Η αγωνία του άγνωστου

Μαύρος ο απολογισμός του χρόνου που παρέρχεται. Αλλά και ο νέος χρόνος προμηνύεται πιο σκοτεινός. Χρεοκοπία, ανεργία, φτώχια, εξαθλίωση είναι οι λέξεις της καθημερινής κατατρομοκράτησής μας. Όχι, δεν είναι η αγωνία θανάτου ο σηματωρός για την ιδιοποίηση του νοήματος της ύπαρξής μας, αλλά αυτό το άγνωστο που μας τσακίζει το νου και την ψυχή κάθε λεπτό, κάθε στιγμή. Η δεινή πραγματικότητα της ανθρώπινης κατάστασης, ήτοι το οδεύειν προς θάνατον δεν μοιάζει τόσο δραματικό όσο αυτό το ζωντανό μαρτύριο, η εν ζωή αφαίρεση της αξιοπρέπειας και της κυριότητας του εαυτού. Κάποτε, μάλιστα η συμφιλίωση με το μαύρο Τίποτα μπορεί να κάνει τη ζωή να εμφανίζεται ακόμα φωτεινότερη. Αλλά αυτή η αναμέτρηση με το άγνωστο δεν μπορεί να επιφέρει τη συμφιλίωση, αφού δεν είναι ούτε εντελώς ζωή ούτε εντελώς τίποτα. Ούτε το αίτημα για δικαιοσύνη είναι εφικτό αφού η χρηματοπιστωτική οικονομία έχει επιβληθεί πλήρως στην πολιτική δημοκρατία και στην κοινωνία, εξαφανίζοντας ό,τι κάποτε αποκαλούνταν «δημοκρατικός καπιταλισμός». Τώρα τίποτα δεν είναι προβλέψιμο. Μόνο ανεργία, κρίση, φτώχια κι ενδεχομένως πόλεμος. Το Ιράν φαίνεται ότι είναι ο επόμενος στόχος. Η Κίνα, η μεγάλη, τελική αναμέτρηση της Δύσης. Κάτι σαν ο τελευταίος σπασμός της παρακμής. «Κι εμείς τι θα γίνουμε;». Διακλαδιζόμενες φωνές, περιπλέκονται μεταξύ τους χαοτικά, διατυπώνοντας το αγωνιώδες ερώτημα. Οι ήχοι μπλέκονται στο δίχτυ της αγωνίας, στο δίχτυ της μαύρης προοπτικής της φτώχειας. Εμείς τι μπορούμε να αντιτάξουμε στο σκοτάδι αυτό; Κατ’ αρχήν οφείλουμε να αντισταθούμε στο φόβο και στον τρόμο που μας εμβάλλουν αφειδώς. Η τρομοκρατία δεν πρέπει να παγώσει τα κύτταρά μας, ακυρώνοντας αξίες όπως η αξιοπρέπεια και η ελευθερία. Δεν μπορεί να μας τσακίζουν και να μην κουνιέται φύλλο. Δεν μπορεί να μας επιβάλλουν τη σκλαβιά ως δήθεν ελευθερία και το νέο ολοκληρωτισμό ως τάχα δημοκρατία. Έχουμε χρέος απέναντι στα παιδιά μας να αρνηθούμε αποτελεσματικά τους καιάδες της εξαθλίωσης. Να επανεφεύρουμε τους θεσμούς της συλλογικότητας προσαρμοσμένους στη σύγχρονη πραγματικότητα. Αλλά ούτε ο κόσμος μπορεί να γίνει κατανοητός, ούτε να εμπνευσθεί, ούτε μία αλλαγή να διαρκέσει αν δεν έχει τη δική της Ποίηση, το δικό της περιεχόμενο. Αλλά ποιος θα «τραγουδήσει» σήμερα τον πολιτισμό της φτώχειας και το προσφάϊσμα της ζωής, ποιος ποιητής, ποιος Δάντης θα μιλήσει γι’ αυτό το «χάνι του πόνου»; Ποιοι θα είναι οι ρινηλάτες του νέου κόσμου; Αν ο Αυγουστίνος είπε «Είμαι, με γνωρίζω, με αγαπώ», εισάγοντας την ατομικότητα, ποιος νέος Απολλινάριος θα πει ότι «στον άνθρωπο η αρχή της ενέργειας είναι το εμείς, το ύψιστο κομμάτι του είναι, το υπέρ την ψυχή και το σώμα»; Πως θα συναρτηθεί το Εμείς με την ελευθερία της ατομικής συλλογικότητας; Είναι αυτό δυνατό στον κόσμο που ζούμε, στον κόσμο όχι του Είναι αλλά του κατέχειν; Είναι δυνατό, γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Προτείνεται, λοιπόν, αντί του καταναλωτικού ανθρώπου, ο ποιητικός ή δημιουργικός άνθρωπος που αρνείται τον καταναλωτισμό. Αντιθέτως, μάλιστα, επιδιώκει τη δημιουργία εναλλακτικών τρόπων ζωής, όπου ο καθένας θα είναι ποιητής της δικής του ύπαρξης. Η πρόταση αυτή προϋποθέτει ένα άλλο οικονομικό μοντέλο, μία άλλη κουλτούρα και μία διαφορετική οικονομία της ύπαρξης. Μάλιστα, εκτιμάται ότι οι άνθρωποι της δημιουργίας (όσοι εργάζονται ως «δημιουργοί» και όχι μόνο από ανάγκη), αυτοί που εργάζονται στην οικονομία της γνώσης, της πληροφόρησης, της επικοινωνίας και της κουλτούρας –γενικότερα της σκέψης- θα μπορούσαν να συστήσουν το «ποεταριάτο»(Rene Edme), που θα μπορούσε να γίνουν το νέο υποκείμενο της ιστορίας. Γιατί «Σκέφτομαι σημαίνει ξαναμαθαίνω να βλέπω, να παρατηρώ, να κατευθύνω τη συνείδησή μου, να δημιουργώ με κάθε ιδέα και με κάθε εικόνα, όπως ο Προυστ, έναν τόπο προνομιακό… (Γιατί) Αυτό που δικαιώνει τη σκέψη είναι η ακραία συνείδηση» (Α. Καμύ: Ο Μύθος του Σίσυφου).

Νέα αφετηρία

Η κατάρρευση του ευρώ θα επισυμβεί το 2012 υποστηρίζει ο Τζότζεφ Στίγκλιτς, δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Όμως για το δολάριο και την κρίση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν λέει τίποτα ο Αμερικανός οικονομολόγος. Ήδη στο πλαίσιο του γιγαντιαίου νομισματικού πολέμου, που συνήθως προηγείται του θερμού, έχουμε τη διαμόρφωση μιας πρωτοφανούς Σινο-ιαπωνικής συμμαχίας, η οποία στοχεύει στην αποδέσμευση από το δολάριο! Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ ρίχνουν στη μάχη το συγκριτικό τους πλεονέκτημα, που είναι η στρατιωτική τους υπεροπλία. Το Ιράν αναμένεται να είναι το πεδίο της επόμενης πολεμικής αναμέτρησης, όπου τα πρώτα σημάδια είναι πια ορατά. Αλλά και ο φασισμός κατά το ανάλογο του μεσοπολέμου είναι ήδη εμφανής. Αυτό παρατηρεί ο ιστορικός Ρ. Πάξτον λέγοντας ότι «Έχουµε οικονοµική ανασφάλεια, πολίτες απογοητευµένους από τη δηµοκρατία, ξενοφοβία και γενικά πολλά από τα συµπτώµατα που γνώρισε η Ευρώπη τα πρώτα χρόνια µετά τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και µετά την οικονοµική κρίση του 1929 και που µε τη σειρά τους προλείαναν το έδαφος για την εµφάνιση των φασιστικών καθεστώτων σε Ιταλία και Γερµανία». Αλλά και ο ναζισμός καθώς και ο ιμπεριαλισμός είναι παρόντες. Η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται όταν γερμανικά έντυπα, αναφερόμενα στον Χορστ Ράιχενμπαχ, σημειώνουν πως «Ο Γερμανός πρωθυπουργός καθαρίζει το σπίτι στην Ελλάδα»(Spiegel)! Ο φασισμός είναι εδώ, επίσης, όταν επιχειρείται να ελεγχθούν τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης και να εξαλειφθούν όσα εξ αυτών τάχθηκαν κατά του Μνημονίου. Γιατί ο ζωντανός θάνατος εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων και ο αυταρχισμός εναντίον των εργαζομένων πρέπει να αποσιωπηθεί, να αποκρυβεί. Θα ελεγχθούν, ακόμα, οι λέξεις και τα νοήματα. Έτσι δεν θα θεωρείται φασισμός η επιβολή «επιτροπείας» στην Ελλάδα, αλλά ορθολογισμός! Όποιος διαμαρτύρεται, αγανακτεί, οργίζεται, διεκδικεί, υπερασπίζεται την εθνική κυριαρχία και θέλει πίσω τα δικαιώματά του, απλώς λαϊκίζει! Αντιθέτως, είναι ορθολογισμός τα δισεκατομμύρια των δανείων που καταλήγουν στις τράπεζες, και ορθή πολιτική λογική αυτά να τα πληρώνουν ως μη όφειλαν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Ενίοτε, όμως, το ίδιο το σύστημα εξουσίας αυτοαναφλέγεται, όπως έγινε στην περίπτωση των καταγγελιών εφοριακών και των οικονομικών εισαγγελέων. Κάποτε, μάλιστα, θα υπάρχει μια δυναμική των συστατικών στοιχείων του κόσμου, τα οποία κινούνται με μικρομετρική ταχύτητα, ή με συγκρατημένα βήματα, ή, τέλος, με μια αέναη περιδίνηση, αλλάζοντας τον ρου της Ιστορίας. Γιατί η ιστορία είναι όπως ακριβώς το παιγνίδι του σκακιού με τις χίλιες δυο βαριάντες(μεταβλητές). Μία δε εξ αυτών είναι και το τυχαίο. Γι’ αυτό πολλές φορές οι ασυνείδητες πράξεις των δρώντων υποκειμένων και τα πάθη τους, χωρίς να το γνωρίζουν, επιτελούν τους λογικούς σκοπούς της ιστορίας. Υπ’ αυτή την οπτική, το 2012 μπορεί να είναι και ο ιστορικός χρόνος μιας νέας αφετηρίας…

Ζητείται ελπίδα

Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής υπήρχε η ελπίδα της απελευθέρωσης. Πολλοί Έλληνες αγωνίζονταν γι’ αυτή, δίνοντας ακόμα και τη ζωή τους. Σήμερα, δεν υπάρχει ελπίδα. Κανείς δεν πιστεύει ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να βγει από το τούνελ. Δεν υπάρχει ούτε καν εκείνη η μεταφυσική ελπίδα της πίστης που κινητοποιεί, λειτουργώντας πολλές φορές ως φορέας της αναγέννησης. «Φέτος οι Έλληνες δεν κάνουν Χριστούγεννα» γράφουν οι βρετανικοί Times, παρουσιάζοντας την εικόνα μιας πάμπτωχης και εξαθλιωμένης Ελλάδας. Κι όμως τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια παρουσιάζουν μια χώρα που κάνει σκι στα χιονοδρομικά κέντρα και χορεύει στην Αράχωβα! Σε τι συνίσταται η διαφορά του «βλέμματος» των εγχώριων και των ξένων μέσων ενημέρωσης; Στα συμφέροντα. Οι Βρετανοί και συγκεκριμένα το Σίτι επιδιώκουν την χρεοκοπία της χώρας μας καθώς τα πολλά χρήματα πλέον θα προέλθουν από τα CDS, τα περίφημα ασφάλιστρα κινδύνου, αλλά και από τα στοιχήματα στην ελληνική χρεοκοπία. Η ελληνική τηλοψία, αντιθέτως, επιδιώκει να κρατήσει ψηλά το ηθικό των ντόπιων καταναλωτών, αφού από εκεί θα προκύψει η διαφήμιση. Η αλήθεια, όμως, βρίσκεται κάπου στη μέση. Οι Έλληνες άνεργοι και μη, εκπεπτωκότες της πάλαι ποτέ μεσαίας τάξης και εργαζόμενοι των 400 ευρώ ή συνταξιούχοι περιμένουν με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις. Αναρωτιούνται αν πιάσαμε πάτο, αν υπάρχει ελπίδα, αν υπάρχει σωτηρία. Οργίζονται με το πολιτικό προσωπικό, αλλά δεν ξεσηκώνονται γιατί θεωρούν ότι κάθε μορφή εξέγερσης είναι μάταιη. Η καταστολή των «αγανακτισμένων» καθήλωσε τους πάντες. Για να επιβεβαιωθούν όσοι έλεγαν πως «Δεν αρκεί η Αγανάκτηση». Έτσι, αυτή την ώρα που ο θρόμβος της απελπισίας από τα άκρα(τους «κάτω») μεταφέρεται στην καρδιά και ο κίνδυνος γενικευμένου εμφράγματος είναι ορατός, κανένας πολιτικός οργανισμός δεν παρέχει την προοπτική μιας εναλλακτικής λύσης, μιας παρακαμπτήριας οδού, που θα σώσει την ελληνική κοινωνία από το χάος. Η τυφλή κοινωνική έκρηξη λόγω της συμφόρησης της οργής και της εξάντλησης των ορίων αντοχής είναι επί θύραις. Και για να επανέλθουμε στο κλίμα των ημερών «Ο Άγιος Βασίλης(ΕΚΤ) κάνει δώρα στις τράπεζες» μόνο, γράφει μία ξένη εφημερίδα. Οι εργαζόμενοι ας πεθάνουν. Ή όπως έλεγε ο Αλμπέρ Καμύ ειρωνικά, ο λαός καλείται να υποταχτεί και να επιδιώξει τις ανέσεις της… δουλείας, η οποία παρουσιάζεται σαν ελευθερία και διέξοδος από την κρίση! Ακόμη χειρότερα εκείνο που διακυβεύεται, σήμερα, πέρα και από το ψωμί και τη δημοκρατία, είναι η εξάλειψη της ιδέας του ανθρώπου, το σβήσιμο του πνεύματος της ανθρωπιάς.

Ψηλά το κεφάλι αδέρφια

Βρέχει καταρρακτωδώς. Δάκρυα πένθους κυλάνε στο χαρτί. «Είμαστε εμείς που περισσεύουμε» η κραυγή από μελάνι στην αφίσα. Το καταραμένο απόθεμα, αυτό που προορίζεται να πεταχτεί στον Καιάδα, έχει αγκυρωθεί σ’ αυτό που κάποτε ήταν η θάλασσά του, σ’ αυτό που ήταν η δουλειά του, υπερασπιζόμενο την αξιοπρέπεια και την περηφάνια του, την ίδια του τη ζωή. Φρύγανα γίνονται οι λέξεις και αυτοαναφλέγονται για να ζεσταθούν οι άστεγες ψυχές. Συγκεντρώνουν αγάπη και τρυφερότητα οι φίλοι και οι συνάδελφοι για να προσφέρουν. Ένας κόμπος στο λαιμό. Όχι δεν είναι από τη «στάχτη στο στόμα», αλλά από την αξιοπρέπεια, από την άμυνα της ψυχής να μην δεχτεί τη χαριστική βολή της αστικής φιλανθρωπίας που σκοτώνει. Άνω σχώμεν τις καρδιές αδέρφια. Δεν είναι ναρκισσισμός τα δάκρυα και η περηφάνια, είναι κι ασπίδες σε ό,τι μας εξευτελίζει και μας δουλώνει. Μπορεί να είναι κάποτε και το προσωπικό μας κάστρο ο ναρκισσισμός, αυτό που αποκρούει τις προσβολές και τις υποβολές των ενοχών. Ώσπου, η αγάπη και η αλληλεγγύη που ανθίζουν δυνατά αυτό τον καιρό, να συστήσουν το πανίσχυρο φρούριο του Εμείς. Και τότε ίσως γίνει μπορετό να αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων και η ροή των πραγμάτων, ώστε αντί να περισσεύουν οι άνθρωποι, να ξοδεύεται στις γιορτές το περίσσιο του συσσωρευμένου πλούτου. Να πάψει, με άλλα λόγια, να κυριαρχεί η αντίληψη που θέλει τον άνθρωπο δούλο του ανταγωνισμού(συνυφασμένου άρρηκτα με τη μεγιστοποίηση του ποσοστού κέρδους). Να εξαλειφθεί η θέση ότι οι πολλοί (οι εργαζόμενοι) είναι οι αναλώσιμοι της Ιστορίας, που είναι δήθεν το ατέλειωτο χρονικό θριάμβων στο μεγάλο συμπόσιο των «εχόντων». Επιτέλους, οι φτωχοί, οι εργαζόμενοι και οι «κάτω» εν γένει δεν μπορούν να εκλαμβάνονται ως βάρος από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί η κοινωνία για να συνεχίσει να υφίσταται. Οι εργαζόμενοι δεν είναι ξεπερασμένοι και αδέξιοι, ούτε άχρηστοι, όπως θέλει να επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα, η οποία ομνύει στις δύο… πνευματικότητες, αυτή του λογιστή κι εκείνη του εφόρου. Δεν μπορεί ό,τι υπερβαίνει αυτές τις δύο «πνευματικότητες» να εξοβελίζεται ως ακαταλαβίστικος ελιτισμός ή λαϊκισμός. Αντιθέτως μπορεί να είναι το εμπόδιο στη ρευστότητα της αγοράς και τη μικροφυσική της υπακοής, να είναι το ανάχωμα σ’ ένα είδος νευροκρατίας που καταλήγει στο απόλυτο μηδέν του πολιτικού, στην προσομοίωση της πολιτικής, σε μία στυγνή, δηλαδή, ολιγαρχία.

