Περί ευαισθησίας

Ναι, «για να αντιληφθούμε σωστά, πρέπει να αισθανθούμε» (Ίγκλετον). Αλλά πως θα αισθανθούμε σωστά για να αντιληφθούμε σωστά; Αρκεί να αισθάνεται κανείς; Αν είναι έτσι, πως εξηγείται ότι ο βασανιστής ναζί αφού σκότωνε γύριζε στο σπίτι του, όπου χάιδευε με τρυφερότητα και αγάπη τα παιδιά του; Αρκεί η χριστιανική συμπόνια που αναλώνεται σε μια ατομική και ad hoc φιλανθρωπία; Στην Αμερική και οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι είναι ευαίσθητοι. Μόνο που οι πρώτοι σκέφτονται τους φτωχούς μέσω του κράτους πρόνοιας και οι δεύτεροι μέσω της φιλανθρωπίας. Συνεπώς, αλλιώς αισθάνονται οι μεν και αλλιώς οι δε, αλλά αισθάνονται. Που οφείλεται αυτή η διαφορά του αισθάνεσθαι; Για να αισθανθούμε σωστά απαιτείται μόνο αυτό που ο Κορνήλιος Καστοριάδης αποκαλεί πνευματική και «συναισθηματική καλλιέργεια»; Μα και ο ποιητής και ο λογοτέχνης αισθάνονται, αλλά είναι άλλο να προσανατολίζει κανείς την ευαισθησία του στην αριστοκρατική ανία της Μαντάμ Μποβαρύ κι άλλο στα πάθη και τη δυστυχία των φτωχών. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την έκφραση της ψυχής των «πάνω», οπότε η λογο-τεχνία δεν είναι παρά μία τεχνο-λογία της εξουσίας, η οποία, σε περιόδους οικονομικής ευμάρειας, κάνει τους «κάτω» να ονειρεύονται τη ζωή των «πάνω». Άρα, η λογοτεχνία δεν είναι άμοιρη πολιτικών συνεπειών είτε όταν γεφυρώνει τις ρωγμές των κοινωνικών αντιθέσεων είτε όταν τις κάνει πιο ορατές. Ποιο είναι το όφελος αυτής της ορατότητας; Η δημιουργία ενοχής σε κάποιους από τους «πάνω» αλλά και η δημιουργία αγανάκτησης στους πιο καλλιεργημένους από τους «κάτω» (άποψη Σαρτρ). Ποιος όμως από τους σημερινούς δημιουργούς λειτουργεί έτσι; Ποιος από τους Έλληνες διανοούμενους, απ’ αυτούς που δόξαζαν τον τρίτο δρόμο του Μπλερ, θα βγει να μιλήσει για το λάθος του αλλά και για την ανάγκη ανακατανομής του πλούτου; Ποιος θα υπερασπιστεί την επιστροφή στην κοινωνική δικαιοσύνη του New Labour και στη φορολογία των πλούσιων(από 40 στο 45%); Ποιος θα βγει να πει ότι την κρίση πρέπει να την πληρώσουν αυτή που κέρδισαν και οδήγησαν σ’ αυτή; Σοκ στη Βρετανία, σοκ και στην Ελλάδα. Πάντα, όταν μιλάμε συγκεκριμένα, η μάσκα της ευαισθησίας πέφτει.