Δώστε μία ευκαιρία στον Άνθρωπο

Ούτε μία ανάσα, ούτε ένα ξαπόσταμα. Η διάταξη για τη ρύθμιση των χρεών των δανειοληπτών αποσύρθηκε μετά από ασφυκτική πίεση προς την κυβέρνηση εκ μέρους των ελληνικών τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας! Αντίθετα, οι τροπολογίες που έχουν σχέση με την εύνοια συγκεκριμένων μεγάλων οικονομικών συμφερόντων ψηφίζονται εν μια νυκτί. Για να αποδειχθεί ότι οι επικυρίαρχοι αυτού του τόπου αλλά και της Ευρώπης ολόκληρης είναι οι τραπεζίτες και τα πολύ μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, ουσιαστικά μία παγκόσμια μαφία με τους εγχώριους τοποτηρητές της. Είναι αυτοί που δανείζονται με 1% και μας δανείζουν με 19%. Οι άλλοι, οι «κάτω», οι υπερχρεωμένοι ιδιώτες και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες βρίσκουν λύτρωση μόνο στην αγχόνη και στη φωτιά. Όπως συνέβη, χθες, μ’ έναν 58χρονο και έναν 27χρονο στην Ιταλία που αυτοπυρπολήθηκαν λόγω ανεργίας και χρεών. Ζούμε μια πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση και μια υπόκωφη βοή έρχεται από τα λιμασμένα σωθικά και την καθημαγμένη αξιοπρέπεια εκατομμυρίων ανθρώπων που κραυγάζουν: «Δώστε μια ευκαιρία στον Άνθρωπο». Αυτή, τελικά, είναι η επιταγή του καιρού, να ξαναχτίσουμε πάνω στα ερείπια ενός κόσμου κατεστραμμένου από την απανθρωπιά που προπαγανδίζει παντού το εμπορικό πνεύμα και την κουλτούρα του στενόκαρδου οφέλους. Να ξαναβρούμε τον οικογενειακό κύκλο, την παρέα, το ήθος και τη θετική όψη της ζωής μέσα από την αλληλεγγύη και την αγάπη. Να ξανασυναντηθούμε στις γιορτές, εκεί που μέσω της διασκέδασης(από το σκεδάννυμι-σκόρπισμα) σωζόμαστε από τη βία της συσσώρευσης, θυσιάζοντας το περίσσιο μέσω του κεράσματος και του δώρου. Να αλλάξουμε, όχι μόνο τους πολιτικούς συσχετισμούς αλλά και τους συσχετισμούς των αξιών και των αισθημάτων. Να ξαναβρούμε τη «συμπάθεια» γι’ αυτόν που αναζητά ένα κομμάτι ψωμί για να πάει στα παιδιά του, που γυρεύει μία πατρίδα σώματος από τις λέξεις του Παπαδιαμάντη σε ώρα απογεύματος Σαββάτου, καθώς ο Μέσι δαμάζει τα πλήθη και ο ποιητής στο υπόγειο, καίει στο πάθος των λέξεων τη ζωή του, προσάναμμα στη σέντρα, για μία ιαχή, ένα μυριόστομο γκολ! Γιατί δεν μπορούν να νικούν πάντα μόνο οι τράπεζες. Κάποτε πρέπει να νικήσουν και οι «κάτω», οι μόνιμα αδικημένοι. Αυτό θα γίνει αν επιτέλους πάψουν να πέφτουν στις παγίδες. Τώρα, μου λένε, ότι μέσω της απόσυρσης του άρθρου για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και με το πρόσχημα να επανακατατεθεί μετά την 20η Απριλίου(λήξη ανακεφαλαιοποίησης τραπεζών) θα επιχειρηθεί η παράταση της κυβέρνησης Παπαδήμου. Ε, όχι! Και ο εμπαιγμός έχει τα όριά του. Δεν μπορεί κάποιοι να εξευτελίζουν επαίσχυντα κάθε έννοια πολιτικής δημοκρατίας. Δεν μπορούν να κοροϊδεύουν

Η μεγάλη διαφθορά των "πάνω"

Η εγκληματικότητα σε πλήρη αντιστοίχηση με την ανεργία και τη συνακόλουθη εξαθλίωση έχει καταστεί ανεξέλεγκτη. Οι πρώτοι που υφίστανται τα δεινά της κρίσης είναι οι παράνομοι μετανάστες, οι οποίοι πλέον δεν έχουν άλλο τρόπο να επιβιώσουν ειμή μόνο εγκληματώντας. Ασφαλώς δεν είναι μόνο οι παράνομοι μετανάστες το πρόβλημα, καθώς πάνω από ένα εκατομμύριο νόμιμοι κάτοικοι αυτής της χώρας είναι άνεργοι. Όμως, βρισκόμαστε ενώπιον μίας προεκλογικής πολιτικής εκκαθαρίσεων («σκουπίσματος») ως εάν το θέμα να μπορούσε να λυθεί με τον εγκλεισμό όλων των παράνομων μεταναστών σε στρατόπεδα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το πρόβλημα απλώς θα μετατεθεί και θα διασπαρεί από το κέντρο της Αθήνας στην περιφέρεια. Όμως, καμία τοπική κοινωνία δεν θέλει τους μετανάστες, αυτό το «εύφλεκτο υλικό», όπως το χαρακτήρισε κάποιος, στην πόρτα της. Κάποιες γιατί δικαίως δεν εμπιστεύονται την πολιτεία. Κάποιες άλλες γιατί εκμεταλλεύονται άγρια τα φτηνά χέρια των παράνομων μεταναστών. Το σίγουρο, βέβαια, είναι πως κανένα στρατόπεδο «υποδοχής» δεν θα δημιουργηθεί στα πλούσια προάστια της Αττικής. Σαφές είναι, επίσης, ότι το κέντρο της Αθήνας θα «σκουπιστεί», με πρόσχημα τη διαφύλαξη της ιστορικότητάς του και την προσβασιμότητά του από τους τουρίστες! Έτσι, το ιστορικό κέντρο θα αναβαθμιστεί, ευνοώντας τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που έχουν αγοράσει πάμφθηνα τα κτίρια και οικόπεδα εκεί. Στην κατεύθυνση αυτή δεν δημιουργεί εντύπωση η καταγγελία για το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό από την Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων και την καθηγήτρια Aρχιτεκτονικής Σύνθεσης της Σχολής Aρχιτεκτόνων του E.M.Π., Θεανώ Φωτίου, η οποία δήλωσε ότι «Όσοι έχουν ήδη αγοράσει εξαιρετικά φτηνή αστική γη στο Κέντρο των Αθηνών, στο Μεταξουργείο, από την Αθηνάς μέχρι την Κουμουνδούρου, γύρω από το Πολυτεχνείο, στον Ελαιώνα κ.α. βλέπουν μετά την ψήφιση του νέου οικοδομικού κανονισμού τα κεφάλαιά τους να πολλαπλασιάζονται». Άρα κάποιοι ωφελούνται πάρα πολύ και μάλιστα προεκλογικά από τις κυβερνητικές κινήσεις. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και με μία σειρά άλλων τροπολογιών που εισάγονται εσπευσμένα προς ψήφιση στη Βουλή. Με άλλα λόγια, ο παραδοσιακός πελατειακός μηχανισμός έχει ενεργοποιηθεί, την ώρα που η χώρα υφίσταται τις ολέθριες, μακροχρόνιες μεταπολιτευτικές συνέπειές του. Οι «πελάτες» εν προκειμένω δεν είναι οι «κάτω», δηλαδή οι απλοί ψηφοφόροι, αλλά τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, αυτά που δίκην σύγχρονων κομματαρχών «αγοράζουν» τις ψήφους των εργαζομένων ή των ανέργων. Αυτός είναι ο περίφημος εκσυγχρονισμός του πολιτικού συστήματος καθώς πλέον δεν ψηφίζουν, όπως έλεγε ο Λέστερ Θόροου, όλοι, αλλά οι λίγοι, οι πλούσιοι και τα «πακέτα» των ψήφων που επηρεάζουν. Μόνο που αυτή δεν είναι μία δημοκρατική εξέλιξη προς τα εμπρός αλλά μία μεγάλη οπισθοδρόμηση προς την κλασσική ολιγαρχία. Ακόμη χειρότερα, η κατάσταση είναι τέτοια ώστε ανάλογες ενέργειες να πυροδοτήσουν την οργή και του αυτόχθονος «εύφλεκτου υλικού».

Οι κάλπες της οργής

Όταν λέγαμε ότι «η λύση για την έξοδο από την κρίση είναι η ανάπτυξη», εκείνοι έθεταν το δίλημμα «λιτότητα ή χρεοκοπία». Όταν παρά την άγρια λιτότητα δεν αποφεύχθηκε η χρεοκοπία, η οποία οδήγησε στη δεύτερη δανειακή σύμβαση, υποστηρίζουν ότι «η λιτότητα είναι αναγκαία για την Ανάπτυξη». Πρόκειται για τους ίδιους που μιλούν για επίθεση κατά της δημοκρατίας όταν πέφτει ένα γιαούρτι σε κάποιον πολιτικό, ενώ όταν πέφτουν τόνοι χημικών σε εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες που διαμαρτύρονται, είναι απλώς Τετάρτη! Είναι αυτοί που με περίσσιο κυνισμό, όταν αναφέρονται στην ανάπτυξη, εννοούν εκείνη που χτίζεται πάνω στα πτώματα των εργαζομένων και των συνταξιούχων, πάνω στη δυστυχία της πλειονότητας των ανθρώπων. Είναι όσοι θεωρούν φυσικό να χρηματοδοτούνται οι τράπεζες από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με 1 τρις ευρώ και επιτόκιο 1% , ενώ δανείζουν με 19%(κι αυτό να μη θεωρείται τοκογλυφία)! Είναι, εντέλει, εκείνοι που θεωρούν ότι οι άνθρωποι, για την ακρίβεια οι «κάτω», δεν είναι παρά «διαχειρίσιμοι πόροι», όπως κάθε άλλος φυσικός πόρος, ήτοι res, όπως οι δούλοι της αρχαίας Ρώμης. Όλα αυτά καταδεικνύουν πως το πρόβλημα της σημερινής οικονομικής κρίσης είναι πολιτικό, είναι, δηλαδή, θέμα συσχετισμού δυνάμεων. Θυμηθείτε, ότι ο Μπάρακ Ομπάμα δεν μπόρεσε να φορολογήσει τους πλούσιους, όταν ακόμα κι ένας από αυτούς, ο Μπάφετ, δήλωνε πως είναι ανεπίτρεπτο η υπηρέτριά του να πληρώνει περισσότερους φόρους από αυτόν! Άρα, η έξοδος από τη κρίση δεν έχει σχέση μόνο με την οικονομία αλλά και με το ποια οικονομία για ποια κοινωνία θέλουμε. Η κοινωνία των μεσαίων τάξεων δεν υπάρχει πλέον. Κι όμως η κοινωνία αυτή που άνθισε στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη του κοινωνικού κράτους, δεν ήταν κάποια σοσιαλιστική κοινωνία, αλλά η καπιταλιστική κοινωνία της δεκαετίας του 1960. Πως αυτό άλλαξε; Χρειάστηκε η κατάρρευση κάθε ορίου κεφαλαιακής συσσώρευσης μέσω των πολιτικών της Θάτσερ και του Ρήγκαν το 1980 αλλά και η νομιμοποίησή τους μέσω των νεοφιλελεύθερων θεωριών. Η ηθική παράδοση της οικονομικής σκέψης, που ξεκινάει από τον Αριστοτέλη («Ηθικά Νικομάχεια») και συσχέτιζε το αντικείμενο των οικονομικών (τον πλούτο) με τους ανθρώπινους σκοπούς απωθήθηκε υπέρ μιας μηχανικής παράδοσης, όπου οι εργαζόμενοι έγιναν οι αναλώσιμοι της ιστορίας. Χρειάστηκε, επίσης, το κέρδος χρήματος από το χρήμα μέσω των χρηματιστηρίων και των τοξικών ομολόγων. Αυτή ήταν μια πραγματική «επανάσταση» καθώς η συσσώρευση κερδών απεξαρτήθηκε από την κατανάλωση και την παραγωγή. Έτσι, το χρηματοπιστωτικό σύστημα τσάκισε την πραγματική οικονομία, ενώ η ψήφος των εργαζόμενων-πολιτών πλέον «αγοράζεται», οδηγώντας σ’ ένα είδος πραγματικής ολιγαρχίας των πλουσίων. Ακόμη, χειρότερα, η Ελλάδα έγινε προτεκτοράτο του Βερολίνου. Τούτων δοθέντων, τι θα κριθεί στις προσεχείς εκλογές; Ο ελληνικός λαός επιθυμεί την αποφυγή της χρεοκοπίας αλλά και να πάρει μία ανάσα. Η αποφυγή της χρεοκοπίας είναι συνυφασμένη με την Ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Αντίθετα, για τον ΟΟΣΑ, για την τρόικα και για τα εγχώρια τσιράκια τους η λιτότητα είναι αναγκαία για την ανάπτυξη, που θα χρηματοδοτηθεί με το αίμα των εργαζομένων και υπέρ των λίγων. Αυτά τα δύο μοντέλα οικονομίας και κοινωνίας θα συγκρουσθούν. Κάποιοι ενδεχομένως να ζητήσουν την ψήφο μας φορώντας τη μάσκα του πρώτου μοντέλου. Στην Ελλάδα, όμως, τα περιθώρια του πολιτικού ψεύδους είναι πλέον ασφυκτικά περιορισμένα. Ήδη ένας ολόκληρος λαός βρίσκεται επί ένα δίχρονο σ’ έναν πειραματικό σωλήνα όπου γίνονται συνεχώς ηλεκτρικές εκκενώσεις τρόμου, όπου 30% των εργαζομένων έχουν ριχτεί στον Καιάδα της ανεργίας, ενώ οι υπόλοιποι καλούνται να επιζήσουν ανάμεσα σε απίστευτα χαράτσια και άνευ προηγουμένου μειώσεις μισθών και συντάξεων. Γι’ αυτό τα πολιτικά παιγνίδια με την κοινωνία-ηφαίστειο είναι επικίνδυνα. Αυτές οι κάλπες θα είναι της οργής...