Άνεργο μέλλον

Αν οι νέοι είναι το μέλλον, τότε το μέλλον είναι άνεργο, ανύπαρκτο. Εκατό εκατομμύρια νέοι στην ΕΕ μεταξύ 15-29 χρόνων είναι άνεργοι. Πρόκειται για τη γενιά με τη μεγαλύτερη μόρφωση και τα πιο πολλά ειδικά προσόντα. Παρόλ’ αυτά είναι εκτός εργασίας, άχρηστοι και περιττοί. Είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης. Όμως αυτό δεν είναι παντού το ίδιο. Στην Ολλανδία η ανεργία των νέων είναι μόλις 7,6%, αλλά στην Ελλάδα και στην Ισπανία 45%. Επίσης, η ανεργία των νέων στη Γαλλία είναι συνολικά 20%, αλλά στα λαϊκά προάστια 40%. Συνεπώς, οι περιφερειακές και οι κοινωνικές ανισότητες είναι κατάδηλες. Αλλά οι νέοι δεν είναι οι οποιοιδήποτε άνεργοι, καθώς δεν έχουν νιώσει ούτε μια στιγμή χρήσιμοι. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται να αντιληφθούν ποτέ την εργασία σαν δημιουργικότητα, αλλά μόνο σαν ανάγκη, μόνο σαν καταναγκασμό και δουλεία. Η νεανική αγωνία που πριν είχε σχέση με την αναζήτηση, την περιπέτεια, το πάθος, το ταλέντο και τη μεγαλοσύνη υποκαθίσταται από την αγωνία για οποιαδήποτε δουλειά. Τα όνειρα δεν υπάρχουν. Οι νέοι δεν ονειρεύονται. Και χωρίς όνειρα, χωρίς την τροφή της η ψυχή αρρωσταίνει. Ο άνθρωπος νευρόσπαστο, ο άνθρωπος «εξάρτημα» αποθεώνεται. Αντίθετα, ο άνθρωπος που έχει προσωπικότητα εξοστρακίζεται καθώς δημιουργεί τριβές, είναι δηλαδή μη ανταγωνιστικός. Η οργανωμένη νοημοσύνη, η δεξιοτεχνία, η μηχανική άσκηση, η ευτελής χρησιμοθηρική εξυπνάδα, μόνο αυτά απαιτούνται δίκην προσόντων, ενώ η κριτική σκέψη απαγορεύεται δια ροπάλου. Δεν θ’ αργήσει όμως ο καιρός που οι νέοι θα αντιδράσουν, γιατί εκτός από ένα άνεργο μέλλον δεν αντέχουν και την παροξυσμική τρομοκρατία όλων εναντίον όλων, την αντίληψη ότι ο βίος είναι βία. Γι’ αυτό το μόνο που μπορούμε να κάνουμε αν θέλουμε να διευκολύνουμε το μέλλον, είναι να κάνουμε στην άκρη. Αν δεν το κάνουμε, η «πατροκτονία» θα είναι ο αναγκαίος τρόπος για να ξεμπλοκαριστεί η κοινωνία. Μέσα από το θάνατο του ανθρώπου της πιο χυδαίας, αγοραίας ατομικότητας θα αναδυθεί το αγαπητικό Εμείς, μία νέα συλλογικότητα που θα εξαλείψει τις ανισότητες και τη μη ισονομία. Μαζί θα αποκαθηλωθεί και η έννοια του καντιανού Καθήκοντος, που θα αντικατασταθεί με την έννοια του εθελοντικού χρέους απέναντι στην κοινωνία κι απέναντι σ’ αυτούς που αγαπάμε. Οι νόμοι δεν μπορεί να ισχύουν μόνο για την πλεμπάγια. Επίσης, δεν μπορούν οι πολιτικοί εκπρόσωποι να τρώνε με τους λύκους και συγχρόνως να βελάζουν με τα πρόβατα. Αντιθέτως, χρειάζεται μία νέα κοινωνία όπου η βία της συσσώρευσης θα αντικατασταθεί από τη γιορτή του μοιράσματος. Γιατί το νόημα της ζωής δεν είναι ούτε οι χρυσοί ζουρλομανδύες για τους «πάνω» ούτε οι χημικοί ζουρλομανδύες για τους «κάτω». Η ουσία του ζην είναι ο άνθρωπος της πραγματικής Αγάπης. Γιατί ο άνθρωπος χωρίς Αγάπη, χωρίς Εμείς δεν είναι ούτε Εγώ, ούτε τίποτα.

Ανέξοδη αυτοκριτική

Τον θυμούνται όλοι να κατακεραυνώνει με ιερό φανατισμό και την αυθεντία του ειδικού όσους ήταν αντίθετοι στην οικονομική πολιτική του Μνημονίου. Τώρα δηλώνει από το βήμα της Βουλής «αδυναμία προσδιορισμού του ελλείμματος». Και δεν παραιτείται, δεν κάνει χαρακίρι ενώπιον των εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων, των δεκάδων χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών, που έβαλαν λουκέτο, των γερόντων, που καταδίκασε σε αναξιοπρεπή γηρατειά. Μάλιστα, ο ίδιος αύριο, θα έρθει να ζητήσει την ψήφο μας. Για να κάνει τι; Ήδη, η ελληνική κοινωνία είναι διαλυμένη, οι άνθρωποι, που αναζητούν στους κάδους σκουπιδιών την τροφή τους, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν εξαθλιωμένοι, γιατί δεν είναι πλέον ανθρώπινα όντα. Γι’ αυτό τα εγκλήματα θα γίνονται όλο και πιο αποτρόπαια. Η εγκληματικότητα θα αυξάνεται όλο και πιο πολύ στις γειτονιές των αθλίων. Στις άλλες, στις ευγενείς περιοχές των πόλεων, δεν θα είναι εύκολο να πλησιάσει κανείς. Αλλά όταν δεν απομείνει τίποτα όρθιο, θα έρθει και η σειρά τους. Γιατί όταν η οργή, η οδύνη και η απόγνωση δεν έχουν τρόπο να οργανωθούν πολιτικά, θα εκδηλώνονται ανεξέλεγκτα, τυφλά, άγρια. Ήδη κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν. Όλοι είναι εναντίον όλων με βάση το νόμο της ζούγκλας: «ο θάνατός σου η ζωή μου». Κι έρχεται ο άλλος υπουργός και υποψήφιος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ να δηλώσει ότι «έπρεπε να αποφύγουμε το Μνημόνιο». Γιατί δεν το αποφύγαμε; Ποιος το ψήφισε; Αλλά και ποιος θα τιμωρηθεί για το λάθος αυτό; Ή μήπως η αυτοκριτική εξιλεώνει για το ένα εκατομμύριο συμβολικούς θανάτους ανέργων -ένας στους δύο νέοι-, για τα παιδιά μας που μεταναστεύουν, για τους γέροντές μας που φεύγουν με την απορία και τη θλίψη στα μάτια, για όλους μας; Πως είναι δυνατόν οι ίδιοι, αυτοί που ομολογούν τα λάθη τους, να εξακολουθούν να διευθύνουν την ελληνική οικονομία και να επιμένουν ότι θα μας βγάλουν από την κρίση; Όχι, αυτοί ή πρέπει να αποσυρθούν αυτοβούλως ή ο λαός θα τους εξοστρακίσει πολιτικά. Ειδικά όταν πρόκειται γι’ αυτούς που το υπερτροφικό πολιτικό Εγώ και η απίστευτη αλαζονεία τους δεν τους επέτρεψε να αφουγκραστούν την άλλη άποψη και την αγωνία της κοινωνίας, αυτούς που ενώ κάνουν την αυτοκριτική τους συνεχίζουν την ίδια μνημονιακή πολιτική, που υπακούει στον αυταρχικό γερμανικό νεοφιλελευθερισμό αναμεμιγμένο με πουριτανικά ηθικά στοιχεία, οδηγώντας την Ευρώπη στο γκρεμό. Τώρα, πια, όλοι μιλούν για τη διάλυση της ευρωζώνης ως πολύ πιθανό ενδεχόμενο. Πολλές χώρες, μάλιστα, προετοιμάζονται γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Η Ελλάδα; Δυστυχώς, εδώ όλα κινούνται σύμφωνα με τα κελεύσματα του Βερολίνου. Μία πολιτική ανάπτυξης, που θα έχει ως αφετηρία και τέλος(σκοπό) το ελληνικό συμφέρον, εξακολουθεί να είναι κενό γράμμα, καθώς όλα κινούνται με βάση τα συμφέροντα των εγχώριων και των εξωχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και όχι της πραγματικής οικονομίας.

Πολιτική εκκοσμίκευση

Οι εικόνες του μαζικού πένθους, το δημόσιο κλάμα των βοριοκορεατών για τον Κιμ Γιονγκ Ιλ, μπορεί να παραπέμπει στην αισθητικοποίηση της πολιτικής(φασισμός) και σε ανάλογες σκηνές που έλαβαν χώρα όταν πέθανε ο Στάλιν. Όμως, η γενίκευση αποκρύπτει την αλήθεια. Η προσωπολατρία έχει τις αποχρώσεις της ακόμη κι αν αναφέρεται σε αυταρχικά ή ολιγαρχικά καθεστώτα. Για την ακρίβεια ενώ ο Στάλιν ήταν ο «πατερούλης» των σοβιετικών, ο Ιλ ήταν η «μάνα» για τους συμπατριώτες του, καθώς η ανωτερότητα των βορειοκορεατών βασιζόταν στην ηθική, ήταν δηλαδή θηλυπρεπής. Η ηθική αυτή ενοφθαλμίστηκε στις κορεατικές ελίτ από τους γιαπωνέζους κατακτητές και μεταφραζόταν σε συλλογικότητα, θυσία για τον άλλον, αμοιβαιότητα και αγάπη. Πρόκειται για μία παραδοσιακή ηθική που θα συναντηθεί και θα ταυτισθεί με την κομμουνιστική ηθική. Έτσι, ο Ιλ θα καταστεί η εικόνα-σύμβολο του «στρατηγού-μάνα»! Στη σημερινή Δύση υφίστανται ανάλογες εικόνες και εντάσσονται στις προσπάθειες πολιτικής χειραγώγησης των λαών. Ας μην εμπαίζουμε, συνεπώς, τους κορεάτες. Το φαινόμενο της προσωπολατρίας (όπως σε κάθε ολοκληρωτισμό), της εικονοποιίας, του εξωραϊσμού και γενικά της πολιτικής ως προσομοίωσης θάλλει και παρ’ ημίν, σε ό,τι απέμεινε από την αποκαλούμενη δημοκρατία μας, αφού η κλασική επιδίωξη για τη μείωση των ανισοτήτων και τη διαμόρφωση κανόνων και ορίων υποχωρεί υπέρ μιας άνευ ορίων οικονομικής δράσης. Και στην Ελλάδα τα οικογενειακά ονόματα και οι λέξεις-συνθήματα λειτουργούσαν ως φορείς ιδεών και με τη μεταφορική τους διάσταση, ως τελεστές γοητείας, που κινητοποιούσαν την κοινωνία. Υπάρχει, λοιπόν, ένα ποιητικό παιγνίδι θανάτου και αναγέννησης, μία συνέχεια μέσω των κατόχων-κληρονόμων του συμβολικού κεφαλαίου του ονόματος. Όμως, η άγρια κρίση εξαέρωσε την πολιτική αξία(φούσκα) του ονόματος ως συμβολικού κεφαλαίου. Δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί στη Βόρειο Κορέα. Πολλοί μιλούν για κατάρρευση του καθεστώτος. Εμείς εκείνο το οποίο θεωρούμε αναγκαίο είναι πως το ελληνικό πολιτικό σύστημα οφείλει να παράξει ιδέες, που κινητοποιούν, και λέξεις, που γοητεύουν, χωρίς το όχημα των μεγάλων ονομάτων, χωρίς τους ιεροφάντες της πολιτικής και τις περίφημες απαγορεύσεις των ιερών κόκκινων γραμμών. Πρόκειται ουσιαστικά για μία μορφή εκκοσμίκευσης της σύγχρονης πολιτικής Πράξης στην Ελλάδα. Το ίδιο πρέπει να συμβεί και στην Ευρώπη, η οποία σκέφτεται και πράττει με όρους προτεσταντικού πουριτανισμού. Αυτό δηλοί η γερμανική θέση ότι «από ηθικής άποψης οι Έλληνες έπρεπε να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους»(Στρος Καν). Η μετάβαση σε μία νέα πολιτική πρακτική δεν θα είναι εύκολη καθώς η περίοδος που διάγουμε είναι αυτή της πλήρους αβεβαιότητας και η αιώρηση μεταξύ των δύο πόλων, των δύο επιπέδων σκέψης, μίας σκέψης ορθολογικής-αιτιακής και μίας άλλης μυστικιστικής, θα εξακολουθήσει να υφίσταται. Εν συνόψει, ο δρόμος προς τη νέα πολιτική σκέψη θα είναι μακρύς και οδυνηρός και αφορά ένα σκεπτόμενο πράττειν, όπου η πολιτική δεν θα είναι τεχνική επικοινωνίας και χειραγώγησης αλλά ενεργός συμμετοχή όλων των πολιτών στη συλλογική Πράξη.

Sodade

Sodade, sodade, λαχτάρα, λαχτάρα για τη γη μου. Ένα τραγούδι και το βλέμμα αλλάζει. Ο κόσμος γίνεται άλλος. Τώρα η γη, που η Σεζάρια Εβόρα περπατούσε και τραγουδούσε ξυπόλυτη για να συντονίζεται με τον παλμό της, θα την αγκαλιάσει τελεσίδικα. Η έλξη της σκόνης προς τη σκόνη θα καταστεί τέλεια. Πίσω, όμως, τα πράγματα θα παραμείνουν ως είχαν, αντιφατικά: πονεμένα, χαρούμενα, άστεγα, άνεργα, ερωτικά, μοναχικά, τρυφερά, μισερά, αγαπητικά, φονικά, ξενιτεμένα, νοσταλγικά. Ένας άστεγος θα κουρνιάζει στην πλατεία Κλαυθμώνος, ένα κορίτσι θα σέρνεται βάναυσα από τους ασφαλίτες στην πλατεία Ταχρίρ κι ένα μωρό στην αγκαλιά της μάνας του μαζί με άλλους μετανάστες θα πνίγεται στην Ινδονησία. Την ίδια ώρα ο τελευταίος Αμερικανός στρατιώτης θα φεύγει από το Ιράκ, αφήνοντας πίσω του μία έρημο αντί για ειρήνη και δημοκρατία, ενώ τα κύματα της θάλασσας στο Πράσινο Ακρωτήρι θα εξακολουθούν να παίζουν με το φως κι ένας ερωτευμένος νέος θα ψιθυρίζει στο ταίρι του, περπατώντας δίπλα στη λίμνη, «κοίτα τ’ αστέρι που κοιτώ/στα μάτια σου να κοιταχτώ… το δάκρυ σου το γαλανό/πάλι να πιω και να μεθύσω». Και καθώς αναπέμπεται ο ύμνος εν μέσω θανάτων, η ζωή, ο άνθρωπος και ο κόσμος αναβαπτίζονται. Το σύμπαν είναι πλέον έτοιμο για να γονιμοποιηθεί εκ νέου. Και μένουν πίσω τα ανερωτικά των δανείων, των επιτοκίων και των CDS, τα εξουσιολάγνα παίγνια της παγκόσμιας μαφίας του χρήματος και της εγχώριας διαπλοκής. Οι δήθεν δημοσκοπήσεις και η αναπαραγωγή τους με στόχο τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης και την επιμήκυνση της «ζωής» της κυβέρνησης Παπαδήμου πέφτουν στο κενό. Οι εξωχώριες εταιρείες, τα νησιά Κέιμαν, το Λουξεμβούργο, το Σίτι, η Γουόλ Στριτ, κι ό,τι άλλο μπαίνει εμπόδιο στα όνειρα ή επιχειρεί να τρομοκρατήσει τους έρωτες θα τεθεί εκποδών. Ο τρόμος και ο συμβολικός θάνατος της ανεργίας αργά ή γρήγορα θα παραμερίσουν από το passage a l’ acte, από την οργή και τη λαχτάρα για ζωή. Στους μεγαλύτερους δεν απομένει πάρεξ η συμπαράσταση στους αγώνες των παιδιών. Αυτό είναι το κριτήριο της δημοκρατικότητάς μας. Αν δεν το μπορούμε, τότε ας παραμερίσουμε. Ο ήχος της Σεζάρια θα μας βοηθήσει καθώς έχει τη δύναμη να μαλακώνει το δέρμα της ψυχής από τη χρόνια σκλήρυνσή του. Ακούστε το «Mar Azul» κι όλα του κόσμου τούτου θα γίνουν αυτό που είμαστε, σταγόνες στον ωκεανό…

Να ξεμαρμαρώσουμε...

Χρεοκοπία, χαράτσια, απολύσεις, τοκογλυφικές επιθέσεις από τους μαυραγορίτες της γειτονιάς μέχρι αυτούς της Γουόλ Στρητ και του Σίτι. Η Ελλάδα βιώνει μία από τις πιο μαύρες σελίδες της. Οι άνθρωποι ζουν την εποχή του μεγάλου φόβου, της αβεβαιότητας, της ανεργίας, της φτώχειας, της απουσίας ενός σταθερού πλαισίου ζωής και της βίωσης μιας περιφραγμένης, έμφοβης ατομικότητας. Παντού διπλαμπαρωμένα σπίτια και περίκλειστες ψυχές, γι’ αυτό ο τρόμος δεν έχει οδό διαφυγής, δεν έχει τρόπο ν’ ακουμπήσει στον ώμο του διπλανού και να γίνει δύναμη δημιουργική. Ο φόβος έχει καθηλώσει τους πολίτες, που αισθάνονται όλη τους η ζωή να καταστρέφεται δια μιας. Η καθήλωση αυτή ενισχύεται με την πολιτική του χειρότερου, με ψέματα αναμεμιγμένα με τρομοκρατία από την επαπειλούμενη πλην συντελούμενη χρεοκοπία, από την ανασφάλεια και τη διαλυτική λειτουργία του κοινωνικού αυτοματισμού. Μαζί και η υποβολή της ενοχικής αντίληψης ότι όλοι είμαστε διεφθαρμένοι κι ανίκανοι να διαχειριστούμε την κρίση> Πρόκειται για μία από τις βασικές λειτουργίες του ιδεολογικού μηχανισμού του νεοφιλελευθερισμού σύμφωνα με τον Αργεντινό οικονομολόγο Κλαούντιο Κατς. Τα ίδια έλεγαν και στην Αργεντινή την εποχή της χρεοκοπίας της. Η οποία είδε άσπρη μέρα «μόνον όταν σταμάτησε να κάνει ό,τι τις ζητούσαν οι πιστωτές». Ο μεγάλος φόβος, όμως, δεν επιβάλλεται μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Πρόκειται για το φόβο του λεγόμενου aftershock, του μετασεισμού μετά το σεισμό του 2008. Για την ακρίβεια εκδιπλώνεται ήδη ένας οικονομικός πόλεμος ξεκαθαρίσματος των εσωτερικών λογαριασμών στη Δύση, με το δολάριο να επιτίθεται στο ευρώ. Το τελευταίο πρέπει να εξαφανισθεί μαζί με την ευρωζώνη. Ήδη αρχίζει να τρίζει. Σειρά στη συνέχεια θα έχει ο πόλεμος του δολαρίου με το κινέζικο γουάν. Τα οδυνηρά αποτελέσματα του πρώτου πολέμου είναι ήδη ορατά στην Ευρώπη. Η τελική λύση, όπως έχει δείξει η ιστορία, προκύπτει με πολεμική αναμέτρηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπορεί αυτή να αποτραπεί; Μπορεί, αρκεί να υπάρξει η κινητοποίηση των λαών και των ενεργών πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο. Για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα να «ξεμαρμαρώσουμε» από το φόβο!

