Η αγωνία του άγνωστου

Μαύρος ο απολογισμός του χρόνου που παρέρχεται. Αλλά και ο νέος χρόνος προμηνύεται πιο σκοτεινός. Χρεοκοπία, ανεργία, φτώχια, εξαθλίωση είναι οι λέξεις της καθημερινής κατατρομοκράτησής μας. Όχι, δεν είναι η αγωνία θανάτου ο σηματωρός για την ιδιοποίηση του νοήματος της ύπαρξής μας, αλλά αυτό το άγνωστο που μας τσακίζει το νου και την ψυχή κάθε λεπτό, κάθε στιγμή. Η δεινή πραγματικότητα της ανθρώπινης κατάστασης, ήτοι το οδεύειν προς θάνατον δεν μοιάζει τόσο δραματικό όσο αυτό το ζωντανό μαρτύριο, η εν ζωή αφαίρεση της αξιοπρέπειας και της κυριότητας του εαυτού. Κάποτε, μάλιστα η συμφιλίωση με το μαύρο Τίποτα μπορεί να κάνει τη ζωή να εμφανίζεται ακόμα φωτεινότερη. Αλλά αυτή η αναμέτρηση με το άγνωστο δεν μπορεί να επιφέρει τη συμφιλίωση, αφού δεν είναι ούτε εντελώς ζωή ούτε εντελώς τίποτα. Ούτε το αίτημα για δικαιοσύνη είναι εφικτό αφού η χρηματοπιστωτική οικονομία έχει επιβληθεί πλήρως στην πολιτική δημοκρατία και στην κοινωνία, εξαφανίζοντας ό,τι κάποτε αποκαλούνταν «δημοκρατικός καπιταλισμός». Τώρα τίποτα δεν είναι προβλέψιμο. Μόνο ανεργία, κρίση, φτώχια κι ενδεχομένως πόλεμος. Το Ιράν φαίνεται ότι είναι ο επόμενος στόχος. Η Κίνα, η μεγάλη, τελική αναμέτρηση της Δύσης. Κάτι σαν ο τελευταίος σπασμός της παρακμής. «Κι εμείς τι θα γίνουμε;». Διακλαδιζόμενες φωνές, περιπλέκονται μεταξύ τους χαοτικά, διατυπώνοντας το αγωνιώδες ερώτημα. Οι ήχοι μπλέκονται στο δίχτυ της αγωνίας, στο δίχτυ της μαύρης προοπτικής της φτώχειας. Εμείς τι μπορούμε να αντιτάξουμε στο σκοτάδι αυτό; Κατ’ αρχήν οφείλουμε να αντισταθούμε στο φόβο και στον τρόμο που μας εμβάλλουν αφειδώς. Η τρομοκρατία δεν πρέπει να παγώσει τα κύτταρά μας, ακυρώνοντας αξίες όπως η αξιοπρέπεια και η ελευθερία. Δεν μπορεί να μας τσακίζουν και να μην κουνιέται φύλλο. Δεν μπορεί να μας επιβάλλουν τη σκλαβιά ως δήθεν ελευθερία και το νέο ολοκληρωτισμό ως τάχα δημοκρατία. Έχουμε χρέος απέναντι στα παιδιά μας να αρνηθούμε αποτελεσματικά τους καιάδες της εξαθλίωσης. Να επανεφεύρουμε τους θεσμούς της συλλογικότητας προσαρμοσμένους στη σύγχρονη πραγματικότητα. Αλλά ούτε ο κόσμος μπορεί να γίνει κατανοητός, ούτε να εμπνευσθεί, ούτε μία αλλαγή να διαρκέσει αν δεν έχει τη δική της Ποίηση, το δικό της περιεχόμενο. Αλλά ποιος θα «τραγουδήσει» σήμερα τον πολιτισμό της φτώχειας και το προσφάϊσμα της ζωής, ποιος ποιητής, ποιος Δάντης θα μιλήσει γι’ αυτό το «χάνι του πόνου»; Ποιοι θα είναι οι ρινηλάτες του νέου κόσμου; Αν ο Αυγουστίνος είπε «Είμαι, με γνωρίζω, με αγαπώ», εισάγοντας την ατομικότητα, ποιος νέος Απολλινάριος θα πει ότι «στον άνθρωπο η αρχή της ενέργειας είναι το εμείς, το ύψιστο κομμάτι του είναι, το υπέρ την ψυχή και το σώμα»; Πως θα συναρτηθεί το Εμείς με την ελευθερία της ατομικής συλλογικότητας; Είναι αυτό δυνατό στον κόσμο που ζούμε, στον κόσμο όχι του Είναι αλλά του κατέχειν; Είναι δυνατό, γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Προτείνεται, λοιπόν, αντί του καταναλωτικού ανθρώπου, ο ποιητικός ή δημιουργικός άνθρωπος που αρνείται τον καταναλωτισμό. Αντιθέτως, μάλιστα, επιδιώκει τη δημιουργία εναλλακτικών τρόπων ζωής, όπου ο καθένας θα είναι ποιητής της δικής του ύπαρξης. Η πρόταση αυτή προϋποθέτει ένα άλλο οικονομικό μοντέλο, μία άλλη κουλτούρα και μία διαφορετική οικονομία της ύπαρξης. Μάλιστα, εκτιμάται ότι οι άνθρωποι της δημιουργίας (όσοι εργάζονται ως «δημιουργοί» και όχι μόνο από ανάγκη), αυτοί που εργάζονται στην οικονομία της γνώσης, της πληροφόρησης, της επικοινωνίας και της κουλτούρας –γενικότερα της σκέψης- θα μπορούσαν να συστήσουν το «ποεταριάτο»(Rene Edme), που θα μπορούσε να γίνουν το νέο υποκείμενο της ιστορίας. Γιατί «Σκέφτομαι σημαίνει ξαναμαθαίνω να βλέπω, να παρατηρώ, να κατευθύνω τη συνείδησή μου, να δημιουργώ με κάθε ιδέα και με κάθε εικόνα, όπως ο Προυστ, έναν τόπο προνομιακό… (Γιατί) Αυτό που δικαιώνει τη σκέψη είναι η ακραία συνείδηση» (Α. Καμύ: Ο Μύθος του Σίσυφου).

