Ξεμοναχιασμένοι

Ο τρόμος του κραχ πλανάται παντού. Το κραχ, όμως, έχει ήδη συντελεστεί σε εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια που κατοικούνται από την ανεργία. Κάποιοι συνδικαλιστές οιμώζουν, όχι για την εξαθλίωση, που περιφέρεται από κάδο σε κάδο, αλλά για το παντεσπάνι τους. Κάποιοι άλλοι σηκώνουν παντιέρα για το συνάδελφο με τις πέντε δουλειές που έχασε τη μία. Γι’ αυτό προτείνω όσοι έχουν πάνω από μία δουλειά να δίνουν την παραπανίσια στον άνεργο συνάδελφό τους. Δοκιμάζω την πρόταση αυτή στα αυτιά των συναδέλφων μου στα διπλανά γραφεία, αλλά η αντίδρασή τους απογοητευτική. «Κι’ αν χάσω την άλλη μου δουλειά;» λέει ο ένας. Η αλληλεγγύη πάει περίπατο, το ίδιο και η ανθρωπιά. «Εξάλλου, και οι άνεργοι το ίδιο μ’ εμένα θα σκέφτονταν, δηλαδή την ατομική τους ασφάλεια», λέει ο δεύτερος. Για να αποδειχθεί αυτό που περιέγραφε θαυμάσια ως την κυρίαρχη ιδεολογία ο Λέων Τολστόι: «Οι κυβερνήτες και οι πλούσιοι, έλεγε, εξουσιάζουν τους εργάτες μόνο και μόνο επειδή και οι εργάτες επιθυμούν το ίδιο με αυτούς να εξουσιάζουν τον αδελφό τους εργάτη». Για τον λόγο αυτόν –επειδή ταυτίζονται μαζί τους απέναντι στη ζωή- οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να εξεγερθούν λυσιτελώς εναντίον των καταπιεστών τους, αφού μέσα τους υπάρχει η συναίσθηση ότι κι αυτοί θα έκαναν το ίδιο, ή το κάνουν κιόλας έστω σε μικρότερο βαθμό απέναντι στ’ αδέλφια τους. Αν οι εργαζόμενοι δεν ήταν το ίδιο καταπιεστές, αν ζούσαν αδελφικά, αν θυμούνταν και βοηθούσαν τους άλλους, κανείς δεν θα μπορούσε να τους σκλαβώσει(Τολστόι, Ελληνικά Γράμματα). Για να αλλάξει, συνεπώς, ο κόσμος, για να ανατραπεί το καθεστώς των τοκογλύφων του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου απαιτείται μία πολιτική συμμαχία όλων των δυνάμεων της πραγματικής οικονομίας αλλά κι ένας νέος πολιτισμός, μία αντικαταναλωτική κουλτούρα, που θα σέβεται τη φύση και την ανθρώπινη ύπαρξη, μία κουλτούρα αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, μία κουλτούρα αγάπης και μετριοπάθειας. Γιατί τελικά η τυραννία και οι τύραννοι, όπως έλεγε ο Etienne de la Boetie το 1549,«είναι μεγάλοι, επειδή εμείς είμαστε στα γόνατα»(Περί εθελοδουλείας). Τέλος, ας ξαναβρούμε την ταυτότητά μας ως Έλληνες άνθρωποι, όπως το έλεγε ένας ξένος, ο Χένρι Μίλερ: Να αγαπάς βαθιά σαν Έλληνας που είσαι. Αυτή την ταυτότητα κι αυτή την κουλτούρα μπορούμε να τις διεκδικήσουμε μ’ ένα τρόπο ειρηνικό, με τον τρόπο της ειρηνικής πολιτικής ανυπακοής που δημιουργεί ρωγμές στους θεσμούς της δικτατορίας των αγορών και χαράζει μία διαχωριστική γραμμή μεταξύ μιας πραγματικά χειραφετητικής πολιτικής και μίας πολιτικής του στάτους κβο και της βιοπολιτικής του φόβου, όπως συμβαίνει αυτό τον καιρό με την τρομοκρατία του κραχ. Διαφορετικά, ξεμοναχιασμένοι όπως είμαστε, θα γίνουμε εύκολη λεία και βορά στα δόντια των λύκων.