και τους Έλληνες κατοίκους και τους χρυσαυγίτες(Έλληνες) από την άλλη. Εκ πρώτης όψεως έχουμε δύο πολιτικά μορφώματα που οικειοποιούνται τη μία ή την άλλη πλευρά, προσπαθώντας να επιβάλλουν τη δική τους λύση στη σοβούσα κοινωνική σύγκρουση. Αλλά που οφείλεται η σύγκρουση; Οι Έλληνες είναι χαμηλόμισθοι ή χαμηλοσυνταξιούχοι, αλλά είναι ενταγμένοι στην κοινωνία, αντίθετα οι μετανάστες είναι οι «αποκλεισμένοι», οι «απ’ έξω», αυτοί που «δεν χωρούν πουθενά», διεκδικώντας το χώρο τους στην κοινωνία, χωρίς πολλές φορές να έχουν να διαθέσουν για να ζήσουν κανένα άλλο κεφάλαιο εκτός από το ίδιο τους το σώμα(γι’ αυτό και η εγκληματικότητα, εκπόρνευση κ.ά.). Το αίτημα ένταξης από την πλευρά των μεταναστών γίνεται στο όνομα της καθολικής αρχής της ηθικής ισότητας. Αντίθετα, οι Έλληνες (κάτοικοι και φασίστες) αρνούνται την ισότητα αυτή, καθώς ανατρέπ...

Αριστερός χριστιανισμός

«Οι αριστεροί πιστεύουν στο Θεό περισσότερο από τους δεξιούς». Τάδε έφη ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος. Είναι άγνωστο με ποια κριτήρια «μετράει» την πίστη ο μακαριώτατος. Αλλά αν ο κ. Ιερώνυμος θεωρεί, όπως οι αριστεροί, ότι ο Θεός είναι της Αγάπης και της Συμπόνιας και όχι της Δύναμης όπως πιστεύουν οι δεξιοί τότε δεν είναι ότι οι αριστεροί πιστεύουν περισσότερο, αλλά ότι ο αρχιεπίσκοπος ή είναι ένας «αριστερός χριστιανός» ή συντάσσεται με την άποψη του Σλαβόι Ζίζεκ. Ο τελευταίος προτείνει την απελευθέρωση της εγελιανής (και λακανικής) διάστασης του χριστιανισμού, εγκαταλείποντας «το κέλυφος της θεσμικής του οργάνωσης. «Είτε αφήνουμε στην άκρη τη θρησκευτική μορφή είτε διατηρούμε τη μορφή, αλλά χάνουμε την ουσία», λέει ο φιλόσοφος. Με άλλα λόγια είτε αφήνουμε στην άκρη την χυδαία «εκκοσμίκευση» τύπου Εφραίμ αλλά και την Εκκλησία ως εξουσιαστική γραφειοκρατική δομή είτε χάνουμε το περιεχόμενο του χριστιανικού μηνύματος. Το σπάσιμο του κελύφους, η διάλυση της θεσμικής οργάνωσης είναι «η ύστα...

Πρόταση

Η πτώση της κατανάλωσης στις ΗΠΑ έχει σπάσει όλα τα ιστορικά ρεκόρ. Ο αποπληθωρισμός είναι το νέο φάντασμα που απειλεί την κοινωνία της κατανάλωσης και την παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία. Εντούτοις, κανένα αντίπαλο «φάντασμα» δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Η στρατηγική του καπιταλισμού, που, περνώντας από το στάδιο της παραγωγής σ’ αυτό της κατανάλωσης, οικειοποιήθηκε την απόλαυση αντί να την αποκλείει και χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τις ανθρώπινες ορμές και επιθυμίες ως κινητήρες ανάπτυξης της οικονομίας, πνέει τα λοίσθια. Η καταναλωτική κοινωνία και η αντίληψη ότι μπορούμε να μετέχουμε της ευτυχίας αγοράζοντας αντικείμενα στις υπεραγορές-ναούς, ότι μπορούμε να είμαστε οι κυρίαρχοι του πεπρωμένου μας και των ηδονών μας, αφού μπορούμε να τις παράγουμε, να τις έχουμε και να τις επιδεικνύουμε κατά το δοκούν, αυτό το οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο της θεσμισμένης, καταναγκαστικής «ευτυχίας» καταρρέει. Μαζί συντρίβεται και ο μύθος της συμβολικής ισότητας, αυτής της δανεικής ισότητας που...

HOMO AMERICANUS

Tο βιβλιοπωλείο ΣYΓXPONH EKΦPAΣH(Λιβαδειά) και οι EKΔOΣEIΣ KAΣTANIΩTH με αφορμή την έκδοση του βιβλίου H O M O A M E R I C A N U S σας προσκαλούν σε εκδήλωση με θέμα TA XAPAKTHPIΣTIKA THΣ AMEPIKANIKHΣ IΔIAITEPOTHTAΣ τη Δευτέρα 24 Nοεμβρίου 2008 και ώρα 8.15 μ.μ. στο χώρο του βιβλιοπωλείου. Θα μιλήσει ο ΓIΩPΓOΣ ΠAΠAΣΩTHPIOY, συγγραφέας του βιβλίου. Bιβλιοπωλείο ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