Οι κανίβαλοι

Αυτοί που με φανατισμό διακήρυσσαν ότι το πρώτο Μνημόνιο θα σώσει την ελληνική οικονομία, επιπλήττουν τώρα ως φανατικούς και ακραίους εκείνους που προέβλεψαν την όξυνση της ύφεσης και το αδιέξοδο. Ψέγουν, επίσης, ως ακραίες τις διαμαρτυρίες εκείνων που έχουν χάσει τη δουλειά τους αλλά και όσους φοβούνται τα νέα μέτρα που επέρχονται τον Ιούνιο. Μέμφονται, επιπροσθέτως, αυτούς που μιλούν για τους «διεθνείς τοκογλύφους» και τις συνομωσίες, ως εάν να μην είναι γνωστός ο ρόλος των τραπεζών και της Goldman Sachs, το περίφημο «δείπνο του Μανχάταν», ή ακόμη οι περίφημοι «κουκουλοφόροι» που δίνουν στην τρόικα αιτήματα συγκεκριμένων οικονομικών συμφερόντων, όπως αυτό της σκανδαλώδους κατάργησης δημοσίευσης των ισολογισμών στις πολιτικές και περιφερειακές εφημερίδες. Ποιος ωφελείται από όλα αυτά; Η πρώην και η νυν διαπλοκή. Αυτή η οποία αφού οδήγησε στους μισθούς των 400 ευρώ και την εξάλειψη των εργασιακών δικαιωμάτων, επιδιώκει, τώρα, να καταβροχθίσει ότι μικρό και μεσαίο κινείται στο επιχειρηματικό πεδίο. «Η Ελλάδα θα ζήσει τους επόμενους μήνες τη μεγαλύτερη αναδιανομή πλούτου και δύναμης μετά τον πόλεμο. Τράπεζες, Μέσα Ενημέρωσης, επιχειρήσεις θα αλλάξουν χέρια ή θα κλείσουν», γράφει ο διευθυντής της «Καθημερινής», Αλ. Παπαχελάς. Ποιος αλήθεια επιβάλει αυτή την αναδιανομή και τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου σε ελάχιστα χέρια; Ακόμη χειρότερα, γιατί αυτό θα γίνει μέσα από «ένα αδυσώπητο παιχνίδι, χωρίς κανόνες και όρια, με τον ευρύτερο χώρο της Ενημέρωσης στο επίκεντρο»; Ο δημοσιογράφος, με άλλα λόγια, προεξοφλεί έναν άγριο κανιβαλισμό των δυνατών επί των αδυνάτων. Με τους τελευταίους, μάλιστα, να μην προστατεύονται από κανέναν κανόνα και κανένα νόμο. Τουτέστιν, η οικονομία θα καταστεί κυριολεκτικά μία νεοφιλελεύθερη ζούγκλα και το πολιτικό καθεστώς ένας απόλυτος ολοκληρωτισμός σε μία κοινωνία του Χομπς. Αλλά γιατί τα Μέσα Ενημέρωσης θα είναι στο επίκεντρο; Ο κ. Παπαχελάς δεν μιλάει, όπως ο Ευ. Βενιζέλος, για «υπερβολική πολυφωνία»! Λέει, όμως, ότι «Τα Μέσα Ενημέρωσης έχουν κάνει τεράστια ζημιά στον τόπο…», αναφερόμενος στο «λάιφ στάιλ». Εμείς σταθήκαμε απέναντι στο λάιφ στάιλ όταν κυριαρχούσε. Ποιος χρηματοδότησε, όμως, τα μέσα ενημέρωσης του λάιφ στάιλ; Ποιος στήριξε την περίφημη καταναλωτική κοινωνία στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ; Το χρηματοπιστωτικό σύστημα με τα καταναλωτικά δάνειά του. Αυτό δεν το λέει ο κ. Παπαχελάς αλλά εμείς. Συνεπώς, στο επίκεντρο δεν θα πρέπει να είναι τα Μέσα Ενημέρωσης, αλλά οι τράπεζες. Οι τελευταίες εξακολουθούν να δανείζουν κάποιους με τεράστια ποσά και άλλους να τους «κλείνουν»(Ελευθεροτυπία). Με ποια κριτήρια, άραγε, δεν δόθηκε το δάνειο στη μία εφημερίδα και δόθηκε στην άλλη; Δυστυχώς, τα κριτήρια είναι πολιτικο-οικονομικά. Με ποια λογική, τάχα, οι εφημερίδες και οι τηλεοπτικοί σταθμοί της πρώην και της νυν διαπλοκής, που γιγαντώθηκαν με τα θαλασσοδάνεια και χρωστούν τεράστια ποσά, είναι πιο υγιείς επιχειρήσεις από μία μικρή ή μια περιφερειακή εφημερίδα που δεν χρωστάει πουθενά; Ποιος κάνει μεγαλύτερη ζημιά οι εφημερίδες της διαπλοκής, εν προκειμένω της άγριας λιτότητας και των Μνημονίων, ή οι μικρές πλην ανεξάρτητες φωνές; Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν ότι διαμορφώνεται ένα πεδίο ολοκληρωτισμού, το οποίο θα εγκλωβίσει για μία ακόμη φορά κάθε πολιτική προσπάθεια εκδημοκρατισμού τόσο της πολιτικής όσο και της οικονομίας. Για μία ακόμη φορά είναι βέβαιο ότι οι πολιτικοί θα είναι δέσμιοι των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων. Έτσι ώστε στην Ελλάδα να έχουμε ένα αυταρχικό πολιτικό καθεστώς και μισθούς Κίνας. Αυτό επιχειρείται να συμβεί στον πειραματικό σωλήνα που λέγεται Ελλάδα. Το ζήτημα είναι αν τα πειραματόζωα θα εξακολουθήσουν να είναι κοκαλωμένα από τον τρόμο, ή θα ορθώσουν το ανάστημά τους.

Απολιτική λύτρωση

Τι σημαίνει μία εθνική γιορτή και τι συμβολίζει το τελετουργικό της, στο οποίο εντάσσεται και η παρέλαση φορέων της συλλογικής μνήμης αλλά και της συνέχειάς της(μαθητές); Οι εθνικές γιορτές συνιστούν σύμβολα, που συνδέουν τα μέλη ενός λαού, αναπαράγοντας το αίσθημα του ανήκειν. Η συμμετοχή, δηλαδή, σ’ αυτές ανατροφοδοτεί την πίστη των ατόμων ότι ανήκουν σε ένα ιδιαίτερο, αλληλέγγυο σύνολο με υποκειμενική και συλλογική ταυτότητα. Στο όλο τελετουργικό λαμβάνουν μέρος όχι μόνο οι παρελαύνοντες αλλά και οι θεατές καθώς και οι εκπρόσωποι του έθνους(επίσημοι). Εσχάτως, οι τελευταίοι αμφισβητούνται για το αν νομιμοποιούνται να παίξουν αυτόν τον ιδιαίτερο ρόλο τους. Και γι’ αυτό αποδοκιμάζονται τόσο από τους θεατές όσο και από τους παρελαύνοντες μαθητές. Τι αποδοκιμάζουν, όμως, οι τελευταίες δύο κατηγορίες; Ό,τι νομίζουν ό,τι συμβολίζει την αιτία της σύγχρονης εθνικής μας καταστροφής, το οποίο κατά τη γνώμη τους είναι το πολιτικό προσωπικό(επίσημοι). Δείχνουν, με άλλα λόγια, την απαρέσκειά τους σε ό,τι επιμένει να εκπροσωπεί τη σημερινή συρρικνωμένη και απαξιωμένη εικόνα της Ελλάδας και των Ελλήνων. Γιατί είναι όντως αντιφατικό να επιστρέφεις συμβολικά στο παρελθόν μέσω της γιορτής, μνημειώνοντας και νοσταλγώντας τις μεγαλειώδεις στιγμές της εξανάστασης του έθνους, μπροστά σ’ αυτούς που θεωρούνται υπαίτιοι του σημερινού δράματος. Κι αυτή είναι η δεύτερη μεγάλη ήττα μας. Η πρώτη ήταν το 1922. Εκείνη ήταν μία μεγάλη ήττα της μνήμης, που επιχειρήθηκε να ιαθεί με αίμα και μύθους. Στο συλλογικό φαντασιακό η ύβρις, το ανόσιο ήταν ότι οι Έλληνες ονειρευτήκαμε τα όριά μας σύμφωνα με την πολιτισμική και ιστορική μας συνέχεια. Σήμερα, πάλι μας λένε πως ξεπεράσαμε τα όριά μας, ζώντας πάνω από τις δυνατότητές μας! Και μας τσακίζουν. Παραδόξως, οι σημερινές αντιδράσεις των Ελλήνων παραπέμπουν στην εθνική καταστροφή του ’22. Οι Έλληνες, τότε, ενδοβάλαμε την ενοχή για την ήττα και τελικά, για να την ξεπεράσουμε, τη συρρικνώσαμε σε «έξι» αποδιοπομπαίους τράγους, το αίμα των οποίων επανέφερε τη συνοχή στο ηττημένο και διαλυμένο έθνος(κατά το ανάλογο των Αζτέκων). Η συνοχή αφορούσε κυρίως τους ελλαδίτες και τους μικρασιάτες, των οποίων ο ξεριζωμός, για να αντιμετωπιστεί και να μην οδηγήσει σε μία ψυχολογική ακαμψία, μεταμφιέστηκε στο «λυγρό νόστο» των νικητών του τρωικού πολέμου. Το ξερίζωμα, δηλαδή, μεταμφιέστηκε σε οδυνηρό επαναριζωμό στην πατρίδα. Οι ηττημένοι, με άλλα λόγια, ντύθηκαν με τα ρούχα του μύθου του Οδυσσέα για να γυρίσουν με αξιοπρέπεια στην Ιθάκη-Ελλάδα. Το ίδιο συμβαίνει κατ’ αναλογίαν και σήμερα. Οι πολιτικοί παίζουν το ρόλο των αποδιοπομπαίων τράγων. Όχι πως δεν υπάρχουν ευθύνες των πολιτικών. Αλλά η γενικευμένη αποδοκιμασία φανερώνει την ανάγκη να υπάρξει η λυτρωτική ανάταξη της ψυχής του έθνους μέσω της συμβολικής τιμωρίας κάποιων πολιτικών. Ως εάν να φταίνε μόνο οι πολιτικοί. Αλλά φαίνεται ότι η ελληνική κοινωνία εξακολουθεί να κινείται σε πεδία ανορθολογικά και γι’ αυτό τυφλής, γενικευμένης και σε κάθε περίπτωση απολιτικής αγανάκτησης. Γι’ αυτό επιβάλλεται αυτή τη φορά να επικρατήσει ο ορθολογισμός αντί των μύθων και του «αίματος».

Εκ-ποίηση

Στην Αθήνα οι υπάλληλοι του Δήμου μάζεψαν τα νεράντζια από τα δέντρα για να μην έχουν «όπλα» οι αγανακτισμένοι ενόψει της 25ης Μαρτίου! Ο Κ. Σημίτης επιστρέφει στο ΠΑΣΟΚ και ο Χρυσοχοΐδης «σκουπίζει» τους «καταραμένους», σπρώχνοντάς τους κάτω από το χαλί των απόκεντρων γειτονιών και των προαστίων της πρωτεύουσας. Στη Χαλκιδική ακούγονται τα ταμπούρλα του «κοινωνικού εμφυλίου» με τους εργάτες των μεταλλείων να επιτίθενται εναντίον των κατοίκων της περιοχής. Στην Σταδίου, μπροστά από τον Ιανό, οι ποιητές γιορτάζουν την παγκόσμια μέρα τους με κύμβαλα αλαλάζοντα και ξυλοπόδαρους. «Όταν πια δε θα ’χουμε άλλο αίμα, τότε θ’ αρχίσει το ποίημα» γράφει ένα πανό, παραπέμποντας σε μία βαμπιρική αντίληψη της ποίησης. Ως εάν η ποίηση να είναι εκείνο το ειδωλολατρικό ξόανο που πίνει το νέκταρ από το κρανίο των δολοφονημένων. Και πορεύονται οι ποιητές εν μέσω εκκωφαντικών ήχων, μην ακούγοντας τον άνεργο που τους λέει «Η ζωή δεν με γνωρίζει». Δεν ακούν τους εργαζόμενους, τους νέους, άνεργοι ένας στους δύο, που τους καταγγέλλουν ότι «σαν χέλια γλοιώδικα έχουν πουληθεί». Δεν υποφέρουν πλέον οι ποιητές, δεν ζουν ποιητικά, δεν ερωτεύονται σαν τον ερωτευμένο Σίσυφο, που θέλει να κάνει στην αγαπημένη του ό,τι η Άνοιξη στις κερασιές. Η ποίηση έχει πάψει από καιρό να πυρώνει τα πάθη, να προκαλεί εμμανείς συγκρούσεις και να λειτουργεί ανατρεπτικά. Στην κλασική αρχαιότητα έλεγαν πως «Μόνο τα παραληρηματικά λόγια του ποιητή ερμηνεύουν τη φωνή του θεού». Η ποίηση, η «μεταφορά» ήταν η άρρητη «φωνή του θεού που μιλάει»! Γι’ αυτό η σύγκρουση μεταξύ φιλοσοφίας και ποίησης δεν ήταν μόνο η γνωστή αντιπαράθεση του Απολλώνειου και του Διονυσιακού στοιχείου, αλλά και η αντίληψη για τη ζωή, το ζήτημα της κοινωνικής και πολιτικής τάξης. Γι' αυτό ο Πλάτωνας δεν ήθελε τους ποιητές, αυτούς τους ανατροπείς της καθεστηκυίας τάξης, στην Πόλη του. Άρα ετίθετο και θέμα εξουσίας. Φαντάζεστε τους ποιητές στην εξουσία; Δυστυχώς, σήμερα, εξορίσαμε τελεσίδικα και την πραγματική ποίηση και τους πραγματικούς ποιητές. Η λογοτεχνία έγινε μία τεχνολογία της εξουσίας. Και οι ποιητές σιτίζονται στα πρυτανεία των κρατικών και των ιδιωτικών επιχορηγήσεων. Οι λέξεις έπαψαν να είναι «πρόκες», να είναι φορείς ιδεών και δεν γεννούν πια (με τη μεταφορική τους διάσταση), ως τελεστές γοητείας, νέες ιδέες. Οι λέξεις αντικαταστάθηκαν από τις εικόνες και όλα έγιναν εμπορεύματα. Κι όμως, ο άνθρωπος δεν άρχισε να κατασκευάζει τα πράγματα με προορισμό ένα κόσμο της ανταλλακτικής αξίας, αλλά για να τα «γοητεύσει», να τα εκτρέψει από την ταυτότητά τους. Υπ’ αυτή την έννοια η γοητεία αναφέρεται στα πάντα και όχι μόνο στην ανταλλαγή ανάμεσα στα φύλα. Η γοητεία είναι μία πρόκληση, είναι το θαυμάζειν, είναι μία μορφή που πάντα τείνει να διαταράξει την ταυτότητα και το νόημα της ζωής κάποιου, ακόμα και το habitus, δηλαδή τις συνήθειες των ανθρώπων. Τελικά, το προπατορικό έγκλημα του ανθρώπου είναι η εξάλειψη του βάσκανου εδάφους της γοητείας μέσω της θετικοποίησης του κόσμου, της πρόσδωσης σ’ αυτόν ενός μονοσήμαντου νοήματος, όπως συμβαίνει με την κοινωνία της ολικής εμπορευματοποίησης. Γι’ αυτό «Προτίμησα να ζω ποιητικά παρά να γράφω ποιήματα» μου γράφει ο φίλος από το Παρίσι. Και τρέχει παντού όπου η χρεία των ανθρώπων τον καλεί.