Η πανουργία της Ιστορίας

Χάος στην Ευρώπη. Χάος στην Ελλάδα. Χάος παντού. Οι «αγορές» επιτίθενται διψώντας για περισσότερο αίμα, για πιο πολύ κέρδος. Το ευρώ υποτιμάται, οι ευρωπαϊκές τράπεζες υποβαθμίζονται ως προς την πιστοληπτική τους ικανότητα, τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης τρίζουν, ενώ οι φήμες σχετικά με την Ελλάδα και την επιστροφή στη δραχμή οργιάζουν δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Κι όμως κάποιοι εντόπιοι απορούν γιατί «δαιμονοποιούμε τις αγορές»! Είναι οι ίδιοι οι οποίοι μαζί με τους τροϊκανούς μας ψέγουν γιατί έχουμε «ταμπού», όπως η… ανεργία και οι απολύσεις. Αυτοί που προσκυνούν στο ειδωλολατρικό τοτέμ του κέρδους και της άπληστης συσσώρευσης πλούτου κατηγορούν όσους ομνύουν στην «ανθρωπιά», ότι δήθεν αντιτίθενται στο «δημόσιο συμφέρον»! Κι όμως είναι οι ίδιοι που βλέπουν μόνο το ατομικό τους οικονομικό ή πολιτικό συμφέρον. Ήδη τα υπουργεία της υποτιθέμενης κυβέρνησης εθνικής ανάγκης έχουν καταστεί προεκλογικά μπαλκόνια, ενώ οι πολιτικοί ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιβίωσή τους και τις ηγετικές κομματικές θέσεις τους παρά την άθλια κατάσταση των πολιτών και της χώρας. Αυτό παροξύνει την οργή των Ελλήνων που στρέφονται εναντίον του πολιτικού συστήματος και των πολιτικών συλλήβδην.
Παραδόξως, το ίδιο συμβαίνει και στη Γερμανία. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις το 75% των Γερμανών δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς για την επίλυση των προβλημάτων τους. Επίσης, το 85% δεν εμπιστεύεται τους ειδικούς και τους τεχνοκράτες. Και ευλόγως διερωτώνται πολλοί, πως είναι δυνατόν να υπάρξει όχι μόνο λύση των προβλημάτων αλλά και η ίδια η δημοκρατία χωρίς μια στοιχειώδη εμπιστοσύνη μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του πολιτικού συστήματος; Αν αυτό ισχύει σε εθνικό επίπεδο, το ίδιο συμβαίνει και στο ευρωπαϊκό, γιατί είναι αδύνατον να υπάρξει η Ενωμένη Ευρώπη στο σαθρό έδαφος της έλλειψης εμπιστοσύνης, της καχυποψίας, των ύβρεων και του εξευτελισμού εθνών από άλλα έθνη. Την προβληματική αυτή συμμερίζονται πολλοί Ευρωπαίοι, εν οις και Γερμανοί. Οι τελευταίοι κατηγορούν την Άγκελα Μέρκελ ότι είναι φορέας όλης της αυταρχικής παράδοσης της Γερμανίας(Cesine Schwan στέλεχος του SPD). Κι αυτό γιατί η Γερμανίδα καγκελάριος έχει μία βαθιά δυσπιστία τόσο έναντι των Γερμανών πολιτών όσο και έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σ’ αυτή τη λογική, η ένωση των ευρωπαϊκών χωρών νοείται μόνο σε καθεστώς υποτέλειας κάτω από την γερμανική ομπρέλα. Όλα αυτά μαρτυρούν ότι η ΕΕ και η ευρωζώνη μπορούν να διασωθούν μόνον αν αλλάξει ο συσχετισμός πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη. Αλλιώς, ένα πρόσωπο, η Μέρκελ θα επιβεβαιώσει τον Χέγκελ, που έλεγε οι προσωπικές φιλοδοξίες και τα πάθη ενός ηγέτη μπορούν να αλλάξουν –μέσω της πανουργίας της ιστορίας- ερήμην του τον κόσμο.

Ουσιαστική αλληλεγγύη

Το μαρτύριο της πείνας είναι σωματικό. Το μαρτύριο του εξευτελισμού είναι ψυχικό. Γι’ αυτό και πιο οδυνηρό. Το καθιστούν, μάλιστα, ανυπόφορο μέχρι θανάτου όσοι διαπομπεύουν τους δυσανεκτούντες. Είναι οι ίδιοι που πίεζαν φορτικά για τη λήψη «φτηνών» καταναλωτικών δανείων. Τώρα κάνουν σεργούνι στις γειτονιές του κόσμου τόσο τον ηλικιωμένο με το δάνειο των 1500 ευρώ όσο και τον φιλόδοξο νεαρό επιχειρηματία. Όσοι ενδοβάλουν τη βία της τρομερής πομπής, όσων η περηφάνια είναι άκαμπτη σαν ατσάλι, αυτοί αυτοχειριάζονται. Κάλλιο ο θάνατος παρά η ξεφτίλα κι ο φόβος της. Γι’ αυτό στην Ελλάδα, μα πιο πολύ στην Κρήτη, έχουν αυξηθεί οι αυτοκτονίες. Με τις τράπεζες, μάλιστα, να υπέχουν ξεκάθαρα και ανοιχτά ρόλο φυσικού αυτουργού. «Ο λαός μας είναι ‘’υπερήφανος’’ δεν του αρέσει να τον προσβάλλουν, οι επιθετικές πολιτικές των τραπεζών και των συνεργατών τους, πίεσαν τους δανειολήπτες του νησιού μας, με αποτέλεσμα να καταγραφεί το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών στην Κρήτη…», λέει μία καταπληκτική γυναίκα η κ. Μελάκη, πρόεδρος της Ένωσης Καταναλωτών Κρήτης. Αλλά εκεί που το πρόβλημα έχει αποκτήσει δραματικές διαστάσεις, εκεί αναπτύσσεται και το μεγαλύτερο κίνημα για τη λύση του. Έτσι, εθελοντές δικηγόροι, οικονομολόγοι, ψυχολόγοι και πολλοί άλλοι με οργανωμένο και συντονισμένο τρόπο μέσω της Ένωσης Καταναλωτών βοηθούν τους δανειολήπτες ποικιλοτρόπως. Και δεν είναι μόνο οι δικαστικές επιτυχίες με τη διαγραφή χρεών που έχουν ενδιαφέρον, αλλά είναι και η προσπάθεια αποβολής του φόβου και των ενοχών των οφειλετών, η οποία δεν σώζει μόνο από τα χρέη αλλά και από τον συμβολικό θάνατο του εξευτελισμού και στη συνέχεια από την αυτοχειρία. Όλα αυτά σε πρακτικό, κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο. Στο πολιτικό πεδίο καθίσταται πασίδηλο ότι οι τράπεζες, αυτές που εν πολλοίς ευθύνονται για την κρίση, επιβάλλουν κι ένα κλίμα εκβιασμών και κοινωνικού θανάτου, τσακίζοντας ανθρώπινες ψυχές, διαλύοντας οικογένειες και τον ίδιο τον κοινωνικό ιστό. Κι ενώ στη Γαλλία από τη δεξιά μέχρι την αριστερά σκέφτονται τη συμφιλίωση της ανταγωνιστικότητας με το κοινωνικό κράτος(Le Monde), στην Ελλάδα στέλνουν τους ανθρώπους στα ψυχιατρεία και στον τάφο. Γι’ αυτό προέχει η προστασία των πολιτών από τις τράπεζες, από αυτές τις ύαινες που ζητούν συνεχώς αίμα χωρίς να ορρωδούν προ ουδενός. Το παράδειγμα της Κρήτης δείχνει ότι μπορεί να αναπτυχθεί παντού ένα οργανωμένο κίνημα αλληλεγγύης για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, τέτοιο που να τα υπερασπίζεται παντοιοτρόπως και λυσιτελώς τους οφειλέτες από τους τοκογλύφους, νόμιμους και παράνομους. Μόνο σ’ αυτή τη βάση μπορεί να οικοδομηθεί ένα κοινωνικό και πολιτικό κίνημα που θα ανακαλύψει τη χαμένη παράδοση της ελληνικής συλλογικότητας και αλληλεγγύης. Για να ξαναχτίσουμε στα ερείπια της κοινωνίας και της ανθρωπιστικής καταστροφής μια νέα κοινωνία αλληλοβοήθειας, όπου θα θάλλουν πρόσωπα όπως αυτό της κ. Μελάκη και όχι των «ανώνυμων διαδηλωτών», όπως θέλουν οι συντάκτες του Time. Γιατί η ανωνυμία στην αρχαιότητα ήταν συνώνυμη με το θάνατο(νώνυμνοι ήταν οι νεκροί).

Μεταμορφώσεις

Αίφνης ο άνεμος άρχισε να φυσάει προεκλογικά και ουκ ολίγοι, ακόμη και οι πλέον φανατικοί οπαδοί του μνημονιακού μονοδρόμου, έγιναν λάβροι αντι-μνημονιακοί ου μην και αντιεξουσιαστές. Με έκπληξη, λοιπόν, διαβάσαμε ότι ο υπουργός Οικονομικών, ο οποίος υπέγραψε τις συμφωνίες του Ιουλίου και του Οκτωβρίου, μιλάει τώρα για την αντίφαση της δημοσιονομικής προσαρμογής σε σχέση με την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας. Κι εμείς ζαλισμένοι από τις πολιτικές του πιρουέτες, δεν ξέρουμε ποιος αληθεύει, ο χθεσινός υπουργός του μημονίου ή το ίδιο πρόσωπο που αυτοκαταγγέλλεται ένεκα διαδοχής και εκλογών. Ή, μήπως ο κ. Βενιζέλος τώρα αντιλήφθηκε ότι «καίγεται» οριστικώς και αμετακλήτως, ενώ ο αντίπαλός του και νυν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ενδέχεται να αναβαπτισθεί στην κολυμπήθρα της κομματικής νομιμοποίησης. Κι όλα αυτά ενώ η Ελλάδα οδεύει προς την άβυσσο.
Αλλά οι εκπλήξεις δεν σταματούν στις αντι-εξουσιαστικές μεταμφιέσεις των στελεχών της κυβέρνησης και του ΠΑΣΟΚ. Κάποιοι, τώρα, «ντύνονται» και ευαίσθητοι λογοτέχνες. Συγκεκριμένα, ο έτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο κ. Θ. Πάγκαλος, εκδίδει λογοτεχνικό πόνημα, που περιλαμβάνει οχτώ διηγήματα και φέρει τον γενικό τίτλο «Οι χαμένοι». «Πολλοί νόμιζαν ότι δεν μπορεί (σ.σ. ο Θ. Πάγκαλος) να μας ξαφνιάσει…» αναφέρει ο εκδοτικός οίκος στο ενημερωτικό του σημείωμα, καταδεικνύοντας ότι ακόμη και για τους εκδότες συνιστούν έκπληξη οι λογοτεχνικές επιδόσεις του πολιτικού άντρα. Αλλά γιατί να μη γράφει λογοτεχνία ο Πάγκαλος; Σύμφωνα με τη λογική του Καντ, αν πιστεύεις ότι «μαζί τα φάγαμε», αν θεωρείς ότι οι «κάτω» είναι η ασθένεια του κόσμου, τότε είσαι εντάξει από ηθική άποψη, ακόμη κι αν έκανες λάθος για την κρίση σου γι’ αυτούς. Αλλ’ όμως, αν ο αντιπρόεδρος έκρινε έτσι από προσωπικό συμφέρον, τότε διέπραξε μια ανήθικη πράξη! Γι’ αυτό κάποιοι ακόμη κι όταν κάνουν λάθος εμμένουν εμμανώς στις απόψεις τους. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, μάλιστα, είχε ήσυχη τη συνείδησή του παρά τους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς στο Ιράκ. Κι αυτό γιατί θεωρούσε ότι ενήργησε ως συνεπής στις αρχές του, ως ένας δηλαδή ανυστερόβουλος ιδεολόγος! Την ίδια εποχή, μάλιστα, η Λόρα Μπους διάβαζε Ντίκινσον, Ουίτμαν, Γκαίτε και Ρίλκε αλλά κάλυπτε με σεντόνι τη Γκερνίκα του Πικάσο! Γι’ αυτό είναι αναγκαία η διάκριση της επιφανειακής κουλτούρας από τη βιωμένη κουλτούρα που αντιστέκεται στις φαντασιώσεις καταστροφής. Η πρώτη ανέχεται και εμπεριέχει μαζί με τα σπουδαία πνευματικά έργα και μία κουλτούρα θανάτου, ενώ η δεύτερη λειτουργεί σαν μία αντίρροπη δύναμη σε κάθε μορφή βίας, σε κάθε συμβολικό θάνατο είτε λέγεται ανεργία είτε λέγεται εξαθλίωση και πείνα. Η βιωμένη κουλτούρα αντιστοιχεί σ’ ένα πολιτισμό ζωής και ανθρωπιάς, ενώ η επιφανειακή σε μία ποσοτικοποιημένη οικονομική «ηθική», που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως στατιστικό δείκτη. Συνελόντι ειπείν, υπάρχει ένας πολιτισμός της Αγάπης κι ένας πολιτισμός του Μίσους. Παραδόξως, ο τελευταίος κυριαρχεί.

Τα αίτια...

Ένα οικολογικού περιεχομένου ντοκιμαντέρ αναφερόταν στην εξάντληση των φυσικών πόρων, θεωρώντας ότι το πρόβλημα είναι πως όλα κάποτε τελειώνουν. Μόνο που είναι άλλο πράγμα να πεθαίνει κανείς από φυσικά αίτια κι άλλο από μη φυσικά. Εν κατακλείδι, το οικολογικό πρόβλημα, σήμερα, συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος δεν σέβεται το ρυθμό της φύσης. Ότι η φύση έχει ανάγκη το χρόνο της για να αναπαραχθεί, όπως ακριβώς η ανθρώπινη ζωή –ενταγμένη στη φύση όσο κι αν το ξεχνάμε- χρειάζεται το δικό της χρόνο. Συνεπώς, η οικολογική καταστροφή συναρτάται με το βιασμό της φύσης εξαιτίας της απληστίας του ανθρώπου για συσσώρευση πλούτου και δύναμης. Επεκτείνοντας το συλλογισμό μας, ο καπιταλισμός στην πιο άγρια κερδοσκοπική μορφή του είναι συνυφασμένος με την οικολογική αλλά και την ανθρωπιστική καταστροφή. Ήδη μαζί με το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχουμε και την εξαθλίωση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Κάποιοι, όπως ο πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, θεωρούν ότι για την ευρωπαϊκή κρίση ευθύνεται η Ελλάδα. Για τις γαλλικές τράπεζες με τα τοξικά ομόλογα που εκκινούσαν από τα νησιά των πειρατών(off shore εταιρίες), ούτε λόγος. Για τις γαλλικές πετρελαϊκές επιχειρήσεις τίποτα. Ούτε για τον πόλεμο στη Λιβύη. Μάλιστα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ο βασικός υπεύθυνος της κρίσης μένει στο απυρόβλητο. Το εξιλαστήριο θύμα που θα αποκρύψει τους πραγματικούς υπεύθυνους, έχει βρεθεί και λέγεται Ελλάδα(σ.σ. αλήθεια ο Τρισέ είχε δίκιο όταν στην αρχή της κρίσης αύξανε τα επιτόκια, ή ο Ντράγκι που τα μειώνει;)! Για την ακρίβεια δεν ευθύνονται όλοι στην Ελλάδα, αλλά μόνο οι… εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Οι σκληρότερα εργαζόμενοι άνθρωποι στην Ευρώπη θεωρούνται υπεύθυνοι για την χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Γι’ αυτό η νέα επίθεση στους μισθούς και τις συντάξεις έχει αρχίσει. Η ευρωπαϊκή «Ταϊβάν» αρχίζει να δημιουργείται! Όταν οι μισθοί και οι ασφαλιστικές εισφορές εξευτελιστούν, τότε οι Γερμανοί και άλλοι επενδυτές μπορούν να επενδύσουν. Μόνο που οι επενδυτές φεύγουν πλέον από την Ευρώπη και κατευθύνονται στις ΗΠΑ και στην… Κίνα.
Τούτων δοθέντων, η νέα μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων με τις νέες μειώσεις των μισθών και τα αλλεπάλληλα χαράτσια, δεν θα τσακίσουν μόνο τους εργαζόμενους αλλά και την αγορά. Συνεπώς, η ανεργία θα εκτιναχθεί σε ακόμα μεγαλύτερα ύψη, όπως και η ύφεση. Άρα η χρεοκοπία είναι θέμα χρόνου να επισυμβεί. Τι χρειάζεται για να αποφευχθεί; Ανάπτυξη. Αλλά οι διεθνείς οργανισμοί και οι κυβερνήσεις τσακίζουν τους εργαζόμενους γιατί θέλουν να εξυπηρετήσουν αποκλειστικά τα συμφέροντα των τραπεζών καθώς συνιστούν τα «ιερά και τα όσια» του νεοφιλελευθερισμού στην περίοδο της χρηματοπιστωτικής κυριαρχίας.
Συγχρόνως με την ανθρωπιστική κρίση έχουμε και την κρίση της δημοκρατίας εξαιτίας της προτεραιότητας που έχει δοθεί στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Το βασικό χαρακτηριστικό της Ευρώπης, το κράτος-πρόνοιας έχει ήδη καταστραφεί. Η ιδέα μιας ενωμένης και δημοκρατικής Ευρώπης έχει περάσει σε δεύτερο πλάνο, ενώ σε πρώτο προωθήθηκε η απόλυτη πίστη σε ένα πρόγραμμα χαοτικής χρηματοπιστωτική ένταξης. Τέλος, ο δημόσιος χώρος έχει αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη αυταρχική εξουσία των οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι με τη στήριξη των διεθνών χρηματοπιστωτικών θεσμών(τράπεζες)υπαγορεύουν στις κυβερνήσεις τα προγράμματά τους. Αυτή η αντιδημοκρατική εκτροπή με τη σύμπραξη των εθελόδουλων εγχώριων πολιτευτών είναι εκείνη η οποία δημιουργεί και την πολιτική κρίση.

