L' home rouage

«Ο σημερινός εαυτός σαστισμένος, ο χτεσινός ξεχασμένος· ο αυριανός απρόβλεπτος;» Οι δέκα λέξεις του Μπόρχες πετούν σαν τις ερινύες πάνω απ’ αυτούς που έκαναν το χτες να ξεχαστεί, το σήμερα να μένει σαστισμένο και το αύριο να χαρακτηρίζεται απρόβλεπτο. Η ενοποίηση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, ό,τι ήταν κάποτε η πραγματικότητα που διαμόρφωνε τη συνείδηση, σήμερα δεν υφίσταται. Όλα είναι κατατμημένα και ασύνδετα. Ο χρονικός ορίζοντας καταρρέει μέσω του χάπενινγκ. Η εμπειρία δεν είναι πλέον παρά μία σειριακή αλυσίδα από άσχετες παραστάσεις στο χρόνο που γίνονται συγκλονιστικά παραστατικές μέσω των τηλεοπτικών εικόνων. Οι δέκα λέξεις του Μπόρχες έρχονται στο νου καθώς ακούω τον πρέσβη της αυτοκρατορικής υπερδύναμης να δηλώνει ότι η ελπίδα της Ελλάδας για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την οικονομική ανάπτυξη είναι «η ευέλικτη αγορά εργασίας» και πως οι εργαζόμενοι πρέπει να αποκτούν «πολλές δεξιότητες» μέσω της δια βίου μάθησης. Πρότυπο ο Ρεμπώ, που εγκατέλειψε την ποίηση στα 18 και έγινε έμπορος όπλων!
Έτσι, οι δέκα λέξεις του Μπόρχες αποτυπώνουν το πνεύμα της εποχής που εκπροσωπούν οι μετανεωτερικοί, νεοσυντηρητικοί ιεροκήρυκές μας. Το πνεύμα που επιβάλλει την προσαρμογή στη νόρμα ενός ανθρώπου που έχει καταστεί ένα πολύχρωμο ετερόκλητο μωσαϊκό, χωρίς συνδετικό, ενοποιό νόημα-ιστό και όπου κάθε η ψηφίδα έχει την αυτόνομη αξία χρήσης της, ως μέρος, ως δεξιότητα. Αυτός ο «άνθρωπος δεξιότητα ή εξάρτημα» (l’ home rouage) δεν… αρρωσταίνει, γιατί τα εξαρτήματα δεν έχουν ούτε σώμα ούτε ψυχή! Η προσωπικότητα -η αξιοπρέπεια, η δικαιοσύνη, η εντιμότητα- δημιουργεί προβλήματα, τριβές, αφού προσδίδει νόημα στη λειτουργία της «μηχανής» και γι’ αυτό εξοστρακίζεται. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η κατάθλιψη και ο αυτοχειριασμός συνιστούν την άρνηση της απώλειας της αυτοεκτίμησης, ως ύστατη αμυντική αντίδραση του κατακερματισμένου ανθρώπου μπροστά στον κίνδυνο μιας ολοκληρωτικής απώλειας του εαυτού. Κάποτε, ο ξευτιλισμένος εργαζόμενος έβρισκε την ισορροπία του, καταφεύγοντας στους οργανωμένους ομοίους του, στο σωματείο. Αλλά σήμερα τα συνδικάτα δεν αμφισβητούν, αντιθέτως είναι ο προθάλαμος ενσωμάτωσης στο υφιστάμενο καθεστώς. Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με το καταστατικό της Ένωσης Συντακτών για να γίνεις μέλος της πρέπει να έχεις συνεχώς πέντε χρόνια δουλειάς στο ίδιο αφεντικό. Πέντε χρόνια εξάσκησης στη δουλοπρέπεια. Η αμφισβήτηση λογίζεται ως αμετροέπεια, που δεν ερμηνεύεται πια ως «ιεροσυλία», αλλά σαν «παράνοια». Γι’ αυτό ο αμφισβητίας προκαλεί αντιδράσεις εκ μέρους της ιεραρχίας των συναδέλφων του, κινητοποιώντας εις βάρος του μια δέσμη δυνάμεων. Από εδώ αρχίζουν να εμφανίζονται ένα-ένα τα διαγνωστικά στοιχεία της «γραφικότητας». Η «ψυχιατρική» διαγνωστική θα γίνει στη συνέχεια ένα «σύστημα υπεράσπισης των κανόνων» της καθεστηκυίας τάξης που αποσκοπούν έκδηλα να αποδυναμώσουν τον λόγο του αμφισβητία, έναν λόγο που εξαιτίας της ετεροδοξίας του κλονίζει πολλά επίπεδα. Γι’ αυτό ο αποκλεισμός του ετερόδοξου, αυτού που θέτει την αξία μιας ιδεώδους αρχής ως πηγή του νοήματος της ζωής του και την οποία αντιπαραθέτει σε πλειοψηφικές πρακτικές που την εξευτελίζουν, δημιουργεί το σημερινό δημοκρατικό έλλειμμα.


Εφήμερα

Η Ένωση Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων(EUA) μετά από έρευνά της διαπίστωσε ότι «Τα πανεπιστήμια συχνά δεν απολαμβάνουν πραγματική αυτονομία(σ.σ. από το δημόσιο) σε μερικούς ουσιώδεις τομείς». Γιατί εμάς αυτό μας φαίνεται ως επίθεση στο δημόσιο πανεπιστήμιο; Γιατί η περίφημη «αυτονομία» μοιάζει ταυτόσημη με την «ιδιωτικότητα»; Δεν θα αργήσει η ώρα που τα ερωτήματα θα απαντηθούν είτε από την EUA είτε από τους φοιτητές, που θα βγουν ξανά στους δρόμους.

Όρος για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα είναι η φτηνή εργασία. Όχι, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα το είπε πιο κομψά και μίλησε για «ευέλικτη αγορά εργασίας». Οι εργαζόμενοι πρέπει να αναπτύσσουν πολλές δεξιότητες μέσω της δια βίου μάθησης. Θυμάται κανείς ότι την ίδια άποψη είχε εκφράσει παλιά και ο σημερινός πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου; Ο τελευταίος είχε πει ότι ο εργαζόμενος πρέπει να αλλάζει κάμποσες δουλειές στη ζωή του! Να, λοιπόν, που τώρα δικαιώνεται. Όχι μόνο ο κ. Παπανδρέου αλλά και ο… σοσιαλισμός του.