Επιστροφή στο χρήμα-μέσο

Νέα «επώδυνα μέτρα» για τους Έλληνες εργαζόμενους προαναγγέλλει η επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Τουτέστιν, οδηγούμαστε σε νέες μειώσεις των μισθών, γιατί αυτοί, κατά τη γνώμη της, είναι μεγαλύτεροι από τους αντίστοιχους στην Πορτογαλία, την Ισπανία και την… Κροατία. Ποιος μισθός, όμως, είναι το «μέτρο» της ανταγωνιστικότητας; Ο πιο μικρός! Αυτές τις απόψεις της κ. Λαγκάρντ προβάλλουν θριαμβευτικά τα παρ’ ημίν μίντια με τη νεοφιλελεύθερη άποψη. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και για τις δηλώσεις του υπουργού Οικονομίας των ΗΠΑ, Τ. Γκάιτνερ, ο οποίος δήλωσε ότι οι συνεχείς περικοπές των δαπανών και η αύξηση των φόρων προκειμένου να μειωθούν τα ελλείμματα δημιουργούν «ένα αυτοενισχυόμενο αρνητικό σπιράλ λιτότητας που ‘’σκοτώνει’’ την ανάπτυξη». Τελικά, ποιος έχει δίκιο; Ποια αντίληψη αληθεύει; Καμία γενικώς, καθώς κάθε μία εξυπηρετεί ειδικά συμφέροντα. Όσο για την περίφημη ανταγωνιστικότητα, που αιτιολογεί την άγρια λιτότητα, στη λογική της κατάκτησης των τομέων «υψηλής αξίας», αυτή είναι μια εντελώς ηλίθια αντίληψη επισημαίνει ο Αμερικανός οικονομολόγος Π. Κρούγκμαν. «Οι οικονομολόγοι έχουν παρεξηγήσει το ανθρώπινο είδος» δηλώνει στη Guardian, και ο ιδρυτής της τράπεζας Grameen, Μοχάμεντ Γιουνούς, γνωστός και ως ο «τραπεζίτης των φτωχών». «Το βασικό πρόβλημα με τον καπιταλισμό είναι ότι μας έκανε όλους να έχουμε επίκεντρο τα χρήματα, μας έκανε εγωκεντρικούς…» είπε ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης οικονομολόγος, ο οποίος εισήγαγε την έννοια της μικροπίστωσης. Και προσθέτει: «Τα χρήματα έχουν γίνει το μέσο και ο σκοπός..». Το χρήμα από μέσο έγινε σκοπός έγραφε ο Σκοτ Μηκλ. Αυτό έχει διαφθείρει τα πάντα, λέμε εμείς. Γιατί ο αθλητισμός, φερ’ ειπείν, δεν γίνεται με σκοπό το «νους υγιής εν σώματι υγιεί», αλλά τη νίκη-χρήμα. Το γυμνασμένο σώμα και δη το ντοπαρισμένο έγινε το «μέσο»! Το κέρδος, συνεπώς, ταυτίζεται σήμερα με την αέναη και χωρίς όρια συσσώρευση. Κι όμως κάποτε ο καπιταλισμός είχε «ηθική», δηλαδή όρια. Τι συνέβη και αποσυνδέθηκε πλήρως η οικονομία από την «ηθική» παράδοσή της; Σύμφωνα με τον Αμάρτυα Σεν και τον Σκοτ Μηκλ, η ηθική παράδοση της οικονομικής σκέψης ξεκινάει από τον Αριστοτέλη («Ηθικά Νικομάχεια») που συσχέτιζε το αντικείμενο των οικονομικών (τον πλούτο) με τους ανθρώπινους σκοπούς. Με την επικράτηση του νεοφιλελευθερισμού, όμως, η «ηθική» αυτή παράδοση απωθήθηκε υπέρ της «μηχανικής» παράδοσης που δεν αφορά τελικούς σκοπούς και ερωτήματα, όπως για το «πως μπορεί να αναπτυχθεί ο αγαθός άνθρωπος», αλλά ενδιαφέρεται μόνο για τα ζητήματα διαχείρισης. Τώρα, οι εργαζόμενοι είναι οι αναλώσιμοι της ιστορίας, μιας ιστορίας που είναι το ατέλειωτο χρονικό των θριάμβων των «πάνω». Υπάρχει άραγε τρόπος υπέρβασης της κρίσης; Η λύση, σύμφωνα με τον Γιουνούς, είναι ένα νέο είδος επιχειρηματικότητας που θα επικεντρώνει τις δραστηριότητές της στην επίλυση των προβλημάτων της κοινωνίας σε τοπικό ή παγκόσμιο επίπεδο. Για παράδειγμα κάτι τέτοιο συνέβη στην περίπτωση της συνεργασίας της Grameen(της τράπεζάς του) με τη Danone για την παραγωγή γιαουρτιού που θα λύσει το πρόβλημα του υποσιτισμού των παιδιών στο Μπανγκλαντές. Η εταιρεία βγάζει κέρδη, τα κέρδη μένουν μέσα στην εταιρεία, και παίρνουν πίσω μόνο τα χρήματα που επένδυσαν. Πρόκειται για μία νέα αντίληψη επιχειρηματικότητας, με επιχειρήσεις κερδοσκοπικές αλλά και κοινωνικού χαρακτήρα. Ο Γιουνούς θέτει, με άλλα λόγια, το ζήτημα των ορίων, αλλά και της επιστροφής στην εποχή που το χρήμα ήταν μέσο και όχι σκοπός. Μπορεί, όμως, το οικονομικό σύστημα, αυτή η μηχανή, που, σήμερα, λειτουργεί ανεξέλεγκτα, να τεθεί υπό τον έλεγχο της λογικής, της πολιτικής και της ανθρωπιάς; Δύσκολο…

Πολίτες-πελάτες

Ένα παιδί κλαίει για τους δολοφονημένους συμμαθητές του στο εβραϊκό σχολείο της Τουλούζης. Ένα άλλο κλαίει στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας. Ένας ηλικιωμένος εισβάλλει με το δίκαννό του στην εφορία της Αγίας Παρασκευής. Κι ένας άλλος φουντάρει με το αυτοκίνητό του στο λιμάνι του Πειραιά. Πριν λίγες ώρες, χιλιάδες πολίτες ψήφιζαν τον Ευάγγελο Βενιζέλο, δηλαδή το ΠΑΣΟΚ. Το κόμμα, που τους τσάκισε τους μισθούς και τις συντάξεις. Γιατί άραγε; Εκπλήττονται οι παρατηρητές. Αλλά δεν γνωρίζουν ότι στην πελατειακή κουλτούρα των ψηφοφόρων είναι σαφές πως την εργασία τους την οφείλουν στο… ΠΑΣΟΚ! Σ’ αυτό εναποθέτουν εκ νέου την πελατειακή τους ελπίδα, καθώς σκέφτονται, όπως εκείνος ο πληρωμένος φονιάς στην Τουρκία, που προσέφυγε στον Σύνδεσμο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διαμαρτυρόμενος, γιατί δεν τον πλήρωσαν οι εντολείς του για τη «δουλειά»! Χρωστούν, συνεπώς, οι εκατοντάδες χιλιάδες των Ελλήνων στο ΠΑΣΟΚ και του ανταποδίδουν τη χάρη(ρουσφέτι) με την ψήφο τους. Εξάλλου, σ’ αυτό εναποθέτουν την ατομικιστική, σάπια ελπίδα τους. Υπ’ αυτή την οπτική, ο Ευάγγελος Βενιζέλος εκφράζει τη διέξοδο, το φως στο τούνελ ενός μέλλοντος που θα είναι ευθεία συνέχεια των προγόνων και του πελατειακού συστήματος, που εξέθρεψαν, εντάσσοντας την αποκλεισμένη μέχρι τότε αριστερά στο κράτος. Όμως, ακριβώς αυτό που έχει χρεοκοπήσει την Ελλάδα είναι το πελατειακό κράτος και το πολιτικό σύστημα που το υπηρετεί, στηριζόμενο στον οικονομικό νεοφιλελευθερισμό. Γι’ αυτό όσοι ψήφισαν, προχθές, ΠΑΣΟΚ θα είναι τα επόμενα θύματα της κρίσης. Αυτοί που θα υποστούν τη βία της. Και τότε η αντιβία τους θα είναι τρομερή, γιατί θα στρέφεται εναντίον του πασοκικού εαυτού τους. Οπότε είτε θα ενδοβληθεί και θα καταλήξει στα νερά της θάλασσας είτε θα εξωτερικευθεί, και, τότε, όποιον πάρει ο χάρος. Γιατί η αντιβία είναι τόσο παράλογη όσο παράλογη είναι και η βία που την προκαλεί. Σκεφτείτε τον συμβολικό θάνατο της απόλυσης ενός εργαζόμενου στα 60 χρόνια, ή την εξαέρωση της σύνταξης, ή ακόμα την ανεργία των νέων. Το περίφημο passage a l’ acte στο ΟΑΚΑ είναι το αποτέλεσμα της υπερχειλίζουσας οδύνης και της παρελκόμενης οργής, που είναι απαραίτητα ώστε να μην οδηγήσουν σε μια αβάσταχτη ηθική ακαμψία που θα επιφέρει η απώθηση, είναι ένα «κλίνατε», μια παρέκκλιση, μία εκτόνωση, σχεδόν ένα θαύμα που επιτρέπει στην κοινωνία να σταματά στις παρυφές της αβύσσου και να πορεύεται ψηλαφητά, αναζητώντας μια ανάστροφη οδό, μια ελπίδα, μια ανάσα σωτηρίας. Προχθές, χιλιάδες άνθρωποι διαδήλωσαν στη Βαστίλη υπέρ της ελπίδας. Αλλά χωρίς βία. Υιοθετούμε, λοιπόν, την προοπτική της διαμαρτυρίας χωρίς βία σαν κι αυτή του Γκάντι. Η ahimsa είναι η απάντησης στη βία της βρετανικής αυτοκρατορίας με μια συμμετρικά αντίθετη βία. Η ahimsa δεν είναι ούτε παθητικότητα ούτε παραίτηση -ο Γκάντι έλεγε ότι «εκεί όπου η εκλογή είναι ανάμεσα σε δειλία και βία θα συμβούλευα τη βία»- αλλά αντίθετα επιβάλλει «έναν έντονο διανοητικό αγώνα», «μια ισορροπία στην κόψη του ξυραφιού», μια σκληρή αντιπαράθεση της βίας με τον εαυτό της, ικανή να οδηγήσει σε μια μεταμόρφωση του ίδιου του ανθρώπου.

Ρητορικές πιρουέτες

«Αυτό δεν είναι κίνημα είναι προσκύνημα» έλεγε ο Γεώργιος Παπανδρέου τη δεκαετία του ‘60. «Αυτό δεν είναι προσκύνημα είναι κίνημα, νέο ξεκίνημα» έλεγε ο εγγονός του, Γιώργος Παπανδρέου, το 2004. «Αρχίζουμε», «ξεκινάμε» λέει και ο νέος πρόεδρος Ευάγγελος Βενιζέλος, παραπέμποντας στον συμβολισμό του ονόματός του καθώς, όπως δήλωσε, σαν χθες «πέθανε ο Ελευθέριος Βενιζέλος». Για να επιβεβαιωθεί εκείνος που έλεγε ότι κάθε νέα κατάσταση είναι υποχρεωμένη να «ντυθεί με τα ρούχα(τα σύμβολα και τις ιδέες) των πεθαμένων». Ή, όπως έλεγε ο ήρωας του Λιούις Κάρολ («Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων»), γιατί ακόμη και οι λέξεις έχουν αφεντικά και συνεπώς μπορούν να κληρονομούνται. Αλλά στις μέρες μας πιο ισχυρή κι από τους λεκτικούς κώδικες είναι η μεταγλώσσα της εικόνας, μια αγοραία εικόνα που είναι ντυμένη «κάζουαλ» χάριν της οικειότητας και εισάγεται τηλεοπτικά σε κάθε σπίτι, επιβάλλοντας μια «πραγματικότητα» πολιτικών πρακτικών προς κατανάλωση. Συμπυκνωτικά μηνύματα (όπως αρχίζουμε, ή νέο ξεκίνημα), αναφορικά μηνύματα (όπως η «συγνώμη» για την ανεργία λες και πρόκειται για παράπλευρη απώλεια!) χρησιμοποιούνται από το πολιτικό μάρκετινγκ με προοπτική την πώληση του πολιτικού προϊόντος, εν προκειμένω του νέου αρχηγού. Όλα αυτά παραπέμπουν σε μια προσομοίωση της πολιτικής, όπου η κοινωνία των πολιτών είναι, ουσιαστικά, απούσα. Δεν είναι τυχαίο ότι η χθεσινή ψηφοφορία δεν ήταν παρά «μία άσκηση», όπου δεν υπήρχαν -όχι μόνο αντίπαλος- ούτε καν φάκελοι για τα ψηφοδέλτια! Πέραν τούτων, τι κομίζει ο νέος αρχηγός; Θυμίζουμε ότι το 2007, στην αναμέτρηση με τον Γ. Παπανδρέου, ο Ευ. Βενιζέλος εμφανιζόταν ως ο μέγας αλχημιστής ενός «κεντροαριστερού» κόμματος που θα είναι «όσο γίνεται προοδευτικό, όσο γίνεται λαϊκό». Αυτή η θολότητα του «όσο γίνεται», που χωράει ακόμη και το νεοφιλελευθερισμό, είναι μία από τις αιτίες της σημερινής κρίσης. Ο Βενιζέλος αντιλαμβάνεται, γενικά, την πολιτική ως μία τεχνική της εξουσίας, ως μία ρητορική ακροβασία και μία ικανότητα δημιουργίας συμμαχιών με δέλεαρ τη νομή της εξουσίας. Θεωρούσε δε ότι ζούμε στην εποχή της «μετα-ιδεολογίας», δηλαδή της μη ιδεολογίας. Όμως, χθες, δήλωσε ότι «το ΠΑΣΟΚ ξαναβρήκε την ψυχή του». Τι σημαίνει αυτό; Την επαναφορά της ιδεολογίας; Ίσως. Προπάντων, όμως, σημαίνει την αποκατάσταση της «μεσαίας τάξης», η οποία περιέπεσε εκ νέου στην κατάσταση του «μη προνομιούχου». Πως θα γίνει αυτό; Μόνο η τρόικα και ο Τόμσεν το ξέρουν! Με άλλα λόγια, τα περιθώρια ελιγμών τόσο του Ευ. Βενιζέλου όσο και οποιουδήποτε άλλου υπό τις παρούσες συνθήκες της ελληνικής οικονομίας είναι ασφυκτικά περιορισμένα. Αλλά το υπό διάλυση ΠΑΣΟΚ χρειάζεται ανάλογου τύπου ρητορικές πιρουέτες προκειμένου να ξανακερδίσει μερικούς από τους χαμένους οπαδούς του και να επιβιώσει.