Σφαγεία ψυχών

Συνήλθαν οι εκπρόσωποι των «πάνω» στις Βρυξέλλες κι αποφάσισαν ότι η ζωή μας, η ζωή των εργαζομένων, των συνταξιούχων και εν γένει των «κάτω», οφείλει να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο, μέχρι πλήρους εξάχνωσης. Δηλαδή κι άλλη άγρια λιτότητα. Μέχρι το έλλειμμα, λέει, να φθάσει στο 0,5% του ΑΕΠ. Ούτε λόγος για ανάπτυξη, ούτε λόγος για την αντιμετώπιση της ανεργίας, καμία μέριμνα για τους ανθρώπους, για εκείνους που βρίσκονται σε κατάσταση έσχατης εξαθλίωσης. «Μήπως μοιάζουμε με σκλάβους;» είναι ο τίτλος άρθρου της Le Monde. Η Ευρώπη των λαών είναι πια ένας αρχαίος ευφημισμός. Η Ευρώπη των σκλάβων είναι γεγονός. Η κοινωνία δεν είναι πια κοινωνία, αλλά ένας ασύνδετος και άμορφος χώρος, ένα σφαγείο, όπου το αποκτηνωμένο από το φόβο του θανάτου άτομο κανιβαλίζει τον πλησίον του. Εν προκειμένω δεν ισχύει μόνο ο συναισθηματικός και αισθητικός «θάνατος του πλησίον»(από το βιβλίο του Λουίτζι Τζόγια, εκδόσεις «ίταμος»), αλλά ο κυριολεκτικός φόνος του, καθώς ο διπλανός, ξένος όντας, είναι αυτός που απειλεί. Ο θάνατος του πλησίον συμπίπτει, σύμφωνα με τον Τζόγια, με το θάνατο του Θεού, τον οποίο… ανακοίνωσε ο Νίτσε. Για μας συμπίπτει με το θάνατο του Ανθρώπου σαν ιδέα και αξία, με το θάνατο του ατόμου και των ατομικών και πολιτικών του δικαιωμάτων, με την ιδεολογική αποξένωση και απομόνωση καθώς και με τη χυδαία ατομικότητα που αντιστρατεύεται τη συλλογικότητα, την αγωνιστική αλληλεγγύη, την ίδια την κοινωνία. Η τελευταία παραπέμπει πλέον σε σφαγείο. Σαν εκείνο το «Σφαγείο νούμερο πέντε» του Κερτ Βόνεγκατ, όπου επαναλαμβανόταν η φράση «έτσι πάει». Αλλά όχι, δεν μπορεί άλλο να «πάει έτσι». Γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζουν σαν δούλοι. Γιατί είναι έγκλημα ο ακρωτηριασμός της ψυχής των νέων από τα όνειρα. Γιατί ο θάνατος του πλησίον μπορεί να μας απελευθερώνει από το βλέμμα του, αλλά συγχρόνως μας ρίχνει στην άβυσσο μιας μαύρης ανερωτικής και ανεόρταστης ζωής. Κι είναι μακρύς και απανδόκευτος ο δρόμος χωρίς την ερωτική ευτοπία, χωρίς την κένωση από το υπερτροφικό Εγώ και τη συνακόλουθη ανάσταση του Εμείς(Δες και το βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου «η σιωπή του ξερόχορτου», εκδόσεις Πατάκη). Γιατί ο έρωτας είναι ο θάνατος του Εγώ. Και συνεπώς η ανάσταση του Άλλου. Έτσι, που ο καθείς να μπορεί να λέει σαν τον Ρεμπώ «Εγώ είναι ο άλλος»(προσοχή «είναι» και όχι «είμαι», που σημαίνει αφομοίωση του άλλου στο δικό μου Εγώ). Αλλά ποιος μπορεί να μιλάει για έρωτα και Αγάπη στους χρόνους των μνημονίων και των μνημοσύνων, στην εποχή της νέκρωσης της ανθρωπιάς; Κι όμως, δίπλα και συγχρόνως με τις ανάγκες της βιοτής, μέσα στην πιο σκληρή ανάγκη βρίσκονται οι ανάγκες της ψυχής. Οι πρώτες τρέφουν το σώμα. Αλλά όχι και την ψυχή, όχι την ανθρωπιά, όχι τη συνύπαρξη και την αλληλεγγύη. Δεν τρέφουν την Αγάπη…

Κενά κελύφη

Το φόβο της έκρηξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισείουν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί προκειμένου να επιβάλλουν στους υπόλοιπους «εταίρους» της ΕΕ τη νέα συνθήκη, η οποία θα θέσει υπό αυστηρό έλεγχο τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Αν γίνει δεκτή η νέα σύμβαση, όμως, εκείνο που θα εκραγεί θα είναι οι κοινωνίες και η μεγάλη κατάκτηση της Γηραιάς ηπείρου, το κράτος πρόνοιας. Το νέο σύμφωνο θα είναι, εντέλει, η βόμβα που θα τινάξει κυριολεκτικά στον αέρα το κοινωνικό κράτος. Αλλά και η αστικοδημοκρατική κληρονομιά της Γαλλικής Επανάστασης θα εξαερωθεί – σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία έχει ήδη- καθώς τα εθνικά κοινοβούλια έχουν καταστεί κελύφη αδειανά, αφού ο βασικός νόμος των κρατών, οι Προϋπολογισμοί θα κυρώνονται από το κλαμπ της Φραγκφούρτης, δηλαδή τη Γερμανία, τη Γαλλία, τον πρόεδρο του Γιούρογκρουπ, τον πρόεδρο της ΕΚΤ και τους άλλους τραπεζίτες, από ανθρώπους δηλαδή που δεν έχουν καμία πολιτική νομιμοποίηση προς τούτο. Όσο για τους εγχώριους πολιτικούς, αυτοί θα ασχολούνται με ήσσονος σημασίας ζητήματα. Κυρίως θα επιχειρούν την υλοποίηση του Προϋπολογισμού και των άλλων επιταγών του Βερολίνου αλλά και θα επιδίδονται σε επικοινωνιακά παίγνια, όπου θα κάνουν ότι κυβερνούν, δίκην προσομοίωσης, διαδίδοντας ότι δεν υπάρχουν χρήματα για συντάξεις, προετοιμάζοντάς μας για τη στιγμή που πραγματικά δεν θα υπάρχουν, ή εκφοβίζοντάς μας για τους μισθούς μέχρι να μας τους περικόψουν εντελώς. Ήδη μας έχουν «πείσει» ότι για την κρίση δεν φταίει ο καπιταλισμός, δεν φταίει ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ούτε τα φοροδιαφεύγοντα τοξικά κεφάλαια για τα οποία μάχεται ο Κάμερον, ο Σαρκοζί και η Μέρκελ, ούτε η απληστία των αγορών που επιτίθενται με τα πειρατικά τους από τα νησιά Κέιμαν και Βανουάτου, αλλά ευθύνεται η εργασία, ευθύνονται οι συντάξεις, δηλαδή οι κρατικές «δαπάνες» που θα πρέπει να ελεγχθούν μέσω της πιο βάρβαρης λιτότητας. Απ’ όλα αυτά, βέβαια, κάποιοι κερδίζουν, κρύβοντας τα λάφυρά τους στους off-shore φορολογικούς παραδείσους.
Αυτό το φαινόμενο στο σύνολό του είναι ένας νέος ολοκληρωτισμός, όπου οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν είναι απλώς άχρηστη, όπως στους προηγούμενους ολοκληρωτισμούς, αλλά είναι και περιττή. Ποιος θυμάται το ευρωπαϊκό Σύνταγμα; Ποιος μιλάει πλέον για την Ευρώπη των λαών και του σεβασμού των πολιτισμών αλλά και για τη νέα ευρωπαϊκή πολιτισμική σύνθεση; Κανείς. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από την τεράστια μαύρη τρύπα του χρέους. Από ένα χρέος που δεν έχει πρόσωπο, αλλά κρύβεται πίσω από τη μεγάλη αφαίρεση που αποκαλείται: «αγορές». Πίσω από τις αγορές όμως βρίσκονται οι πλανητικής εμβέλειας τράπεζες στην πιο άγρια και μαφιόζικη εκδοχή τους. Έτσι, οδηγούμαστε σ’ έναν οικονομικό και στη συνέχεια πολιτικό ολοκληρωτισμό, σ’ ένα σκαστό ολιγαρχικό φαινόμενο, που είναι ίσως πιο επικίνδυνο από τα προηγούμενα καθώς διατηρούνται οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί ως απλές επιφάσεις, ως δημοκρατική… στάχτη στα μάτια των πολιτών, σαν πουκάμισα αδειανά.

Τα δύο πρόσωπα των αγορών

Κρίσιμη κρίνεται για τη σωτηρία του ευρώ η Σύνοδος Κορυφής, που αρχίζει σήμερα στις Βρυξέλλες. Απαισιόδοξο, όμως, παρουσιάζεται το Βερολίνο που έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι στην ΕΕ. Και διερωτάται κανείς, προς τι αυτές οι επίσημες ή ανεπίσημες δηλώσεις που έχουν ως συνέπεια τις νέες επιθέσεις από τους οίκους αξιολόγησης και τις περίφημες αγορές; Ποιος ωφελείται απ’ όλη αυτή την χαοτική κατάσταση; Η απάντηση είναι: Οι αγορές. Σ’ αυτές συγκαταλέγονται ασφαλώς και οι μεγάλες γερμανικές τράπεζες. Γενικά, οι τράπεζες έχουν το διπλό πρόσωπο του Ιανού. Ένα εμφανές και υποτίθεται διαφανές κι ένα σκοτεινό και κρυφό. Πρόκειται με άλλα λόγια για τα διπλά βιβλία, δηλαδή το επίσημο και το άλλο στο οποίο σημειώνονται οι παράνομες συναλλαγές. Ο ειδικός οικονομικός συντάκτης και συγγραφέας Marc Roche, προσθέτει και ένα τρίτο πρόσωπο, το «γκρίζο», αυτό που ελίσσεται και βρίσκεται με το ένα μάγουλο στο σκοτάδι και το άλλο στο φως. Οι περισσότεροι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν αυτό το γκρίζο πρόσωπο καθώς κινούνται μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Το νόμιμο «πρόσωπο» υπακούει στους κανόνες. Το παράνομο δεν υπακούει και έχει ως πρώτο μέλημα τη φοροδιαφυγή, η οποία αποκαλείται κομψά «φορολογική βελτιστοποίηση» και αποσκοπεί στην επίτευξη όσο γίνεται μεγαλύτερων κερδών. Από εκεί εξαπολύονται οι άγριες επιθέσεις σε χώρες και λαούς μέσω των ειδικών εταιρειών που επονομάζονται special purpose vehicles(σχήματα ειδικού τύπου) και δεν είναι παρά «κενά κελύφη», που επιδιώκουν τη χειραγώγηση των συναλλαγών, στεγάζοντας κάθε είδους επιχείρηση που θέλει να αποφύγει τη φορολόγηση. Το SPV όταν κάνει την ad hoc δουλειά για την οποία δημιουργήθηκε, αυτοκαταστρέφεται και εξαφανίζεται! Κάνοντας μία παρέκβαση, θα λέγαμε ότι στο πολιτικό πεδίο οι κυβερνήσεις Μόντι και Παπαδήμου παραπέμπουν σε αυτά σχήματα ειδικού τύπου! Το ζήτημα είναι αν μετά την επιτέλεση του σκοπού για τον οποίο δημιουργήθηκαν θα διαλυθούν. Κάποιοι, που δεν ξέρουν από κενά κελύφη, θέλουν τη μονιμότητά τους. Εκτός κι αν ξέρουν και θεωρούν ότι αυτά χειραγωγούνται καλύτερα, ή αποτελούν καλύτερους τρόπους συγκάλυψης και απόκρυψης.
Αλλά ας επανέλθουμε. Που κατοικοεδρεύουν αυτοί οι «Δούρειοι Ίπποι» των μεγάλων τραπεζών; Ο Roche στο βιβλίο του «Καπιταλισμός εκτός νόμου» έχει χαρτογραφήσει τον παγκόσμιο άτλαντα του off-shore χρήματος σε τέσσερις ζώνες. Η ηπειρωτική Ευρώπη περιλαμβάνει την Ελβετία, το Λουξεμβούργο(του κ. Γιουνκέρ), την Ολλανδία και την Αυστρία, όπου «παίζουν» οι Γερμανοί, και το Μονακό(Γαλλία) καθώς και το Λιχτενστάιν, όπου «κρύβονται» όλοι. Η σημαντικότερη θεωρείται ότι είναι η βρετανική ζώνη που περιλαμβάνει το Σίτι και τις πρώην αποικίες με πρώτο το νησί Κέιμαν. Η αμερικανική ζώνη επικεντρώνεται στη Γουόλ Στριτ, στο Ντελαγουέαρ, στο Γουαϊόμινγκ και στη Φλόριδα καθώς και στα μακρινά προτεκτοράτα. Τέλος τα πολύ μικρά νησάκια στον Ειρηνικό(Βανουάτου, Ναουρού). Σ’ αυτά τα μέρη κρύβεται το πειρατικό κεφάλαιο, που είναι το άλλο πρόσωπο των νόμιμων μεγάλων τραπεζών. Αν, συνεπώς, οι Μέρκελ, Σαρκοζί και οι άλλοι θέλουν πραγματικά την αντιμετώπιση της κρίσης και την πάταξη της φοροδιαφυγής, γιατί δεν ζητούν την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων; Δεν το ζητούν γιατί οι τελευταίοι εκλαμβάνονται απολύτως συμβατοί με τη λογική της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας τους, ήτοι την εξάλειψη κάθε κανόνα, καθώς πλέον όλα επιτρέπονται στην κερδοσκοπική τρέλα που τσακίζει τους εργαζόμενους όλου του πλανήτη στη μέγγενη της πιο βάρβαρης λιτότητας.

Ερήμην...

Κοινοβουλευτικοί ρήτορες δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους στο βήμα της Βουλής με αφορμή την ψήφιση του βασικότερου νόμου του κράτους, του Προϋπολογισμού του 2012. Απέναντί τους κενά έδρανα. Κι όμως οι αγορητές δίνουν την παράστασή τους με τα κρεσέντο, τις παύσεις, τις εναλλαγές του τόνου της φωνής τους. Δεν απευθύνονται στους συναδέλφους τους, αυτοί ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν, απευθύνονται στο μεγάλο «μάτι» που τους σημαδεύει και τους μεταφέρει σε κάθε σπίτι, σε κάθε γραφείο, σε κάθε καφενείο. Χωρίς τη διαμεσολάβηση της κάμερας δεν μπορούν να μιλήσουν. Δείτε τους στην τηλεόραση. Ο διπλανός τους απέχει ελάχιστα χιλιοστά από τους ίδιους, στο ίδιο τραπέζι. Κι όμως δεν του απευθύνονται, δεν τον κοιτούν στα μάτια, αλλά του απαντούν μέσω της τηλεοπτικής κάμερας. Αυτός ο σκηνοθετημένος, διαθλασμένος διάλογος επιδιώκει να εμπλέξει στη συζήτηση κι έναν άγνωστο Χ, τον τηλεθεατή πολίτη-πελάτη. Αυτόν κοιτάνε όλοι. Κι αυτόν αγνοούν όλοι. Ακόμα και σήμερα που ο κόσμος δυστυχεί, αυτοί περί άλλων τυρβάζουν. Νομίζουν μαζί με τους οικονομικούς και μιντιακούς πάτρωνες πως εάν προβούν σε νέες σκηνοθεσίες, σε νέα επικοινωνιακά παίγνια και εάν δημιουργήσουν νέους πολιτικούς σχηματισμούς, η κοινωνία θα συγκατανεύσει, θα καταλαγιάσει και θα πάψει να απαξιώνει συλλήβδην το πολιτικό σύστημα. Φαίνεται πως δεν έχουν καταλάβει τίποτα. Έχουν χάσει κάθε επαφή με την κοινωνία που βράζει κυριολεκτικά και ζητάει απτά πράγματα, τα χρειώδη για την επιβίωση, εργασία και προοπτική. Ότι οι θυσίες θα τελειώσουν κάποτε.
Ακόμη χειρότερα έχουμε τον εκφυλισμό των θεσμών. Ήδη έχουμε μία κυβέρνηση που δεν έχει τη λαϊκή νομιμοποίηση. Στη Βουλή αντί να συζητείται ο Προϋπολογισμός, συζητούνται τα εσωκομματικά των κομμάτων! Ο ίδιος ο Προϋπολογισμός και η άσκηση της οικονομικής πολιτικής έχουν εκχωρηθεί στους «αποικιοκράτες», οι οποίο μας αντιμετωπίζουν με τον πλέον σκαιό τρόπο. Εάν το πολιτικό σύστημα και οι πολιτικοί συνεχίσουν να λειτουργούν υποτιμώντας την απελπιστική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι πολίτες, τότε οι τελευταίοι θα τους πάρουν «φαλάγγι». Το ίδιο θα συμβεί αν δεν εκδημοκρατισθούν οι πολιτικοί θεσμοί. Αν δηλαδή τα κόμματα συνεχίσουν να λειτουργούν με βάση τον «βοναπαρτισμό», ήτοι τον αρχηγό-αυθέντη. Επίσης, ο «δημοκρατικός ελιτισμός» είναι το ίδιο αντιδραστικός καθώς περιφρονεί τους πολίτες και τη συμμετοχή τους στις αποφάσεις και τις επιλογές που αφορούν τη ζωή τους. Η στρέβλωση της δημοκρατίας γίνεται ακόμα μεγαλύτερη με τη λειτουργία των εξωθεσμικών οικονομικών παραγόντων, οι οποίοι μέσω των μέσων ενημέρωσης που ελέγχουν, χειραγωγούν τους πολιτικούς και την πολιτική διαδικασία.
Όμως, όλοι τους δεν λαμβάνουν υπόψη ότι βρισκόμαστε στο στάδιο όπου ο εξουσιαστής πνίγεται από τη δυστυχία του λαού και την ιστορική συγκυρία. Γι’ αυτό ας το καταλάβουν, πριν να είναι πολύ αργά, τα μικροπολιτικά επικοινωνιακά παιγνίδια ήταν για τους εύκολους καιρούς. Τώρα κινδυνεύουν να τους πάρει ο κόσμος παραμάζωμα.

Τα δάκρυα της Πέτρας φον Καντ

Προς τι τα δάκρυα της Ιταλίδας υπουργού εργασίας; Τι «απώλεσε» η υπουργός και με ποιον ταυτίστηκε; Δεν γνωρίζουμε. Ούτε για «Τα δάκρυα της Πέτρας φον Καντ» του Φασμπίντερ μάθαμε ποτέ. Πάντως, τα εγχώρια και μη μέσα μαζικής ενημέρωσης «πούλησαν» σε καλή τιμή την εικόνα της συγκίνησης υπό τον τίτλο και «οι τεχνοκράτες έχουν ψυχή»! Οι εγκεφαλικοί νευρώνες των θεατών κάνουν αυτομάτως σύναψη με το όνομα του Λουκά Παπαδήμου αλλά και του Μάριο Μόντι. Να περιμένουμε, λοιπόν, την έλευση της νέας ευαισθησίας από τους τεχνοκράτες; Μάλλον όχι, καθώς ο τεχνοκρατικός ορθολογισμός έχει αποχωριστεί πλήρως από εκείνη τη μορφή κριτικής σκέψης που έχει ως βασικό κριτήριο την καρδιά και την ανθρωπιά. Τότε γιατί έκλαψε η Ιταλίδα ακαδημαϊκός και υπουργός;
Γιατί η πολιτική δεν έπαψε να είναι χειραγώγηση η οποία αυτοκαταγγέλλεται και παρουσιάζει τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάτω από τη μάσκα του γενικού συμφέροντος. Άρα η «θυσία», που πνίγηκε στο λαιμό της υπουργού, εκλαμβάνεται ως αναγκαίο κακό για τη σωτηρία της οικονομίας και της πατρίδας. Αλλά το πρόβλημα προκύπτει όταν η μάσκα του γενικού συμφέροντος πέφτει και αποκαλύπτεται ότι στην πραγματικότητα οι πολιτικοί, ακόμα κι όταν δακρύζουν, υπηρετούν τους ιδιαίτερους στόχους ιδιαίτερων κοινωνικών στρωμάτων. Όμως, σήμερα, δεν έχουμε μόνο την απώλεια της μάσκας αλλά και την αποστέρηση της πολιτικής και των θεσμών από εκείνο το συμβολικό πλέγμα που τους παρέχει τη νομιμοποίηση και την αποδοχή. Γιατί το συμβολικό δεν το συναντάμε μόνο στη γλώσσα αλλά μ’ έναν άλλο τρόπο και στους θεσμούς, καθώς οι κυβερνήσεις τόσο του Μόντι όσο και του Παπαδήμου δεν έχουν προκύψει μέσω εκλογών. Το ίδιο ισχύει και με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όπου αντί των 27 ή των 17 χωρών αποφασίζουν μονάχα οι δύο, η Γερμανία και η Γαλλία.
Για να το πούμε αλλιώς, το μέγα πρόβλημα σήμερα είναι ότι οι σημαίες των θεσμών έχουν ποδοπατηθεί και ξεφτιλισθεί. Θα μπορούσε η πολιτική να λειτουργήσει διαφορετικά; Ναι, αν η πολιτική μπορούσε να γίνει η συνειδητή έκφραση των προσδοκιών και των συμφερόντων της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών της Ευρώπης. Αυτή την πολιτική και αυτούς τους πολιτικούς που θα εξέφραζαν την πλειονότητα των πολιτών, ασφαλώς όλοι θα τους εκτιμούσαν. Άρα, η διάζευξη τίθεται ως εξής: πολιτική για τους πολλούς ή για τους λίγους;
Η πολιτικο-τεχνοκρατική λειτουργία που «βλέπει» μόνο αριθμούς και παραπέμπει σε αυτοματισμούς ανδρεικέλων, όπως εκείνου που αφαίρεσε άνευ λόγου την πνοή από ένα παιδί πριν τρία χρόνια, δεν μπορεί να εκφράζει τους πολλούς. Η νταηλίδικη απολυτότητα που διέπει τεχνοκράτες και πολιτικούς, δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία. Εντέλει, ζούμε στον καιρό ενός νέου ολοκληρωτισμού, που φαίνεται πως θα είναι χειρότερος από αυτούς του 20ου αιώνα. Και το ερώτημα είναι: Αξίζει, άραγε, κανείς να βρίσκεται σε μία τέτοια Ευρώπη, η οποία του αφαιρεί την εθνική και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια;

