Αέναη επιστροφή

Η κρίση χτύπησε τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Σήμερα τη Γαλλία, ενώ αύριο έχει σειρά η ίδια η Γερμανία. Παρόλα αυτά οι Γερμανοί εξακολουθούν να αρνούνται λύσεις που θεωρούν ότι τους ζημιώνουν, εμμένοντας στη συνταγή της άγριας λιτότητας, της ανεργίας και της εξαθλίωσης των εργαζομένων. Κι αυτό ενώ ήδη ακούγονται φωνές που παραδέχονται ότι το φάρμακο της ίασης σκοτώνει τον ασθενή, και ότι επιτέλους χρειάζεται άμεση οικονομική ανάπτυξη. Αλλά γιατί οι πολιτικές ηγεσίες και οι τεχνοκράτες εμμένουν στην ίδια οικονομική συνταγή, αυτή που εφαρμόστηκε στη Λατινική Αμερική και στην Ασία και αποκλήθηκε «κονσένσους της Ουάσινγκτον»(παρακλάδι της σχολής του Σικάγου); Γιατί υπηρετούν τα ίδια οικονομικά συμφέροντα, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα που συσσωρεύει χρήμα μέσα από το χρήμα(τοκογλυφικά δάνεια, ασφάλιστρα κινδύνου, τοξικά ομόλογα κ.ά.). Η κρίση δηλαδή αποφέρει τα πιο μεγάλα κέρδη, δημιουργώντας μια απίστευτη συσσώρευση σε ελάχιστα χέρια. Αλλά που θα καταλήξει η Ευρώπη και ο κόσμος κατ’ αυτό τον τρόπο; Αυτή η συνταγή εκτός από συσσώρευση χρήματος δημιουργεί και τεράστια συσσώρευση ανθρώπινης οργής. Γιατί, όπως έλεγε ο Κερτ Βόννεγκατ, «άνθρωποι χωρίς συνείδηση, χωρίς αίσθηση του ελέους ή της ντροπής, έχουν μαζέψει όλα τα χρήματα στα θησαυροφυλάκια του κράτους και των πολυεθνικών και τα οικειοποιούνται». Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι παρά νεοφιλελεύθεροι πραγματιστές, που όντως δεν έχουν ούτε ιερό ούτε όσιο και κατοικούν στη Γουόλ Στριτ, στο Σίτι του Λονδίνου, στη Φραγκφούρτη και στις Βρυξέλλες. Γιατί η λιτότητα, τελικά, μπορεί να είναι βίαιη και να εξανεμίζει τα πραγματοποιούμενα έσοδα λόγω της άγριας ύφεσης που προκαλεί, αλλά ο παραλογισμός της αφορά μόνο τους «κάτω», ενώ είναι αποδοτική για τους «πάνω» σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε εθνικό, όμως, επίπεδο –κυρίως για τις περιφερειακές χώρες, όπως η Ελλάδα- είναι ανορθολογική. Γιατί ακόμα και η εθνική μας ανεξαρτησία πάει περίπατο. Αλλά πως πρέπει να αντιδράσουμε; «Το μυστικό στην πολιτική διαμάχη είναι να ξέρεις ποιες είναι οι δυνάμεις σου» λέει ο Αργεντινός οικονομολόγος Κλαούντιο Κατς σαν απόσταγμα της εμπειρίας του από την ανάλογη κατάσταση στη χώρα του. Η Αργεντινή είδε άσπρη μέρα, λέει ο Κατς, «μόνον όταν σταμάτησε να κάνει ό,τι τις ζητούσαν οι πιστωτές».
Οι ειδικοί στην ιστορία της οικονομίας σημειώνουν ότι η κρίση του 1930 παρουσιάστηκε σε τρεις φάσεις: τη φάση κατά την οποία οι κερδοσκόποι χρηματοδότησαν(φούσκωσαν) την κερδοσκοπική φούσκα, τραβώντας στο γκρεμό επενδυτές αλλά και τις μικρότερες τράπεζες. Η δεύτερη φάση αφορούσε στην κρίση της πραγματικής οικονομίας καθώς η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε δραματικά. Στην τρίτη φάση και μετά από μία απότομη άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής, είχαμε μία βίαιη πτώση που ξεκινάει αντίστροφα, πρώτα από τη Βρετανία, ύστερα τη Γαλλία και μετά πηγαίνει στις ΗΠΑ(1937). Η κρίση του 1937 αποδίδεται στην πολιτική της άγριας λιτότητας που οδήγησε στη μεγάλη μείωση της ζήτησης. Σήμερα, βρισκόμαστε σ’ αυτό ακριβώς το στάδιο…