Τι είναι τέχνη; Ο βιασμός ενός νεογέννητου τι μπορεί να υπονοεί, τίνος πράγματος είναι η μεταφορά; Αναφερόμαστε στην κινηματογραφική ταινία του Σερντάν Σπασόγεβιτς που συμμετέχει στο φεστιβάλ Αθήνας και περιλαμβάνει τη σκηνή του βιασμού, την οποία οι Λονδρέζοι δεν επέτρεψαν. Πρόκειται άραγε για λογοκρισία κάποιων πουριτανών; Εξαρτάται. Θυμάμαι τη φρικιαστική σκηνή της μνημειώδους ταινίας 1900 όταν ο φασίστας βιάζει το μικρό παιδί και το σκοτώνει. Εμετική σκηνή που ήθελε να δείξει την παρανοϊκή (φροϋδική) πλευρά του φασισμού. Πρόκειται, άραγε, περί αυτού ή όχι; Θα δούμε. Γιατί πολλές φορές όλα αυτά γίνονται για λόγους δωρεάν διαφημιστικού θορύβου. Γιατί η τέχνη έχει καταστεί πλέον μία απλή διέγερση των αισθήσεων χωρίς να αφήνει χώρο για τη διατύπωση διερωτήσεων των μεγάλων προβλημάτων της εποχής. Κανείς δεν αντιμετωπίζει πια την τέχνη σαν μια δραστηριότητα υψηλού κινδύνου, ως κάτι που οφείλει να ανοίγει νέους δρόμους και να επιχειρεί να διατυπώσει με τον τρόπο της «μεταφοράς» αυτό που δεν μπορεί ακόμα να ειπωθεί αλλά μόνο να δειχθεί.
Εν τέλει, να κάνει κάποιος τέχνη, σήμερα, πέρα από την πεπατημένη σημαίνει να ουρλιάζει βουβά. Κανείς πια δεν επιλέγει τη μοναξιά, που θα μπορούσε να γίνει για τον ίδιο μια εποχή στην κόλαση. «Το ερώτημα που πρέπει να θέσουμε, έλεγε ο μακαρίτης Έντουαρντ Σαΐντ είναι γιατί τόσο λίγοι ‘’μεγάλοι’’ καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν ευθέως τα μεγαλύτερα κοινωνικά και οικονομικά εξωτερικά γεγονότα της ύπαρξής τους –την αποικιοκρατία και τον ιμπεριαλισμό- και γιατί, επίσης, οι κριτικοί… συνεχίζουν να υπολήπτονται αυτή την αξιοπρόσεκτη σιωπή (…) κάποιος μπορεί να διαβάζει υψηλή λογοτεχνία και ταυτόχρονα να σκοτώνει και να ακρωτηριάζει, επειδή ο πολιτιστικός κόσμος χρησιμεύει γι’ αυτό το είδος μεταμφίεσης..». Έτσι ο Τόνυ Μπλερ μπορεί να γράφει προς τούτο ένα βιβλίο, την αυτοβιογραφία του, όπου καταδικάζει το θάνατο τόσων ανθρώπων στους πολέμους(«δεν θα ήμουν αλλιώς άνθρωπος» λέει), να μη μετανιώνει όμως για τους δύο πολέμους που έκανε στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, όπου σκοτώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες άμαχοι, και χαρίζει τα έσοδα από το βιβλίο του στους στρατιώτες που άφησαν ανάπηρους οι πόλεμοί του. Μεγαλείο Ανθρωπιάς! Η Μεγάλη Εξιλέωση!
Εδώ έχουμε ένα συγκεκριμένο τρόπο σκέψης που απορρέει από το κείμενο (ή την «κειμενικότητα»). Η πραγματικότητα είναι όπως τη βλέπει και την ερμηνεύει ο Μπλερ. Ως γνωστόν αυτή η καθαρή κειμενικότητα, ήτοι η μη παρέμβαση, συμπίπτει με την περίοδο του ρεηγκανισμού και εξελίχθηκε σε μία επιτηδευμένη ειδική γλώσσα της οποίας η πολυπλοκότητα συσκοτίζει την κοινωνική πραγματικότητα. Αυτό το γενικευμένο σύστημα αξιών και αποκλεισμών είναι αόρατο και η αντίσταση σ’ αυτό απαιτεί τον επαναπροσδιορισμό της κριτικής συνείδησης και της αντίστασης ως μια διαδικασία διαρκούς επιλογής εναλλακτικών λύσεων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου