Η περιστολή της δημοκρατίας

Σου κόβουν το τηλέφωνο και δεν υπάρχει κάποιος για να αποταθείς. Η εταιρία μοιάζει να κινείται απρόσωπα με συνέπεια ο πολίτης να αδυνατεί να βρει το δίκιο του, εκτός κι αν έχει πρόσβαση, αν «έχει μπάρμπα στην Κορώνη»! Το πελατειακό κράτος φαίνεται ότι αλλάζει μορφή, παρέχοντας εξυπηρετήσεις, οι οποίες θα έπρεπε να είναι αυτονόητες για όλους τους πολίτες. Αλλά πως νομιμοποιείται κάθε δημόσια επιχείρηση να λειτουργεί χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν; Με την ίδια ακριβώς λογική που κινείται το όλον κράτος σε συνθήκες «εξαίρεσης», ή αλλιώς έκτακτης ανάγκης. Με ποια αιτιολογία και ποια νομιμοποίηση μας κόβουν αναδρομικά τη σύνταξη, ρωτάει αναγνώστης της εφημερίδας. «Είναι αντισυνταγματική η αναδρομική περικοπή των συντάξεων», μου επισημαίνει στο τηλέφωνο ο κ. Σωκράτης, που έχει κόρη δικηγόρο. Κι όμως οι συνθήκες «έκτακτης ανάγκης» επιτρέπουν τα πάντα, από τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου μέχρι τις αναδρομικές περικοπές των συντάξεων. Ναι, σήμερα, έχουμε μία δημοκρατία υπό περιορισμό. Η υπόθεση, φερ’ ειπείν, της λίστας Λαγκάρντ και η απόδοση δικαιοσύνης προσκρούει στην «έκτακτη ανάγκη», ήτοι στην ανάγκη μη αποσταθεροποίησης της τρικομματικής κυβέρνησης καθώς υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης της οικονομίας της χώρας. Έχουμε, δηλαδή, μία σύγκρουση δημοκρατικών αξιών και προτεραιοτήτων, αυτή της απόδοσης δικαιοσύνης και της ικανοποίησης του κοινού περί δικαίου αισθήματος στην υπόθεση της λίστας Λαγκάρντ και από την άλλη αυτή της σωτηρίας της χώρας. Και επιλέγεται η δεύτερη. Δεν θα μπορούσε να αρθεί αυτή η ασυμβατότητα; Ασφαλώς ναι. Όμως, ο περιορισμός της δημοκρατίας και των ατομικών πολιτικών δικαιωμάτων είναι, όπως έχουμε ξαναγράψει, ένας από τους στόχους των σημερινών νεοφιλελεύθερων εξουσιών, που περιορίζουν τη δημοκρατία γιατί τη θεωρούν αντιπαραγωγική. Το αυταρχικό κινεζικό καθεστώς, επί παραδείγματι, συνιστά πρότυπο για τη Δύση. Αυτή η διαπίστωση είναι πλέον κοινός τόπος. Την επισημαίνει σήμερα ο Ζίζεκ, όπως παλαιότερα και ο Αγκαμπέν. Και πρόκειται για την κατάσταση της εξαίρεσης σύμφωνα με την οποία το κράτος μπορεί να σταθεί τόσο εντός όσο και έξω από τη νομική τάξη ταυτόχρονα. Εν προκειμένω δεν μιλούμε για τα «παραθυράκια» και τον περίφημο «συνταγματισμό»(δηλαδή τις διαφορετικές ερμηνείες του συντάγματος) αλλά για το παράδοξο, η κρατική εξουσία ως κυριαρχία να παρέχει τα θεμέλια της έννομης τάξης και, ακριβώς λόγω αυτού του γεγονότος, να έχει επίσης την εξουσία να την αναστέλλει. Πρόκειται για την αναστολή του κανονικού νομικού συστήματος και την κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Ακριβώς αυτή η κατάσταση παρέχει τη δυνατότητα της ατιμωρησίας, και της λειτουργίας σε μια ζώνη ακαθοριστίας στην οποία οι κανονικοί νομικοί περιορισμοί και προστασίες δεν ισχύουν πλέον. Έτσι, κάτι μπορεί να είναι ανήθικο αλλά και νόμιμο. Επίσης, ο νόμος δεν προσφέρει καμία προστασία από αυτή τη λειτουργία της κρατικής εξουσίας. Υπ’ αυτή την οπτική, η δυνατότητα προσφυγής του κ. Σωκράτη και όλων των συνταξιούχων στη δικαιοσύνη για να βρουν το δίκιο τους, καθώς όπως θεωρούν η αναδρομική περικοπή των συντάξεών τους είναι αντισυνταγματική, δεν θα βρει ανταπόκριση. Γι’ αυτό ο θυμός και η οργή λόγω της αδικίας θα αυξηθούν. Γι’ αυτό ο χώρος της εξαίρεσης και της «έκτακτης ανάγκης» εμπεριέχουν μια ορισμένη βία εναντίον ανθρώπων που έζησαν μια ζωή εργαζόμενοι περιμένοντας στα στερνά τους να ζήσουν τουλάχιστον αξιοπρεπώς.