Δημοκρατικό έλλειμμα

Το γράφαμε από χθες. Το έλεγαν στην πλατεία Συντάγματος εδώ και ημέρες. Και συνέβη. Οι γνωστοί «μπαχλάκηδες» λειτούργησαν ως προβοκάτορες και αιχμή του δόρατος της κυβερνητικής καταστολής. Και δεν ξέρουμε αν όντως βρέθηκε «προβοκάτορας» αστυνομικός, εκείνο, όμως, που είδαμε ιδίοις όμμασι είναι πως τα ματ «προστάτευαν» τους «μαύρους», ακολουθώντας τους κατά πόδας. Είδαμε, επίσης, τον γκριζομάλλη αναρχικό να προετοιμάζεται, δένοντας τα παπούτσια του, όπως εκείνος που ετοιμάζεται να χτυπήσει… πέναλτι ή να τρέξει. Το υποψιαστήκαμε όταν διαπιστώσαμε ότι τα συνδικάτα της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ λειτούργησαν ελλείψει στοιχειώδους περιφρούρησης ως «Δούρειοι Ίπποι» για να λάβει χώρα η μεγάλη προβοκάτσια που θα οδηγούσε στην καταστολή του εκπληκτικού κινήματος των Αγανακτισμένων στην πλατεία Συντάγματος.
Πάντως, η άσκηση βίας φανερώνει την αδυναμία της κυβέρνησης να ανταπεξέλθει στην κρίση, περιφρουρώντας πολιτικά τη δημόσια σφαίρα, το δυνητικό δηλαδή χώρο εμφάνισης και έκφρασης των πολιτών. Σε κάθε περίπτωση και με πολιτικούς όρους, η επιβολή δια της βίας σημαίνει την απώλεια της πολιτικής ηγεμονίας εκ μέρους της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ. Υπό ορισμένες συνθήκες όμως η κρατική βία, όπως εν προκειμένω, όχι μόνο δεν εκφοβίζει αλλά αντίθετα τροφοδοτεί την εξέγερση.
Τα χθεσινά γεγονότα καταδεικνύουν ότι η ισχύουσα δημοκρατία δεν απέχει πολύ από τον ολοκληρωτισμό, όπως τον ορίζει η Χάνα Άρεντ (The Origins of Totalitarianism), που έχει ως στόχο να εξασφαλιστεί η επικράτεια της ενιαίας θέλησης, του γνωστού «μονόδρομου». Για να συμβεί αυτό πρέπει να εκκαθαριστεί, ταυτόχρονα ο εχθρός και ο αυθορμητισμός, ό,τι δηλαδή συγκροτεί τη μοναδικότητα της ανθρώπινης ταυτότητας. Επιχειρείται, επίσης, πέραν της φυσικής εξόντωσης του αντιπάλου, η μεταφυσική εξαφάνιση του Πολλαπλού μέσα στο Ένα. Γι’ αυτό οι δυτικές δημοκρατίες, που απέμειναν χωρίς αντίπαλο απέναντί τους μετά το 1989, εμπεριέχουν τα σπέρματα του Ολοκληρωτισμού. Συγκεκριμένα, η σύγχρονη δημοκρατία, ενώ είναι δημοκρατική στο επίπεδο της κρατικής δομής και των θεσμών, αφήνει να εισχωρήσουν στο εσωτερικό της οι ολοκληρωτικοί τρόποι συμπεριφοράς και αντιπροσώπευσης. Η απαξίωση της πολιτικής, η οποία περιορίζεται πλέον σε θέματα ασφάλειας, και η υποταγή της στην οικονομία είναι ένα απτό παράδειγμα. Η Άρεντ υπό μία δημοκρατική οπτική γωνία ισχυρίζεται ότι η σύγχρονη δημοκρατία και η ολοκληρωτική κοινωνία, όσο συγκρουσιακές κι αν είναι οι σχέσεις τους, έχουν κάποιες άδηλες κοινές αρχές.
Ένα δημοκρατικό καθεστώς, τέλος, μπορεί να αξιολογηθεί με κριτήριο το βαθμό πολιτικής βίας που υπάρχει ακόμα σ’ αυτήν(σ.σ. αστυνομικό κράτος), από το πόσο μεγάλο τμήμα των πολιτικών σχέσεων είναι ακόμα μυστικές(σ.σ. διαπλοκή με μέσα ενημέρωσης και οικονομικά συμφέροντα, που «ευνοεί την τέχνη του ψεύδους»), πόσο μεγάλη, εν κατακλείδι, είναι η δεσμευτική ισχύς των συμφωνιών μεταξύ των κοινωνικών και των πολιτικών δυνάμεων (σ.σ. ασυνέπεια υποσχέσεων και απαξίωση πολιτικής). Με αυτά τα κριτήρια υπάρχει μεγάλο δημοκρατικό έλλειμμα στο πολιτικό μας σύστημα.