Ο αποπροσανατολισμός του θυμού

«Η Γαλλία είναι πλήρως χρεοκοπημένη» δηλώνει δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας ο γάλλος υπουργός Εργασίας, λειτουργώντας κατά το ανάλογο των δικών μας... λαγών του «Τιτανικού» και των «διεφθαρμένων Ελλήνων», που μας οδήγησαν στο ΔΝΤ! Αλλά πλην της αρνητικής διαφθοράς μαθαίνουμε ότι υπάρχει και η «θετική»(Ζήμενς, υποβρύχια, λεωφορεία κ.ά.), όταν αυτή προέρχεται από την πλευρά των ισχυρών(Γερμανία). Για τους άλλους, τους ανθρώπους του υπό κρίση ευρωπαϊκού νότου ισχύουν οι χαρακτηρισμοί «χαμένη γενιά»(όπως αποκάλεσε ο ΟΟΣΑ τους άνεργους νέους ηλικίας 14-25 χρονών). Ισχύει, επίσης, ο καιάδας για τους καταδικασμένους σε θάνατο ανασφάλιστους καρκινοπαθείς, που δεν έχουν να πληρώσουν το δημόσιο νοσοκομείο σύμφωνα με την Ένωση Νοσοκομειακών Γιατρών Πάτρας. Το ίδιο και για τους ηλικιωμένους που γίνονται παρανάλωμα της απελπισίας τους για να μη γίνονται βάρος στα παιδιά τους. Τελικά, η κόλαση του Δάντη στη μια πλευρά, ενώ στην άλλη, τα κέρδη και η αυξανόμενη συγκέντρωση πλούτου στα χρηματοκιβώτια των πλανητικών τραπεζών. Το χειρότερο όλων, όμως, είναι ότι η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται ακόμη και από τα θύματά της ως φυσική μέσα από ένα συνδυασμό φόβου και συμβολικής τάξης, όπου όλα νομίζονται φυσικά και νομοτελειακά. Δεν είναι τυχαίο ότι στην εποχή των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων, όπως είναι η εποχή μας, ανασύρεται η αναλυτική φιλοσοφία και η αποδόμηση των φιλοσοφικών κειμένων, διαφόρων διανοουμένων όπως ο Γ. Χάμπερμας, ο οποίος τον προσεχή Αύγουστο θα έρθει στην Αθήνα για να λάβει μέρος σε παγκόσμιο συνέδριο φιλοσοφίας. Τον θυμηθήκαμε τόσο για την πρόσφατη βράβευσή του όσο και τη διαπίστωσή του πως η κριτική στην πολιτική οικονομία και η ηθική αγανάκτηση για τις διαρθρωτικά παγιωμένες κοινωνικές ανισότητες αντικαθίστανται σήμερα από μία «οξυμένη ευαισθησία ως προς τις γλωσσικές εκφάνσεις των αρνητικών διακρίσεων». Με άλλα λόγια όταν βρίζεις κάποιον «ρε, ξεφτιλισμένε κανίβαλε», εκείνος διαμαρτύρεται, όχι για το «κανίβαλε» ούτε για το «ξεφτιλισμένε», αλλά για το «ρε»! Από εδώ προέκυψε μία πολιτισμική συνθήκη, που εξέθρεψε μια «σχολή της μνησικακίας» όπου ο πολίτης ξεμαθαίνει να οργίζεται για την κοινωνική αδικία και, συγχρόνως, απαξιώνει την πολιτική δράση. Τι μας κομίζει ο Χάμπερμας; Τον πολιτικό πραγματισμό του Ντιούι. Για τον Ντιούι το έθνος είναι η διαρκής διαβούλευση της κοινωνίας των πολιτών- είναι μια αέναη κατασκευή και όχι ένα δώρο της φύσης. Οι εθνικές ταυτότητες σχηματίζονται μόνον μέσα στη ροή των δημόσιων διαλόγων. Αυτό πρέπει να το προσέξουν όσοι στην Ελλάδα προκρίνουν έναν συγκρουσιακό «μη διάλογο» ως πολιτική πρακτική, όπως παρατηρούμε τον τελευταίο καιρό, καθώς διακόπτει τη συνεχή αναπαραγωγή της έννοιας της εθνικής ενότητας στο μυαλό και στην ψυχή των Ελλήνων. Εξάλλου, όπως τονίζει ο Χάμπερμας σε μία δημοκρατία «κανείς δεν έχει το προνόμιο να χαράζει τα όρια της ανεκτικότητας μόνο από την οπτική γωνία των εκάστοτε δικών του αξιολογικών τοποθετήσεων». Εξάλλου, αυτό οδηγεί στην απαξίωση της πολιτικής συλλήβδην. Γιατί ο «νέος νιτσεϊσμός», σύμφωνα με τον Χάμπερμας, τείνει να αποδομήσει όλα τα κριτήρια και να δείξει ότι η πολιτική «αναλώνεται αποκλειστικά με βρώμικες υποθέσεις». Αυτό επαυξάνεται από το γεγονός της οικονομικής κυρίως εξάρτησης των πολιτικών από το επιχειρείν. Το «μαύρο πολιτικό χρήμα» αλλά και η έλλειψη συνείδησης εκ μέρους των πολιτικών για το άδικο του πράγματος είναι το μέγα σκάνδαλο της σύγχρονης αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Το σκάνδαλο αυτό σε συνδυασμό με την κανονιστική αναισθησία των πολιτικών συντείνει στην όξυνση της δυσαρέσκειας των πολιτών που κορυφώνεται από τις ωδύνες της οικονομικής κρίσης.