Νέα αφετηρία

Η κατάρρευση του ευρώ θα επισυμβεί το 2012 υποστηρίζει ο Τζότζεφ Στίγκλιτς, δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Όμως για το δολάριο και την κρίση των Ηνωμένων Πολιτειών δεν λέει τίποτα ο Αμερικανός οικονομολόγος. Ήδη στο πλαίσιο του γιγαντιαίου νομισματικού πολέμου, που συνήθως προηγείται του θερμού, έχουμε τη διαμόρφωση μιας πρωτοφανούς Σινο-ιαπωνικής συμμαχίας, η οποία στοχεύει στην αποδέσμευση από το δολάριο! Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ ρίχνουν στη μάχη το συγκριτικό τους πλεονέκτημα, που είναι η στρατιωτική τους υπεροπλία. Το Ιράν αναμένεται να είναι το πεδίο της επόμενης πολεμικής αναμέτρησης, όπου τα πρώτα σημάδια είναι πια ορατά. Αλλά και ο φασισμός κατά το ανάλογο του μεσοπολέμου είναι ήδη εμφανής. Αυτό παρατηρεί ο ιστορικός Ρ. Πάξτον λέγοντας ότι «Έχουµε οικονοµική ανασφάλεια, πολίτες απογοητευµένους από τη δηµοκρατία, ξενοφοβία και γενικά πολλά από τα συµπτώµατα που γνώρισε η Ευρώπη τα πρώτα χρόνια µετά τον Α’ Παγκόσµιο Πόλεµο και µετά την οικονοµική κρίση του 1929 και που µε τη σειρά τους προλείαναν το έδαφος για την εµφάνιση των φασιστικών καθεστώτων σε Ιταλία και Γερµανία». Αλλά και ο ναζισμός καθώς και ο ιμπεριαλισμός είναι παρόντες. Η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται όταν γερμανικά έντυπα, αναφερόμενα στον Χορστ Ράιχενμπαχ, σημειώνουν πως «Ο Γερμανός πρωθυπουργός καθαρίζει το σπίτι στην Ελλάδα»(Spiegel)! Ο φασισμός είναι εδώ, επίσης, όταν επιχειρείται να ελεγχθούν τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης και να εξαλειφθούν όσα εξ αυτών τάχθηκαν κατά του Μνημονίου. Γιατί ο ζωντανός θάνατος εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων και ο αυταρχισμός εναντίον των εργαζομένων πρέπει να αποσιωπηθεί, να αποκρυβεί. Θα ελεγχθούν, ακόμα, οι λέξεις και τα νοήματα. Έτσι δεν θα θεωρείται φασισμός η επιβολή «επιτροπείας» στην Ελλάδα, αλλά ορθολογισμός! Όποιος διαμαρτύρεται, αγανακτεί, οργίζεται, διεκδικεί, υπερασπίζεται την εθνική κυριαρχία και θέλει πίσω τα δικαιώματά του, απλώς λαϊκίζει! Αντιθέτως, είναι ορθολογισμός τα δισεκατομμύρια των δανείων που καταλήγουν στις τράπεζες, και ορθή πολιτική λογική αυτά να τα πληρώνουν ως μη όφειλαν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι. Ενίοτε, όμως, το ίδιο το σύστημα εξουσίας αυτοαναφλέγεται, όπως έγινε στην περίπτωση των καταγγελιών εφοριακών και των οικονομικών εισαγγελέων. Κάποτε, μάλιστα, θα υπάρχει μια δυναμική των συστατικών στοιχείων του κόσμου, τα οποία κινούνται με μικρομετρική ταχύτητα, ή με συγκρατημένα βήματα, ή, τέλος, με μια αέναη περιδίνηση, αλλάζοντας τον ρου της Ιστορίας. Γιατί η ιστορία είναι όπως ακριβώς το παιγνίδι του σκακιού με τις χίλιες δυο βαριάντες(μεταβλητές). Μία δε εξ αυτών είναι και το τυχαίο. Γι’ αυτό πολλές φορές οι ασυνείδητες πράξεις των δρώντων υποκειμένων και τα πάθη τους, χωρίς να το γνωρίζουν, επιτελούν τους λογικούς σκοπούς της ιστορίας. Υπ’ αυτή την οπτική, το 2012 μπορεί να είναι και ο ιστορικός χρόνος μιας νέας αφετηρίας…

