Αντιθέσεις, συνθέσεις και η κραυγή των ανέργων

«Χάνουμε τα εξάμηνα από έλλειψη καθηγητών, ενώ τα χρήματα μπορούν να δοθούν από τα αποθεματικά του Ιδρύματος, αλλά ο Αρβανιτόπουλος δεν υπογράφει», καταγγέλλει ο φοιτητής του ΤΕΙ Ηπείρου. Μιλάει για τις ενοχές του εξαιτίας των θυσιών στις οποίες υποβάλλει την οικογένειά του. Και οργίζεται καθώς δείχνει ένα ακόμα «σύμβολο σκανδάλων», ένα κλειστό γυμναστήριο, που εξακολουθεί να «τρέφεται» σαν τον Λεβιάθαν από την εποχή των Ολυμπιακών Αγώνων με εκατομμύρια ευρώ χωρίς να έχει λειτουργήσει ποτέ! Την ίδια ώρα, ένας 70χρονος αγρότης, που οι τράπεζες απειλούν να κατάσχουν το υποθηκευμένο σπίτι του, δηλώνει αποφασισμένος να θέσει τέλος στη ζωή του. Στο Μαξίμου, όμως, περί άλλων τυρβάζουν, καθώς συσκέπτονται αδιαλείπτως για να σταματήσουν τη μετατόπιση των οπαδών της ΝΔ προς τη Χρυσή Αυγή αλλά και για να αποδομήσουν τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την επίκληση ενός συνόλου σημείων που υποδηλώνουν ότι κι αυτός είναι «μία από τα ίδια», μέλος της κυρίαρχης συμβολικής τάξης. Αλλά τι είναι η Συμβολική Τάξη; Είναι η πολιτιστική διαδικασία - ο τρόπος που οι άνθρωποι μιλούν, χειρονομούν, περπατούν, ντύνονται, ερωτεύονται, αλληλοεξουσιάζονται- μέσω της οποίας γίνεται η ενσωμάτωση από τα άτομα των κοινωνικών περιορισμών και απαγορεύσεων, έτσι ώστε αυτές να φαίνονται φυσικές και όχι καταναγκαστικές. Γι’ αυτό οι κουλάκοι σκέφτονται σαν τα αφεντικά τους, έλεγε ο Τολστόι. Γι’ αυτό τα θύματα συναινούν στο βιασμό τους από τους «πάνω». Αλλά ποιοι είναι οι «πάνω»; Είναι όσοι αποκαλούνται μεγαλο-επιχειρηματίες, μεγαλο-εκδότες, μεγαλο-γιατροί, μεγαλο-δημοσιογράφοι, μεγαλο-συνδικαλιστές κ.ά. Αυτή η κατηγοριοποίηση υφίσταται στο εσωτερικό κάθε κοινωνικής και επαγγελματικής κατηγορίας, η οποία δομείται με ιεραρχική, πυραμιδική μορφή. Οι «μεγάλοι-» (οι πάνω) όλων των κατηγοριών είναι όσοι έχουν πρόσβαση στο πολιτικό πελατειακό σύστημα και διαπλέκονται μεταξύ τους δικτυακά, επιδιώκοντας την απόρριψη στον Καιάδα των πιο «κάτω»( των μικρότερων) ανταγωνιστών τους. Υπ’ αυτή την οπτική μπορούμε να εξηγήσουμε τις αλλαγές και τις συγκρουσιακές καταστάσεις τόσο στο ευρύτερο κοινωνικο-πολιτικό πεδίο όσο και στο εσωτερικό των πολιτικών κομμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει εν προκειμένω η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, όπου συναντώνται, πλέον, μέλη και στελέχη με πασοκογενή (σοσιαλδημοκρατική) και μέλη και στελέχη με αριστερή (ή κομμουνιστογενή) προέλευση. Στο εσωτερικό του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης συγκρούονται όχι μόνο διαφορετικές πολιτικές προσεγγίσεις, αλλά και διαφορετικές κουλτούρες. Από τη μια πλευρά είναι οι ενταγμένοι στην κυρίαρχη συμβολική τάξη, τα μέλη με το ισχυρό συμβολικό κεφάλαιο της πρώην «πράσινης» ηγεμονίας, τα άτομα του μεγάλου ατομικισμού, εν οις και πολλοί «μεγάλοι-», και από την άλλη πλευρά τα άτομα του «ναρκισσισμού των μικρών διαφορών», αυτά που σαν τον Σαιν-Ζυστ, το σύντροφο του Ροβεσπιέρου στήνουν το άγαλμά τους ενώπιόν μας, λέγοντας με αλαζονική ταπεινότητα: ακούστε «τη σκόνη που με αποτελεί και σας μιλά»! Άραγε, υπάρχει τρόπος σύνθεσης όλων αυτών των «υλικών»; Ναι. Αρκεί η ανατροπή της κυρίαρχης συμβολικής τάξης στο πλαίσιο των ατόμων να αντιστοιχεί και σε αλλαγή εντός των πολιτικών θεσμών, των οποίων η δημοκρατικότητα θα αρνείται τόσο το σύγχρονο δυτικό ιμπέριουμ (με τη νέο-αποικιοκρατία του, το ρατσισμό και τον άκρατο, κανιβαλικό ατομικισμό του), το νεοναζισμό όσο και τους ποκίλους γιακωβινισμούς. Η νέα συμβολική τάξη καλείται να συνθέσει την ατομικότητα και τη συλλογικότητα, διάφορα προκαπιταλιστικά, καπιταλιστικά και μετακαπιταλιστικά στοιχεία μέσα στην Πράξη των «αγώνων» αλλά και μέσω της κυβερνητικής εξουσίας. Στο ΣΥΡΙΖΑ, όπου λαμβάνει χώρα, σήμερα, μία ενδιαφέρουσα διεργασία «σύνθεσης», υπάρχει η πεποίθηση της «από τα πάνω» ανατροπής, η οποία θα λειτουργήσει σαν Λυδία λίθος για την αλλαγή στον ευρωπαϊκό νότο και ακολούθως σε όλη την Ευρώπη. Δεν υπάρχει, όμως, καμία διευκρίνιση τι θα γίνει σ’ ένα ενδεχόμενο οικονομικού αποκλεισμού της Ελλάδας. Εδώ βρίσκεται η ύλη για την τροφοδοσία του μεγάλου φόβου. Και ο φόβος καλλιεργείται στους «από κάτω», σ’ εκείνους που έχουν ακόμη εργασία, καθώς η καταστροφή του καπιταλισμού σημαίνει και τη δική τους καταστροφή καθώς βρίσκονται σε εξαρτημένη μορφή –εσωτερική σχέση- με το κεφάλαιο. Δεν είναι τυχαίο ότι αυτός ο φόβος τροφοδοτεί τον «εμφύλιο των κάτω», δηλαδή όσων δεν έχουν εργασία έναντι όσων έχουν. Η αντιπαράθεση αυτή μπορεί να αρθεί μόνο μέσα από νέες μορφές οργάνωσης και συλλογικότητας, μέσα από την ένωση των κατακερματισμένων αντιστάσεων. Γιατί η οργή μπορεί να είναι και μια πολλαπλότητα κραυγών, ένα σύμπλεγμα αντίστασης, που μετατοπίζεται συνεχώς, μία ετερογένεια συγκρούσεων και ανταγωνισμών, που αντιστοιχούν σε χιλιάδες μορφές αντίστασης και όχι στην «καθαρή» δυαδική αντιπαράθεση: κεφαλαίου-εργασίας, όπως επιμένει το ΚΚΕ. Όλες, όμως, οι κραυγές διαρράφονται από μία κόκκινη κλωστή, από μία «κραυγή» που είναι η πιο δυνατή, από μία αντίσταση που προεξάρχει όλων των άλλων. Και, σήμερα, η εξαθλίωση λόγω της ανεργίας είναι η πρωταρχική κραυγή.