Η Αναστασία και ο Θαλής

«Ποιος και πόσο κόσμο κατεβάζει;». Ερώτημα πολιτικού στελέχους. Δεν έχει σημασία ποιου κόμματος. Αλλά έχει σημασία η διατύπωση του ερωτήματος καθώς δηλοί έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης. Από εδώ ο «κόσμος», η μάζα, το πλήθος κι από εκεί οι «καθοδηγητές». Ή, όπως έλεγε ο θείος του Ελίας Κανέτι, η μάζα «Είναι παντού το ίδιο. Είτε θα είσαι μια σταγόνα που χάνεται μέσα στη μάζα, είτε εκείνος που ξέρει να της δίνει την κατεύθυνση. Άλλη επιλογή δεν έχεις»! Όσο για τον χειραγωγό-δημαγωγό, ο θείος Μπέρνχαρντ συμπλήρωνε: «Έχεις τους ανθρώπους στα χέρια σου σαν μαλακό προζύμι και μπορείς να κάνεις μαζί τους ό,τι θέλεις. Θα μπορούσες να τους ξεσηκώσεις να βάλουν φωτιά, στα δικά τους σπίτια, δεν υπάρχουν όρια γι’ αυτό το είδος εξουσίας». Αλλά τι κάνει κάποιον χειραγωγό των ψυχών και του πνεύματος χιλιάδων ανθρώπων; Κάποτε τον έκανε η εξουσία του λόγου, ουσιαστική και συμβολική. Γιατί δεν χρειάζεται να λες μόνο λεκτικά, πρέπει να λες και με τα σύμβολα της εικόνας σου. Σήμερα, την εξουσία αυτή κατέχουν οι άνθρωποι του χρήματος. Αυτοί που κατέχουν και τους παλαιούς «εξουσιαστές του λόγου», οι οποίοι σήμερα είναι οι πολιτικοί, οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης, οι ρήτορες, οι μεγάλοι δημαγωγοί, αλλά και οι περίφημοι επώνυμοι, τα διάσημα «ονόματα» και τα απέραντα Εγώ, τα οποία πάντα υποδύονταν τον εαυτό τους σε «πασαρέλες» επίδειξης και σε «παραστάσεις» τηλεοπτικής αντιλογίας, ή φουσκωμένης ματαιοδοξίας και εξυπνακισμού. Οι εξουσιαστές του λόγου ή αλλιώς οι «πνευματικοί άνθρωποι» ζουν πάντα σε ομάδες και σε κλίκες. Αυτές που σιτίζονται σε κρατικά ή κρατικοδίαιτα εκδοτικά πρυτανεία και υπογράφουν κείμενα υπέρ των βομβαρδισμών, υπέρ του σχεδίου Ανάν και κατά των Αγανακτισμένων. Οι διασημότητες αυτές είναι υποχρεωμένες να βρίσκονται σε διαρκή έκθεση (για να μην ξεχαστούν) και σε διαρκή πόλεμο, καθώς μόνο επιτιθέμενος, ή γλύφοντας προς όλες τις κατευθύνσεις γίνεσαι κάποιος. «Από τότε στο Βερολίνο» σημειώνει ο Ελίας Κανέτι, «είχα βιώσει την εξουσία (σ.σ. την πνευματική) την οποία γνώρισα από πολύ κοντά με την απατηλή μορφή της δόξας, εκείνη την εξουσία μέσα στην οποία νόμιζα ότι θα πνιγώ, από τότε λοιπόν μου ήταν κατανοητό ότι έγινα δεκτικός σε κάθε μορφής ανισχυρία… και δεν ήταν η δημόσια διακηρυγμένη ανισχυρία με την οποία αρέσκονταν άλλοι να ενεργούν εγωιστικά, παρά ήταν εκείνη η ριζωμένη και κρυφή των μεμονωμένων ατόμων, τα οποία παρέμεναν απομονωμένα…». Από εδώ εκκινεί η ταύτιση του Κανέτι με τους αποκλεισμένους και ο πραγματικός σεβασμός προς τον άνθρωπο. Διότι ο σεβασμός στον άνθρωπο είναι μάθεις να ακούς: «…το ζητούμενο είναι όχι ν’ ακούς την κάθε λέξη, αλλά και να προσπαθείς να την κατανοήσεις και να πιστοποιήσεις αυτή την κατανόηση με το να απαντάς με ακρίβεια και δίχως διαστρεβλώσεις. Ο σεβασμός για τους ανθρώπους έχει την αρχή του στο να μην αγνοείς τα λόγια τους», να τους αντιμετωπίζεις σαν υποκείμενα και όχι σαν αντικείμενα. Ακριβώς, όπως εκείνο το απόγευμα στην πλατεία Συντάγματος όπου μερικοί νέοι έδειξαν ότι μπορούμε να σκεφτούμε και να μιλήσουμε διαφορετικά, σαν ένα ανοιχτό και απαραπλάνητο πλήθος, το οποίο το οργανώνει η απελπισία και το συνέχει η ελπίδα μιας άλλης πολιτικής κοινωνίας όπου θα εκφράζονται όλοι και δεν θα υπάρχουν κάποιοι αχρείοι τύποι που θα κόβουν από τις χρηματοδοτήσεις του προγράμματος «Θαλής» τους καλύτερους παγκοσμίως ερευνητές, όπως η Αναστασία Παπαδοπούλου.