G20

Είναι γνωστή η ρήση πως "όταν τα βουβάλια παλεύουν στο βάλτο την πληρώνουν τα βατράχια". Αυτό μάλλον θα ισχύσει και στην παρούσα συγκυρία, όπου ο βάλτος είναι η μεγάλη κρίση, βουβάλια οι μεγάλες χώρες-οικονομίες του πλανήτη και βατράχια οι μικρές και φτωχές χώρες αλλά και οι «κάτω». Ας δούμε όμως τα γεγονότα εντεύθεν ή πέραν της θυμόσοφης λαϊκής μεταφοράς. Προχθές, έγινε η συνάντηση στην Ουάσινγκτον της G20 με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης. Οι φιλοδοξίες του Γκόρντον Μπράουν για ένα νέο Bretton Woods (η συμφωνία του 1944 για τους κανόνες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού παιγνίου) δεν φαίνεται να ευοδώνονται. Ομοίως, διαψεύσθηκε και ο Σαρκοζί που έβλεπε τη συνάντηση ως ευκαιρία για την αναθεώρηση της αρχιτεκτονικής του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος και την είσοδο της παγκόσμιας οικονομίας στην περίοδο του «ρυθμισμένου καπιταλισμού». Και τούτο γιατί οι ΗΠΑ αρνούνται τη δημιουργία συστήματος πέδησης (φρένων) στα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Δεν είναι χωρίς σημασία η μη σ...

Χαμαιλέοντες

Είναι με όλους: Με τον Μπους και την στρατιωτική εισβολή στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, υπέρ του Κλίντον και των βομβαρδισμών στην πρώην Γιουγκοσλαβία, υπέρ του σχεδίου Ανάν και προπάντων υπέρ του λιγότερου κράτους και της νεοφιλελεύθερης αντίληψης της απορύθμισης των αγορών, αφού αυτές σύμφωνα με τη λογική τους μπορούν να αυτορυθμίζονται. Τώρα που οι αγορές καταρρέουν και μεσούσης της τρομερής διεθνούς οικονομικής κρίσης, οι εντόπιοι νεοφιλελεύθεροι «χαμαιλέοντες» οικειοποιήθηκαν το χρώμα του… Ομπάμα. Αναμενόμενο. Εξάλλου, όλα τα κρίνουν εκ του αποτελέσματος. Και ο Ομπάμα νίκησε! Οφείλουμε, πάντως, να τους αναγνωρίσουμε πως δεν είναι καθόλου ρατσιστές. Δεν τους ενδιαφέρει αν «η γάτα είναι άσπρη ή μαύρη», αρκεί να κάνουν τη δουλειά. Ποια δουλειά όμως, και για ποιόν; Θα αφήσουν τον Ομπάμα να προβεί σε μέτρα ανακούφισης των «κάτω» οι «conservateurs fiscaux» και η πανίσχυρη ομάδα του δημοκρατικού κόμματος, οι περίφημοι «Blue Dogs» (με 60 αντιπροσώπους στο Κογκρέσο), που ακούνε κοινωνική πολ...

Ομπαμανια

Υστερία. Παραλήρημα. Όποιος στην Ελλάδα τολμήσει να έχει επιφυλάξεις για τον Ομπάμα, όποιος αμφισβητεί το θέαμα, το τεραστίων διαστάσεων τηλεοπτικό σόου και για να κρίνει περιμένει την πολιτική πράξη του νέου προέδρου των ΗΠΑ, ε, αυτός είναι με την… Παπαρήγα. Δεν ξέρω πως σκέφτεται η Παπαρήγα, αλλά όποιος τολμά να αμφισβητεί τον δυαδικό τρόπο του σκέπτεσθαι(το ένα και το μηδέν του κομπιούτερ), τον μανιχαϊστικό τρόπο σκέψης (μανιχαϊστής είναι αυτός που κινείται στο δίπολο «μαύρο-άσπρο», «καλό-κακό», αυτός που χθες έλεγε «κακό» ή τρελό τον Μπους και σήμερα «καλό» τον Ομπάμα), αυτός σήμερα δέχεται τα πυρά των φανατικών του ανορθολογισμού. Ε, λοιπόν, οι Αμερικανοί, όχι όλοι αλλά πολλοί, είναι τουλάχιστον λιγότερο φανατικοί από τους Έλληνες (αυτούς που είναι άλλοτε εκσυγχρονιστές, δηλαδή τυφλά υποτακτικοί, και άλλοτε τυφλά αντι-αμερικανοί). Ιδού το πρώτο παράδειγμα: «Να περάσουμε από την ελπίδα στην εμπιστοσύνη» λέει ένας 60χρονος Αμερικανός, φανατικός οπαδός του Ομπάμα, «να δούμε τι μπορεί...

