Επικοινωνία αντί πολιτικής

Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΠΑΣΟΚ υποκαθιστά την πολιτική με την επικοινωνία. Τη δεκαετία του 1990 είχαμε και πάλι την κένωση της πολιτικής από τα πραγματικά προβλήματα. Έτσι η πολιτική διακρίθηκε σε εικονική και πραγματική πολιτική διαδικασία κατά το ανάλογο της εικονικής –χρηματιστήριο- και της πραγματικής οικονομίας. Εν προκειμένω ισχύει ο αμερικανικός Πραγματισμός που συλλαμβάνει την κοινωνία «ως επικοινωνιακή κοινότητα. Δεν είναι συμπτωματικό ίσως ότι η πραγματιστική προσέγγιση του Ντιούι αναφέρεται στην ειδική περίπτωση της «ανατροπής ισορροπίας», όπως συμβαίνει στις διάφορες κρίσεις. Συγκεκριμένα, όταν παράγεται μια ανατροπή της ισορροπίας σ’ έναν ζωντανό οργανισμό, τότε «ξυπνάει» σύμφωνα με τον Ντιούη η συνείδηση, που θέτει τα ερωτήματα και κατ’ αυτόν τον τρόπο συνειδητοποιούνται τα προβλήματα. Η συνείδηση, συνεπώς, βρίσκεται εν υπνώσει και «ξυπνά» μόνο σε καταστάσεις κρίσης για να απαντήσει σε πρακτικούς σκοπούς, όπως είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας, που διαταράχθηκε. Έτσι, όπως, η συνείδηση γεννιέται σε ένα άτομο που παρουσιάζει «δυσπροσαρμοστικότητα», το ίδιο συμβαίνει και στην κοινωνία. Όταν ένα κοινωνικό και πολιτικό καθεστώς λειτουργεί καλά, το αποδεχόμαστε παθητικά. Όταν όμως δεν λειτουργεί αρμονικά, τότε αναζητούμε τις αδυναμίες και τα κενά, ή σκεφτόμαστε πως θα υπερπηδήσει τα εμπόδια. Εδώ είναι φανερή η συντηρητική, μεταρρυθμιστική βάση του Πραγματισμού που αντανακλάται τόσο στον πολιτικό πραγματισμό όσο και στον πραγματισμό της αμερικανικής θεσμικής σχολής, καθώς νομιμοποιεί κάθε προσπάθεια αποκατάστασης της ισορροπίας είτε γίνεται με «αθώες» είτε με «μη αθώες απάτες»(Κένεθ Γκαλμπραίηθ).
Με άλλα λόγια, η ευπλαστότητα του Πραγματισμού με τις κατάλληλες «απάτες» μπορεί να αξιοποιηθεί από τον καθένα. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι ο κόσμος του επίσης Πραγματιστή Ουίλιαμ Τζέημς είναι ένα «δικτυακό άπειρο» (ένας κόσμος-δίκτυο), που αποτελείται από διαφορετικές «γραμμές επιρροής», δηλαδή από μικρούς κόσμους, που είναι η βάση της δράσης των ατόμων. Με άλλα λόγια, ο Πραγματισμός εκκινεί από αυτό που ήταν στην εποχή του αλλά και σήμερα η Αμερική, ένας κόσμος μικρόκοσμων, ένας κόσμος «θυλάκων». Μία κοινωνία συνεπώς απαρτίζεται από ένα πλήθος κόσμων-δικτύων, που αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοεξαρτώνται, αλλά επειδή ο καθένας ως άτομο ζει τη δική του ζωή, είναι κατά κανόνα εξωτερικός ως προς τους άλλους. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας της ατομικής κοινωνίας. Ο καθένας είναι «εξωτερικός» ως προς τον άλλο, εξ ου και το γεγονός ότι οι «εμφύλιοι» δεν είναι μόνο συλλογικής υφής, όπως με την περίπτωση των παλιών και νέων μεταναστευτικών ρευμάτων, αλλά και ατομικού χαρακτήρα. Ο «άλλος» γίνεται πλέον η κόλαση του Ατόμου. Ο ανταγωνισμός γίνεται αμείλικτος Το κοινό μίσος και το συμφέρον καθίστανται τα μόνα ενοποιητικά στοιχεία. Γι’ αυτό εφεξής εκείνο που διαλύει και σκοτώνει δεν είναι το μίσος αλλά η «αδιαφορία» και η τυραννίας της.
Βέβαια, όλα αυτά δεν έχουν σχέση με την πολιτική του κ. Γιώργου Παπανδρέου. Στην τελευταία περίπτωση ισχύει περισσότερο το ανέκδοτο με τον Λένιν, τον Στάλιν και τον Μπρέζνιεφ. Ειδικά ο τελευταίος, ο οποίος όταν μπλοκαρίστηκε στα χιόνια το τρένο που τον μετέφερε, αν και καθήμενος, κουνιόταν μπρος πίσω, κάνοντας ότι δήθεν η αμαξοστοιχία κινείται. Το ίδιο θα συμβεί και με τη νέα κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, η οποία θα εμφανίζεται ότι δήθεν κινείται μέσω των διαφόρων επικοινωνιακών τρικ!