Το τερατώδες στοιχείο που μας κατοικεί

«Τι θα πει η κοινωνία;». Μέσα από το ερώτημα αυτό αναδεικνύεται η κοινωνία -τοπική, ελλαδική, ευρωπαϊκή- ως εκείνη που καθορίζει το πλαίσιο των συμπεριφορών μας, των πράξεών μας, εντέλει την εικόνα-ταυτότητά μας. Η κοινωνία γίνεται, έτσι, ο λακανικός μεγάλος Άλλος, ο «μπάτσος» που είναι εγκατεστημένος μέσα στο κεφάλι μας, που μας ελέγχει κάθε στιγμή, που μας ψέγει ή μας αναγνωρίζει. Γι’ αυτό όταν λένε για εμάς τους Έλληνες ότι είμαστε «τεμπέληδες» και άλλα τινά στερεότυπα, ουσιαστικά μας τιμωρούν, καθώς αναιρούν την συμβολική μας ταυτότητα, την ιδέα που έχουμε για τον εαυτό μας, δηλαδή αυτό που νομίζουμε ότι είμαστε. Και να μη θυμώνουν οι Γερμανοί για την αντίδραση των Ελλήνων απέναντι στους απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς τους. Γιατί οι τελευταίοι συνιστούν άγρια βία, ανάλογη του «συμβολικού ευνουχισμού». Με άλλα λόγια, η νέα συμβολική ταυτότητα που μας αποδίδεται είναι το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο η άρχουσα, νεοφιλελεύθερη –ευρωπαϊκή και εντόπια- ιδεολογία μάς εγκαλεί ως πολίτες, ως δημοκράτες, ως ανθρώπους, μας εγκαλεί ως ενόχους-ευνούχους, γιατί, όπως λέει, «μαζί τα φάγαμε»! Γι’ αυτό η υστερία που προκύπτει δεν οφείλεται μόνο στην αδικία, που υφιστάμεθα, αλλά και στο ότι εμείς οι ίδιοι αρχίζουμε να αμφισβητούμε την εικόνα μας. Παύουμε, με άλλα λόγια, να διακρίνουμε ανάμεσα σ’ αυτό που είμαστε(ως επιθυμία), δηλαδή αθώοι του αίματος της κρίσης, και σε ό,τι βλέπουν οι άλλοι, ήτοι διεφθαρμένους και κλέφτες. Έτσι, όταν η νέα υπουργός Ανάπτυξης, Άννα Διαμαντοπούλου μεταθέτει όλους τους υπαλλήλους του τμήματος Επενδύσεων, όλοι γενικώς κρίνονται διεφθαρμένοι. Έτσι, μέσω της άδικης και φασιστικής γενίκευσης όλοι τους –οι πολιτικοί- και όλοι μας –οι πολίτες- είμαστε διεφθαρμένοι. Το είπε και ο πρώην πρωθυπουργός Γ. Α. Παπανδρέου «διοικώ ένα διεφθαρμένο κράτος». Αυτή η κρίση των άλλων μας κοκαλώνει περισσότερο από κάθε τι. Πιότερο από κάθε τρομοκρατία και από κάθε ενοχή. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, αν κάποιοι έχουν ωφεληθεί από το πελατειακό κράτος, αν ψήφισαν ΠΑΣΟΚ –ήτοι ένας στους δύο Έλληνες! Εδώ κρύβεται ο υστερικός τρόπος αντίδρασης έναντι των πολιτικών. Θυμίζουμε την επίθεση εναντίον βουλευτή από ψηφοφόρο-συνεργάτη του. Αλλά αυτή είναι μία κάποια αντίδραση, που παραπέμπει στα μέλη της Κου Κλουξ Κλαν που τιμωρούν τους ομοφυλόφιλους, βατεύοντάς τους! Τουτέστιν, οι ομοφοβικοί της Κου Κλουξ Κλαν είναι ομοφυλόφιλοι, όπως και οι –υστερικά- «αδιάφθοροι» είναι διεφθαρμένοι. Γι’ αυτό, για να μην εκτραπούν οι πολιτικές σχέσεις –ενόψει και των εκλογών- σ’ ένα άγριο ξέσπασμα βίας, θα πρέπει να αποκατασταθεί η «συμβολική τάξη» της ελληνικής κοινωνίας, της ιδέας που έχουμε οι Έλληνες για τον εαυτό μας και, συγχρόνως, να δοθεί κάποια προοπτική απέναντι στο ζοφερό φάσμα της ανεργίας και της ανέχειας. Συνεπώς, χρειάζονται κατ’ αρχήν ένα οικονομικό στοιχείο: Ανάπτυξη και θέσεις εργασίας, ένα πολιτικό που είναι η υπερηφάνεια και η ανεξαρτησία της Ελλάδας, ένα ιδεολογικό στοιχείο που είναι συλλογική παράδοση και η αλληλεγγύη των Ελλήνων, και, τέλος, μία ηθική που θα αντιμετωπίζει με τόλμη το λανθάνον τερατώδες στοιχείο που μας κατοικεί –πολιτικούς και πολίτες.

Οι βοναπαρτίσκοι και το καταραμένο απόθεμα

Αυτός που μιλάει για το φασισμό του ανάπηρου συντρόφου του, επειδή τον αποδοκίμασε με τη «γλώσσα» του γιαουρτιού του, είναι ο αυριανός πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ. Είναι αυτός που χαρακτηρίζει υπευθυνότητα την αντιδημοκρατική «καταστατική νομιμότητα» εκλογής του… ενός. Είναι ο ίδιος, που μας μίλησε για την «αφόρητη πολυφωνία» των μέσων ενημέρωσης, αυτός ο οποίος θεωρεί ότι σε συμβολικό επίπεδο ο ελληνικός λαός θα εμπνευσθεί από τον «έναν», τον εκλεκτό, τον… παράκλητο, τον… μεσσία. Αυτό νομίζει ότι προσμένουν εκείνοι από τους οποίους ζήτησε «συγγνώμη»! Όμως, αυτός που μετέρχεται τη βία του λόγου του, περιφρονώντας επί της ουσίας τους ανθρώπους, οι οποίοι υφίστανται τα πάνδεινα, την ίδια στιγμή παραπονιέται στο όνομα της κατάλυσης της δημοκρατίας ότι οι διαμαρτυρόμενοι άνεργοι, που χρησιμοποιούν τη λιπαρή βία των γιαουρτιών, είναι φασίστες. «Φασίστας», συνεπώς, σύμφωνα με το νέο πρόεδρο είναι κι εκείνος ο τραγικός κρητικός, ο 44χρονος άνεργος, που κρεμάστηκε γιατί ντρεπόταν να τον ζει ο ηλικιωμένος πατέρας του. Ε, όχι, λοιπόν, δεν θα κλάψουμε μαζί κύριε Βενιζέλε, γιατί τα δάκρυά σου είναι υποκριτικά, γιατί ο ακραίος λαϊκισμός σου υπό ορισμένες συνθήκες καταλήγει να ταυτίζεται με την απόλυτη συμβολική βία του φασισμού. Και είναι φασισμός όταν τα σπασμένα της κρίσης τα πληρώνουν μόνο οι ίδιοι πάντα, ως μη όφειλαν, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Φασισμός είναι ένας στους δύο νέους να είναι άνεργος κι όταν εργάζεται να αμοίβεται με 400 ευρώ. Είναι φασισμός να θεωρείς ποινικό αδίκημα την αδυναμία πληρωμής οφειλών στο Δημόσιο, όταν το ίδιο το Δημόσιο είναι ο μεγαλύτερος μπαταχτσής. Φασισμός είναι, εν γένει, η διαίρεση του κόσμου στους «πάνω» και στους «κάτω», στον κόσμο του χρήματος και της χλιδής, και στον κόσμο της απελπισίας. Αλλά που απευθυνόταν το χθεσινό τελετουργικό του νέου αρχηγού; Όχι, ασφαλώς, στην κριτική σκέψη αλλά στο θυμικό, στο συναίσθημα. Απευθυνόταν στον κομματικό στρατό(στην «πανστρατιά») για την «άσκηση ετοιμότητας» της Κυριακής. Οι όροι, που χρησιμοποίησε ο στρατηγός-βοναπάρτης, δεν είναι λογικοί, είναι συναισθηματικοί και στρατιωτικοί, είναι όροι «πολέμου». Μόνο που τα κόμματα, ειδικά το ΠΑΣΟΚ, ως κομματικοί στρατοί παραπέμπουν, πλέον, σε διαλυμένα τάγματα, τύπου «Μπρανκαλεόνε»! Κι το ερώτημα που προκύπτει, είναι: Μα δεν βλέπουν, δεν βλέπει ο νέος πρόεδρος; Βλέπει, αλλά δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Εξάλλου, όλοι τους, αυτό ξέρουν, αυτό κάνουν. Και αφήνονται στην κεκτημένη πορεία των πραγμάτων. Γιατί αυτό που τους εμπνέει δεν είναι η σωτηρία της Ελλάδας και των Ελλήνων, αλλά η δική τους αναρρίχηση στην πρωθυπουργική εξουσία. Υπό την τρόικα ασφαλώς. Αυτό είναι το πάθος που τους κινεί. Και η Ιστορία σύμφωνα με τον Χέγκελ κινείται από τα πάθη των ανθρώπων. Μόνο που εκείνοι το αγνοούν. Ενίοτε δε, άλλα θέλουν κι άλλα προκύπτουν(εδώ υπεισέρχεται η πανουργία του Λόγου και της Ιστορίας). Έτσι, ο Γιώργος Παπανδρέου ακόμη και σήμερα πιστεύει ότι έσωσε την Ελλάδα. Το ίδιο πιστεύει ότι θα κάνει και ο Βενιζέλος. Αλλά μία ακόμα τέτοια «σωτηρία» και χαθήκαμε! Γι' αυτό η σωτηρία μπορεί να προκύψει μόνο όταν η Ιστορία θα γράφεται από τη συλλογικότητα που λέγεται απόκληροι, καταραμένο απόθεμα, homo sacer. Αρκεί αυτή τη συλλογικότητα να οργανωθεί πολιτικά. Αυτό συνέβη για πρώτη φορά χθες, όταν δύο χιλιάδες άνεργοι διαδήλωσαν στο κέντρο της Αθήνας.

Ευθύνες

Οι μαρυρίες των επικεφαλείς του Οργανισμού Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους(ΟΔΔΗΧ) της Ελλάδας από το 1999 έως σήμερα καταδεικνύουν ότι υπάρχουν συγκεκριμένες πολιτικές, τουλάχιστον, ευθύνες για το πώς η χώρα μας έφθασε στη χρεοκοπία και στα δύο Μνημόνια. Γιατί ακόμη κι ένας πρωτοετής φοιτητής οικονομικής σχολής γνωρίζει ότι δηλώσεις όπως αυτές του υπουργού Οικονομικών σύμφωνα με τις οποίες η ελληνική οικονομία παραπέμπει στον «Τιτανικό», και του πρωθυπουργού ότι θα καταφύγει στο ΔΝΤ, κάνουν πολύ μεγάλη ζημία στην εικόνα μιας χώρας και την οικονομία της. Ακόμη χειρότερα, όπως δήλωσαν στο γνωστό πρακτορείο Bloomberg οι δύο πρόεδροι του ΟΔΔΗΧ από το 1999 έως το 2010, η Ελλάδα χρησιμοποίησε την περίφημη αμερικανική τράπεζα Goldman Sachs προκειμένου να κρύψει το χρέος της ώστε να ανταποκρίνεται στα κριτήρια της ευρωζώνης. Η προσφυγή, όμως, στην παραπάνω τράπεζα κόστισε αμέσως 600 εκ. ευρώ καθώς αυτή άλλαξε την πολιτική της έναντι της ευρωζώνης. Αναφέρεται, επίσης, ότι οι «ελληνικές υπηρεσίες» είχαν παντελή άγνοια γι’ αυτά τα περίεργα και πολύπλοκα τοξικά παίγνια. Αλλά ποια είναι και πως λειτουργεί η μεγάλη αμερικανική τράπεζα; Ήδη, χθες, ένα υψηλό στέλεχος της τράπεζας, ο Γκρεγκ Σμιθ, που παραιτήθηκε, σε άρθρο του στους New York Times σημειώνει ότι η Goldman Sachs «πλουτίζει σε βάρος των πελατών της» και λειτουργεί με τον «πλέον τοξικό και καταστροφικό τρόπο από ποτέ». Για ηθική παρακμή επιμένει το πρώην στέλεχος, ενώ η τράπεζα, όπως είναι φυσικό, τον διαψεύδει. Αλλά ποιος ενέπλεξε την Ελλάδα σ’ αυτή την «τοξική» περιπέτεια; Η όλη ιστορία ξεκίνησε επί κυβερνήσεως Σημίτη. Η ίδια κυβέρνηση που προκάλεσε τον τριπλασιασμό και πλέον του κόστους των Ολυμπιακών Αγώνων εξαιτίας των αδικαιολόγητων καθυστερήσεων, εμπλέκεται και στις μεγάλες αγορές υποβρυχίων και άλλων οπλικών ή επικοινωνιακών συστημάτων όπως το C4I, καθώς και για δρόμους που «έπεσαν»(Νεμέα, Μεγαλόπολη-Καλαμάτα κ.ά.). Για όλα αυτά, δεν θα δώσει κανείς λογαριασμό; Όσο αυτό δεν θα γίνεται, οι Έλληνες θα στρέφονται εναντίων των πολιτικών, θεωρώντας τους υπεύθυνους για την κατάστασή τους. Ακόμα χειρότερα, θα εξαγριώνονται όταν μαθαίνουν ότι παρά τη γενικευμένη δυστυχία αυτοί και οι… σύμβουλοί τους καλοπερνούν. Γιατί όπως έγραφε ο Όργουελ για τους Βρετανούς πολιτικούς, «όταν πεινάγαμε και πείναγαν κι αυτοί το αντέχαμε· όταν εκείνοι καλοπερνούσαν κι εμείς πεινάγαμε, τότε η πείνα μας ήταν ανυπόφορη»! Σ’ αυτή την απλή περιγραφή υπάρχει ολόκληρη η ουσία της σημερινής κρίσης της πολιτικής και της γενικευμένης δυσαρέσκειας των πολιτών.