Εικονική ελπίδα

Ούτε ο Μπους είναι τρελός ούτε ο Ομπάμα άγιος. Όσο ο Μπους ήταν κατασκευασμένος δαίμονας άλλο τόσο είναι και ο Ομπάμα άγιος(θετική δαιμονοποίηση). Είναι χαρισματικός, είναι γοητευτικός, «είναι ποιητής» (Τόνι Μόρρισον), ένας που εμπνέει και κινητοποιεί τα πλήθη (όχι με ιδέες και προτάσεις αλλά με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια), προς τα πού, όμως, εμπνέει και κινητοποιεί; Ως γνωστόν και οι φασίστες γοήτευαν και κινητοποιούσαν τα πλήθη μέσω της γητιάς της ρητορικής τους. Γι’ αυτό πρέπει να περιμένουμε την πολιτική πράξη του νέου προέδρου των ΗΠΑ για να αποφανθούμε. Προς το παρόν και αποκωδικοποιώντας μπορούμε να πούμε ότι ο Ομπάμα πιστεύει στη «θεϊκή εύνοια» προς τον αμερικανικό λαό (εκλεκτός λαός). Συνεπώς «Το όνειρο των προγόνων είναι ζωντανό» για την αλλαγή του κόσμου! Είπε, επίσης, ότι η εκλογή του είναι απάντηση σε όσους «αμφισβητούν τη δύναμη της δημοκρατίας μας». Όμως, πόσα χρήματα χρειάστηκε η εκλογή του; Από πού τα άντλησε; Γιατί ο Μέηλερ, ο Τσόμσκι ακόμη και ο Κρούγκμαν, ένας ...

Γιατί Ομπάμα;

Γιατί οι ΗΠΑ χρειάζονται έναν πρόεδρο σαν τον Ομπάμα; Τι νέο θα κομίσει ο αφροαμερικανός πρόεδρος στη χειμαζόμενη από την οικονομική, κοινωνική και πολιτική (ως ηγεμονική δύναμη) κρίση Αμερική; Ήδη ο μύθος Ομπάμα έχει γοητεύσει τον κόσμο ολόκληρο (Ομπαμανία) και εκ προοιμίου καλύπτει τις ρωγμές της εικόνας των ΗΠΑ. Το γεγονός ότι ένας αφροαμερικανός θα είναι ένοικος του Λευκού Οίκου παρουσιάζεται ως η μεγάλη δύναμη της αμερικανικής δημοκρατίας και κοινωνίας που μπορεί να βρίσκει λύσεις (στο αμπαλάζ, βέβαια, στο μύθο και όχι στην ουσία της πολιτικής). Θυμίζουμε, πάντως, ότι ο ρατσισμός στις ΗΠΑ είναι ένα σύνθετο σύστημα συμπεριλήψεων και αποκλεισμών (εθνοτικών, φυλετικών, θρησκευτικών, πολιτικών). Μάλιστα, πριν μισό περίπου αιώνα, ο Κέννεντυ ήταν ο πρώτος και τελευταίος καθολικός πρόεδρος. Η εκλογή του ήταν μια επανάσταση γιατί οι προτεστάντες προτιμούσαν «να παραδώσουν τη χώρα στους κομμουνιστές παρά στους καθολικούς»! Όμως, ο μύθος και οι ψευδαισθήσεις τις οποίες μέ...

Η βία της ανεργίας

«Πως θα πω στο σπίτι ότι απολύθηκα;». Το ερώτημα μένει μετέωρο. Ποια, τάχα, είναι η αξία ενός άνεργου στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης; Καμία. Μηδέν. Το μέγα ζήτημα είναι η διάσωση των τραπεζών και όχι των ανθρώπων. Και οι τράπεζες, αυτές που μόλις σώθηκαν, διπλασίασαν το περιθώριο του κέρδους τους! Γι’ αυτό λέω ότι το πρόβλημα δεν οφείλεται σε κάποιους άπληστους αλλά είναι εγγενές, είναι δομικό στοιχείο του συστήματος. Το κέρδος παραμένει η μεγάλη «θεότητα», η ζωτική ορμή, το κινούν αίτιο του καπιταλισμού. Το σύνδρομο του σκορπιού ισχύει εν προκειμένω πλήρως. Αλλά ο άνεργος στο δρόμο προς το σπίτι εξακολουθεί να αναρωτιέται: πως θα το πει; Η βία της ανεργίας θα περάσει από τη γδαρμένη του ψυχή στην ίδια του την οικογένεια, προπάντων στα παιδιά. Παντού είναι εγγεγραμμένη η βία· στην επιθυμία, στην αγωνία, στη χαρά και την οδύνη. Αλλά αυτοί οι βιασμοί, αυτοί οι ζωντανοί θάνατοι στα μάτια των παιδιών είναι αναβάσταχτοι. Και τότε μπορεί να τρελαθείς. Γιατί η τρέλα συμβαίνει όταν δεν έχει...

Σάμπατο Ερνέστο

Η σημερινή κρίση, έγραφε πολύ παλιά ο Ερνέστο Σάμπατο, δεν είναι μόνο κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά μιας αντίληψης για τη ζωή και τον άνθρωπο που εμφανίστηκε στη Δύση με την Αναγέννηση και η οποία δημιουργήθηκε από τρεις αντινομίες: ένα ατομικιστικό κίνημα που κατέληξε στη μαζικοποίηση, ένα νατουραλιστικό κίνημα που κατέληξε στη μηχανή και ένα ανθρωπιστικό κίνημα, που κατέληξε στην απανθρωποποίηση. Και οι τρεις περιπτώσεις δεν είναι παρά όψεις της μέγιστης αντίφασης που είναι η απανθρωποποίηση της ανθρωπότητας και η οποία είναι το αποτέλεσμα δύο δυναμικών αμοραλιστικών δυνάμεων: του χρήματος και του ορθού λόγου. Γιατί όταν η αστική τάξη έφτασε στη φάση της επιστήμης, χρειάστηκε ένα ορθολογικό και αφηρημένο σχήμα, για να συνδέσει τα γεγονότα κι έτσι ιδιοποιήθηκε το θέμα της Αφαίρεσης. Το Χρήμα και ο Ορθός Λόγος θα παραχωρήσουν την κοσμική εξουσία στον άνθρωπο, χάρη στην Αφαίρεση. Έτσι, από το συγκεκριμένο προϊόν, όπως ένα δημητριακό, οδηγούμαστε στην ισχύ του χρηματιστή, που...

