Η δυστυχία δεν είναι θέαμα που εκλείπει μόλις τα φώτα ανάψουν

Η αιθαλομίχλη σαρώθηκε από τη δυνατή καταιγίδα και χάθηκε στο μαύρο της ασφάλτου. Η μυρωδιά του καμένου ξύλου αντικαταστάθηκε απ’ αυτή των χιλιάδων καταλυτών των αυτοκινήτων που κινούνται με ταχύτητα χελώνας. Μιάμιση ώρα από τα Κάτω Πατήσια μέχρι την πλατεία Κλαυθμώνος. Στον «Ιανό» παρουσιάζεται το «κουμπί και το φόρεμα» και οι ανάγκες της ψυχής των βιβλιόφιλων ικανοποιούνται επαρκώς. Δίπλα, το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Κάουφμαν» χάσκει σαν κουφάρι αδειανό, ενώ στα σκαλοπάτια του μια άστεγη ψυχή προσπαθεί να προστατέψει το σώμα της από το κρύο και τη βροχή. Όλοι προσπερνούν. Μόνο μία κυρία αναφωνεί για το «φοβερό θέαμα», που δεν μπορεί ν’ αντέξει. Η ανθρώπινη κατάσταση αντιμετωπίζεται και βιώνεται ως θέαμα, σαν ένα τηλεοπτικό σήριαλ ή ένα θεατρικό έργο, τουστέστιν σαν φίξιον, ως προϊόν της φαντασίας ενός αόρατου σκηνοθέτη. Τίποτα δεν είναι πραγματικό! Όπως δεν είναι αληθινή και η φωτογραφία του διασωληνωμένου Τσάβες στην El Pais. Γι’ αυτό, το πρόβλημα δεν είναι ο παροξυσμός της αδιαφορίας, αλλά η ωμή προπαγάνδα και η απάθεια, καθώς όλα –η πολιτική, η κοινωνία, οι άνθρωποι- αντιμετωπίζονται ως προσομοίωση, ως θέαμα, δηλαδή σαν κάτι το «ψευδές», που τελειώνει μόλις τα φώτα ανάψουν, ακριβώς, όπως οι άστεγοι που εξαφανίζονται μόλις χαθεί η νύχτα. Πλέον, το πραγματικό παύει να είναι αληθινό και το ψεύτικο παρουσιάζεται σαν πραγματικό. Παρόλα αυτά, οι βιβλιόφιλοι στον Ιανό συνεχίζουν να απολαμβάνουν το μικρόκοσμο και τον λανθάνοντα ναρκισσισμό τους, χωρίς ποτέ το βιβλίο να γίνεται σπαθί. Η λογοτεχνία δεν είναι πια παρά μία τεχνολογία της εξουσίας για να αποκοιμίζει, για να «σκοτώνει» κυριολεκτικά την ώρα του αναγνώστη και τελικά τον ίδιο τον αναγνώστη. «Το βιβλίο πεθαίνει, ζήτω το χάμπουργκερ» σημειώνεται σ’ ένα άρθρο του AgoraVox, με αφορμή το κλείσιμο του διάσημου βιβλιοπωλείου της Βαρκελώνης «Catalonia» και τη λειτουργία στη θέση του ενός ταχυφαγείου! Έκλεισε και το Ελληνικό Κέντρο Βιβλίου με απόφαση ενός υφυπουργού και χωρίς καν σοβαρή αιτιολογία. Έτσι, εκλείπουν διαρκώς οι θεσμοί καλλιέργειας ακόμη και της γητειάς του λόγου που θα μπορούσε να κινητοποιήσει τα πνεύματα και να ανατάξει τις ψυχές, τινάζοντας στον αέρα την εμπορευματική λογική του σύγχρονου ανθρώπινου πολιτισμού, που κατέστησε εμπορεύματα ακόμη και τους ανθρώπους. Τι μας απομένει λοιπόν; Να ξαναβρούμε τα μεγάλα θέματα της πραγματικής ανθρωπότητας, τα θέματα εκείνα που εκφράζουν τα προβλήματα των πολλών. Επίσης, ακόμη κι αν ολόκληρη η Ελλάδα είναι πλέον μία κακοφορμισμένη, χαίνουσα πληγή δεν θα πρέπει να καταβυθιστούμε σ’ αυτή, δοξολογώντας την αδράνεια. Αντιθέτως, «θα πρέπει να αντλήσουμε κι απ’ αυτήν έστω κι αν δεν παράγει τίποτα παρά μονάχα βατράχια, και νυχτερίδες, και ανθρωπάρια», όπως έλεγε για τη χώρα του σε ανάλογες συνθήκες ο Χ. Μίλερ. Για να συμβεί αυτό πρέπει να αντλήσουμε από τα συνδικάτα ακόμη κι αν είναι εξωνημένα. Να δεχθούμε ότι δεν είναι όλοι οι πολιτικοί το ίδιο και να αναζωογονήσουμε τους πολιτικούς και τους κοινωνικούς θεσμούς. Να αναπτύξουμε νέα κινήματα πατριωτισμού και αλληλεγγύης, αναδημιουργώντας την πολιτική και κοινωνική συλλογικότητα, όπου, όμως, δεν θα έχουν θέσει τα επιτυχημένα μικροεγώ που ζέχνουν μίσος αλλά τα μεγάλα και επικά Εγώ της ανιδιοτέλειας, της προσφοράς και της γενναιοδωρίας. Να ιδρύσουμε ένα νέο ελληνικό πολιτισμό, επιστρέφοντας στην παράδοση και αντλώντας ότι χρειαζόμαστε από εκεί, λέγοντας όχι στα έρημα νησιά, στις φυγές και στις πολιτισμένες ερήμους.