Ζητείται ελπίδα

Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής υπήρχε η ελπίδα της απελευθέρωσης. Πολλοί Έλληνες αγωνίζονταν γι’ αυτή, δίνοντας ακόμα και τη ζωή τους. Σήμερα, δεν υπάρχει ελπίδα. Κανείς δεν πιστεύει ότι η Ελλάδα θα μπορέσει να βγει από το τούνελ. Δεν υπάρχει ούτε καν εκείνη η μεταφυσική ελπίδα της πίστης που κινητοποιεί, λειτουργώντας πολλές φορές ως φορέας της αναγέννησης. «Φέτος οι Έλληνες δεν κάνουν Χριστούγεννα» γράφουν οι βρετανικοί Times, παρουσιάζοντας την εικόνα μιας πάμπτωχης και εξαθλιωμένης Ελλάδας. Κι όμως τα ελληνικά τηλεοπτικά κανάλια παρουσιάζουν μια χώρα που κάνει σκι στα χιονοδρομικά κέντρα και χορεύει στην Αράχωβα! Σε τι συνίσταται η διαφορά του «βλέμματος» των εγχώριων και των ξένων μέσων ενημέρωσης; Στα συμφέροντα. Οι Βρετανοί και συγκεκριμένα το Σίτι επιδιώκουν την χρεοκοπία της χώρας μας καθώς τα πολλά χρήματα πλέον θα προέλθουν από τα CDS, τα περίφημα ασφάλιστρα κινδύνου, αλλά και από τα στοιχήματα στην ελληνική χρεοκοπία. Η ελληνική τηλοψία, αντιθέτως, επιδιώκει να κρατήσει ψηλά το ηθικό των ντόπιων καταναλωτών, αφού από εκεί θα προκύψει η διαφήμιση. Η αλήθεια, όμως, βρίσκεται κάπου στη μέση. Οι Έλληνες άνεργοι και μη, εκπεπτωκότες της πάλαι ποτέ μεσαίας τάξης και εργαζόμενοι των 400 ευρώ ή συνταξιούχοι περιμένουν με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις. Αναρωτιούνται αν πιάσαμε πάτο, αν υπάρχει ελπίδα, αν υπάρχει σωτηρία. Οργίζονται με το πολιτικό προσωπικό, αλλά δεν ξεσηκώνονται γιατί θεωρούν ότι κάθε μορφή εξέγερσης είναι μάταιη. Η καταστολή των «αγανακτισμένων» καθήλωσε τους πάντες. Για να επιβεβαιωθούν όσοι έλεγαν πως «Δεν αρκεί η Αγανάκτηση». Έτσι, αυτή την ώρα που ο θρόμβος της απελπισίας από τα άκρα(τους «κάτω») μεταφέρεται στην καρδιά και ο κίνδυνος γενικευμένου εμφράγματος είναι ορατός, κανένας πολιτικός οργανισμός δεν παρέχει την προοπτική μιας εναλλακτικής λύσης, μιας παρακαμπτήριας οδού, που θα σώσει την ελληνική κοινωνία από το χάος. Η τυφλή κοινωνική έκρηξη λόγω της συμφόρησης της οργής και της εξάντλησης των ορίων αντοχής είναι επί θύραις. Και για να επανέλθουμε στο κλίμα των ημερών «Ο Άγιος Βασίλης(ΕΚΤ) κάνει δώρα στις τράπεζες» μόνο, γράφει μία ξένη εφημερίδα. Οι εργαζόμενοι ας πεθάνουν. Ή όπως έλεγε ο Αλμπέρ Καμύ ειρωνικά, ο λαός καλείται να υποταχτεί και να επιδιώξει τις ανέσεις της… δουλείας, η οποία παρουσιάζεται σαν ελευθερία και διέξοδος από την κρίση! Ακόμη χειρότερα εκείνο που διακυβεύεται, σήμερα, πέρα και από το ψωμί και τη δημοκρατία, είναι η εξάλειψη της ιδέας του ανθρώπου, το σβήσιμο του πνεύματος της ανθρωπιάς.