Τρίτος πόλεμος;

Τα μαγαζιά κλείνουν. Σε κάθε τετράγωνο στο Περιστέρι ένα ή δύο εμπορικά έχουν βάλει λουκέτο. Δεν ξέρω αν οι «νέοι φτωχοί» και οι νέοι 50.000 άνεργοι κατέβηκαν προχθές στους δρόμους. Από την εκτίμηση του αριθμού των διαδηλωτών, μάλλον όχι. Ίσως δεν εμπιστεύονται τον συνδικαλιστή, εκείνον με το κινητό στο αυτί, τα πανάκριβα ρούχα και παπούτσια, αυτόν που έλεγες ότι δεν έκανε πορεία στη Σταδίου αλλά πασαρέλα στην 4η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Καθώς τον έβλεπα κατάλαβα γιατί παρά την κρίση «οι κάτω δεν θέλουν» παρότι «οι πάνω δεν μπορούν» που μου έλεγε ο Σταμάτης. Τι καλύτερο θα προσφέρει στο συνδικαλιστή μας η ανατροπή; Ενδεχομένως να τον ξεβολέψει. Με τούτα και με τ’ άλλα η δουλεία και η δουλοπρέπεια έγιναν έξις και η κοινωνία στηρίζει τη συνοχή της και τη διατήρηση του status quo στη συναίνεση των θυμάτων. «Οι κάτω δεν θέλουν», αυτή η παθητικοποίηση, αυτός ο «ανάστροφος ολοκληρωτισμός» οδηγεί τον πολίτη στην ιδιώτευση (που οι αρχαίοι ταύτιζαν με την ηλιθιότητα) και στο φόβο της ανάληψης ο...

Εμείς

Ήταν πριν πολλά χρονιά. Όλος ο κόσμος διαδήλωνε κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική και την αποφυλάκιση του Νέλσον Μαντέλα. Στο Παρίσι μία Γαλλίδα γυρίζει και με ρωτάει: «Έχουμε δίκιο;». Ήταν η εποχή που το αυτονόητο, ο αγώνας κατά του ρατσισμού και του φασισμού, η ιδέα ότι κανένας δεν είναι ελεύθερος όταν ακόμα κι ένας άνθρωπος είναι φυλακισμένος για τις ιδέες του, η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη, ο «μανικός έρωτας για τον Άλλον», το Εμείς, όλα ετίθεντο εν αμφιβόλω και υποχωρούσαν μπροστά στην επέλαση της πιο άγριας ατομικότητας, της δύναμης του ισχυρότερου και της χομπσιανής ζούγκλας. Τώρα, όμως, που τα Εγώ, όχι τα μεγάλα και τα ηρωικά, αλλά τα μικροεγώ των «πετυχημένων», τώρα που «οι αργόστροφοι με τα μεταξωτά βρακιά», η «μια ζωή εγώ κι εγώ» το έχουν βουλώσει, τώρα είναι η ώρα να αναδυθούν και πάλι οι πρόσκαιρα ηττημένες και ιστορικά νικήτριες αξίες. Γι’ αυτό σήμερα δεν έχει τόσο σημασία η αποχή από τη δουλειά, η απεργία όσο η συμμετοχή στη διαδήλωση, εκεί που συναντώνται τα ε...

Εναλλακτική

Περισσότερο κι από το χτύπημα στους δίδυμους πύργους, πιο πολύ και από την κατάρρευση του νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου, η μεγάλη «πτώση» αφορά στη συνολική ιδεολογία αλλά και σε ένα συγκεκριμένο πολιτισμικό πρότυπο που κόμισε σε ολόκληρο τον κόσμο η Αμερική. Ο άνθρωπος-Εγώ, ο άνθρωπος-εικόνα, ο άνθρωπος-δύναμη, ο καταναλωτικός-άνθρωπος βρίσκεται πλέον σε αδιέξοδο. Η σημερινή κρίση, συνεπώς, είναι οικονομική, πολιτική και πολιτισμική. Κι αν όπως θεωρεί ο Τσόμσκι (κι έχει δίκιο) η αμερικανική κυριαρχία συνεχιστεί και μετά την κρίση, τίθεται το ερώτημα: Ποιος θα είναι ο χαρακτήρας της ηγεμονίας αυτής χωρίς τη δράση γοητείας που ασκούσε ο αμερικάνικος πολιτισμός («όνειρο»); Θα περάσουμε από την «ήπια βία» της γητιάς στη «σκληρή βία» των όπλων(λόγω και της στρατιωτικής ισχύος των ΗΠΑ); Αυτό μένει να διακριβωθεί. Εκείνο που έχει σημασία για την ώρα είναι ότι ο μύθος της «τέλειας αγοράς», της δήθεν διαφάνειας και ίσης πρόσβασης στην πληροφόρηση, που οδηγεί τάχα στην ισορροπία προσφορά...