Αγωνιστική αλληλεγγύη

Βλέπεις τα πρόσωπά τους να στάζουν αλαζονεία και κακία. Αλλά βλέπεις και άλλα πρόσωπα που καθρεφτίζουν τη σοφία της ζωής. Γι’ αυτό είναι πάντα λανθασμένες οι γενικεύσεις. Δεν είναι όλοι οι Γερμανοί σαν τη Μέρκελ ούτε όλοι οι Έλληνες σαν τον Πάγκαλο. Ιδού ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, που ψέγει αυστηρά τη σημερινή γερμανική ηγεσία, μιλώντας για «νταηλίδικο γερμανικό εθνικισμό». Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται εκτός από τη λογική και την καρδιά, «ιδιαίτερα η Ελλάδα», επισημαίνει ο κ. Σμιτ. Και σ’ αυτό το «ιδιαίτερα η Ελλάδα» ξεσπάει ένα ηχηρό χειροκρότημα από τους ακροατές, δείχνοντας ότι δεν είμαστε μόνοι στη δυσκολία μας. Προηγουμένως, ο κ. Χ. Σμιτ δήλωσε αυτό που γνωρίζει όλος ο κόσμος, ότι δηλαδή τα πλεονάσματα της Γερμανίας οφείλονται στα ελλείμματα των εταίρων της. Δεν είμαστε, συνεπώς, εμείς οι παράλογοι όταν μιλούμε για τον κεκαλυμμένο οικονομικό προστατευτισμό αλλά και το κρυφό νέο-ναζισμό των σημερινών γερμανών ηγετών. Γιατί αυτό που χαρακτήριζε τους ναζί ήταν ότι ανήγαγαν σε μοναδική παγκόσμια αξία τη δική τους εθνική κουλτούρα, το δικό τους τρόπο σκέψης και ζωής, μη αποδεχόμενοι τους τρόπους ζωής των άλλων λαών και την κατακτημένη διιστορική αξιοπρέπειά τους. Γι’ αυτό ο ναζισμός και ο φασισμός μπορεί να κατοικεί στο Βερολίνο και τη Φραγκφούρτη αλλά δεν είναι όλοι οι Γερμανοί νέο-ναζιστές. Το έδειξε ο Σμιτ και το ακροατήριό του. Όμως, η πλειοψηφία των Γερμανών επηρεασμένη από τα μέσα μαζικής αποχαύνωσης, όπως τα κίτρινα έντυπα με τις γνωστές φωτογραφίες, τείνουν προς το φασισμό και το μίσος κατά των άλλων. Γιατί «ο φασισμός προϋπήρχε του Χίτλερ και του Μουσολίνι και εξακολουθεί να υπάρχει, έκδηλα ή άδηλα, και μετά την ήττα τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παντού, στον κόσμο, όπου αρχίζουμε με την κατάπνιξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαιώματός του στην ισότητα, ολισθαίνουμε ταχύτατα στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης...»(Πρίμο Λεβί). Σήμερα, οι γερμανικές ελίτ θέλουν την Ελλάδα σαν το Μπούχενβαλντ, εκεί όπου οι άνθρωποι δεν πέθαιναν σε θαλάμους αερίων αλλά στα καταναγκαστικά έργα. Αυτόν τον φασισμό δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει ο «ηρωισμός της λογικής», τον οποίο επικαλούνταν για την αντίστοιχη κρίση του 1935 ο γερμανός φιλόσοφος Ε. Χούσερλ, αλλά η καρδιά. Χωρίς «καρδιά» αυτός ο κόσμος και συγκεκριμένα η ΕΕ θα χαθεί. Γιατί η μεγαλύτερη διαφθορά, που έχει επισυμβεί στις δυτικές κοινωνίες, είναι ο πληθωρισμός από υπερβολικό εαυτό, από υπερδιόγκωση του Εγώ, από υπερσυσσώρευση πλούτου και από μία άγρια ναρκισσιστική ατομικότητα, που καταλήγει στον αυτισμό και στον αντίστοιχο υπερ-εθνικισμό.
Γι’ αυτό η απάντηση σ’ αυτή την επίθεση του νεοναζισμού με ανάλογο εθνικισμό θα ήταν σαν να παίζουμε στο γήπεδο του αντιπάλου. Αντίθετα, εμείς οι Έλληνες –δεν συμπεριλαμβάνονται οι κουίσλιγκς και οι λοιποί αλαζόνες και κομπορρήμονες κυνικοί- οφείλουμε να απαντήσουμε με μία νέα συλλογικότητα, μ’ ένα νέο πατριωτισμό συνδυασμένο με έναν νέο ουμανισμό και μια νέα αγωνιστική αλληλεγγύη.
Η αλληλεγγύη οφείλει να είναι αγωνιστική και πολιτική και να μην είναι εκείνη η ατομική συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου που ταπεινώνει τον λήπτη και διαφθείρει τον δωρητή. Εν άλλοις λόγοις, ο δημοκρατικός τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται πιο αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου. Αντίθετα, η σύγχρονη ευαισθησία θα παραμένει στείρα χωρίς ένα πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.

Πόλεμος ελεφάντων

Όταν στο βάλτο παλεύουν οι ελέφαντες, αλίμονο για τα βατράχια. Όταν σε ολόκληρο τον κόσμο λαμβάνει χώρα μία οικονομική κρίση που δεν έχει μόνο σχέση με τη συσσώρευση κεφαλαίου αλλά και με τις γεωοικονομικές και γεωπολιτικές ανακατατάξεις ισχύος των ηγεμονικών δυνάμεων, τότε αλίμονο στις μικρές χώρες, όπως η Ελλάδα. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο οικονομικός πόλεμος έχει ως αντιπάλους τη Δύση και την αναδυόμενη μεγα-δύναμη, την Κίνα. Οι Ηνωμένες πολιτείες, οι οποίες εξαρτώνται ήδη από τους κινέζους(κατέχουν αμερικανικά ομόλογα πολλών τρις δολαρίων), επιχειρούν να μεταθέσουν το δικό τους πρόβλημα προς την περιφέρεια της Δύσης, δηλαδή στην Ευρώπη. Η Ευρώπη δέχεται συνεχείς «βομβαρδισμούς» από τις περίφημες «αγορές» που ελαύνουν από τις ΗΠΑ και αποκομίζουν τεράστια ποσά στοιχηματίζοντας στη διάλυση της ευρωζώνης. Αλλά και η περιφέρεια έχει τη δική της περιφέρεια. Έτσι, η «γερμανική Ευρώπη» μεταθέτει το πρόβλημα στον ευρωπαϊκό νότο. Κατ’ αυτό τον τρόπο έχουμε ό,τι και στο Χρηματιστήριο, δηλαδή «κερδίζουν όλοι και ο τελευταίος πηγαίνει στο διάβολο», όπως έλεγε ο Γκαλμπραίηθ. Σε ό,τι αφορά στην Ευρώπη, η Γερμανία παρά τις δηλώσεις της καγκελαρίου Α. Μέρκελ ότι δεν επιθυμεί τη γερμανική κυριαρχία στην γηραιά ήπειρο, αυτή ήδη έχει επισυμβεί καθώς τον τελευταίο λόγο για όλα (ευρωομόλογα, νέα δάνεια, ρόλος της ΕΚΤ, δημοσιονομική πειθαρχία, 6η δόση για την Ελλάδα) τον έχει το Βερολίνο. Οι Γερμανοί θεωρούν ότι πληρώνουν την αδυναμία των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όμως είναι γνωστό ότι η χώρα τους οφείλει την οικονομική σφριγηλότητά της στο πανάκριβο ευρώ και στις εξαγωγές(κατά 60%) στην ευρωζώνη, ενώ η ίδια ακολουθεί συνταγές κεκαλυμμένου προστατευτισμού. Ακόμα και η αναφορά της Μέρκελ στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη σύμφωνα με δύο γερμανούς πολιτικούς όπως ο Αντενάουερ και ο Κολ, καταδεικνύει ότι υπάρχει ένας γερμανικός τρόπος θέασης της Ευρώπης, δηλαδή μία ιδεολογική προσέγγιση. Συνεπώς, η επικράτηση μιας αμιγώς γερμανικής πολιτικής κουλτούρας σε ολόκληρη την ΕΕ φανερώνει την περιφρόνηση των άλλων και επεκτατική προσέγγιση αλλά και διάθεση κατοχής. Δεν είναι τυχαίο ότι ορίστηκε ο Γερμανός υφυπουργός Εργασίας υπεύθυνος για την… αποικία, που λέγεται Ελλάδα!
Όπως είδαμε όμως το μεγάλο γεωπολιτικό παίγνιο δεν παίζεται στην Ευρώπη αλλά μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Σύμφωνα με τους A. Brunet kai J-P. Guichard, συγγραφείς του βιβλίου «Η ηγεμονική προοπτική της Κίνας», η τελευταία μπορεί να υφίσταται διάφορα προβλήματα, όπως πληθωρισμό, φούσκα των ακινήτων, ύφεση, αλλά αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τα αντίστοιχα της Δύσης. Η Κίνα μπορεί να αντέξει την υποχώρηση των εξαγωγών της στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ καθώς το δημόσιο χρέος της είναι ελάχιστο και τα αποθεματικά της σε χρυσό τεράστια. Αναμένεται δε οι παραγωγοί πρώτων υλών(πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.ά.) να προτιμήσουν το σταθερό γουάν από το δολάριο και το ευρώ. Αυτό θα καταστήσει πανάκριβες τις πρώτες ύλες για τη Δύση και την Κίνα να επικρατεί πλήρως. Γι’ αυτό η Δύση ρίχνει στην πλάστιγγα την στρατιωτική της υπεροπλία. Ήδη στον περσικό κόλπο έφθασαν αμερικανικές διατρητικές βόμβες ώστε να διαλύσουν τα ιρανικά εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Θυμίζουμε τη δήλωση του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Λ. Πανέτα, ότι «πρέπει(σ.σ. οι ΗΠΑ) να εξασφαλίζουμε ότι πάντα θα έχουμε επαρκή ισχύ στον Ειρηνικό, για να θυμούνται πάντα(σ.σ. οι κινέζοι) ότι δεν υπάρχει περίπτωση να φύγουμε». Άραγε ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος; Μπορεί να μην έχουμε παγκόσμιο πόλεμο, αλλά πολλούς πολέμους θα έχουμε.

Λεκτική βία

Αυτός που εκτοξεύει ύβρεις που ζέχνουν εναντίον των «αγανακτισμένων» της πλατείας Συντάγματος, αυτός που μετέρχεται τη βία του λόγου και την περιφρόνηση κατά ανθρώπων που υφίστανται τα πάνδεινα ένεκα της κρίσης, την ίδια στιγμή παραπονιέται στο όνομα της κατάλυσης της δημοκρατίας ότι οι υβριζόμενοι τον λοιδορούν! Μόνο που η δημοκρατία δεν είναι ένα καθεστώς «αλα καρτ», αλλά μία συνθήκη σεβασμού και ανοχής στη διαφορετικότητα του άλλου. Αντιθέτως, ο λαϊκισμός είναι όταν ο λόγος περιορίζεται σε κλισέ που δεν αφήνουν περιθώριο στο διάλογο, στο λόγο του άλλου και πολύ περισσότερο στον άλλο λόγο. Ο λαϊκισμός αυτός υπό ορισμένες συνθήκες καταλήγει να ταυτίζεται με την απόλυτη βία του φασισμού. Και είναι φασισμός όταν τα σπασμένα της κρίσης τα πληρώνουν μόνο οι ίδιοι πάντα ως μη όφειλαν, δηλαδή οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Είναι βάρβαρο να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς στέγη και τροφή, αλλά είναι φασισμός όταν κάποιοι αποφασίζουν να ξηλώσουν τα παγκάκια για να μην γίνονται «κρεβάτια» των αστέγων και προσβάλλουν το βλέμμα των «καθωσπρέπει» περιπατητών. Είναι δε φασιστική τρέλα όταν τιμωρούν τους χωρίς στέγη με… πρόστιμο και φυλάκιση, όπως συμβαίνει στη Βουδαπέστη! Τελικά, είναι φασισμός ο χωρισμός στα δυο της γης, του ουρανού και των ανθρώπων. Γιατί στα δύο είναι διαιρεμένος ο κόσμος, από τη μια ο κόσμος του χρήματος και από την άλλη ο κόσμος της απελπισίας. Γι’ αυτόν το χωρισμό έγραφε η «ανατολικογερμανίδα» Κρίστα Βολφ που «έφυγε» χθες οριστικά από αυτόν τον… διεφθαρμένο κόσμο, έχοντας ως κέντρο της διαφθοράς του σύμφωνα με την έκθεση της «Διεθνούς Διαφάνειας» την Ελλάδα και την Ιταλία! Εμείς, λοιπόν, ευθυνόμαστε για την παγκόσμια κρίση χρέους! Αυτή η αξιολόγηση, όμως, από την περίφημη Οργάνωση αποκρύπτει τους πραγματικούς υπαίτιους της κρίσης, που είναι το κυνήγι του κέρδους και η αλόγιστη συσσώρευση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Παραδόξως, μάλιστα, οι άνθρωποι που εμπιστεύονται σήμερα οι αγορές είναι οι ίδιοι που εισήγαγαν στην Ελλάδα και προώθησαν πριν μία 15ετία την «κοινωνία του ρίσκου», νομιμοποιώντας τη διαφθορά. Την ιδεολογία, δηλαδή, σύμφωνα με την οποία ο διεφθαρμένος πολιτικός, ο παρανομών επιχειρηματίας(ακόμα και οι νονοί της μαφίας) καθώς και ο βαγαπόντης πολίτης δεν είναι παρά κάποιοι που αναλαμβάνουν τους «κινδύνους» των ενεργειών τους. Αυτή η αντίληψη εξάλειψε τα ιδεολογικά όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, μεταξύ ηθικότητας και ανηθικότητας. Όλα επιτράπηκαν καθώς βυθίστηκαν στον απόλυτο σχετικισμό. Κι όσοι έκρουαν από τότε τον κώδωνα του κινδύνου είχαν χαρακτηριστεί γραφικοί ηθικολόγοι και ότι βρίσκονται στα όρια της φασιστικής ιδεολογίας. Τώρα, παρότι οι πρώτοι επιβεβαιώθηκαν κατηγορούνται πάλι από εκείνους που είναι πάντα στον αφρό, ως «ηλίθιοι»! Οι τελευταίοι, φαίνεται ότι αυτή τη φορά δεν έχουν αξιολογήσει σωστά, μη λαμβάνοντας υπόψη, ή υποτιμώντας, την οργή της κοινωνίας.

Plus πλουτς

Η Ευρώπη βυθίζεται στην άβυσσο(Der Spiegel). Ολόκληρος ο κόσμος ολισθαίνει προς το χάος. Κι αυτό γιατί ξεχάσαμε τα όρια, ξεμάθαμε το μέτρο, λησμονήσαμε ότι η γιορτή είναι η θυσία του περίσσιου, που έσωζε από τη βία της συσσώρευσης. Γινήκαμε της υπερβολής και της ύβρεως. Γι’ αυτό ο κόσμος πλέον δεν αντέχεται. Η αγάπη δεν υπάρχει για να νοηματοδοτεί τη ζωή. Κι οι άνθρωποι σκάνε σαν μαύρες τρύπες από υπερβολική συσσώρευση αξόδευτης ενέργειας ή από την πλήρη έλλειψή της. Ο εκδότης της Il Manifesto, Λούτσιο Μάγκρι έθεσε τέλος στη ζωή του. Είχε προηγηθεί ο Σπιντ, ο διάσημος ποδοσφαιριστής και προπονητής της εθνικής Ουαλίας. Αυτοί είναι οι επώνυμοι, οι ορατοί. Για τους χιλιάδες ανθρώπους που πεθαίνουν κάθε στιγμή, δεν μιλάει κανείς. Γιατί αυτούς δεν τους βλέπει κανείς. Αυτοί εκτοπίζονται από το κέντρο της ορατότητάς μας. Φροντίζει γι’ αυτό ο κ. Καμίνης.
Είπαν πως ο Μάγκρι «Ήθελε να αλλάξει τον κόσμο και ο κόσμος τα τελευταία χρόνια διέψευδε αφόρητα την ουτοπία του»(La Repubblica). Άλλοι είπαν πως το αίτιο της αυτοχειρίας του ήταν ο θάνατος της γυναίκας του, της Μάρας, του φίλτρου που εξομάλυνε τις οδύνες του. Οι δεύτεροι, μάλλον, έχουν δίκιο. Γιατί μπορεί σ’ αυτή τη ζωή να αντιστοιχούν χίλιες οδύνες σε μία χαρά, αλλά μόνο όταν οι πρώτες μοιράζονται, υποφέρονται. Αλλιώς γίνονται αναβάσταχτες, αβίωτες. Όταν ξέρεις ότι σ’ αγαπούν, ότι μπορείς να δεις σε κάποιους -στους φίλους, στη σύντροφο, στα παιδιά σου- το πρόσωπό σου, τότε όλα αντέχονται και η ολίσθηση κάτω από το μαύρο ήλιο της θλίψης αποφεύγεται. Κάποτε, υπήρχαν κοινωνικοί θεσμοί εξομάλυνσης του ατομικού πόνου. Η συλλογικότητα και η κοινωνική αλληλεγγύη αλάφραιναν την οδύνη της απώλειας αγαπημένων, αλάφραιναν και τη δυστυχία του άνεργου. Ο φτωχός ποτέ δεν έχανε το πρόσωπο και την αξιοπρέπειά του. Ήταν φτωχός αλλά περήφανος. Η φτώχεια είχε τον ακριβό πολιτισμό της, ο οποίος τη δεκαετία του 1920 με τη μικρασιατική καταστροφή αλλά και το 1960 με την εσωτερική μετανάστευση έγινε ο κυρίαρχος πολιτισμός στον ελληνικό χώρο. Αυτός ο πολιτισμός τσακίστηκε όταν το 1981 εντάχτηκε στο κρατικό πελατολόγιο των επιχορηγήσεων και των αρπαχτών. Η φτώχεια από συνώνυμο της λεβεντιάς και της τιμιότητας έγινε συνώνυμο της ευήθειας και της αβελτηρίας. Φτωχός, στον καιρό του ΠΑΣΟΚ και κατά διαλείμματα της ΝΔ, έγινε πλέον ο ανίκανος, ο μη καπάτσος, ο ηλίθιος. Αυτόν τον κοινωνικό και πολιτισμικό εκφαυλισμό δημιούργησε το κυρίαρχο κομματικό σύστημα της μεταπολίτευσης. Αυτόν θέλουν τώρα να υπερβούν αυτοί που τον δημιούργησαν. Το ΠΑΣΟΚ Plus ανήγγειλε ήδη η υπουργός Παιδείας της Ελλάδας, Άννα Διαμαντοπούλου. Plus ή XXL είναι κάτι τις που μπορεί να χωράει τον Κουβέλη, τον Ψαριανό κ.ά. Αλλά οι εργαζόμενοι είναι εκτός. Και οι πολίτες πιο εκτός. Το ίδιο συμβαίνει και με τη ΝΔ, όπου θεωρείται ότι αρκεί ο βολονταρισμός για να αλλάξουν τα πράγματα. Όμως για να αλλάξει σήμερα η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα ιδεολογία, ένα νέο όραμα, ένα νέο κοινωνικό πολιτισμό που να εμπνέει και να κινητοποιεί τους πολίτες.