Θα μας εξαφανίσουν

Αυτοί που μέχρι πρότινος άκουγαν «ανάπτυξη» και έβγαζαν περίστροφο, τώρα την έχουν κάνει ευαγγέλιό τους. Για «ανάπτυξη» μιλούσε, χθες, ακόμη και ο κ. Σαχινίδης -εκπομπή της κ. Τσαπανίδου στο ΣΚΑΪ-, ο πλέον διαπρύσιος κήρυκας του πρώτου Μνημονίου. Όμως, η οικονομική πολιτική της άγριας λιτότητας, που ακολουθείται και στο δεύτερο Μνημόνιο, εκτοξεύει στα ύψη την ύφεση –ήδη υπολογίζεται στο 7%- αλλά και την ανεργία, θάβοντας κυριολεκτικά την ανάπτυξη και, συνεπώς, την αντιμετώπιση του χρέους. Αν, μάλιστα, υπολογίσουμε και τα νέα μέτρα λιτότητας, που θα επιβληθούν από τον Ιούνιο, τότε η ελληνική οικονομία θα εξαερωθεί μαζί με τους Έλληνες και τις Ελληνίδες. Και είναι εύλογο το ερώτημα του νομπελίστα οικονομολόγου Πωλ Κρούγκμαν(New York Times) πώς είναι δυνατόν χώρες που «συστηματικά αρνούνται να δώσουν ένα μέλλον στους νέους τους, με ανεργία που φτάνει το 50%, να δυνηθούν να εξασφαλίσουν επαρκή ανάπτυξη για την αποπληρωμή του χρέους τους». Με αφορμή την «επίσημη, οργανωμένη χρεοκοπία της Ελλάδας έναντι των ιδιωτών επενδυτών της», ο Κρούγκμαν εκτιμά ότι «και με την απομείωση του χρέους της, η Ελλάδα, όπως και άλλα ευρωπαϊκά κράτη που εξαναγκάστηκαν σε μέτρα λιτότητας εν μέσω ύφεσης, καταδικάζεται σε πολλά ακόμη χρόνια δεινών». Ποια θα μπορούσε να είναι η λύση εκτός από την επιστροφή στη δραχμή; «Η Γερμανία και η ΕΚΤ πρέπει να ενεργήσουν ούτως ώστε να αποφευχθεί η έξοδος των χωρών αυτών από το ευρώ, απαιτώντας λιγότερα μέτρα λιτότητας και λαμβάνοντας μέτρα προς ενίσχυση της ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολό της» προσθέτει ο Πωλ Κρούγκμαν. Συνεπώς, η βίαιη λιτότητα δεν είναι η λύση. Αντιθέτως, τσακίζει τις προοπτικές ανάκαμψης. Γι’ αυτό απαιτείται ρευστότητα, ήτοι να διοχετευθεί ζεστό χρήμα στην αγορά και να δημιουργηθούν θέσει εργασίας μέσω επενδύσεων. Έτσι θα επιτευχθεί η ανάπτυξη. Η άλλη θέση, αυτή των νεοφιλελεύθερων του Βερολίνου και της Φραγκφούρτης αλλά και αυτών που βρίσκονται στην Αθήνα είναι η συνεχής περικοπή των δαπανών, δηλαδή λιτότητα πάνω στη λιτότητα Κι ενώ στην αρχή μιλούσαν για περικοπή λίπους, τώρα έχουν φτάσει στο καθαρό κρέας, καθώς ακρωτηριάζουν μεγάλα κομμάτια της ελληνικής οικονομίας αλλά και της κοινωνίας. Ώσπου, τελικά, ό,τι απομείνει από την Ελλάδα και τους ανθρώπους της να είναι μία άμορφη μάζα, ένας χυλός. Τι μπορεί να γίνει για να αναστρέψει την κατάσταση; Να επιμηκυνθεί ο χρόνος μείωσης του ελλείμματος και να δοθούν, επιτέλους, χρήματα στην αγορά για την ανάπτυξη, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Να τονωθεί η πραγματική οικονομία και όχι η εικονική. Δεν είναι δυνατόν τα 30 δις ευρώ του νέου δανείου, που προαλείφονται για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, να εκταμιεύονται αμέσως, ενώ τα υπόλοιπα να δίνονται με το σταγονόμετρο. Για την πραγματική οικονομία, συνεπώς, δεν δίνεται τίποτα καθώς τα χρήματα που κατευθύνονται στις τράπεζες θα χρησιμοποιηθούν για άλλες ανάγκες του χρηματοπιστωτικού συστήματος και όχι για να τονωθεί η ρευστότητα στην αγορά. Άρα, για να υπάρξει η τελευταία πρέπει η νέα κυβέρνηση να την εξασφαλίσει με στοχευμένη ρευστότητα μέσω μιας κρατικής τράπεζας, η οποία θα προκύψει από τις πιθανές πρόσκαιρες «κρατικοποιήσεις».

Πολιτικό μπλέντερ

Η γενικευμένη επίθεση εναντίον των πολιτικών, ως εάν αυτοί να ευθύνονται αποκλειστικά για την κρίση, είναι λανθασμένη και αποπροσανατολιστική. Οι πολιτικοί, απλώς, υπηρετούν συγκεκριμένα συμφέροντα, πρόκειται δηλαδή για τους μπάτλερ και όχι για τους κυρίους. Συνεπώς, αν θέλει να δει κανείς τον αίτιο ας ακολουθήσει το δρόμο του χρήματος. Οι πολιτικοί μεμονωμένα αλλά και τα κόμματά τους αναγκάζονται λόγω της πανάκριβης εκλογικής διαδικασίας(τεράστιες δαπάνες για αγορά διαφημιστικού χρόνου, κυρίως τηλεοπτικού) να προσφύγουν και να εξαρτηθούν από τα μεγάλα οικονομικά και μιντιακά συμφέροντα. Κι αυτό εξαιτίας της τηλεοπτικοποίησης και της εμπορευματοποίησης της εκλογικής καμπάνιας. Μάλιστα, οι πολιτικοί αν επιθυμούν να συμμετέχουν στο πολιτικό παιγνίδι με όρους επιτυχίας πρέπει υποταχθούν στους κανόνες που επιβάλει το κατεστημένο, το οποίο σήμερα τους αμφισβητεί ως ανεπαρκή «παλαιά υλικά»! Με άλλα λόγια, οι πολιτικοί υποχρεώνονται να υποδυθούν ρόλους ώστε να ανταποκρίνονται στο έργο το οποίο ανεβάζει κάθε φορά η περίφημη διαπλοκή έτσι ώστε να υπηρετούνται καλύτερα τα συμφέροντά της. Έτσι, τώρα διαμορφώνουν το σενάριο ότι η Ελλάδα χρειάζεται μετά τις εκλογές μία κυβέρνηση τύπου Μόντι που θα απαρτίζεται «από τους καλύτερους… ανεξαρτήτως πολιτικής ταυτότητας»! Αλλά ποιος και με ποια κριτήρια θα κρίνει τους καλύτερους; Να είναι, λέει, τεχνοκράτες! Πίσω, όμως, από κάθε τεχνοκράτη κρύβεται ένας συντηρητικός πολιτικός, που υπηρετεί την καθεστηκυία τάξη, την τρεφόμενη από τα κοινοτικά κονδύλια, το λαθρεμπόριο καυσίμων και τη φοροδιαφυγή. Αυτή η τάξη επιδιώκει σήμερα τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου της με τη δημιουργία ολιγοπωλίων και μονοπωλίων σε συνεργασία με τους επενδυτές-αποικιοκράτες εξ εσπερίας. Οι πολιτικοί καλούνται να υπηρετήσουν αυτό το στόχο. Με αυτό το κριτήριο θα κριθούν. Και η δημοκρατία; Δεν υπάρχει πια. Εδώ και καιρό έχουμε μία ολιγαρχία η οποία χειραγωγεί την κοινή γνώμη, φενακίζοντας τις αισθήσεις και αχρηστεύοντας την κριτική πρόσληψη. Γι’ αυτό ο νέος αρχηγός δήλωσε τις προάλλες ότι η Ελλάδα πάσχει από «υπερβολική πολυφωνία»! Δηλαδή από υπερβολική δημοκρατία! Αλλά πως εξασφαλίζεται η χειραγώγηση των πολιτών; Μέσω της τηλεόρασης, η οποία μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο και το περιεχόμενο του δημόσιου διαλόγου· αποερημώνει το δημόσιο χώρο και δημιουργεί την ψευδαίσθηση της παρουσίας του πολίτη στα κέντρα εξουσίας. Αυτή η πολιτική απραξία καλύπτεται πίσω από μια φαντασμαγορία πολιτικών ψευδό-γεγονότων και δήθεν αντιπαραθέσεων, όπου η εντύπωση εκτοπίζει το επιχείρημα και τον κριτικό λόγο. Η ίδια η πολιτική γίνεται παράσταση και «ακολουθία προσποιήσεων» όπου με την κατάλληλη σκηνοθεσία δημιουργούνται οι εντυπώσεις νοήματος εκεί όπου δεν υπάρχουν παρά μόνο ιριδίζουσες σαπουνόφουσκες. Οι τεχνικές αυτές, όμως, σε καιρούς κρίσης δεν ευδοκιμούν, καθώς η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση δεν αφήνουν περιθώρια για δεύτερες σκέψεις ή για να περάσουν διάφορα παραπλανητικά διλήμματα. Εν προκειμένω, μόνο ο φόβος και ο τρόμος μπορούν να ακυρώσουν την αντίδραση των «κάτω». Κι αυτό για λίγο. Γιατί ο απελπισμένος από ένα σημείο και μετά δεν φοβάται πια. Έτσι, ρίχνει στο… μπλέντερ της επιβίωσης την ίδια του τη ζωή, το ίδιο του το σώμα. Και ο κοινωνικός εμφύλιος(εγκληματικότητα) θα είναι άγριος αν η απελπισία δεν εκφραστεί πολιτικά. Γι’ αυτό οι προσεχείς εκλογές δεν θα κρίνουν μόνο τη νέα κυβέρνηση αλλά και την ειρήνη στην ίδια την κοινωνία καθώς και τη δημοκρατία.

Σαν φάρσα...

Ακούγοντας το Σάββατο τον απερχόμενο πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, Γιώργο Α. Παπανδρέου, και το νέο, Ευάγγελο Βενιζέλο, κάθε Έλληνας, που βιώνει την κρίση με τον πιο επαχθή και δραματικό τρόπο, αναρωτιόνταν, τα πιστεύουν αυτά που λένε ή μας εμπαίζουν κυνικά; Κατά τη γνώμη μας ισχύουν και τα δύο. Συγκεκριμένα, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου λέει πως «Αποδείξαμε ότι μπορούμε να φέρουμε επανάσταση. Σε δύο χρόνια κάναμε την αρχή και αυτό θα συνεχίσει», αυτό το πιστεύει μόνο ο ίδιος και ο Γιώργος Νταλάρας. Ο δεύτερος, μάλιστα, δήλωσε πως ο Γ. Παπανδρέου «ήθελε την ανατροπή, αλλά ο λαός δεν ήταν έτοιμος»! Εμείς -ο λαός- φταίμε λοιπόν. Ακόμα χειρότερα, όταν ο Γ. Παπανδρέου επισημαίνει τη συνεισφορά της κυβέρνησής του στο να καταλήξει η χώρα σε αυτό «το θετικό αποτέλεσμα», δηλαδή στο κούρεμα του χρέους, αυτό το πιστεύει μόνο αυτός, αλλά το πιστεύει. Γιατί ο Παπανδρέου είναι ένας ήρωας του Παπαδιαμάντη, ο οποίος κατά το ανάλογο της Φραγκογιαννούς νομίζει ασυνείδητα πως κάνει το καλό, ενώ έχει κάνει το κακό. Αντίθετα, ο διάδοχός του στην προεδρία του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος όταν αναφέρεται στη «νέα κοινωνική συμμαχία» με μισθωτούς, αγρότες, ανέργους, νέους επιστήμονες και βιοτέχνες, «δηλαδή με αυτούς που πικράναμε και κουβαλούν στην πλάτη τους την κρίση» παραπέμπει στον ήρωα του Καρκαβίτσα τον Τζιριτόκωστα, που είναι μία ενσυνείδητη δύναμη του κακού. Γιατί μόνο ένας Μακιαβέλι, ένας κυνικός ή ένας βαγαπόντης περιωπής θα ζητούσε να τον στηρίξουν εκείνοι τους οποίους ο ίδιος έριξε στον Καιάδα της ανεργίας και της εξαθλίωσης. Ο Τζιριτόκωστας σύμφωνα με τον Φώτο Πολίτη(είκοσι χρόνια κριτικής, βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1938) «είναι ο Έλλην πολιτικός, ο Έλλην επιστήμων, ο Έλλην χρηματιστής ή έμπορος, ο ολέθριος ‘’έξυπνος’’ Ρωμιός της εποχής μας, ο εκμεταλλευόμενος την ευπιστίαν και την αφέλειαν του πλήθους, αμείλικτος όταν πρόκειται δια την πεντάραν, ταπεινός και χαμερπής προ του ισχυρού, οπισθόβουλος, αεικίνητος, δόλιος, άνθρωπος χωρίς οίκτον, χωρίς ιερόν και όσιον, αδηφάγος και άθλιος και… νικητής…». Η απατεωνιά(συνυφασμένη στο τέλος του 19ου αιώνα με τη ζητιανιά) περιγράφεται ως υψηλού κύρους τέχνη. Ο μεγαλύτερος απατεώνας χαίρει μεγάλης εκτίμησης από την κοινωνία. Ο ζητιάνος βολιδοσκοπεί πάντα από ψηλά το χώρο του και τις συγκεκριμένες αδυναμίες των ανθρώπων του. Πρώτα ιχνηλατεί, μελετά κι ύστερα κατεβαίνει για να «κολακέψει τις αδυναμίες αυτές». «Όταν δεν εύρισκε τους ελεήμονες, εζητούσε τους δεισιδαίμονες, τους μωρούς». Υπάρχει άραγε κάποια αταβιστική προδιάθεση εν προκειμένω; Ναι. Γιατί ο ζητιάνος είναι ο ενδιάμεσος μεταπράτης, ο κοινωνιολογικός πρόγονος του κατοπινού μικροαστού και του μέλους των «μεσαίων τάξεων», που κινείται μεταξύ των «πάνω» και των «κάτω». Σύμφωνα με τον Πέτρο Χάρη(Έλληνες πεζογράφοι) ο Ανδρέας Καρκαβίτσας παρουσιάζει στο «Ζητιάνο» εκτός από τους ανθρώπους και την «ελεεινή συγκρότηση του κράτους», τη ρουσφετολογία, την μικροπολιτική, την κακή διοίκηση και τη δυσκίνητη δικαιοσύνη. Ό,τι συμβαίνει και σήμερα, όπου νικά το κακό και όχι το καλό, όπου η ιδέα της δικαιοσύνης σαρκάζεται. Αλλά, τελικά, το πλέον σημαντικό είναι, όπως προείπαμε, ότι ο ζητιάνος(Τζιριτόκωστας) είναι μια ενσυνείδητη δύναμη του κακού, σε αντίθεση με την ασυνείδητη δράση της Φόνισσας του Παπαδιαμάντη, της Φραγκογιαννούς, η οποία νομίζει ότι κάνει το καλό, ενώ τελικά κάνει κακό. Έτσι, η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν ενσυνείδητη φάρσα…