Αφρόψαρα παντός καιρού

Τι κι αν τα γεγονότα τους έχουν διαψεύσει; Αυτοί επιστρέφουν για να μας πουν ότι τα είχαν προβλέψει. Στρεψοδίκες που επενδύουν στη λήθη και όχι στην α-λήθεια. Αφρόψαρα παντός καιρού κι αφρού! Επιστρέφουν οι εγχώριοι ψιττακοί της παγκοσμιοποίησης αγγλοσαξονικού τύπου, οι μπλεριστές, οι οπαδοί του Γκίντενς και της κοινωνίας της διακυνδύνευσης, οι εισαγωγείς της «ελαστικοποίησης» της εργασίας και της διαχείρισης των… «ανθρώπινων πόρων», οι λάτρεις της μετανεωτερικότητας, της αυτορρύθμισης της Αγοράς και του νόμου της απροσδιοριστίας, τα «θηλυκά μυαλά» των χρηματιστηριακών παιγνίων που θα… έσωζαν τα Ταμεία. Επανέρχονται ξιφήρεις και θρασείς, διαδηλώνοντας ότι αυτοί τα είχαν… προβλέψει. Μόνο που η κρίση εμπιστοσύνης είναι πλέον καθολική και περιλαμβάνει τόσο το αμερικανικό μοντέλο όσο και τους ίδιους. Το νεοφιλελεύθερο πρότυπο στο οποίο βασίσθηκε η αμερικανική αυτοκρατορία έχει καταρρεύσει, συμπαρασύροντας και την αυταρχική γεωπολιτική της Ουάσινγκτον (όπως αποδείχθηκε στη Γεωργία) αλλά και...

Κρούγκμαν

Ο Πωλ Κρούγκμαν, ένας από τους πλέον γνωστούς αμερικανούς οικονομολόγους (σύμβουλος του Κλίντον και υποστηρικτής του Ομπάμα), βραβεύθηκε με το φετινό Νόμπελ Οικονομίας. Ποιες είναι οι απόψεις του Κρούγκμαν για τη σημερινή Αμερική; «Η Αμερική πριν από το Νιου Ντηλ –όπως και τώρα η Αμερική των αρχών του 21ου αιώνα- ήταν μια χώρα ακραίας ανισότητας στους τομείς του πλούτου και της ισχύος. Μια χώρα όπου ένα κατ’ όνομα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα δεν αντιπροσώπευε τα οικονομικά συμφέροντα της πλειονότητας(σ.σ. άρα αντιπροσωπεύει μια ελάχιστη μειοψηφία)…» αλλά διαιρούσε τους Αμερικανούς με βάση φυλετικά, εθνοτικά ή θρησκευτικά γνωρίσματα. Ο Κρούγκμαν δεν εξηγεί με ποιο τρόπο μία μειοψηφία (των δημοκρατικών συμπεριλαμβανομένων) καταφέρνει τη «διαίρεση των κάτω» σε μεγάλο βάθος ιστορικού χρόνου με ένα επεξεργασμένο και θεσμοποιημένο σύστημα συμπεριλήψεων και αποκλεισμών καθώς και μιας σειράς από «πολιτισμικούς κώδικες» (ιδεολογία). Γι’ αυτί η ανάλυσή του παρουσιάζει κενά. Η εξήγηση δηλαδή ότι...

Κρίση και εικόνα

Όταν τους ζητούσαν να σώσουν τους άνεργους ή τους συνταξιούχους (ταμεία) ή τα παιδιά της Αφρικής, δεν είχαν. Τώρα σώζουν τις τράπεζες. Κι όλοι αναρωτιούνται: που βρέθηκαν τόσα χρήματα; Κανείς δεν θα απαντήσει. Μόνο ο Μπέλοου κι άλλοι Αμερικανοί λογοτέχνες έλεγαν από τη δεκαετία του 1950, τότε που άρχιζε η λατρεία του «άγιου χρήματος» και της παντοδυναμίας της αγοράς πως «Ο κυνισμός ήταν (και είναι) ψωμοτύρι για όλους. Και η ειρωνεία, επίσης... Μπίζνες και τίποτε άλλο. Μπίζνες και ψέμα… ‘’Δειλία! Βρωμιά! Στριμωξίδι!’’». Τώρα τα ψέματα τελείωσαν, αλλά μόνο για να δώσουν τη θέση τους στα επόμενα. «Ο σκοπός θα εξακολουθήσει να αγιάζει τα μέσα» χωρίς κανείς να αναρωτιέται: Τι αγιάζει το σκοπό της αέναης συσσώρευσης; Και οι «μεσαίοι», αυτοί για τους οποίους μιλάει ο Κρούγκμαν και ο Ομπάμα, ποιοι είναι; Ποιο είναι το δράμα των μεσαίων τάξεων; «Ένας πλούσιος μπορεί να ’ναι ελεύθερος αν έχει ένα εκατομμύριο καθαρό εισόδημα. Ένας φτωχός μπορεί να ’ναι ελεύθερος γιατί κανείς δεν ενδιαφέρεται γι...