Τερατωδία

Τι είναι η αισθητική χωρίς ανθρωπιά; Τι είναι η ομορφιά χωρίς δικαιοσύνη; Μία τερατωδία. Τερατωδία είναι η επιχείρηση του Δήμου Αθηναίων να «καθαρίσει» την πλατεία Κλαυθμώνος από τους «ανθρώπους-σκουπίδια» που την κατοικούσαν. Νόμισαν πως έτσι θα απόδιωχναν από το βλέμμα του… χριστεπώνυμου πλήθους την εξαθλίωση. Θεώρησαν σαν τους πίθηκους που κλείνουν τα μάτια τους για να κρυφτούν ότι παράχωσαν έτσι και τα προβλήματα μιας πόλης που έχει καταστεί άπολις, καθώς έχουν εξαφανιστεί οι τόποι συνάντησης των κατοίκων και τα μέρη όπου έβρισκε απάγκιο η δυστυχία. Μόνο η υποκρισία και η απανθρωπιά από εκείνους που εκλέχτηκαν με μόνο λάβαρο την ευαισθησία, ξεχειλίζουν από παντού! Αλλά το ψέμα έχει κοντά πόδια και αποκαλύπτεται αργά ή γρήγορα, όπως εκείνο των βουλευτών που έχουν βγάλει τα χρήματά τους στην Ελβετία, μπλοκάροντας το άνοιγμα των καταθέσεων, όπως κατήγγειλε ομογενής βουλευτής. Είναι οι ίδιοι οι οποίοι ως εκπρόσωποι του λαού και ως «πατέρες του έθνους» εξαπολύουν μύδρους και μομφές εναντίον όσων φοροδιαφεύγουν και φοροαποφεύγουν, ενώ κρύβουν καλά τις δικές τους πομπές στα ελβετικά θησαυροφυλάκια και στις εξωχώριες εταιρίες. Είναι αυτοί που μαζί με τις πόλεις κατέστρεψαν την ψυχή και τον χαρακτήρα των ανθρώπων της χώρας, καθιστώντας τους από πολίτες πελάτες. Είναι οι ίδιοι που ανήγαγαν σε ύψιστες αξίες την απληστία, την ανοικτιρμοσύνη, την ατιμία, το ψέμα και τη χαμέρπεια. Είναι αυτοί που κατέστησαν τον πολιτισμό της αρπαχτής μέγιστο προσόν, αξιολογώντας τον άνθρωπο ως το μέγεθος της κλιμακούμενης δαπάνης του. Είναι όσοι έστειλαν στην εξορία της γραφικότητας και της τρέλας τους τελευταίους ανθρώπους της τιμιότητας, της πνευματικότητας, της έντιμης πολιτικής και του ήθους. Παραδόξως, αυτοί που σήμερα παριστάνουν τους κήνσορες δεν είναι παρά οι χθεσινοί «θεράποντες» της λαμογιάς, αυτοί που δολοφόνησαν έννοιες όπως κοινωνική δικαιοσύνη και αλληλεγγύη. Είναι αυτοί οι οποίοι ταυτίζοντας το Όλον με το ατομικό συμφέρον -στο όνομα της πιο χυδαίας ατομικότητας, της κοινωνίας της διακινδύνευσης και του εκσυγχρονισμού- ενταφίασαν και την πολιτική και τον πολίτη. Πρόκειται για τους αφανιστές της ελεύθερης βούλησης, γι’ αυτούς που επιβάλλουν με όλους τους μιντιακούς τρόπους την αντίληψη ότι ο κόσμος είναι μία παράσταση, μία προσομοίωση. Τώρα οι κλειδοκράτορες των θεσμών και των μεγάρων πολιτισμού σκούζουν, όπως χίλιοι κροκόδειλοι, για την κατάντια της ψυχής του Έλληνα. Οι ακαλαίσθητοι και οι κιτς εκπρόσωποι του «εκσυγχρονιστικού» νεοπλουτισμού, εκείνοι που πλάσαραν τη δανεική ζωή τώρα διατείνονται ότι «μαζί τα φάγαμε», ότι, εμείς με το μεροδούλι μεροφάι, ξοδέψαμε περισσότερα από ότι παραγάγαμε! Και τώρα που φθάσαμε στο χείλος του γκρεμού, οι εργαζόμενοι πάλι καλούμαστε να πέσουμε για να καλύψουμε το χάσμα, όπως οι χιλιάδες δούλοι του Τσάρου Πέτρου που κάποτε κάλυψαν με τα πτώματά τους τους βάλτους, για να χτιστεί η νέα πόλη, η Πετρούπολη της ματαιοδοξίας του μεγάλου. Υπάρχει, άραγε, ελπίδα σωτηρίας; Υπάρχει έλεγε κάποτε ο Τόμας Μπέρνχαρντ: «... να τους αφανίσουμε για να σωθούμε».

Η δήθεν αυτοκριτική

«Και εγώ ο ίδιος έκανα λάθη» δήλωσε στο Spiegel ο πρώην πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Ο δημοσιογράφος αδράχνει την ευκαιρία και ρωτά ασκαρδαμυκτί, «Ποια;». Ο ενικός μετατρέπεται αμέσως σε πληθυντικό και τα λάθη γίνονται συλλογικά «Ζήσαμε πάνω από τις δυνατότητές μας. Ως μέλος της ευρωζώνης ήταν εύκολο για την Ελλάδα να δανείζεται φτηνά. Και αυτά τα χρήματα τα επενδύσαμε λανθασμένα. Εκθρέψαμε έτσι ένα σύστημα, που δεν ήταν ανταγωνιστικό. Αλλά τα τελευταία δύο χρόνια πετύχαμε και πολλά…». «Και εγώ ο ίδιος έκανα λάθη». «Ποια;» Το ερώτημα μένει να αιωρείται αναπάντητο. Τελικά, ένας Παπανδρέου ακόμα κι όταν ομολογεί τα λάθη του, το κάνει για να τονίσει το αλάθητό του! «Σχεδόν όλα τα ισχυρά συνδικάτα είναι στα χέρια των κομματικών φίλων σας», επιμένει ο δημοσιογράφος. «Δεν υπάρχουν εδώ οι καλοί κι εκεί οι κακοί» απαντά ο πρώην πρωθυπουργός, απαντώντας σε ερώτηση που είχε, ενδεχομένως, στο μυαλό του. Ενώ από μακριά ακούγεται ο αντίλαλος της φωνής του Θ. Πάγκαλου να μέμφεται τον Χρ. Παπουτσή ότι είναι αδιανόητο «ο κάθε Φωτόπουλος να καταλαμβάνει τη ΔΕΗ και να χρειάζονται μέρες για να επέμβει η αστυνομία». Ακόμη και ο συνδικαλιστής Φωτόπουλος και άλλοι που έχουν προέλθει από την ίδια «μήτρα» με τον κύριο Πάγκαλο θεωρούνται πλέον «τραμπούκοι, αλήτες, κακοποιοί» ου μην και… τρομοκράτες. Κι αυτό γιατί κάποιοι τολμούν να λοιδορούν τον αντιπρόεδρο της προηγούμενης και της σημερινής κυβέρνησης. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, ο κ. Πάγκαλος να χαρακτηρίσει «αλήτη» και τον άνεργο που διαμαρτύρεται, ή ακόμα και τον Γερμανό φιλόσοφο Γ. Χάμπερμας που… τολμά να θεωρεί απαράδεκτη την «απώλεια της ελληνικής κυριαρχίας» και να δηλώνει πως είναι «θυμωμένος με τους πολιτικούς, με την ελίτ, με τα μέσα ενημέρωσης» καθώς και με τη δικτατορία των αγορών που επέβαλλαν τις κυβερνήσεις που ήθελαν στην Ελλάδα, στην Ιταλία και στο Βέλγιο!
Κάποιοι, όπως ο κ. Πάγκαλος, θεωρούν ότι τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι αλλιώς, ότι η επιβολή των αγορών είναι αναπόφευκτη και πως δεν ευθύνεται η συνταγή του Μνημονίου για την αποτυχία αλλά η μη αποτελεσματική εφαρμογή του. Στην ίδια λογική κινούνται κι αυτοί που διατείνονται ότι η επιστροφή στην εθνική αυτάρκεια(από-παγκοσμιοποίηση) είναι αδύνατη, καθώς παραπέμπει στην Αλβανία του Χόντζα. Ασφαλώς είναι δύσκολο από τη μαγιονέζα(παγκοσμιοποίηση) να επιστρέψεις στο λάδι(σύνορα), στα αυγά(εθνικό νόμισμα) και στη μουστάρδα(απόλυτη εθνική κυριαρχία) που χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή της, αλλά το θέμα είναι να υπάρξουν επιτέλους κανόνες. Προπάντων, πρέπει να υπάρξουν κανόνες προστασίας της εργασίας και των εργαζομένων. Αυτό συνιστά τη βασική πολιτική προτεραιότητα για τους παραπονούμενους και μη πολιτικούς, για τα κόμματα και τα συνδικάτα…

Ξεμοναχιασμένοι

Ο τρόμος του κραχ πλανάται παντού. Το κραχ, όμως, έχει ήδη συντελεστεί σε εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια που κατοικούνται από την ανεργία. Κάποιοι συνδικαλιστές οιμώζουν, όχι για την εξαθλίωση, που περιφέρεται από κάδο σε κάδο, αλλά για το παντεσπάνι τους. Κάποιοι άλλοι σηκώνουν παντιέρα για το συνάδελφο με τις πέντε δουλειές που έχασε τη μία. Γι’ αυτό προτείνω όσοι έχουν πάνω από μία δουλειά να δίνουν την παραπανίσια στον άνεργο συνάδελφό τους. Δοκιμάζω την πρόταση αυτή στα αυτιά των συναδέλφων μου στα διπλανά γραφεία, αλλά η αντίδρασή τους απογοητευτική. «Κι’ αν χάσω την άλλη μου δουλειά;» λέει ο ένας. Η αλληλεγγύη πάει περίπατο, το ίδιο και η ανθρωπιά. «Εξάλλου, και οι άνεργοι το ίδιο μ’ εμένα θα σκέφτονταν, δηλαδή την ατομική τους ασφάλεια», λέει ο δεύτερος. Για να αποδειχθεί αυτό που περιέγραφε θαυμάσια ως την κυρίαρχη ιδεολογία ο Λέων Τολστόι: «Οι κυβερνήτες και οι πλούσιοι, έλεγε, εξουσιάζουν τους εργάτες μόνο και μόνο επειδή και οι εργάτες επιθυμούν το ίδιο με αυτούς να εξουσιάζουν τον αδελφό τους εργάτη». Για τον λόγο αυτόν –επειδή ταυτίζονται μαζί τους απέναντι στη ζωή- οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να εξεγερθούν λυσιτελώς εναντίον των καταπιεστών τους, αφού μέσα τους υπάρχει η συναίσθηση ότι κι αυτοί θα έκαναν το ίδιο, ή το κάνουν κιόλας έστω σε μικρότερο βαθμό απέναντι στ’ αδέλφια τους. Αν οι εργαζόμενοι δεν ήταν το ίδιο καταπιεστές, αν ζούσαν αδελφικά, αν θυμούνταν και βοηθούσαν τους άλλους, κανείς δεν θα μπορούσε να τους σκλαβώσει(Τολστόι, Ελληνικά Γράμματα). Για να αλλάξει, συνεπώς, ο κόσμος, για να ανατραπεί το καθεστώς των τοκογλύφων του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου απαιτείται μία πολιτική συμμαχία όλων των δυνάμεων της πραγματικής οικονομίας αλλά κι ένας νέος πολιτισμός, μία αντικαταναλωτική κουλτούρα, που θα σέβεται τη φύση και την ανθρώπινη ύπαρξη, μία κουλτούρα αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, μία κουλτούρα αγάπης και μετριοπάθειας. Γιατί τελικά η τυραννία και οι τύραννοι, όπως έλεγε ο Etienne de la Boetie το 1549,«είναι μεγάλοι, επειδή εμείς είμαστε στα γόνατα»(Περί εθελοδουλείας). Τέλος, ας ξαναβρούμε την ταυτότητά μας ως Έλληνες άνθρωποι, όπως το έλεγε ένας ξένος, ο Χένρι Μίλερ: Να αγαπάς βαθιά σαν Έλληνας που είσαι. Αυτή την ταυτότητα κι αυτή την κουλτούρα μπορούμε να τις διεκδικήσουμε μ’ ένα τρόπο ειρηνικό, με τον τρόπο της ειρηνικής πολιτικής ανυπακοής που δημιουργεί ρωγμές στους θεσμούς της δικτατορίας των αγορών και χαράζει μία διαχωριστική γραμμή μεταξύ μιας πραγματικά χειραφετητικής πολιτικής και μίας πολιτικής του στάτους κβο και της βιοπολιτικής του φόβου, όπως συμβαίνει αυτό τον καιρό με την τρομοκρατία του κραχ. Διαφορετικά, ξεμοναχιασμένοι όπως είμαστε, θα γίνουμε εύκολη λεία και βορά στα δόντια των λύκων.

Η εικόνα και το βλέμμα

Να αλλάξουμε την εικόνα που έχουν οι άλλοι για μας, να αλλάξουμε την εικόνα της αναξιοπιστίας μας, λέει ο υπουργός στον Πρόεδρο. Εν προκειμένω, υπάρχει η αποδοχή της αλήθειας του βλέμματος των άλλων. Αν, όμως, δεν είναι λάθος η εικόνα αλλά το βλέμμα των άλλων, που μας τιμωρεί επειδή είμαστε διαφορετικοί; Κοντολογίς, είναι οι Έλληνες αναξιόπιστοι, ή μήπως είναι λάθος η αντίληψη των Γερμανών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης; Μόλις τώρα οι Ευρωπαίοι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται πως ο δρόμος της λιτότητας είναι λάθος, ότι υπάρχει και η κεϋνσιανή οδός της ανάπτυξης με δημόσιες επενδύσεις, όπως συμβαίνει στη Δανία εσχάτως. Όλο και περισσότεροι πλέον φοβούνται τη «γερμανική Ευρώπη». Γιατί, λοιπόν, να αλλάξουμε εμείς «πρόσωπο»(πέραν των γνωστών παθογενειών) όταν όλοι πια, ακόμη και ο Economist, καταλογίζουν βαρύτατες ευθύνες στην καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ για την επιδείνωση της κρίσης; Συνεπώς, δεν πρέπει να αλλάξουμε εμείς εικόνα, αλλά, ενδεχομένως, οι άλλοι το βλέμμα τους. Για να συμβεί αυτό χρειάζεται μία γιγαντιαία μάχη αντι-μορφής, στην οποία θα κάνουμε γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο ότι δεν ευθύνεται η μικρή Ελλάδα για ό,τι συμβαίνει στην Ευρώπη και στον κόσμο, αλλά η κερδοσκοπική απληστία των χρηματοπιστωτικών οργανισμών και κάποιων κρατών.
Η μη αποδοχή της μάσκας, η αποτίναξη του στίγματος του αναξιόπιστου τεμπέλη και των άλλων στερεότυπων συνιστά κυριολεκτικά ένα είδος απελευθέρωσης από τις αλυσίδες του εξωτερικού κόσμου, από το βλέμμα των άλλων, που μας τιμωρεί οικονομικά, ανεβάζοντας τα spreds! Με άλλα λόγια, το θέμα δεν είναι να αλλάξουμε μόνο εικόνα ή το βλέμμα των άλλων, αλλά να αλλάξουμε τον κόσμο. Γιατί ο σημερινός κόσμος επιβάλλει εικόνες-μορφές δίκην σιδηρών προσωπείων μόνο και μόνο επειδή έτσι καταφέρνει να υποδουλώνει καλύτερα και να κερδίζει περισσότερα. Βέβαια, κάθε εποχή έχει το βλέμμα της, την αισθητική της, με την έννοια της ελληνικής Αίσθησης, δηλαδή μια συλλογική αισθαντικότητα που προσδιορίζεται από μια κλίμακα συγκινησιακών ολοκληρώσεων και μία συγκεκριμένη ιστορικά κλίμακα αξιών, αλλά σήμερα η μόνη κλίμακα αξιών που διαμορφώνει το βλέμμα είναι αυτή του χρηματιστηρίου και των επιτοκίων. Μπορεί να μεταβληθούν τα πράγματα και να αλλάξει ο συσχετισμός δυνάμεων; Ναι, αν οι «κάτω», αν το 99% των ανθρώπων πάψει να χειραγωγείται από τα μίντια και αρχίσει να σκέφτεται ξανά. Γιατί σκέφτομαι σημαίνει ξαναμαθαίνω να βλέπω, να παρατηρώ, να κατευθύνω τη συνείδησή μου, να αντιλαμβάνομαι πως κάθε οπτική γωνία είναι κι ένας άλλος κόσμος. Ότι η εικόνα αντανακλά, καθρεφτίζει και δεν μας επιβάλλει μια συγκεκριμένη εικόνα για τη ζωή και τον εαυτό μας, ούτε μας εμπεριέχει σε μια κατάσταση προσομοίωσης, δηλαδή ψευδαίσθησης και τεχνικής, όπου ο ορθολογισμός καθίσταται μία χαμερπής και κοινότοπη χρησιμοθηρική εξυπνάδα, ένας χυδαίος ωφελιμισμός. Γι’ αυτό προσοχή στην αλλαγή της εικόνας. Γιατί εν προκειμένω φταίει και το βλέμμα…