Αποκαλύψεις

Βγήκε ο νέος αρχηγός με ύφος μικρού Βοναπάρτη και πανηγύρισε για την επιτυχία. Ακολούθησε ο πρώην αρχηγός που διακήρυξε πως πρέπει «να υπερασπιστούμε τη μεγάλη κατάκτηση» και ότι «οι θυσίες του λαού δεν πήγαν χαμένες»! Ύστερα κι άλλοι διεκδίκησαν μερίδιο από τη… νίκη. Αλλά για ποια νίκη πρόκειται; Γιατί, όπως σημειώνει στην ιστοσελίδα της η γαλλική εφημερίδα Le Monde, η Ελλάδα επί της ουσίας απέφυγε την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και κατάφερε να χρεοκοπήσει οργανωμένα. Με άλλα λόγια, πέσαμε στο γκρεμό σιγά σιγά και δεν τσακιστήκαμε εντελώς. Αλλά κι αυτή είναι μία γενίκευση, γιατί οργανωμένη χρεοκοπία σημαίνει τη χρεοκοπία των εργαζομένων και των συνταξιούχων, κυρίως των μεσαίων τάξεων, και τη διάσωση μόνο των τραπεζών. Το άπαν, συνεπώς, είναι η διάσωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως δήλωσε και ο ασυμπάθηστος Σόιμπλε. Αυτό δηλοί το παράδειγμα των 523 τραπεζών, που άντλησαν 489 δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με επιτόκιο 1% και οι οποίες με τη σειρά τους δανείζουν με επιτόκιο 7% και πλέον. Το ίδιο –θυμίζουμε- είχε συμβεί και στις ΗΠΑ. Κατόπιν τούτου το ερώτημα που τίθεται είναι: Γιατί οι τράπεζες δανείζονται από τα κρατικά αποθεματικά με αυτό το εξευτελιστικό επιτόκιο και δανείζουν τις άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, με επιτόκιο ακόμη και 9%, δηλαδή 800 φορές ακριβότερα; Γιατί οι τράπεζες επιδιώκουν το κέρδος και μάλιστα τοκογλυφικά, αξιοποιώντας δύο φορές τα νεοφιλελεύθερα πολιτικά συστήματα των δυτικών κρατών: Τη μία φορά δανειζόμενες «τζάμπα» από τις κεντρικές κρατικές τράπεζες για να σωθούν και τη δεύτερη δανείζοντας τα κράτη με τοκογλυφικό επιτόκιο για να κερδίσουν. Αλλά πότε η Ελλάδα πήρε την κάτω βόλτα; Σύμφωνα με δημοσίευμα των δημοσιογράφων του πρακτορείου Bloomberg, Nick Dunbar και Elisa Martinuzzi, η χώρα μας πήρε τον κατήφορο το 2001, όταν κλήθηκε από την τότε κυβέρνηση να μειώσει(αποκρύψει) το δημόσιο χρέος. Αυτό έγινε με την μετατροπή του χρέους από δολάρια και γιεν σε ευρώ, χρησιμοποιώντας μία εικονική τιμή συναλλάγματος που επέτρεπε μία μείωση του χρέους της τάξεως του 2%. Οι επικεφαλείς του Οργανισμού Διαχείρισης του Δημόσιου Χρέους –Χριστόφορος Σαρδελής και Σπύρος Παπανικολάου- αποκάλυψαν λεπτομέρειες του συμβολαίου που επέτρεψε στην Ελλάδα να κρύψει το δημόσιο χρέος έτσι ώστε να ανταποκριθεί στα κριτήρια της ΕΕ, αλλά, όπως είπαν, κανείς δεν καταλάβαινε τι αγόραζε και οι ελληνικές υπηρεσίες δεν ήταν εξοπλισμένες ώστε να αξιολογήσουν τους κινδύνους! Τη στιγμή της υπογραφής η συναλλαγή φαινόταν επικερδής για τη χώρα αλλά και την τράπεζα, σύμφωνα με τον Χριστόφορο Σαρδελή. Αλλά το κόστος της επιχείρησης απόκρυψης εκτοξεύτηκε στα ύψη μετά την πτώση της αγοράς ομολόγων που ακολούθησε την επίθεση στους δίδυμους πύργους, ενώ η καταστροφή επήλθε μετά την επιλογή της τράπεζας το 2002 να υπάρξει ένας νέος δείκτης τιμών στην ευρωζώνη. Αλλά το μυστικό δάνειο ήταν ένα ακριβό λάθος από την αρχή, καθώς αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας η Ελλάδα χρωστούσε στην Goldman Sachs 600 εκατομμύρια ευρώ επιπλέον των 2,8 δις ευρώ του δανείου! Ποιος ευθύνεται, τουλάχιστον πολιτικά, γι’ αυτό το φοβερό παιγνίδι που σήμανε την αρχή της κατρακύλας της ελληνικής οικονομίας; Ο Κώστας Σημίτης και η κυβέρνησή του. Επί της διακυβέρνησης του ιδίου είχαμε τον τριπλασιασμό του κόστους των Ολυμπιακών Αγώνων. Τι άλλο χρειάζονταν για να πάρουμε την κάτω βόλτα; Τα σκάνδαλα της Ζήμενς, των υποβρυχίων, των φαραωνικών έργων κ.ά., στα οποία συνέπραξε η εγχώρια διαπλοκή με τα ξένα συμφέροντα -υπό την ανοχή της κυβέρνησης Καραμανλή-, που τώρα επιτυγχάνουν την οργανωμένη χρεοκοπία και ευλόγως πανηγυρίζουν για λογαριασμό τους.

Θεϊκή βία

Ρόδος, Ίλιον και αλλού, εκεί όπου η απελπισία καθίσταται μία απολίτικη, άναρθρη οργή, εκεί όπου δεν υπάρχει πολιτική οργάνωση του καημού και η πράξη βυθίζεται σ’ έναν τυφλό, βίαιο αυθορμητισμό, χάνοντας το δίκιο της. Αλλά ποιοι είναι εκείνοι που προσδίδουν ακραία πολιτικά χαρακτηριστικά στις υδαρές ή τις λιπαρές αποδοκιμασίες των πολιτικών από τους πολίτες; Είναι για μία ακόμη φορά οι γνωστοί συστημικοί, διαπλεκόμενοι διανοούμενοι, που επιδιώκουν να αποπροσανατολίσουν την απελπισία από την προοπτική της ουσιαστικής πολιτικοποίησής της. Με άλλα λόγια, επιχειρείται η δημιουργία ενός κοινωνικού αναχώματος που θα εμποδίσει τις εμβαθύνσεις για τα αίτια της κρίσης (οικονομικής, πολιτικής και πολιτισμικής), έτσι ώστε η αγανάκτηση να μην μπορέσει να ενδυθεί έναν επεξεργασμένο πολιτικό λόγο με στόχους και πρόγραμμα. Ακόμη χειρότερα, η προσπάθεια να μπουν ταμπέλες στην εκδήλωση της αγανάκτησης έχει ως στόχο την κατασυκοφάντησή της αλλά και τον αποπροσανατολισμό προς την κατεύθυνση μίας εμφύλιας βίας για δευτερεύοντα ζητήματα. Μόνο που ο Νταλάρας δεν συνιστά εκείνο το σύμβολο που θα μπορούσε να προκαλέσει μια κάποια ηθική οργή των «νοικοκυραίων»(παλαιότερα δεξιών, ενώ τώρα καιαριστερών), εναντίον των «διαχρωματικών» και διακομματικών ανθρώπων της απελπισίας. Έτσι, η εμφύλια βία αναβάλλεται, καθώς η οργή δεν στρέφεται εναντίον της οργής και η αποδοκιμασία εναντίον της αποδοκιμασίας. Έχουμε, όμως, την προετοιμασία της διάχυσης ενός αφηρημένου μίσους εκατέρωθεν, το οποίο αφομοιώνεται εύκολα από το ισχύον status quo και ελέγχεται από τον κανονιστικό του βίαιο λόγο. Σύμφωνα με αυτόν το «λόγο» ο αποκλεισμένος, ο απόκληρος είναι συγχρόνως θύτης και θύμα. Ακριβώς όπως «Οι νταβάδες στο Μετρέ είναι θεότητες του κακού και απόλυτα θύματα»(Ζενέ). Ο λόγος αυτός ανήκει στην παράδοση μιας αριστοκρατικής, ευρωπαϊκής αριστεράς σύμφωνα με την οποία οι απόκληροι είναι μαζί θύματα και θύτες. Γι’ αυτό μόνο ένας που έζησε στο Παρίσι θα μπορούσε να πει «Μαζί τα φάγαμε». Μόνο ένας που έζησε χωρίς ποτέ να δουλέψει, ή που δεν βίωσε ποτέ την ανεργία και την ανέχεια μπορεί να χαρακτηρίσει την αγανάκτηση των απόκληρων ως… φασισμό. Όμως κι εκείνος που έζησε στην Κοκκινιά μπορεί να ξεχάσει τι σημαίνει κόλαση. Σε κάθε περίπτωση, η τυφλή βία δεν δικαιολογείται, κυρίως όταν στρέφεται ενάντια σε φιλάνθρωπες «κυρίες που μοιράζουν γλυκά και βίους αγίων τις Κυριακές στα νοσοκομεία». Ποια, όμως, μπορεί να είναι η απάντηση στη βία της ανεργίας και του αποκλεισμού; Αυτή δεν είναι ούτε τα μοιρολόγια ούτε οι φιλάνθρωπες παραμυθίες, αλλά ένας νέος λόγος που οργανώνει την οργή και εκφράζει την ελπίδα. Για να συμβεί αυτό απαιτείται να ξαναζωντανέψουν οι δημόσιοι χώροι και ο πολιτικός διάλογος. Παρόλ’ αυτά πρέπει να αποδεχτούμε και εκείνη τη «θεϊκή βία»(Μπένγιαμιν), χωρίς, όμως, τη σκοταδιστική μυθοποίησή της, όσων βρίσκονται έξω από το δομημένο κοινωνικό πεδίο, των απόκληρων, οι οποίοι απαιτούν μια άμεση δικαιοσύνη. Εδώ ισχύει το vox populi, vox dei(φωνή λαού, φωνή θεού). Πρόκειται για τη φωνή των «τίποτα», των «πουθενά», που δεν έχουν άλλο τρόπο –πολιτικό εν προκειμένω- να την φωνάξουν.

Πολιτική η λύση της κρίσης

Η βία παντού. Στην απόλυση του εργαζόμενου, στην ανεργία του νέου, στη φτώχεια του συνταξιούχου, στην άγρια ταλαιπωρία του καταναλωτή ηλεκτρικού ρεύματος, στη δαμόκλειο σπάθη της χρεοκοπίας, στον εκφοβισμό για το χειρότερο. Τελικά, βιώνουμε έναν ψυχρό ψυχολογικό πόλεμο, όπου από τη μία πλευρά είναι οι ξένοι πιστωτές(με τη μάσκα του εταίρου) της Ελλάδας, τα μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι πολιτικοί υπηρέτες τους –νεοφιλελεύθεροι στην ιδεοληψία- και από την άλλη οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, που υφίστανται μία ανθρωπιστική καταστροφή ανάλογη με αυτή κάποιας χώρας της υποσαχάριας αφρικανικής ηπείρου. Κι όμως σύμφωνα με το εμπιστευτικό έγγραφο της Διεθνούς Οργάνωσης των Τραπεζών(IIF) από τα μέσα του Φεβρουαρίου το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Ελλάδας θα είχε ως συνέπεια μία ζημία ενός τρις ευρώ και τον κίνδυνο χρεοκοπίας της Πορτογαλίας αρχικά και ύστερα της Ιρλανδίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, καθώς και την αποσταθεροποίηση της ΕΕ. Συνεπώς, οι τραπεζίτες έτρεμαν τη χρεοκοπίας της χώρας μας. Αλλά το «χαρτί» της χρεοκοπίας δεν το έπαιξαν οι Έλληνες πολιτικοί. Δεν είχαν το ανάστημα, ενδεχομένως, για να το κάνουν. Ή δεν γνωρίζουν την τέχνη του «τζούντο», όπου η αδυναμία μετατρέπεται σε δύναμη. Αλλά το χειρότερο είναι πως και η νέα συνταγή δεν θα επιφέρει την ίαση, αφού βασίζεται και πάλι στην αποτυχημένη άγρια λιτότητα χωρίς κανένα σοβαρό πρόγραμμα ανάπτυξης. Επί τους ουσίας, οι μόνες που εξασφαλίζονται τελεσίδικα με την σημερινή διευθέτηση του περίφημου PSI είναι οι ξένες τράπεζες, καθώς το βάρος του χρέους μετατίθεται τώρα στα κράτη της ευρωζώνης. Συνεπώς, μία χρεοκοπία της Ελλάδας προσεχώς δεν θα έχει καμία επίπτωση στις τράπεζες. Γι’ αυτό θα μας αφήσουν να γκρεμοτσακιστούμε μόνοι μας. Αν υπάρχει, όμως, ένα θετικό στοιχείο στη σημερινή δύσκολη κατάσταση για την Ελλάδα, αυτό είναι ότι κερδίσαμε κι εμείς κάποιο χρόνο. Αλλά έχει σημασία τώρα πως θα τον αξιοποιήσουμε. Αν αρκεστούμε σε μία λογιστική αντιμετώπιση της κρίσης θα χαθούμε. Αντιθέτως, αν στοχεύσουμε στην πολιτική διάστασή της, τότε ενδέχεται να έχουμε καλύτερη τύχη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι συμμαχούμε με τον ευρωπαϊκό νότο, που αντιμετωπίζει ανάλογα μ’ εμάς προβλήματα, και προσπαθούμε για ένα νέο συσχετισμό πολιτικών δυνάμεων, που θα ανατρέψει την «ιερή συμμαχία» των τραπεζών και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών υπαλλήλων τους, που ευδοκιμούν στην κεντρική και τη βόρεια Ευρώπη. Σε ό,τι αφορά στη χώρα μας, θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε όσους επειδή ωφελούνται πρόσκαιρα τίθενται αναφανδόν υπέρ του αργού θανάτου της ελληνικής οικονομίας, η οποία είναι βέβαιο ότι θα συμπαρασύρει και τους ίδιους. Αλλά ποιο μπορεί να είναι το πρόταγμα αυτού του διεθνούς πολιτικού κινήματος; Όπως χρειάστηκε η «μεγάλη επανάσταση» για να περάσει η δυτική κουλτούρα από μια οικονομία με πολλαπλούς καθορισμούς, όπως η άρνηση της ακόρεστης δίψας του κέρδους και η με όρια παραγωγική συσσώρευση, στη σημερινή οικονομία της απληστίας και της χωρίς όρια συσσώρευσης, έτσι και τώρα πρέπει να ξαναβρούμε τα παλαιά όρια. Αυτά που θα επιτρέπουν στη φύση να αναπαράγεται ομαλά και στους ανθρώπους να ζουν «ανθρώπινα». Ίσως θα πρέπει να επιστρέψουμε και στην εποχή του πότλατς, ή να πάμε μπροστά σ' μία νέα πολιτική και κοινωνική οικολογία. Δηλαδή, σε μία συνθετική ενότητα του συμφέροντος και της ανιδιοτέλειας, της γενναιοδωρίας και της εξοικονόμησης.