Ζητούν τα ρέστα

«Η διαφθορά φταίει για την κρίση» σύμφωνα με τον Ομπάμα. Ακριβώς όπως η μόλυνση του περιβάλλοντος φταίει για τις κλιματικές αλλαγές. Ποιος όμως προκαλεί τη διαφθορά και τη μόλυνση; Αν λέγαμε ότι ο καπιταλισμός και η επιδίωξη του ύψιστου οφέλους φέρει εγγενώς μαζί του τη διαφθορά όπως το σύννεφο φέρει τη βροχή, κάποιοι θα διαρρήγνυαν τα ιμάτιά τους. Είναι οι ίδιοι που κατακεραύνωναν κάθε κριτική στην απορυθμισμένη νεοφιλελεύθερη Αγορά και την αμερικανικού τύπου παγκοσμιοποίηση. Οι ίδιοι ειρωνεύονται σήμερα ως… ιδεοληπτικούς όσους μιλούν για την κατάρρευση του καπιταλισμού. Όμως, κανείς δεν είπε ότι η κατάρρευση ενός ολόκληρου οικονομικού συστήματος θα συμβεί αύριο. Πολύ περισσότερο όταν δεν υπάρχει εναλλακτική λύση. Αλλά η «πτώση» ενός συστήματος, όπως και οι πτώσεις όλων των αυτοκρατοριών, αρχίζει πρώτα από τη διάλυση της νομιμοποιητικής ιδεολογίας του. Πάντως, η κατάρρευση θα διαρκέσει πολύ, σκορπίζοντας οδύνες και αίμα. Και δεν αναφέρομαι μόνο στον άνεργο οικονομολόγο, τον τραγικό 45...

Αντικανίβαλοι

Έχει όρια ο καπιταλισμός; Έχει όρια η επιδίωξη του μέγιστου οφέλους; Όχι. Είναι, σήμερα, δυνατή η θέσπιση κανόνων που να θέτουν «όρια στην απληστία» (Πωλ Κρούγκμαν); Είναι πιθανή η επιστροφή στον Κέυνς; Όχι. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει αναπτυχθεί με τέτοιο τρόπο που δεν επιδέχεται σκόπιμη, διορθωτική παρέμβαση καθώς λειτουργεί πλέον όχι σχετικά αλλά εντελώς αυτόνομα. Εν προκειμένω ισχύει το σύνδρομο του σκορπιού. Ο γάιδαρος (οι «κάτω») έχει χαθεί, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται μόνο στη διάσωση του σκορπιού με σωσίβια «ζεστού χρήματος». Με άλλα λόγια, τόσο ο Στίγκλιτς όσο και ο Κρούγκμαν δεν αμφισβητούν το σύστημα, αλλά τη λαιμαργία του! Η κατάσταση, όμως, είναι τέτοια που ο αφόρητα «παχυνθείς» νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός αλλά και ο φιλελεύθερος καπιταλισμός δεν μπορούν να υπάρξουν με λιγότερο «φαγητό». Συνεπώς, τα 700 δις δολάρια δεν αρκούν. Το προκλητικότερο, όμως, όλων είναι ο κυνισμός με τον οποίο η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν τους «κάτω». Τη στιγμή που κλείνουν...

Απελπισμένη ελπίδα

Έμοιαζε περισσότερο με αφροαμερικανή παρά με κουβανή. Εξάλλου δεν συμπαθούσε τον Κάστρο. Ήταν χαρούμενη για τον Ομπάμα. Αλλά όχι και για τη γνωριμία της μαζί μου, όταν της δήλωσα ότι η μόνη διαφορά του Μακέην από τον Ομπάμα ήταν το χρώμα τους! Αλλά την ίδια ελπίδα στον Ομπάμα επενδύουν και άλλοι Αμερικανοί, όπως το γνωστό εβδομαδιαίο περιοδικό The New Yorker, που ανακοίνωσε την επίσημη υποστήριξή του προς τον μαύρο υποψήφιο. Αλλά ποιοι είναι οι λόγοι αυτής της υποστήριξης; Σε μια στιγμή οικονομικής κατάρρευσης και διεθνούς πολυπλοκότητας, πολιτικής αποτυχίας και του ηθικού να βρίσκεται στο μηδέν, η Αμερική σύμφωνα πάντα με το NY, οι ΗΠΑ «έχουν ανάγκη συγχρόνως από έμπνευση και ρεαλισμό, από αλλαγή και σταθερότητα». Αυτά, λοιπόν, τα εγγυάται ο Ομπάμα. Προπάντων σταθερότητα αλλά και επανάκτηση του απολεσθέντος κύρους της Αμερικής στον κόσμο. Με άλλα λόγια επενδύονται στον Ομπάμα ελπίδες και προσδοκίες που μόνο ένας «σωτήρας», ένας «μεσσίας» θα μπορούσε να υλοποιήσει. Είναι αυτό σωστό; Απ...

Ανεμοδούρες

Αυτοί το είχαν πει, το είχαν προβλέψει! Οι διαπρύσιοι κήρυκες του κανιβαλικού καπιταλισμού, οι κυνικοί, οι αρχιερείς των «ναών» της Αγοράς αλλά και οι διάκονοί τους αίφνης κάνουν «τακ» από την αντίθετη πλευρά για να βρεθούν πάλι με ούριο τον «άνεμο της ιστορίας» στα πανιά τους. Αυτοί που κάθε κριτική κατά της περίφημης παγκοσμιοποίησης την ανήγαγαν σε «αντιαμερικανισμό» (το γνωστό… «σοσιαλισμό των ηλιθίων»), τώρα ανακάλυψαν τον Στίγκλιτς, ενώ αύριο δεν θα διστάσουν να επικαλεσθούν τον Σεν ακόμη και τον Τσόμσκι. Αλλά και η περίφημη Ευρωπαϊκή Ένωση; Τι λέει άραγε η περίφημη επιτροπή ανταγωνισμού, αυτή που απαγόρευε δια ροπάλου τις χρηματοδοτήσεις επιχειρήσεων (όπως η Ολυμπιακή), επιβάλλοντας κολοσσιαία πρόστιμα; Γιατί δεν παρεμβαίνει τώρα που η βρετανική αλλά και η γερμανική κυβέρνηση κρατικοποιούν ή χρηματοδοτούν ιδιωτικές τράπεζες; Γιατί το επιτρέπουν; Υπηρετεί τον «ελεύθερο ανταγωνισμό» ή ΕΕ ή όχι; Γιατί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κάνει μεταγγίσεις «αίματος» (του δικού μας) στην τρα...

