Οι τράπεζες και η χοντρή

Οι τράπεζες καταβροχθίζουν την πραγματική οικονομία. Το 2008 οι τράπεζες διακινούσαν σε λογιστικό χρήμα έξι φορές το παγκόσμιο Ακαθάριστο Προϊόν. Επρόκειτο με άλλα λόγια για μία «φούσκα» η οποία έσκασε με τις γνωστές σε όλους μας συνέπειες. Παρόλα αυτά οι τραπεζίτες απολάμβαναν κάποτε το σεβασμό και το θαυμασμό των ανθρώπων σύμφωνα με τους Ζακ Γκραντερώ και Ζακ Τρώμαν, συγγραφείς του βιβλίου «Η απίστευτη Ιστορία της Γουόλ Στρητ». Ήταν τότε που οι τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα εν γένει δεν θεωρούνταν εχθρός της πραγματικής οικονομίας, αλλά ο πιο σταθερός υποστηρικτής της. Γι’ αυτό όταν το 1907 ο Τζ. Μόργκαν ίδρυσε την ομώνυμη τράπεζα, επωνομάσθηκε «Δίας». Το 2008, όμως, ο Ντικ Φαλντ, το αφεντικό της Lehman Brothers, ο επονομαζόμενος «Γορίλας», επειδή έτρωγε με τα χέρια, έγινε ο πιο μισητός άνθρωπος των ΗΠΑ. Τι συνέβη μεταξύ του 1907 και του 2008; Το χρηματοπιστωτικό σύστημα(τράπεζες) επιβλήθηκε τόσο στην πραγματική οικονομία όσο και στην πολιτική εξουσία, δημιουργώντας ένα κερδοσκοπικό παίγνιο, μία φούσκα, ένα πανωσήκωμα, που υπερβαίνει τη στατικότητα του συνολικού οικοδομήματος της πραγματικής οικονομίας. Το «δημιούργημα» αυτό χρειάστηκε την ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού και τους κήρυκές του που διακήρυσσαν την περίφημη κοινωνία της διακινδύνευσης(εκσυγχρονισμού) και της αυτορρύθμισης της αγοράς που οδήγησε, τελικά, στη σημερινή απορύθμιση. Τώρα όλοι δείχνουν το χάος, την άβυσσο. Ως εάν να μη φταίει κανείς. Αυτή η μεταφυσική προσέγγιση της οικονομικής κρίσης είναι αναγκαία ώστε αυτή που προκάλεσαν την κρίση να εξακολουθήσουν να τη διαχειρίζονται.
Μόνη οδός, συνεπώς, εξόδου από την κρίση προβάλλεται ότι είναι να σταθούν στα πόδια τους εκ νέου οι τράπεζες. Σ’ αυτό συνεπικουρούνται από τα ισχυρά μίντια και από γνωστές γραφίδες που εκλαϊκεύουν με απλουστευτικό τρόπο και αφαιρέσεις την κατάσταση, ως εάν το υπάρχον οικονομικό σύστημα υπήρχε εξ ανέκαθεν και ότι δήθεν έχει τα χαρακτηριστικά φυσικού φαινομένου. Κι ενώ οι τράπεζες διασώζονται, η πραγματική οικονομία καταρρέει. Στη χώρα μας, μάλιστα, ενώ οι τράπεζες στηρίζονται μέσω των κρατικών εγγυήσεων, αυτές δεν βοηθούν την αγορά, κρατώντας τις κάνουλες της ρευστότητας κλειστές. Έτσι, τίθεται το ερώτημα που έθεταν πριν δύο χρόνια για τις ΗΠΑ οι New York Times: «Γιατί να σώσουμε τις τράπεζες, εάν αυτές δεν δανείζουν;» Οι τράπεζες δεν δανείζουν γιατί φοβούνται πως λόγω της πτώσης της κατανάλωσης οι επιχειρήσεις που έχουν πρόβλημα, δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, δηλαδή στην αποπληρωμή των δανείων. Όμως και όταν δανείζουν, το πράττουν με σκληρούς όρους και καταχρηστικά-τοκογλυφικά επιτόκια. Το σχέδιο «σωτηρίας», συνεπώς, που βασίζεται στι τράπεζες είναι αναποτελεσματικό και η οδός αδιέξοδη. Και τούτο γιατί σύμφωνα με την κυρίαρχη λογική η οικονομική ανάκαμψη (και ανάπτυξη) είναι αδύνατη χωρίς τις τράπεζες που δανείζουν.
Όλοι κι όλα παραπέμπουν στον πίνακα «Ο κανόνας του παιχνιδιού» του Ρενουάρ. Εκεί, στο αποκορύφωμα του χορού των μεταμφιεσμένων στον πύργο, όπου έχουν διεισδύσει οι σκελετοί, κραδαίνοντας τις λάμπες τους και γιορτάζοντας το θάνατο στο ρυθμό του Μακάβριου Χορού του Σαίν Σανς, διακρίνεται η χοντρή πιανίστρια, με τα χέρια στα γόνατα, βυθισμένη στη μελαγχολία, καθώς κοιτάζει τη σκελετώδη αυτονομία των πλήκτρων, που παίζουν μόνα τους! Όσοι επιχειρούν να ελέγξουν την κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας μοιάζουν με τη χοντρή πιανίστρια. Μόνο η στήριξη της πραγματικής οικονομίας με άμεσο, «κρατικό» τρόπο είναι δυνατό να τη σώσει(δες και Ομπάμα και το ρόλο της Fed). Άλλος τρόπος δεν υπάρχει.