Αμυντική δημοκρατία

Η σφοδρή αντιπαράθεση με εμφυλιοπολεμικούς όρους μεταξύ των βουλευτών του ΛΑ.Ο.Σ. και του ΚΚΕ στη Βουλή επαναφέρει το θέμα των ορίων ανοχής ενός δημοκρατικού καθεστώτος. Πως ορίζει, λοιπόν, την ανεκτικότητα η δημοκρατία μας; Όπως όλες οι δυτικές δημοκρατίες, με όρους πλειοψηφίας και μειοψηφίας. Στο πλαίσιο αυτό, ωστόσο, η ανεκτικότητα ενέχει μια πατερναλιστική συνδήλωση, καθώς ο πολιτισμός της «πλειοψηφίας» είναι πρόθυμος να ανεχθεί την παρεκκλίνουσα πρακτική της μειοψηφίας. Άλλως πως, η πλειοψηφία κάνει χάρη -με την «έννοια της παροχής αδείας»- στη μειοψηφία υπό τον όρο ότι η μειονότητα δεν υπερβαίνει ένα ορισμένο «όριο ανοχής». Αλλά ποιος ή ποια «αυθεντία» θέτει τα όρια της ανεκτικότητας, αυτού που πρέπει να αποδεχθούμε και αυτού που δεν πρέπει και στα οποία οφείλουν να υπακούουν τα κόμματα του κοινοβουλίου; Η ερωτηματοθεσία αφ’ εαυτής φανερώνει ότι η ανεκτικότητα (εφ’ όσον εφαρμόζεται εντός ενός ορίου) εμπεριέχει και τη μη ανεκτικότητα. Σήμερα, σύμφωνα με τον Χάμπερμας, βρίσκουμε το παράδοξο στην αντίληψη της «αμυντικής δημοκρατίας», όπου οι δημοκρατικές ελευθερίες του πολίτη περιορίζονται από την πρακτική των εχθρών της δημοκρατίας, όπως είναι οι τρομοκράτες. Γι’ αυτό προτείνεται να μην δίδεται καμία ελευθερία προς αυτούς που είναι εχθροί της ελευθερίας. Υπ’ αυτή την οπτική ο ΛΑ.Ο.Σ. αντιμετώπισε τα μέλη του ΚΚΕ και του ΠΑΜΕ δίκην τρομοκρατών. Έτσι, όμως, έχουμε την παντελή αποδόμηση της έννοιας της ανεκτικότητας που οδηγεί σε παγίδα, καθώς σε μία δημοκρατία «κανείς δεν έχει το προνόμιο να χαράζει τα όρια της ανεκτικότητας μόνο από την οπτική γωνία των εκάστοτε δικών του αξιολογικών τοποθετήσεων»(Χάμπερμας). Σε κάθε περίπτωση, τα όρια ανοχής καθορίζονται με βάση τους κοινούς αξιολογικούς προσανατολισμούς που βρίσκουν την έκφρασή τους στο Σύνταγμα. Αλλά τι σημαίνει κοινοί προσανατολισμοί, αν όχι οι προσανατολισμοί της πλειοψηφίας ή του κυρίαρχου πολιτισμού; Αυτό δεν το αγγίζει ο Χάμπερμας αρκούμενος στην «ιδιάζουσα ανακλαστικότητα» του Συντάγματος. Όμως, τα όρια ακόμη και μία ορισμένη οριακή υπέρβασή τους («ειρηνική ανυπακοή») καθορίζονται από το Σύνταγμα με ό,τι αυτό σημαίνει (δηλαδή την αποτύπωση ενός συγκεκριμένου συσχετισμού δυνάμεων). Σ’ αυτή την κατεύθυνση το Σύνταγμα ανέχεται ακόμη και τους αντιπάλους της δημοκρατίας (όπως τους βλέπει η πλειοψηφία), οι οποίοι αύριο θα μπορούσαν να αποδειχθούν πραγματικοί φίλοι της. Γιατί η «ανοιχτή κοινότητα» δεν υπόσχεται λέει ο Γερμανός φιλόσοφος μόνο «αλληλεγγύη και μη διακριτική συμπερίληψη, σημαίνει συγχρόνως το ίδιο δικαίωμα του καθενός για ατομικότητα και διαφορετικότητα». Αλλά αυτό είναι ένα θεωρητικό σχήμα. Το Σύνταγμα, έτσι όπως είναι όλα τα συντάγματα σήμερα, δεν μπορεί να είναι τόσο «ανοιχτό». Παρόλα αυτά ο συνταγματικός νομοθέτης παραμένει η αυθεντία που ορίζει την ανοχή και τα δημοκρατικά όριά της. Συνεπώς, οι χαρακτηρισμοί που διατυπώθηκαν στη Βουλή είναι εκτός του πνεύματος ανοχής ακόμη και του ισχύοντος Συντάγματος.