Μετα-ελευθερία, ο ευφημισμός της υποδούλωσης

Σ’ έναν κόσμο που βρίσκεται πέραν της πολιτικής και πέραν της δημοκρατίας, η ελευθερία και τα συλλογικά εν γένει δικαιώματα, όπως η εθνική και η λαϊκή κυριαρχία, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Η πτώση των κυβερνήσεων Μπερλουσκόνι και Παπανδρέου και η αντικατάστασή τους από δύο τεχνοκράτες, που επέβαλλε το διευθυντήριο της τρόικα, θέτει το ερώτημα της ανεξαρτησίας τόσο της Ελλάδας όσο και της Ιταλίας. Ομοίως, τίθεται το ερώτημα του κατά πόσο μία χώρα όπως η Ελλάδα είναι ελεύθερη όταν επιβάλλεται στους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων η ενυπόγραφη δέσμευσή τους ότι δεν θα ακολουθήσουν άλλη πολιτική πέραν αυτής που επιβάλλουν τα υπερεθνικά κέντρα; Ποια δημοκρατική νομιμοποίηση, αλήθεια, έχουν οι Βρυξέλλες, το Eurogroup και το ΔΝΤ ώστε να επιβάλλουν σε μία χώρα τους ίδιους τους πρωθυπουργούς τους αλλά και οικονομικές πολιτικές, ασκώντας ωμούς εκβιασμούς; Κάποιοι θεωρούν ότι βρισκόμαστε στον αστερισμό της μεταπολιτικής και της μεταδημοκρατίας, δηλαδή σ’ έναν κόσμο της μετα-εθνικής κυριαρχίας όπου η κοινωνική πράξη και η πολιτική υπερκαλύπτονται από την ίδια την οικονομία στη νεοφιλελεύθερη εκδοχή της. Ότι ο κόσμος κυβερνάται επί τη βάση τεχνικών(επικοινωνιακοί μηχανισμοί και έλεγχος των μίντια, ευφημισμοί των βάρβαρων πολιτικών λιτότητας κ.ά.), με την απαξίωση και την περιθωριοποίηση της πολιτικής και των πολιτικών από τους ειδικούς και τους τεχνοκράτες. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ελλάδα και στην Ιταλία επιβλήθηκαν δύο ειδικοί που όντας στους μεγα-τραπεζικούς οργανισμούς εφάρμοσαν εκείνες τις νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές που οδήγησαν στη σημερινή κρίση. Η επιβολή, όμως, των τεχνοκρατών και της τεχνικής αντίληψης της οικονομίας καταστρέφει τη δημοκρατική ουσία τόσο της εθνικής όσο και της λαϊκής κυριαρχίας, διευρύνοντας το χάσμα μετά κυβερνώντων και κοινωνίας. Έτσι, κάποιοι πολιτικοί, παρασυρόμενοι από το επείγον της έκτης δόσης, δεν αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο από τους εκβιασμούς για την «υπογραφή», δεν καταλαβαίνουν ότι το διακύβευμα είναι πολύ μεγαλύτερο από τα 8 δις ευρώ και την χρεοκοπία, καθώς αποδέχονται την επιβολή των τεχνοκρατών της οικονομίας επί της πολιτικής. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η οικονομία αποδεσμεύεται από κάθε πολιτικό περιορισμό και οι περίφημες «αγορές» αναγορεύονται σε ουσία της δημοκρατίας και της εθνικής κυριαρχίας! Μάλιστα, κάθε προσπάθεια επανεύρεσης της ολοκληρωμένης εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας μοιάζει πλέον μάταιη. Γιατί βρισκόμαστε, όπως ισχυρίζονται κάποιοι, στον κόσμο της μεταπολιτικής, της μεταδημοκρατίας και της μετα-εθνικής κυριαρχίας, καθώς ζούμε σ’ έναν κόσμο αλληλεξάρτησης των οικονομιών και εκχώρησης μέρους της εθνικής κυριαρχίας. Από αυτό το σημείο όμως μέχρι τον ολοκληρωτισμό, την πλήρη εθνική υποδούλωση και την ατομική ανελευθερία η απόσταση είναι μεγάλη. Άρα, χρειάζεται να επανεφεύρουμε την πολιτική, τη δημοκρατία και την εθνική κυριαρχία, ρυθμίζοντας με τέτοιο τρόπο την αλληλεξάρτηση ώστε να σέβεται το δικαίωμα της κάθε χώρας και της κάθε μίας ανθρώπινης ύπαρξης να συμμετέχει σ’ έναν ελεύθερο και δημοκρατικό κόσμο. Σ’ αυτή την κατεύθυνση απαιτείται η δημιουργία ενός παγκόσμιου συσχετισμού δυνάμεων που θα βαρύνει τη ζυγαριά υπέρ τη πλειονότητας των ανθρώπων και όχι υπέρ του 1%.

Νεο-δουλοπάροικοι

Έρημοι δρόμοι, καταστήματα άδεια, σαν στόματα που χάσκουν από έκπληξη, εικόνες κενές, όπως στις μεγάλες καταστροφές. Η Ελλάδα αδειάζει, συρρικνώνεται από αναδουλειά, από ανέχεια και δυστυχία. Τρεις χιλιάδες βιοτεχνίες έκλεισαν στη Θεσσαλονίκη. Δεκάδες χιλιάδες στην Αττική. Τι θα γίνουν οι εργαζόμενοι και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες; Η οργή μοιάζει ακόμα βουβή. Όλα παραπέμπουν σ’ εκείνη την ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ νύχτας και μέρας, όταν οι ήχοι της νύχτας έχουν αποσυρθεί και εκείνοι της μέρας δεν έχουν εμφανισθεί ακόμα. Οι «πάνω», αυτιστικοί κι ανάλγητοι, εξακολουθούν να παίζουν μικροπολιτικά παιγνίδια ζατρικίου. Ο κόσμος πυρπολείται κι αυτοί νοιάζονται αν θα στριμώξουν τον αντίπαλό τους με μία υπογραφή. Κι αυτό μέχρι να τους πνίξουν οι νέο-δουλοπάροικοι, οι εργαζόμενοι-ζόμπι, όπως είναι οι σημερινοί άνεργοι στον καιρό των νέων τεχνολογιών. Το έλεγε με προφητικό τρόπο ο μακαρίτης Μιχάλης Δερτούζος όταν πρότεινε ένα νέο παγκόσμιο καταμερισμό εργασίας σ’ έναν κόσμο όπου το χάσμα πλούσιων και φτωχών θα έχει διευρυνθεί! Ο Έλληνας που ήθελε να αναζωογονήσει την επανάσταση της πληροφορικής(πρόγραμμα oxyzen) μιλούσε για «την ανταλλαγή χρόνου» μεταξύ εκείνων που έχουν κι εκείνων που δεν έχουν χρόνο! Αυτή η επικοινωνία των δύο κόσμων δεν έχει επιτευχθεί ακόμα, ούτε γνωρίζουμε αν θα συμβεί ποτέ, όμως η Ελληνίδα μάνα με τα 16 παιδιά κατάφερε να επικοινωνήσει διαδικτυακά με τον Ευάγγελο Βενιζέλο και να κερδίσει δωρεάν το ηλεκτρικό ρεύμα του σπιτιού της! Πάντως, οι νεόπτωχοι, ή οι νέο-δουλοπάροικοι με λαπ-τοπ και ίντερνετ δεν διαφέρουν σε πολλά από τους άνεργους και τους δυσανεκτούντες των προηγούμενων εποχών. Ενδεχομένως η μόνη διαφορά να είναι ότι τώρα μπορούν να διαμαρτύρονται και ηλεκτρονικώς εναντίον των πολιτικών. Συνεπώς, στον καιρό της κυριαρχίας του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και της «νέας οικονομίας των πληροφοριών» οι αλλαγές δεν θα είναι ποιοτικές αλλά ποσοτικές. Όσο κι αν οι κατασκοπευτικοί δορυφόροι «βλέπουν» τα πάντα, θα χρειάζονται πάντα οι παραδοσιακοί κατάσκοποι, όπως οι δώδεκα της CIA που συνελήφθησαν στο Ιράν και τον Λίβανο. Γιατί ο περίφημος νέος κόσμος της εικονικής πραγματικότητας δεν είναι τόσο η πλεύση στον κυβερνοχώρο όσο η μεγέθυνση, η ενίσχυση δηλαδή του οπτικού πάχους των εμφανίσεων του πραγματικού κόσμου. Ο Μεγάλος οπτικός υπέρ-ορίζοντας είναι ο τόπος κάθε εικονοποίησης (στρατηγικής, οικονομικής, πολιτικής) και είναι αυτός που καθιστά δυνατή την ανάπτυξη ενός ολισμού που θα ανανεώσει τους ολοκληρωτισμούς του παρελθόντος.
Ό,τι ζούμε σήμερα παραπέμπει στο σκληρό πυρήνα της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας που συνεισέφερε τα μέγιστα στη διαμόρφωση του φαντασιακού της μετανεωτερικότητας. Ο Ασίμοφ από το 1957 είχε μιλήσει για τους «τρεις νόμους της ρομποτικής» από τους οποίους θα διέπονται οι σχέσεις επικοινωνίας ανθρώπων και ρομπότ, και τις δύο πιθανές εκδοχές της εξέλιξης της κοινωνίας μας: Η πρώτη θα είναι αυτή του πλανήτη «Solaria» όπου θα υπάρχουν πολύ λίγοι άνθρωποι – μία «αριστοκρατία της πληροφορικής» κατά Δερτούζο ή οι «διασυνδεδεμένοι» κατά Ρίφκιν-, που θα ζουν μόνοι, καθώς η φυσική επαφή θα είναι ταμπού και θα περιβάλλονται από μία πανσπερμία ρομπότ τα οποία θα τους βοηθούν στις καθημερινές εργασίες και θα τους κάνουν παρέα στις ώρες της ψυχαγωγίας τους. Η δεύτερη θα είναι αυτή του πλανήτη Γη στην οποία οι άνθρωποι -οι «ασύνδετοι»- θα βρίσκονται συγκεντρωμένοι σε τεράστιες πόλεις. Οι νέο-δουλοπάροικοι θα είναι η τρίτη τάξη, κάτι μεταξύ ανθρώπων και ρομπότ!

Αέναη επιστροφή

Η κρίση χτύπησε τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Σήμερα τη Γαλλία, ενώ αύριο έχει σειρά η ίδια η Γερμανία. Παρόλα αυτά οι Γερμανοί εξακολουθούν να αρνούνται λύσεις που θεωρούν ότι τους ζημιώνουν, εμμένοντας στη συνταγή της άγριας λιτότητας, της ανεργίας και της εξαθλίωσης των εργαζομένων. Κι αυτό ενώ ήδη ακούγονται φωνές που παραδέχονται ότι το φάρμακο της ίασης σκοτώνει τον ασθενή, και ότι επιτέλους χρειάζεται άμεση οικονομική ανάπτυξη. Αλλά γιατί οι πολιτικές ηγεσίες και οι τεχνοκράτες εμμένουν στην ίδια οικονομική συνταγή, αυτή που εφαρμόστηκε στη Λατινική Αμερική και στην Ασία και αποκλήθηκε «κονσένσους της Ουάσινγκτον»(παρακλάδι της σχολής του Σικάγου); Γιατί υπηρετούν τα ίδια οικονομικά συμφέροντα, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα που συσσωρεύει χρήμα μέσα από το χρήμα(τοκογλυφικά δάνεια, ασφάλιστρα κινδύνου, τοξικά ομόλογα κ.ά.). Η κρίση δηλαδή αποφέρει τα πιο μεγάλα κέρδη, δημιουργώντας μια απίστευτη συσσώρευση σε ελάχιστα χέρια. Αλλά που θα καταλήξει η Ευρώπη και ο κόσμος κατ’ αυτό τον τρόπο; Αυτή η συνταγή εκτός από συσσώρευση χρήματος δημιουργεί και τεράστια συσσώρευση ανθρώπινης οργής. Γιατί, όπως έλεγε ο Κερτ Βόννεγκατ, «άνθρωποι χωρίς συνείδηση, χωρίς αίσθηση του ελέους ή της ντροπής, έχουν μαζέψει όλα τα χρήματα στα θησαυροφυλάκια του κράτους και των πολυεθνικών και τα οικειοποιούνται». Αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι παρά νεοφιλελεύθεροι πραγματιστές, που όντως δεν έχουν ούτε ιερό ούτε όσιο και κατοικούν στη Γουόλ Στριτ, στο Σίτι του Λονδίνου, στη Φραγκφούρτη και στις Βρυξέλλες. Γιατί η λιτότητα, τελικά, μπορεί να είναι βίαιη και να εξανεμίζει τα πραγματοποιούμενα έσοδα λόγω της άγριας ύφεσης που προκαλεί, αλλά ο παραλογισμός της αφορά μόνο τους «κάτω», ενώ είναι αποδοτική για τους «πάνω» σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε εθνικό, όμως, επίπεδο –κυρίως για τις περιφερειακές χώρες, όπως η Ελλάδα- είναι ανορθολογική. Γιατί ακόμα και η εθνική μας ανεξαρτησία πάει περίπατο. Αλλά πως πρέπει να αντιδράσουμε; «Το μυστικό στην πολιτική διαμάχη είναι να ξέρεις ποιες είναι οι δυνάμεις σου» λέει ο Αργεντινός οικονομολόγος Κλαούντιο Κατς σαν απόσταγμα της εμπειρίας του από την ανάλογη κατάσταση στη χώρα του. Η Αργεντινή είδε άσπρη μέρα, λέει ο Κατς, «μόνον όταν σταμάτησε να κάνει ό,τι τις ζητούσαν οι πιστωτές».
Οι ειδικοί στην ιστορία της οικονομίας σημειώνουν ότι η κρίση του 1930 παρουσιάστηκε σε τρεις φάσεις: τη φάση κατά την οποία οι κερδοσκόποι χρηματοδότησαν(φούσκωσαν) την κερδοσκοπική φούσκα, τραβώντας στο γκρεμό επενδυτές αλλά και τις μικρότερες τράπεζες. Η δεύτερη φάση αφορούσε στην κρίση της πραγματικής οικονομίας καθώς η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε δραματικά. Στην τρίτη φάση και μετά από μία απότομη άνοδο της βιομηχανικής παραγωγής, είχαμε μία βίαιη πτώση που ξεκινάει αντίστροφα, πρώτα από τη Βρετανία, ύστερα τη Γαλλία και μετά πηγαίνει στις ΗΠΑ(1937). Η κρίση του 1937 αποδίδεται στην πολιτική της άγριας λιτότητας που οδήγησε στη μεγάλη μείωση της ζήτησης. Σήμερα, βρισκόμαστε σ’ αυτό ακριβώς το στάδιο…

Η δικτατορία των αγορών

Που είναι οι αγανακτισμένοι της πλατείας Συντάγματος; Που είναι οι αγανακτισμένοι της Pouerta del Sol στη Μαδρίτη και τι ψήφισαν χθες; Αυτούς αναζητούν τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, εκκινώντας από την κοινή διαπίστωση πως εκτός από την οικονομική κρίση, έχουμε και κρίση της δημοκρατίας καθώς τα συστήματα πολιτικής αντιπροσώπευσης αμφισβητούνται καθολικά. Οι εκλογές στην Ισπανία δείχνουν ότι η δημοκρατία είναι ζωντανή, διατείνεται ο αρθρογράφος της Le Monde, αφού η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός δεν ορίζονται από τις αγορές ή τον γαλλογερμανικό άξονα και τις Βρυξέλλες αλλά από το λαό! Ποιοι λαοί, όμως, εξέλεξαν τους κυρίους Μόντι και Παπαδήμο; Αυτή η ερώτηση όχι μόνο δεν απαντάται, αλλά μέσω των μιντιακών ηχείων διαμορφώνεται και η άποψη ότι οι κυβερνήσεις αυτές μπορούν να κυβερνούν επί μακρύ χρονικό διάστημα χωρίς τη λαϊκή νομιμοποίηση.
Τελικά, που είναι ο αγανακτισμένοι μέσα στο πλήθος των χθεσινών Ισπανών ψηφοφόρων; Μάλλον έχουν μεταναστεύσει, καθώς ένας στους δύο είναι άνεργος, υποστηρίζει η γαλλική εφημερίδα, που προαναφέραμε. Κι όμως οι αγανακτισμένοι είναι εκεί, για να καταγγείλουν τις περικοπές στην Υγεία και την Παιδεία, καθώς ολόκληρη η Ισπανία συγκλονίστηκε το Σεπτέμβρη από την περιπέτεια της Μαρίας, μιας γυναίκας που έχασε τη ζωή της μεταφερόμενη από νοσοκομείο σε νοσοκομείο και δεν εγχειρίστηκε λόγω των περικοπών. Η αιτιολογία των περικοπών είναι ότι «Η Ισπανία έζησε πάνω από τις δυνάμεις της». Το ίδιο λένε και για την Ελλάδα. Αλλά ποιος θέτει το μέτρο για το πώς θα ζήσει κανείς; Σε βάρος ποιου ζήσαμε; Μήπως οι τράπεζες δεν μας τσάκιζαν στα τηλέφωνα από το πρωί ως το βράδυ, δίνοντάς μας κάρτες και καταναλωτικά δάνεια; Ποιος στήριξε τον πολιτισμό και την ιδεολογία της καταναλωτικής κοινωνίας και της δανεικής ζωής; Ασφαλώς όχι οι «κάτω». Όχι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι, αλλά εκείνοι που κέρδιζαν απ’ αυτό, οι τράπεζες, εγχώριες και οι παγκόσμιου βεληνεκούς. Αλλά το σύστημα που εξέθρεψε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα «έσκασε» σαν φούσκα. Και πάλι, όμως, τα σπασμένα καλούνται να τα πληρώσουν οι συνήθεις ύποπτοι, με λιτότητα, ύφεση, μειώσεις μισθών και συντάξεων, με άγρια ανεργία.
Γι’ αυτό οι «αγανακτισμένοι» απείχαν από τις χθεσινές εκλογές στην Ισπανία, γιατί θεωρούν ότι το πρόβλημα είναι το χρηματοπιστωτικό σύστημα, οι τράπεζες και οι περίφημες «αγορές» καθώς και η πολιτική τάξη που είναι συντεταγμένη μ’ αυτές. Ζούμε τη δικτατορία των αγορών. Το γεγονός ότι ένα κόμμα στην Ελλάδα αρνείται να υπογράψει δήλωση υποταγής, θέτοντας αστερίσκους στην πλήρη εξάρτηση θεωρείται απαράδεκτο από το γαλλογερμανικό άξονα και τις αγορές, γιατί δημιουργεί ρωγμές. Συνεπώς, το θέμα είναι όχι μόνο η αποχή από ένα κατ’ επίφαση δημοκρατικό πλαίσιο, όχι μόνο να αλλάξει «η γραμματική της πολιτικής» με νέους θεσμούς άμεσης και πραγματικής δημοκρατίας, αλλά και η ελευθερία, η εθνική ανεξαρτησία και η γένει απεξάρτηση από το χρηματοπιστωτικό σύστημα και την πολιτική τάξη των «προθύμων» που το υπηρετούν. Όλα αυτά απαιτούν μία ευρεία κοινωνική και πολιτική συναίνεση σε εθνικό και διεθνή επίπεδο. Γιατί αν δεν υπάρξει αλλαγή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η μεμονωμένη αλλαγή σε μία μόνο χώρα θα είναι αδύνατη και μάλιστα καταστροφική.