Υποκριτική αυτοκριτική

«Αισθάνομαι βαριά την ευθύνη για ό,τι έκανα και σε ό,τι δεν αντέδρασα» σημειώνει η πρώην υπουργός επί της Παιδείας και νυν Ανάπτυξης, Άννα Διαμαντοπούλου στην… πολιτική της πλατφόρμα. Για ό,τι δεν έκανε, για τις παραλείψεις της, για το πρωτοφανές γεγονός να μην έχουν φέτος οι μαθητές βιβλία δεν μετανιώνει η υπουργός; Αλλά κι αν είναι ειλικρινής η αυτοκριτική της, γιατί δεν αποσύρεται στην καλλιέργεια του κήπου της, αφήνοντας αυτούς που αντέδρασαν, αυτούς που προειδοποίησαν, που χαρακτηρίστηκαν «γραφικοί» γιατί τόλμησαν να στραφούν εναντίον του Μνημονίου να κάνουν τη δουλειά. Γιατί, άραγε, επιμένουν αυτοί που προκάλεσαν ή όξυναν την κρίση να καταστούν και οι θεράποντές της; Γιατί θα πρέπει να τους εμπιστευθούν και πάλι οι εκατοντάδες χιλιάδες «συμβολικοί νεκροί», όσοι δηλαδή ρίχτηκαν στον Καιάδα της ανεργίας και της φτώχειας; Τους είδαμε, τους νιώσαμε στο πετσί και στην ψυχή μας, ας αποχωρήσουν τώρα. Ή μήπως αδικούμε την κυρία Διαμαντοπούλου και όσους κάνουν αυτοκριτική; Κατηγορηματικά όχι. Οι κυρίες και οι κύριοι αυτοί θέλουν απλώς να ανανεώσουν την παραμονή τους στην πολιτική εξουσία. Αυτή είναι η μοναδική τους αγωνία, αυτή τους συνεπαίρνει, τους δονεί και τους ηδονίζει. Όσο για τους άλλους ανθρώπους, τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, αυτοί είναι πλέμπα, όχλος. Δυστυχώς, ο λόγος των πολιτικών μας δεν αποπνέει ανιδιοτέλεια και μέριμνα, φροντίδα για τον κόσμο και τον άνθρωπο-πολίτη. Ο πολιτικός τους λόγος δεν αποκαλύπτει αλλά επικαλύπτει, σκεπάζει και δεν ξεσκεπάζει, έτσι ώστε να μην έχουμε το φαίνεσθαι αλλά μόνο το επιφαίνεσθαι και την υποκρισία. Ακόμη χειρότερα, επιχειρούν σήμερα, εκτός από την εκπτώχευση των «κάτω», τη βίαιη διακοπή κάθε προσπάθειά τους να αντιδράσουν, να αγωνιστούν για έναν καλύτερο κόσμο, για ένα καλύτερο αύριο. Αυτό το βάρβαρο σταμάτημα του αγώνα, δηλαδή του αγωνίζεσθαι δια του λόγου στο πλαίσιο της δημοκρατίας, σημαίνει εκτροπή του κόσμου και της όποιας δημοκρατίας, σημαίνει κτηνωδία και την κατάργηση της μέριμνας για τον άνθρωπο, σημαίνει την αντικατάσταση της γνώσης από την οργανωμένη χρησιμοθηρική εξυπνάδα και την αποκοπή της από την κριτική σκέψη. Ο άνθρωπος από ον, από υποκείμενο έγινε ένα δεδομένο, μία πληροφορία, ένα αντικείμενο. Όλα αυτά δείχνουν παρακμή. Αυτοί οι ηγέτες, όπως η υπουργός Παιδείας, που οδήγησαν στην παρακμή, δεν μπορεί να είναι το υλικό μέσω του οποίου θα αναταχθεί και θα αναστηθεί η ελληνική κοινωνία. Για να ξαναγίνει ο άνθρωπος ον, υποκείμενο και κριτικός πολίτης πρέπει να ξανασυνδεθεί με τη σκέψη. Γιατί αυτοί που έλεγαν πως αν διαχωρισθεί η γνώση από τη σκέψη, αν χαθεί η κριτική σκέψη ο άνθρωπος θα γίνει δούλος των δημιουργημάτων του, δυστυχώς επιβεβαιώνονται. Σε όλα αυτά οι «παλιοί» πολιτικοί δεν έχουν να προτείνουν τίποτα. Γι’ αυτό χρειάζεται νέο «αίμα», κυρίως νέα σκέψη και προτάσεις που θα συνεγείρουν αλλά συγχρόνως θα είναι και εφαρμόσιμες.

Ολοκληρωτισμός...

Σύμφωνα με το έγκυρο γερμανικό έντυπο Der Spiegel, οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ολλανδίας συμφώνησαν στο μποϋκοτάρισμα της εκλογής στη Γαλλική Προεδρία του Hollande, ο οποίος δεσμεύτηκε για την επαναδιαπραγμάτευση του Συμφώνου Σταθερότητας αν εκλεγεί, γιατί δεν εμπεριέχει μέτρα για την Ανάπτυξη. Οι κυβερνήσεις, βέβαια, διέψευσαν ότι προέβησαν σε ανάλογη συμφωνία, αλλά είναι γνωστή η έμπρακτη συμπαράσταση της Άνγκελας Μέρκελ στον Σαρκοζί, ενώ, συγχρόνως, αρνείται να συναντηθεί με τον αντίπαλό του. Αυτά έχουν μία σημασία για ολόκληρη την Ευρώπη στο βαθμό που έχουμε τη δημιουργία μιας «Ιερής Συμμαχίας», η οποία πολεμάει οτιδήποτε αντιβαίνει στην πολιτική της, αλλά έχουν σημασία και για την Ελλάδα, καθώς είναι γνωστό το πολιτικό εμπάργκο εναντίον του Αντώνη Σαμαρά στο πρώτο Μνημόνιο, ακριβώς για τον ίδιο λόγο, επειδή δηλαδή υποστήριζε ότι η λιτότητα χωρίς Ανάπτυξη βαθαίνει την ύφεση και οδηγεί την ελληνική οικονομία σε αργό θάνατο. Παραδόξως, ο Αντώνης Σαμαράς ανήκει στη Δεξιά, όπως και η Μέρκελ, ενώ ο Hollande στη σοσιαλδημοκρατία, όπως ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Ο Σαμαράς που μιλούσε για Ανάπτυξη δικαιώθηκε. Παρόλα αυτά, όμως, o Hollande, που μιλάει για Ανάπτυξη, σήμερα, μποϋκοτάρεται! Γιατί αυτό; Γιατί πάνω από τις ιδεολογίες και τις πολιτικές εντάξεις τίθενται τα οικονομικά συμφέροντα και δη τα συμφέροντα του συμπλέγματος που αποτελείται από το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη βαριά Γερμανική και Γαλλική βιομηχανία. Συνεπώς, οποιαδήποτε εναλλακτική πολιτική, που δεν συμφέρει στο παραπάνω οικονομικό σύμπλεγμα, απορρίπτεται. Έτσι, τίθεται ευλόγως ένα ζήτημα εθνικής ανεξαρτησίας και κυρίως ένα θέμα δημοκρατίας. Με άλλα λόγια τείνουμε προς ένα ολοκληρωτικό καθεστώς με την έννοια που έδινε σ’ αυτό η Χάνα Άρεντ. «Ο ολοκληρωτισμός» σύμφωνα με τη Χ. Α. «δεν τείνει προς ένα καθεστώς δεσποτικό επί των ανθρώπων, αλλά προς ένα σύστημα στο οποίο οι άνθρωποι είναι περιττοί». Σε ένα τέτοιο σύστημα, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και δη αυτά της καταναγκαστικής εργασίας δεν είναι πιθανώς οικονομικά χρήσιμα αλλά είναι οντολογικά απαραίτητα. Γιατί για να εξασφαλιστεί η βασιλεία της ενιαίας θέλησης, πρέπει να εκκαθαριστεί, ταυτόχρονα ο εχθρός και ο αυθορμητισμός, ό,τι δηλαδή συγκροτεί τη μοναδικότητα της ανθρώπινης ταυτότητας. Η ακραία πολιτική των Γερμανών και λοιπών νεοφιλελεύθερων αποβλέπει, πέραν της φυσικής εξόντωσης του αντιπάλου, στη μεταφυσική εξαφάνιση του Πολλαπλού μέσα στο Ένα. Συνεπώς, δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, μόνο ο μονόδρομος της λιτότητας, ο οποίος μπορεί να οδηγεί στον Καιάδα, αλλά μόνο τους εργαζόμενους, τους νέους, τις γυναίκες και τους συνταξιούχους. Οι «πάνω» μπορούν να γίνονται πλουσιότεροι, αλλά λόγω της συνεχούς συγκέντρωσης του κεφαλαίου κι αυτοί θα «φαγωθούν» εντέλει μεταξύ τους σ’ ένα κυριολεκτικά αυτοκτονικό παιγνίδι. Τι μπορεί να μας σώσει; Μόνο ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο….

Ξοφλημένοι, πλην ήρωες!

Όσοι γράφουν για τα πάθη των εργαζομένων είναι εντεταλμένοι για να πουλούν «κλάμα»! Αυτό υποστηρίχτηκε από ένιους πολιτικούς και δημοσιογράφους στο κομματικό τηλεοπτικό κανάλι του ΛΑΟΣ. Η εκφρασθείσα θέση υποδηλώνει ότι δεν υπάρχει μήτε θλίψη και στεναγμός, μήτε οδύνη, ούτε ανεργία, ούτε φτώχεια, μηδέ και απελπισία στους εργαζόμενους, στους νέους, στις γυναίκες και τους συνταξιούχους. Ότι όλα βαίνουν καλώς και κάποιοι μίζεροι «κλαίγονται» ή, ακόμα χειρότερα, λαμβάνουν εντολή να γράφουν δακρύβρεχτα κείμενα. Εδώ κάπου σταματά η λογική κι αρχίζει το παράλογο. Ως εάν να μην υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο άνεργοι -ένας στους δύο νέοι που δεν βρίσκουν δουλειά και ξεριζώνονται-, ως εάν να μην υπάρχουν οι ξεζουμισμένοι κυριολεκτικά εργαζόμενοι και συνταξιούχοι, που αδυνατούν πλέον να ζήσουν, ή οι νοικοκυραίοι της άλλοτε κραταιάς μεσαίας τάξης, που ψάχνουν στα σκουπίδια όταν σουρουπώνει. Και σκέφτεται κανείς εύλογα, είναι δυνατόν άνθρωπος να αμφισβητεί το δράμα της ελληνικής κοινωνίας; Ναι, αν είναι τυφλός στο νου. Αν είναι βλάξ. Υπάρχει, όμως, και η άλλη εκδοχή, να βλέπει τον κόσμο από διαφορετική οπτική γωνία, δηλαδή από «πάνω» κι όχι από «κάτω». Γιατί έχει σημασία από πού θεάσαι τον κόσμο. Αν τον βλέπεις από τη Δραπετσώνα και τη Νίκαια ή αν τον βλέπεις από την Εκάλη. Αν η οπτική σου είναι από την πλευρά των «πάνω» και εν προκειμένω των εγχώριων κορακιών των Γερμανών νέο-αποικιοκρατών. Οι διιστορικοί, λοιπόν, «καθιστοί γραφιάδες» της κάθε εξουσίας, οι διανοούμενοι, οι ακαδημαϊκοί, οι αναλυτές, οι λεγόμενοι διαμορφωτές της κοινής γνώμης και μερικοί δημοσιογράφοι, όσοι, εν γένει, εξακολουθούν να ζουν από τα κρατικά πρυτανεία και να είναι ευνοημένοι κι από το σημερινό καθεστώς είναι ευνόητο να θεωρούν ότι η ανεργία και η φτώχεια είναι ψεύδη. Γιατί νάρκισσοι και κυνικοί καθώς είναι δεν αναγνωρίζουν άλλον κόσμο πέρα από τον μικρόκοσμό τους. Οι άλλοι είναι πλέμπα και όχλος ανίκανος να έχει λόγο στην διακυβέρνηση της χώρας και, συνεπώς, στην πολιτική. Γι’ αυτό υποστήριξαν ότι η θητεία της κατά συνταγματική παρέκκλιση κυβέρνησης Παπαδήμου πρέπει να παραταθεί! Εξυπακούεται ότι όλοι αυτοί δεν ενδιαφέρονται για την έξοδο από την κρίση με τρόπο που να συμφέρει την Ελλάδα και τον ελληνικό λαό, αλλά με τρόπο που να συμφέρει τους ίδιους και, ασφαλώς, τα ξένα αφεντικά τους. Επιθυμούν, με άλλα λόγια, τη διαχείριση της κρίσης καθώς μέσω αυτής ωφελείται η ιδιοτέλειά τους. Παραδόξως, όμως, στην ίδια λογική κινούνται κι εκείνοι, οι οποίοι υποτίθεται ότι τάσσονται με το μέρος των εργαζομένων. Αναφερόμαστε σε εκείνους –όπως το ΚΚΕ- που εναντιώνονται σε ό,τι δεν ελέγχεται από τους ίδιους, λειτουργώντας πρακτικά σε βάρος όποιου αυθόρμητου κινήματος από τα κάτω, όπως το «κίνημα της πατάτας», ή η διαμαρτυρία των Αγανακτισμένων στην πλατεία Συντάγματος. Ασφαλώς και δεν λύνει το πρόβλημα της ακρίβειας το κίνημα της πατάτας, αλλά δείχνει ότι η ακρίβεια ωφείλεται στους μεσάζοντες, που αν εκλείψουν θα λυθεί και κατά μεγάλο μέρος το πρόβλημα. Η λογική ότι τέτοιες πρακτικές παραπλανούν τους αγρότες, παραπέμπει στη Γερμανία του μεσοπολέμου, όπου οι κομμουνιστές επίχαιραν για την εξαθλίωση των εργαζομένων και των μεσοαστών, που κατευθύνθηκαν, γι’ αυτό το λόγο, μαζικά προς τον Χίτλερ, που υποσχόταν να τους επαναφέρει στην προτεραία τους κατάσταση. Το ίδιο φαίνεται να επιδιώκουν και σήμερα στην Ελλάδα, θέλοντας τους εργαζόμενους «εξοφλημένους άνεργους», πλην όμως ήρωες! Αυτή η θέση δεν βασίζεται στον Μαρξ αλλά στην κατηγορική προσταγή του Καντ και χρειάζεται κυριολεκτικά μία μεταφυσική πολιτική πίστη, μία πολιτική θρησκεία! Για να θυμηθούμε το ειρωνικό σύνθημα των Αγανακτισμένων Ελλήνων «Είμαστε αισιόδοξοι, πιστεύουμε στη μετά θάνατο ζωή»!