Πανεπιστήμιο

«Χιονίζει» στον Άρη. Ο πλανήτης Γη φλέγεται. Ο καπιταλισμός ζει την υπαρξιακή του αγωνία κι ο Αλέξανδρος τη χαρά αλλά και την οικτρή απογοήτευσή του, την κατάρρευση ενός κόσμου που τον είχε φανταστεί αλλιώς. Με τα έπαθλα της θριαμβευτικής επιτυχίας του στις πανελλήνιες και πολλά όνειρα παραμάσχαλα πήγε, χθες, να γραφτεί στη σχολή του. Το πρώτο μπλόκο, ο πρώτος αιφνιδιασμός συνέβη μόλις κατέβηκε στη στάση «Πανεπιστήμιο»: «Είσαι πρωτοετής;». Στράφηκε ξαφνιασμένος προς την κατεύθυνση της φωνής. Ένα κορίτσι της «παράταξης» στάθηκε δίπλα του κι άρχισε να τον πολυβολεί με ενδιαφέρον, σχεδόν αγάπη, και προτάσεις για καφέ και πάρτι. Τον ρώτησε αν εργάζεται. Απάντησε «ναι». «Α, εμένα δεν αφήνουν οι γονείς μου να εργαστώ» αντιδήλωσε το κορίτσι της «παράταξης». Η πρώτη διαφορά κοινωνικού μεγέθους και κουλτούρας: Η εργασία είναι για τους «κάτω». Του έδωσε ένα πολυτελέστατο ντοσιέ με σημειώσεις, οδηγούς για τη σχολή και τη ζωή, ακόμη και cd, και τον κάλεσε στη συνάντηση της «παράταξης» στην ΕΣΗΕΑ, ...

Νιούμαν-ΗΠΑ

Πέθανε ο Πωλ Νιούμαν, την ώρα που «Το χρώμα το χρήματος» και το αμερικανικό όνειρο ξεθωριάζουν, τη στιγμή που μία επαναστατική αλλαγή στον τρόπο παραγωγής (πραγματική οικονομία) αλλά και στον τρόπο ζωής, η «αλυσίδα» και το αυτοκίνητο Φορντ Τ κλείνουν έναν αιώνα «ύπαρξης». Ο Νιούμαν δεν ήταν ο Ντην ή ο Μπράντο, δεν υποδυόταν το φορέα επαναστατικών ιδεών ή πρακτικών, έπαιζε με τη σαγήνη των γαλάζιων του ματιών, με την ήπια βία, που είναι η γοητεία ως τρόπος επιβολής. Ο Νιούμαν ήταν συνεπώς η «εικόνα» της ακμάζουσας Αμερικής. Τότε που δεν χρειαζόταν να ψάξει κανείς στους αμερικάνικους μύθους για να βρει αν υπάρχει κόκκος αλήθειας, τότε που αρκούσε να λέει ότι «Η Αμερική ΕΙΝΑΙ» (Χ. Μίλερ) ή «Εγώ Είμαι» (Ουίτμαν). Από εδώ εκκινεί η συνεχής ανάπτυξη της ιδέας της αμερικανικής ατομικότητας. Αυτή ήταν η επανάσταση των προτεσταντών αγγλοσαξόνων που επισυνέβη στις ΗΠΑ. Αλλά τότε η ατομικότητα συνυπήρχε με τη μαζικότητα, όπως τα αυτοκίνητα (μοντέλα Τ) της Φορντ συνυπήρχαν με τα αυτοκίνητα της Τζέ...

Νέες φενάκες

Που είναι εκείνοι που με το main stream της ιστορίας στα πανιά τους και το μελάνι made in USA στη γραφίδα τους λοιδορούσαν όσους τολμούσαν κόντρα στον καιρό να ασκούν κριτική στην αμερικανικού τύπου (νεοφιλελεύθερη) παγκοσμιοποίηση; Που βρίσκονται οι «ιερείς» της «ελεύθερης» Αγοράς, του «ελεύθερου» ανταγωνισμού και όσοι έψελναν ότι «ο αντιαμερικανισμός είναι ο σοσιαλισμός των ηλιθίων»; Που είναι ο Γουόλιν και οι οπαδοί του; Που είναι οι θιασώτες του «ελάχιστου κράτους» τώρα που η Wall Sreet περιμένει το σχέδιο σωτηρίας από το κράτος; Μήπως πρέπει να πούμε ονόματα; Ή μήπως σε λίγο θα μας πουν ότι αυτοί τα… έλεγαν;! Είναι ικανοί ακόμη και γι’ αυτό, έτσι όπως είναι «ευπροσάρμοστοι» και πετούν σαν τα φτερά στον κάθε άνεμο. Το θέμα, όμως, δεν είναι αν κάποιοι επιβεβαιώθηκαν και κάποιοι διαψεύστηκαν, αλλά ότι οι τελευταίοι θα μας προκύψουν με νέα ονόματα, με νέους όρους και νέο αμπαλάζ για να πλασάρουν το ίδιο προϊόν. Δεν αποκλείεται, συνεπώς, να μας μιλήσουν σε λίγο με τους όρους του Σουμπέ...