Ηγεμονικά παίγνια

Η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια οικονομία δοκιμάζονται, το ίδιο
και η παγκόσμια ηγεμονία καθώς η σε παρακμή ευρισκόμενη Δύση «απειλείται» από τις αναδυόμενες πλανητικές δυνάμεις που είναι η Κίνα και η Ινδία. Ο χαρακτηρισμός ανήκει στον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, Λ. Πανέτα, που δήλωσε ότι
«πρέπει(σ.σ. οι ΗΠΑ) να εξασφαλίζουμε ότι πάντα θα έχουμε επαρκή ισχύ στον Ειρηνικό, για να θυμούνται πάντα(σ.σ. οι κινέζοι) ότι δεν υπάρχει περίπτωση να φύγουμε». Οι δηλώσεις αυτές έγιναν ταυτόχρονα με τις δηλώσεις του προέδρου Ομπάμα περί επέκτασης του ρόλου των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού. Στην παγκόσμια, συνεπώς, ζυγαριά που τείνει να μετατοπίσει το κέντρο βάρους προς την πλευρά της Ανατολής λόγω της οικονομικής της ακμής, η Δύση ρίχνει την στρατιωτική της υπεροπλία. Πρόκειται για την ανάπτυξη της «υψηλής στρατηγικής» για την οποία πρώτος μίλησε ο Τσαρλς Κάπτσαν, σημειώνοντας ότι η μεταφορά της ισχύος από μία αυτοκρατορία προς μία άλλη γινόταν πάντα με πόλεμο, εκτός από την ιδιότυπη μετάβαση από την βρετανική στην αμερικανική αυτοκρατορία. Άραγε, θα επιβεβαιωθεί ο αμερικανός διεθνολόγος, ή μήπως θα ισχύσει ένας κόσμος όπου θα κυριαρχεί ο «ειρηνικός πόλεμος», με τους δύο αντιτιθέμενους πόλους να συνυπάρχουν, καθώς οι δύο μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις του πλανήτη, οι ΗΠΑ και η Κίνα, αλληλοεξαρτώνται και συγχρόνως συγκρούονται; Σημειωτέον ότι ενώ η αμερικανική ανάπτυξη στηρίζεται στα τεράστια κινέζικα αποθέματα ρευστότητας και την αγορά εκ μέρους της Κίνας αμερικανικών ομολόγων, οι δύο μεγάλες δυνάμεις συγκρούονται στην Αφρική και σε όλο τον κόσμο για τον έλεγχο του πετρελαίου και των πρώτων υλών, για τον έλεγχο των θαλασσών και του εμπορίου(βλέπε και επενδύσεις στην Ελλάδα μέσω της cosco) ακόμη και για τον έλεγχο της «πράσινης ενέργειας»! Θα παραμείνει η αντιπαράθεση σε ειρηνικά πλαίσια; Ασφαλώς όχι. Ήδη η Δύση πολεμά στο Αφγανιστάν, στη Συρία(πολέμησε στη Λιβύη και ήδη αυτό μπορεί να γίνει στο Ιράν), επιχειρώντας να μειώσει τον μείζονα ζωτικό χώρο της Κίνας. Με άλλα λόγια, η Αμερική εξακολουθεί να είναι η ηγεμονική δύναμη του κόσμου και η εκ μέρους της Κίνας αμφισβήτηση της πλανητικής ηγεμονίας δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι ένας νέος ηγεμόνας νικά κατά μέτωπο και αντικαθιστά τον παλαιό, αλλά μπορεί να σημαίνει ότι μια ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη συγκροτεί βαθμηδόν γύρω της έναν μείζονα χώρο και απαγορεύει στην πλανητική ηγεμονική Δύναμη να επεμβαίνει με οιονδήποτε τρόπο στον χώρο αυτό. Αυτός είναι ο λεγόμενος «ειρηνικός πόλεμος». Μία ιδιότυπη ενότητα των αντιθέτων, η οποία υφίσταται στο μέτρο που η παγκόσμια τάξη πραγμάτων δεν έχει ανατραπεί καθώς οι ΗΠΑ και η Κίνα δεν είναι δύο μεγάλες πλανητικές δυνάμεις επί ίσοις όροις. Η Αμερική εξακολουθεί να είναι η ηγεμονική υπερδύναμη του κόσμου παρά τις ισχυρές τάσεις παρακμής, ενώ η Κίνα δεν είναι παρά μία ανερχόμενη ισχυρή περιφερειακή δύναμη, που απειλεί τη Δύση κυρίως στο οικονομικό πεδίο.
Όμως, η Δύση, δηλαδή η Ευρώπη και οι ΗΠΑ, απειλείται πρωτίστως από τον ίδιο της τον εαυτό, που έχει αποκτήσει τα παρακμιακά χαρακτηριστικά των κατά καιρούς αριστοκρατιών. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα της Δύσης δεν είναι η ανταγωνιστικότητα στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας, αλλά η προσφυγή στο εύκολο χρήμα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, δηλαδή ο τζόγος, ή αλλιώς η παραγωγή χρήματος από το χρήμα, όπως συμβαίνει στον λεγόμενο καπιταλισμό-καζίνο.

Το κραχ της ευρωζώνης

Την ώρα που τα όρνεα της διεθνούς των τοκογλύφων, κατά κόσμον (χρηματοπιστωτικών) «αγορών», επιπίπτουν στις οικονομίες όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και του σκληρού πυρήνα της ευρωζώνης(Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία), όταν τα περίφημα spreads έχουν πάρει την ανιούσα και οι οίκοι αξιολόγησης «χτυπούν» ακόμα και τις γερμανικές τράπεζες, υποβαθμίζοντας δέκα εξ αυτών, η καγκελάριος Α. Μέρκελ διαλαλεί ότι η Ελλάδα είναι ξεχωριστή περίπτωση και πως «Δεν μπορεί κανείς να εγγυηθεί τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους»! Αν, όμως, ισχύει αυτό, ποιος μπορεί να εγγυηθεί τη βιωσιμότητα του υπερ-πολλαπλάσιου χρέους της Ισπανίας, της Ιταλίας, της Γαλλίας και της ίδιας της Γερμανίας; Μήπως, τελικά, η Ελλάδα δεν είναι «η λάθος νύφη της ευρωζώνης» αλλά ο φερετζές για να καλυφθεί η γενικότερη παθογένεια της δημιουργίας της ζώνης του ευρώ; Μάλλον αυτό ισχύει, καθώς η κρίση χρέους δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και την Ευρώπη αλλά ολόκληρο τον κόσμο καθώς η χρηματοπιστωτική κρίση με πολιτική απόφαση του G20, κατέστη κρίση του δημόσιου χρέους, μεταφερόμενου στις πλάτες των εργαζομένων. Αλλά γιατί πολλές χώρες της ευρωζώνης υφίστανται τόσο μεγάλες πιέσεις ενώ έχουν μικρότερο χρέος από την Ιαπωνία της οποίας το χρέος είναι 200% του ΑΕΠ και των ΗΠΑ 100%; Σύμφωνα με μία εξήγηση τόσο η Ιαπωνία όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κεντρικές τράπεζες, οι οποίες μπορούν να επαναγοράσουν από τις αγορές το δημόσιο χρέος τους «κόβοντας» χρήμα. Σ’ αυτή την κατεύθυνση η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας έριξε 470 δις ευρώ στην αγορά για επαναγορά χρέους, ενώ η Fed 600 δις δολάρια. Αυτή η επαναγορά λειτουργεί ως εγγύηση για τους δανειστές που έτσι δεν τρέχουν πανικόβλητοι να ξεφορτωθούν τα ομόλογα, όπως κάνουν με αυτά των χωρών της ευρωζώνης, εκτοξεύοντας τα επιτόκια κινδύνου στα ύψη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο κ. Νταλάρα ζητάει το τοκογλυφικό επιτόκιο του 8%! Γιατί, άραγε, συμβαίνει αυτό στην ευρωζώνη; Γιατί παλαιότερα μπορούσαμε να κόβουμε «δραχμές», ενώ ευρώ κόβει μόνο η Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, η οποία διαθέτει προς το παρόν μόνο 200 δις ευρώ και αργότερα -το πολύ- ένα τρις ευρώ για τα χρέη της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Ιταλίας, που είναι σταγόνα στον ωκεανό. Δεν θα μπορούσε να παίξει ένα καταλυτικό ρόλο η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κατά το ανάλογο των άλλων χωρών; Ναι, αλλά αυτό το αρνούνται οι Γερμανοί και η κ. Μέρκελ. Μάλιστα, έχει εκδηλωθεί μεγάλη αντιπαράθεση με το Παρίσι γι’ αυτή την εμμονή του Βερολίνου στην «ιερή» αρχή της ανεξαρτησίας της ΕΚΤ και της απαγόρευσης εμπλοκής της πέραν του ελέγχου των ελλειμμάτων. Αυτό σύμφωνα με κάποιους αποδίδεται στο συλλογικό ασυνείδητο των Γερμανών που υπέστησαν τα πάνδεινα από τον πληθωρισμό της δεκαετίας του 1920. Το αντίστροφο, όμως, συνέβη στις ΗΠΑ, όπου το «τραύμα» αφορά στον αποπληθωρισμό κατά τη δεκαετία της μεγάλης ύφεσης, το 1930. Πέρα, όμως, από την ψυχολογική προσέγγιση υπάρχουν και τα μεγάλα συμφέροντα. Και οι τράπεζες αλλά και η Γερμανία συνολικά έχουν κερδίσει πολλά χρήματα από τις ακριβές εξαγωγές τους στις χώρες του ευρώ. Γι’ αυτό τώρα εκείνο που θέλουν είναι να κρατήσουν τα κέρδη τους και τη «μπάνκα», κλείνοντας το παιγνίδι και διαμοιράζοντας τα ιμάτια της ευρωζώνης στο τελευταίο «χτύπημα».

Αόρατες δυνάμεις

Ποιος κυνηγά τον νέο πρωθυπουργό της χώρας; Ποιες είναι οι δυνάμεις εκείνες «που δεν έχουν όνομα», και σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών έχουν επιδοθεί σ’ έναν «αφανή υπόγειο πόλεμο με στόχο τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση, μέσα και έξω από τη χώρα…»; Μήπως, τάχα, η Goldman Sachs ή οι άλλες τράπεζες προβαίνουν σε επιθέσεις εναντίον του πρώην συνεργάτη τους, κ. Παπαδήμου; Όχι ασφαλώς. Εξάλλου, ο κ. Τάσος Γιαννίτσης δεν αναφέρεται στις τράπεζες αλλά στις «φωνές που καταγγέλλουν την παγκοσμιοποίηση», δηλαδή σ’ εκείνους που εναντιώνονται στις τράπεζες και στους περίφημους κερδοσκόπους του Μανχάταν, που τον Δεκέμβριο του 2009 είχαν στοιχηματίσει την «πτώση» του ευρώ. Δυστυχώς, η δογματική(και ίσως τραυματική λόγω ασφαλιστικού) προσέγγιση του νέου υπουργού Εσωτερικών παραβλέπει το οφθαλμοφανές, ότι δηλαδή το G20 αποφάσισε τον Φεβρουάριο του 2010 στο Λονδίνο την έξοδο του χρηματοπιστωτικού συστήματος από την κρίση μέσω των τεράστιων κρατικών ενισχύσεων, μετατοπίζοντας την παγκόσμια τραπεζική κρίση, που κατέστη κρίση του δημόσιου χρέους. Έτσι, οι περίφημες «αγορές»(δηλαδή οι μεγα-τράπεζες) άρχισαν να κερδοσκοπούν πάνω στην αδυναμία χωρών όπως η Ισλανδία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα κ.ά. να διαχειριστούν το δημόσιο χρέος τους. Στη συνέχεια, το στοίχημα θα ήταν το άμεσο χτύπημα του ίδιου του ευρώ.
Σύμφωνα με τους Ζακ Γκραντερώ και Ζακ Τρώμαν, συγγραφείς του βιβλίου «Η απίστευτη Ιστορία της Γουόλ Στρητ», οι τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα εν γένει δεν θεωρούνταν πάντα εχθρός της πραγματικής οικονομίας, αλλά ο πιο σταθερός υποστηρικτής της. Γι’ αυτό όταν το 1907 ο Τζ. Μόργκαν ίδρυσε την ομώνυμη τράπεζα, επωνομάσθηκε «Δίας». Το 2008, όμως, ο Ντικ Φαλντ, το αφεντικό της Lehman Brothers, ο επονομαζόμενος «Γορίλας», επειδή έτρωγε με τα χέρια, έγινε ο πιο μισητός άνθρωπος των ΗΠΑ. Τι συνέβη μεταξύ του 1907 και του 2008; Το χρηματοπιστωτικό σύστημα(τράπεζες) επιβλήθηκε τόσο στην πραγματική οικονομία όσο και στην πολιτική εξουσία, δημιουργώντας ένα κερδοσκοπικό παίγνιο, μία φούσκα, ένα πανωσήκωμα, που υπερβαίνει τη στατικότητα του συνολικού οικοδομήματος της οικονομίας. Το «δημιούργημα» αυτό χρειάστηκε την ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού και τους κήρυκές του, που διακήρυσσαν την περίφημη κοινωνία της διακινδύνευσης(του εκσυγχρονισμού των κυρίων Σημίτη και Γιαννίτση) και της αυτορρύθμισης της αγοράς που οδήγησε, τελικά, στη σημερινή απορύθμιση. Τώρα όλοι δείχνουν το χάος, την άβυσσο. Ως εάν να μη φταίει κανείς. Αυτή η μεταφυσική προσέγγιση της οικονομικής κρίσης είναι αναγκαία ώστε αυτή που προκάλεσαν την κρίση να εξακολουθήσουν να τη διαχειρίζονται, ζητώντας και τα ρέστα!
Κι ενώ οι τράπεζες διασώζονται, η πραγματική οικονομία καταρρέει, παραπέμποντας στον πίνακα «Ο κανόνας του παιχνιδιού» του Ρενουάρ. Εκεί, στο αποκορύφωμα του χορού των μεταμφιεσμένων στον πύργο, όπου έχουν διεισδύσει οι σκελετοί, κραδαίνοντας τις λάμπες τους και γιορτάζοντας το θάνατο στο ρυθμό του Μακάβριου Χορού του Σαίν Σανς, διακρίνεται η χοντρή πιανίστρια, με τα χέρια στα γόνατα, βυθισμένη στη μελαγχολία, καθώς κοιτάζει τη σκελετώδη αυτονομία των πλήκτρων, που παίζουν μόνα τους! Όσοι επιχειρούν να ελέγξουν την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας, όπως οι κύριοι Γιαννίτσης κ.ά., χωρίς να γνωρίζουν τις πραγματικές αιτίες της κρίσης ελλείψει αναλυτικών εργαλείων, μοιάζουν με την πιανίστρια που βλέπει τις αόρατες δυνάμεις της... παγκοσμιοποίησης να κτυπούν τα πλήκτρα αντ’ αυτής.

Πυρομανείς πυροσβέστες

Οι περίφημες «αγορές» πυρπολούν απ’ άκρη σ’ άκρη την ευρωζώνη. Την ίδια ώρα το κόμμα της κ. Μέρκελ αποφασίζει τη δυνατότητα εθελοντικής εξόδου μιας χώρας από το ευρώ. Κάποιοι υποθέτουν ότι πρόκειται για την Ελλάδα. Όμως όχι, αυτή αφορά την Γερμανία, η οποία κέρδισε ό,τι κέρδισε από την κρίση και τώρα που εκδηλώνεται η γενικευμένη επίθεση από τους κανίβαλους του χρηματοπιστωτικού συστήματος (σ.σ. η έδρα τους στην Ευρώπη βρίσκεται στην Φραγκφούρτη), ετοιμάζεται να αποχωρήσει διατηρώντας τα κέρδη της. Ήδη το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα εκτός από τον έλεγχο της οικονομίας προχωρά και στον έλεγχο της πολιτικής. Επιβεβαιώνονται, συνεπώς, αυτοί που υποστήριζαν ότι οι πιο ισχυροί υποστηρικτές του Μπάρακ Ομπάμα ήταν οι άνθρωποι της Γουόλ Στριτ και όχι οι σημερινοί αγανακτισμένοι που υφίστανται τη βία της αμερικανικής αστυνομίας. Αλλά ό,τι συνέβη στις ΗΠΑ το 2008, με το χρηματοπιστωτικό σύστημα να βγαίνει ενισχυμένο, τώρα συμβαίνει στην Ευρώπη. Είναι πλέον πασίδηλο ότι η Goldman Sachs κυβερνά τον κόσμο. Αυτό δεν το λέει κάποιος αντισυστημικός αρθρογράφος αλλά οι ίδιες οι εφημερίδες του συστήματος όπως η γαλλική Le Monde, η οποία αποκαλύπτει τη στενή σχέση του νέου Έλληνα πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου, του νέου Ιταλού πρωθυπουργού Μάριο Μόντι και του νέου προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι, καθώς και οι τρεις εργάζονταν για λογαριασμό της G.S. Με άλλα λόγια, οι αγορές, εν προκειμένω η «αγορά των αγορών» η Goldman Sachs, ήθελε να τεθούν άνθρωποί της επικεφαλείς της πολιτικής εξουσίας των υπερχρεωμένων χωρών ως εγγύηση! Εύλογα βέβαια κάποιος θα διερωτηθεί γιατί θέλουν τότε και την υπογραφή του Αντώνη Σαμαρά ως εγγύηση; Είτε για τα μάτια του κόσμου και δη των χωρών του eurogroup, είτε γιατί επιδιώκουν τον τέλειο εξευτελισμό της Ελλάδας, μετατρέποντάς την σε προτεκτοράτο. Παραδόξως, μάλιστα, οι άνθρωποι του χρηματοπιστωτικού συστήματος που αναλαμβάνουν την πολιτική εξουσία, μεταμορφώνονται από πυρομανείς υπεύθυνοι για τη σημερινή κρίση σε πυροσβέστες. Για να συμβεί αυτό, όμως, χρειάζονται τα εγχώρια παπαγαλάκια τους, ένα ολόκληρο δηλαδή σύστημα από πολιτικούς, διανοούμενους, καθηγητές πανεπιστημίων και ειδικούς, αρθρογράφους εφημερίδων και τηλεοπτικούς σχολιαστές που θα πείσουν την κοινή γνώμη πως «δεν υπάρχει εναλλακτική», πως το δίλημμα είναι «ή Παπαδήμος ή γκρεμός». Η προπαγάνδα αυτή είναι για τις δημοκρατίες ότι η βία για τις δικτατορίες, λέει ο Νόαμ Τσόμσκι. Και για όποιον θεωρεί ότι αυτό είναι υπερβολή, δεν είναι μακριά ο Φεβρουάριος όταν οι αγορές και ο γαλλογερμανικός άξονας θα εκβιάσουν την Ελλάδα για την παράταση επ’ αόριστον της σημερινής κυβέρνησης, απειλώντας με έξοδο από το ευρώ και χρεοκοπία. Όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι μέχρι τότε θα υπάρχει η ευρωζώνη, καθώς η γενικευμένη επίθεση στο ευρώ δεν αποκλείεται να διαλύσει τόσο την Ευρώπη όσο και τις ΗΠΑ.