Η αποικία

Αίφνης όλοι ανακάλυψαν την ανάπτυξη. Ο τραπεζίτης πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, ου μην και ο προκάτοχός του Γιώργος Α. Παπανδρέου καθώς και οι Ευρωπαίοι, Γερμανοί και άλλοι νεοφιλελεύθεροι μιλούν πλέον για την επείγουσα ανάγκη λήψης αναπτυξιακών μέτρων. Γιατί άργησαν δύο χρόνια; Γιατί, τάχα, μέχρι σήμερα διαπόμπευαν όποιον τολμούσε να αντιτεθεί στο εκβιαστικό τους δίλημμα: Λιτότητα ή χρεοκοπία; Άραγε δεν έβλεπαν ότι με την ακολουθούμενη πολιτική θα έχουμε και λιτότητα και χρεοκοπία; «Τα κράτη οφείλουν να επανεκκινήσουν την ανάπτυξη, αλλιώς το χρέος θα καταστεί δυσθεώρητο» σημειώνεται σε άρθρο της συντηρητικής γαλλικής εφημερίδας Le Monde. Χρειάστηκαν δύο πολύτιμα χρόνια και να καταστραφεί μία χώρα-πειραματόζωο για να γίνει αυτό αντιληπτό; Πρέπει να είναι κανείς πολύ αφελής για να θεωρεί πως οι πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες δεν ήξεραν. Γνώριζαν, αλλά η ανάπτυξη έπρεπε να υπάρξει σ’ ένα νέο εργασιακό και κοινωνικό περιβάλλον αποψιλωμένο πλήρως από τις κατακτήσεις των εργαζομένων, από το σύστημα δημόσιας υγείας και παιδείας, από τις κοινωνικές ασφαλίσεις, τις δημόσιες συγκοινωνίες και τα δημόσια εν γένει αγαθά που συνιστούσαν το λειψό πλην υπαρκτό μέχρι σήμερα κοινωνικό κράτος. Για να συμβεί αυτό, ένας ολόκληρος λαός βρίσκεται επί ένα δίχρονο σ’ έναν πειραματικό σωλήνα όπου γίνονται συνεχώς ηλεκτρικές εκκενώσεις φοβερού τρόμου, όπου 30% των εργαζομένων έχουν ριχτεί στον Καιάδα της ανεργίας, ενώ οι υπόλοιποι καλούνται να επιζήσουν ανάμεσα σε απίστευτα χαράτσια και άνευ προηγουμένου εκπτώσεις μισθών και συντάξεων. Με τους εργαζόμενους ρημαγμένους και με την ελληνική κοινωνία διαλυμένη έρχονται τώρα οι εξωχώριοι αποικιοκράτες με τις επιχειρήσεις τους να εγκαταστήσουν το νέο ιμπέριουμ. Τώρα δήθεν ήρθε η ώρα της ανάπτυξης και των επενδύσεων των Γερμανών και λοιπών Ευρωπαίων, που θα σαρώσουν τη δημόσια περιούσια και της πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας. Θα παρουσιαστούν, μάλιστα, από τα εγχώρια κοράκια τους ως σωτήρες! Η Ελλάδα η χώρα του ήλιου, των ανέμων και της θάλασσας, είναι η κατ’ εξοχήν χώρα της «πράσινης οικονομίας», μόνο που αυτή θα ευδοκιμήσει σε ξένα χέρια. Αυτό ήθελαν, αυτό πέτυχαν. Μαζί με τους ξένους θα ωφεληθούν μερικώς και οι εγχώριες οικονομικές και πολιτικές ελίτ(η παλαιά διαπλοκή, που οδήγησε στη σημερινή καταστροφή), οι οποίες δρουν πιο κανιβαλικά εναντίον των πιο ευάλωτων ελληνικών ομάδων ακόμη και από τα αφεντικά τους. Με άλλα λόγια, από την Ελλάδα αρχίζει η πιο άγρια νεοφιλελεύθερη επανάσταση που θα σαρώσει ό,τι ήταν μέχρι τώρα γνωστό ως η ευρωπαϊκή ταυτότητα, ήτοι το ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος. Βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτοφανή επιχείρηση αναδιανομής πλούτου και ισχύος, που υπονομεύει το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, δημιουργώντας ακραίες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Όλα αυτά θα συμβούν χωρίς καμία αντίδραση εκ μέρους των εργαζομένων και των ευρωπαϊκών λαών; Το ερώτημα μένει να απαντηθεί από την ίδια τη ζωή.

Λούτσιο Ντάλα

Μόλις έχει φύγει. Μόλις «τελείωσε η πρώτη πράξη». Η δεύτερη πράξη συντελείται εν τη απουσία του. Ο Λούτσιο Ντάλα, ο Λουκιανός, όπως τον αποκαλεί ο Χρίστος, έφυγε τελεσίδικα. Πρωτομηνιά. Πλην όμως είναι εδώ. Ακούω το felicita, ύστερα το Carouso. Τον βλέπω. Κοιτάζω πρώτα τον Λούτσιο και μετά τα πρόσωπα των ακροατών της συναυλίας, έτσι καθώς τήκονται γλυκά στο άκουσμα της μουσικής του, καθώς λιώνουν, διαθέσιμα για την πιο τέλεια ερωτική σύντηξη. Γιατί αυτό είναι η ζωή, να ζούμε ως εική, όπως έλεγε ο Τζιάκομο Λεοπάρντι, ο ποιητής. Αρκεί να διαιωνίζουμε τη ζωή. Αυτός είναι ο μέγας σκοπός του Ανθρώπου. Μα να, κάποιοι εμποδίζουν τη ζωή ν’ ανθίσει. Εκεί στην Κομοτηνή ο απολυμένος πατέρας εισβάλλει τρελαμένος με το όπλο στο εργοστάσιο απ’ όπου τον έδιωξαν, διεκδικώντας ακριβώς το δικαίωμά του να διαιωνίσει τη ζωή, να θρέψει τα δύο παιδιά του. Στην Κορινθία ένας άστεγος πεθαίνει από το κρύο. Και στο Περιστέρι ένας άντρας πέφτει νεκρός με μία σφαίρα στο κεφάλι. Για εκατό ευρώ. Τόσο κοστίζει η ζωή στον καιρό της ακραίας εξαθλίωσης, του έσχατου εξευτελισμού. Εκατό ευρώ. Τα παιδιά του δολοφονημένου περιπτερά κλαίνε. Κλαίει και το κορίτσι στο Μοντρέ, καθώς ακούει τον Λούτσιο Ντάλα και δυο γαλάζιοι ωκεανοί τρέχουν στα μάγουλά της. Η Σερενέλα δεν θα ακούσει ποτέ ξανά τον λατρεμένο της τραγουδοποιό στο Λουγκάνο. Απώλειες εδώ κι εκεί. Ποιος μπορεί να στιμάρει ποια απώλεια είναι πιο οδυνηρή; Στην Ελλάδα βιώνουμε την οδύνη μιας ζωής που εμποδίζεται να προχωρήσει. Γι’ αυτό και η ανακλητική λειτουργία της μουσικής μας δίνει πίσω αυτό που χάσαμε, μας γλυκαίνει την ψυχή και μας βοηθά να ξαναγαπήσουμε, αρνούμενοι την ξενότητα και το σπάσιμο της μοναξιάς μέσα από το μίσος. Γι’ αυτό οι συλλογικότητες, ανέκαθεν, δένονταν με τραγούδια και χορούς. Γιατί ο άνθρωπος εκτός από τις ανάγκες της βιοτής έχει και τις ανάγκες της ψυχής, που πρέπει να εκπληρώσει. Χωρίς τις δεύτερες γινόμαστε στέρφοι, μαραγκιασμένοι, στυφοί, μισεροί, εντέλει απάνθρωποι. Εκεί μας οδήγησε η περίφημη χυδαία, αγοραία ατομικότητα, η οποία τόσο δοξάστηκε από το μιμητικό life style, που κόμισαν εξ Εσπερίας ως δήθεν νεωτερικότητα τα παιδιά της… μεταπολίτευσης τύπου Κωστόπουλου. Εσχάτως, μάλιστα, παρά την πλήρη αποτυχία του προτύπου, γίνεται μία προσπάθεια να αναστηθεί ο ατομικισμός στην ελληνική του εκδοχή(δηλαδή ο φιλοτομαρισμός) και να αντιπαρατεθεί στην ανάσταση των συλλογικοτήτων, που εκδηλώνονται μέσα από τις ποικίλες μορφές αλληλεγγύης εντός της ελληνικής κοινωνίας. Είναι βέβαιο ότι κάποιοι φοβούνται την ανασύνθεση της κοινωνίας και επιδιώκουν την πολιτική πολυδιάσπασή της καθώς και τον κοινωνικό εμφύλιο. Όμως, τα όπλα τους, όπως και τα πυρομαχικά τους, έχουν απολέσει την αποτελεσματικότητά τους, καθώς αδυνατούν να δώσουν λύση, δηλαδή εργασία, ψωμί και ελπίδα.

Περί ιδεολογίας

Τι καθορίζει την πολιτική σκέψη και την πολιτική πράξη στην Ελληνική κοινωνία σήμερα; Υπάρχει κάποιος πολιτικός σχηματισμός που να ηγεμονεύει ιδεολογικά στα μυαλά και στις ψυχές των ανθρώπων; Κατηγορηματικά όχι. Υπάρχει κάποιος «μεγάλος Άλλος» που να καθορίζει μέσα από μια «συμβολική τάξη» τις συμπεριφορές μας; Κανένας. Αυτό που πλανάται παντού σκιάζοντας τα μυαλά και ξεγυμνώνοντας τις πράξεις των Ελλήνων είναι ο φόβος, η απελπισία και η δυσανεξία. Η συμβολική τάξη της όποιας ιδεολογίας ξεσκίζεται από το φοβερό ρήμα «πεινάω». Γι’ αυτό η μόνη πολιτική ηγεμονία αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι εκείνη της απελπισίας. Μόνο που δεν μετουσιώνεται σε πολιτικές πράξεις αλλά σε τυφλή βία είτε με γιαουρτώματα είτε με πυρπολήσεις. Κι αυτό συμβαίνει γιατί κανένα πολιτικό κόμμα δεν εμπνέει ώστε να οργανώσει τη λαϊκή διαμαρτυρία, καθιστώντας την πολιτική διεκδίκηση. Υπ’ αυτή την οπτική, οι επιθέσεις εναντίον άλλων παρατάξεων φανερώνουν αδυναμία, καθώς παραπέμπουν σε προσπάθεια απόκτησης πολιτικής ταυτότητας δι’ ετεροκαθορισμού, δηλαδή μέσα από τον καθρέφτη του «μεγάλου Άλλου», του διαχρονικού, του ιστορικού αντιπάλου. Κοντολογίς, δεν είναι η ιδεολογία, η αναπαράσταση, η συμβολική τάξη, η συλλογική συνείδηση ή το συλλογικό ασυνείδητο που λειτουργούν σαν «καύσιμο» για τη φοβερή εγελιανή πανουργία του λόγου και της Ιστορίας στο σημερινό ελληνικό δράμα. Το κινούν αίτιο όλων των αντιδράσεων και των διαμαρτυριών είναι η ανεργία και η απελπισία, είναι να μην γνωρίζεις τι θα σου ξημερώσει, είναι να αισθάνεσαι άχρηστος, περιττός, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Γι’ αυτό η σκέψη σήμερα δεν μπορεί να γίνεται με τους παλιούς τρόπους και τις κατεστημένες αντιλήψεις. «Ο συστηματοποιημένος σωρός των ιδεολογιών –καπιταλισμός, σοσιαλισμός, δημοκρατία- πρέπει να αποδιαρθρωθεί, έτσι ώστε να μπορέσουμε…. να δημιουργήσουμε νέους συνδυασμούς… χρειαζόμαστε απεγνωσμένα νέες, ευρηματικές προσεγγίσεις στα ανθρώπινα προβλήματα του καιρού μας», έλεγε ο ιστορικός Χάουαρντ Ζιν. Αντίθετα, ο πολιτικός τυφλοσούρτης που αποκαλείται ρεαλισμός και η ιδέα ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα είναι λάθος, καθώς δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για πολιτική παραπλάνηση. Το περίφημο «Λεφτά υπάρχουν» υπό οποιαδήποτε παρεμφερή μορφή όχι μόνο τελείωσε αλλά και εξοργίζει. Αν κάποιοι πολιτικοί, κλεισμένοι στο γυάλινο κόσμο τους, ή παραπλανημένοι από τις ιδεοληψίες τους επιμένουν να μην αντιλαμβάνονται τι συμβαίνει στην ελληνική κοινωνία, τότε τόσο το χειρότερο γι’ αυτούς, αλλά και για μας. Φαίνεται ότι όσο πλησιάζει κανείς προς την εξουσία υφίσταται απώλεια οράσεως, καθώς αδυνατεί πλέον να δει τη διάλυση του κοινωνικού ιστού, την αποσάθρωση της ζωής των ανθρώπων και τον ακρωτηριασμό των ονείρων. Ο καιρός και οι πληγωμένες ψυχές των ανθρώπων θέλουν λόγο παρηγορητικό, ελπιδοφόρο. Οι κραυγές, οι πολεμικές ιαχές και τα «γιουρούσια» ανήκουν σε άλλες εποχές. Τέλος, ακόμα και η επίκληση του νόμου σήμερα είναι σχετική. Ο νόμος μπορεί να υποχωρεί απέναντι στη δικαιοσύνη, απέναντι σ’ έναν πατέρα που κλέβει μία φρατζόλα ψωμί για να φάνε τα πεινασμένα παιδιά του. Γιατί όταν ο νόμος υπηρετεί την αδικία, όταν παραβιάζει κοινωνικούς σκοπούς, τότε ίσως μπορεί να τον παραβαίνει κανείς. Το ανώτατο κριτήριο δεν είναι ο νόμος αλλά η δικαιοσύνη. Γιατί, επιτέλους, ότι «είναι νόμιμο δεν είναι και ηθικό».