Μάζα, φωτιά, ντέρμπι

«Τηρήστε τους κανόνες ρε…» φώναζε το μυθιστορηματικό «θύμα» του Μπέλοου, το οποίο περισσότερο κι από την ήττα εξοργιζόταν από την αδικία. Τα δικά του γκολ δεν μετρούσαν ποτέ κι ας ήταν κανονικά. Η ανυπαρξία κανόνων στην κοινωνία, η νεοφιλελεύθερη απορρύθμιση στην αγορά, ό,τι οδήγησε στη σημερινή κρίση είναι εδώ. Οι ίδιες «αξίες» που οδήγησαν τις δυτικές κοινωνίες, εν οις και την ελληνική, στην κρίση, εξακολουθούν να ισχύουν. Αλλά ποιος καθοδηγούσε τη μάζα στο στάδιο Καραϊσκάκη; Ποιος την προμήθευσε με τόνους βεγγαλικά και κροτίδες; Τι συνείχε αυτό το πλήθος; Ακόμα κι αν έβλεπες το παιγνίδι από την τηλεόραση, διαπίστωνες κάτι ρυθμικό και συνάμα πολεμικό στον αέρα. Ο απέναντι, ένας απλός παίκτης, ήταν ο εχθρός. Αντιθέτως, στη Λιβύη, στο Μπαχρέιν, στην Αλγερία, στο Μαρόκο το πλήθος εξυψώνονταν από την εικόνα ενός αυτοπυρπολημένου σώματος, ενός νεκρού νέου. Η φωτιά είναι η συνοχή. Η φωτιά και πάνω απ’ όλα ο καπνός των βεγγαλικών συνείχε και το πλήθος στο Φάληρο. Όχι δεν καιγόταν το γήπεδο. Απλώς κάποιοι ήθελαν να υπενθυμίσουν στους αντιπάλους τους ότι θα μπορούσε υπό ορισμένες συνθήκες να καεί. Μόνο που εδώ υπάρχει σχέδιο και αρχηγός. Εδώ όλα είναι σκηνοθετημένα. Ακόμα και η βία, η οποία θα πρέπει να είναι κεκαλυμμένη, μακριά από τις τηλεοπτικές κάμερες, στη φυσούνα! Αλλά ποιος είναι αυτός ο αθλητισμός και ποιος ο παλιός στον οποίο «θέλουμε να γυρίσουμε… εμείς οι βετεράνοι για να τον γνωρίσουν και τα νέα παιδιά», κατά τη δήλωση του Προέδρου της Δημοκρατίας; Πρόκειται για τον αθλητισμό που προάγει το ευ αγωνίζεσθαι και τη συλλογικότητα. Με την επικράτηση, όμως, του νεοφιλελευθερισμού, αυτή η «ηθική» παράδοση απωθήθηκε υπέρ της ονομαζόμενης από τον Αμάρτυα Σεν «μηχανικής» παράδοσης που δεν αφορά τελικούς σκοπούς και ερωτήματα, όπως για το «πως πρέπει κάποιος να ζει» ή «πως μπορεί να αναπτυχθεί ο αγαθός άνθρωπος», αλλά ενδιαφέρεται μόνο για τα ζητήματα διαχείρισης (logistics).
Γι’ αυτό, σήμερα, όλαμ οτιδήποτε κάνουν και εκτιμούν οι άνθρωποι, είναι για πούλημα. Πλέον κάθε δραστηριότητα, από τον αθλητισμό ως την εκπαίδευση, έχει ένα δικό της σκοπό ή νόημα, χάριν του οποίου ασκείται. Και η είσοδος της εμπορευματικής αξίας σ’ αυτή τη δραστηριότητα θα μετασχηματίσει τον πραγματικό της σκοπό, θα τον καταστήσει μέσο. Ενώ ο νέος σκοπός θα είναι το οικονομικό κέρδος. Με άλλα λόγια, η «εμπορευματοποίηση» της όποιας αθλητικής δραστηριότητας μεταβάλλει το σκοπό που είναι η ευχαρίστηση του παιγνιδιού σε μέσο για την επίτευξη του μεγάλου στόχου που είναι η νίκη. Όλα, συνεπώς, είναι για τη νίκη. Αυτή είναι ο σκοπός. Γιατί μόνο η νίκη πωλείται και παράγει κέρδος. Σ’ αυτή τη λογική, η οποία είναι θεμελιώδης για τη σημερινή κοινωνία, η ανταλλακτική αξία εισέρχεται στη σκέψη, στην κουλτούρα, στα ήθη και γίνεται έξη. Έτσι, η παλιά φύση της δραστηριότητας τίθεται σε δεύτερη μοίρα, ενώ η «επιχειρηματικότητα»αποκτά την πρωτοκαθεδρία. Για να επιστρέψουμε συνεπώς στο παρελθόν, όπως θέλει ο κ. Κάρολος Παπούλιας, είναι σαν να θέλουμε να ανατρέψουμε το ισχύον οικονομικό σύστημα. Αλλά το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι δείξουμε στα παιδιά ότι σ’ αυτό τον κόσμο των παρωδιών, τα πάντα είναι κάτι άλλο και όχι αυτό που δείχνουν ότι είναι. Ο αθλητισμός λοιπόν είναι πλέον μία ακόμη μεγάλη μπίζνα.