Χρυσόβουλα και Χοτζέτια

Εκείνοι που ασχολούνται με την ιστορία θα αντιληφθούν ότι η υπόθεση της διεκδίκησης δημόσιας περιουσίας από διάφορα μοναστήρια παραπέμπει στον πυρήνα του αγροτικού προβλήματος στην Ελλάδα. Ως γνωστόν, η απελευθέρωση της Θεσσαλίας και της Άρτας το 1881 έγινε υπό τον όρο της προστασίας των απέραντων τσιφλικιών, που είχαν αγοράσει πάμφθηνα από τους Τούρκους (1873) ο Χρηστάκης εφέντης Ζωγράφος(Θεσσαλία-Κιλελέρ) και ο γαμπρός του –νομικός, χρηματιστής, αρχαιολόγος, υπουργός και προπάντων τσιφλικάς- Κ. Καραπάνος, καθώς και των λεγόμενων «βακούφ», δηλαδή των περιουσιών θρησκευτικών ιδρυμάτων και σχολείων. Το 1882 προέκυψε μεγάλη αντιπαράθεση στη Βουλή μεταξύ του Καραπάνου και των Παχύ, Ζυγομαλά, ενώ οι κάτοικοι(κολήγοι και μικροϊδιοκτήτες) περιοχών της Άρτας θέλησαν να υπαχθούν ξανά υπό το λιγότερο επαχθές καθεστώς της οθωμανικής αυτοκρατορίας! Την ίδια εποχή ξέσπασε μεγάλη αντιπαράθεση για το νομικό καθεστώς των τσιφλικιών, αν δηλαδή ίσχυαν τα τούρκικα χοτζέτια και ταπία, το ίμορο, το μιρί κ...

Οι γιάπης

Τους έβλεπα να βγαίνουν από τις απαστράπτουσες πλην πτωχευμένες κυβερνοπόλεις τους (Lehman Brothers και Merrill Lynch), άνεργοι πια αλλά πάντα «ατσαλάκωτοι», χωρίς καμία σύσπαση λύπης στο πρόσωπό τους, κυνικοί όπως πάντα, αλλά αυτή τη φορά απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό. Είναι οι πρώην «κύριοι όλος ο κόσμος» του Κάφκα, εκείνοι που συμπύκνωναν όλο τον κόσμο στο υπερτροφικό Εγώ τους, είναι οι 150 χιλιάδες «γιάπηδες», οι εφευρέτες των νέων «χρηματιστικών προϊόντων», που βύθισαν την αμερικανική οικονομία στο χάος. Είναι οι νεαροί-θρύλοι με την ακατάβλητη θέληση, οι έξυπνοι που έχουν ανατραφεί από λύκους, αυτοί για τους οποίους η «φήμη», η εικόνα είναι μια κρίσιμη παράμετρος: «Μια λέξη σε πάει στην κορυφή, μια συλλαβή σε γκρεμίζει». Θρησκεία τους η «πληροφόρηση», αυτή είναι το μοναδικό νόημα της ζωής τους. Τα data, τα δεδομένα είναι τα μόνα που έχουν ψυχή. Τους βλέπω να κρατούν αγκαλιά όλη τους την ύπαρξη σ’ ένα χαρτόκουτο με cd, με «πληροφορίες». Όλα εδώ είναι μετατρέψιμα σε κυματιστές ...

Χάος

Χάος στις χρηματαγορές. Τα χρηματιστήρια καταρρέουν. Η τέταρτη σε μέγεθος αμερικανική τράπεζα, η Lehman Brothers πτώχευσε, η γνωστή Merrill Lynch εξαγοράσθηκε από την Bank of America. Η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ αδυνατεί να «ρίξει» και άλλο ρευστό στην αγορά. Ο μανιακός καπιταλισμός και η επίσημη εκδοχή του ο νεοφιλελευθερισμός, ό,τι μέχρι χθες είχε την ισχύ «φυσικής αλήθειας», διέρχεται σήμερα την αυτοκαταστροφική φάση της διπολικής του διαταραχής και ήδη σαν την… παγκοσμιοποιημένη Μήδεια του Βασίλιεφ «σκοτώνει τα παιδιά του». Ο θρήνος 150 χιλιάδων γιάπηδων της Wall Street, που βρέθηκαν στο δρόμο, ακούγεται μέχρι την Αθήνα. Οι δυσμενείς προβλέψεις των σκεπτικιστών της αμερικανικού τύπου «παγκοσμιοποίησης» επαληθεύονται. Τελικά, η υπερβολική προσφορά σπιτιών (ενυπόθηκα δάνεια) δεν μπόρεσε να απορροφηθεί ούτε από τον άνεργο καταναλωτή ούτε από το συνεχώς μειούμενο μισθό του εργαζόμενου αμερικανού. Η υπερσυσσώρευση λειτούργησε σαν ένα «πανωσήκωμα» που γκρεμίζει όλο το οικοδόμημα. Το δ...