Ψηλά το κεφάλι αδέρφια

Βρέχει καταρρακτωδώς. Δάκρυα πένθους κυλάνε στο χαρτί. «Είμαστε εμείς που περισσεύουμε» η κραυγή από μελάνι στην αφίσα. Το καταραμένο απόθεμα, αυτό που προορίζεται να πεταχτεί στον Καιάδα, έχει αγκυρωθεί σ’ αυτό που κάποτε ήταν η θάλασσά του, σ’ αυτό που ήταν η δουλειά του, υπερασπιζόμενο την αξιοπρέπεια και την περηφάνια του, την ίδια του τη ζωή. Φρύγανα γίνονται οι λέξεις και αυτοαναφλέγονται για να ζεσταθούν οι άστεγες ψυχές. Συγκεντρώνουν αγάπη και τρυφερότητα οι φίλοι και οι συνάδελφοι για να προσφέρουν. Ένας κόμπος στο λαιμό. Όχι δεν είναι από τη «στάχτη στο στόμα», αλλά από την αξιοπρέπεια, από την άμυνα της ψυχής να μην δεχτεί τη χαριστική βολή της αστικής φιλανθρωπίας που σκοτώνει. Άνω σχώμεν τις καρδιές αδέρφια. Δεν είναι ναρκισσισμός τα δάκρυα και η περηφάνια, είναι κι ασπίδες σε ό,τι μας εξευτελίζει και μας δουλώνει. Μπορεί να είναι κάποτε και το προσωπικό μας κάστρο ο ναρκισσισμός, αυτό που αποκρούει τις προσβολές και τις υποβολές των ενοχών. Ώσπου, η αγάπη και η αλληλεγγύη που ανθίζουν δυνατά αυτό τον καιρό, να συστήσουν το πανίσχυρο φρούριο του Εμείς. Και τότε ίσως γίνει μπορετό να αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων και η ροή των πραγμάτων, ώστε αντί να περισσεύουν οι άνθρωποι, να ξοδεύεται στις γιορτές το περίσσιο του συσσωρευμένου πλούτου. Να πάψει, με άλλα λόγια, να κυριαρχεί η αντίληψη που θέλει τον άνθρωπο δούλο του ανταγωνισμού(συνυφασμένου άρρηκτα με τη μεγιστοποίηση του ποσοστού κέρδους). Να εξαλειφθεί η θέση ότι οι πολλοί (οι εργαζόμενοι) είναι οι αναλώσιμοι της Ιστορίας, που είναι δήθεν το ατέλειωτο χρονικό θριάμβων στο μεγάλο συμπόσιο των «εχόντων». Επιτέλους, οι φτωχοί, οι εργαζόμενοι και οι «κάτω» εν γένει δεν μπορούν να εκλαμβάνονται ως βάρος από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί η κοινωνία για να συνεχίσει να υφίσταται. Οι εργαζόμενοι δεν είναι ξεπερασμένοι και αδέξιοι, ούτε άχρηστοι, όπως θέλει να επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη προπαγάνδα, η οποία ομνύει στις δύο… πνευματικότητες, αυτή του λογιστή κι εκείνη του εφόρου. Δεν μπορεί ό,τι υπερβαίνει αυτές τις δύο «πνευματικότητες» να εξοβελίζεται ως ακαταλαβίστικος ελιτισμός ή λαϊκισμός. Αντιθέτως μπορεί να είναι το εμπόδιο στη ρευστότητα της αγοράς και τη μικροφυσική της υπακοής, να είναι το ανάχωμα σ’ ένα είδος νευροκρατίας που καταλήγει στο απόλυτο μηδέν του πολιτικού, στην προσομοίωση της πολιτικής, σε μία στυγνή, δηλαδή, ολιγαρχία.

Άνεργο μέλλον

Αν οι νέοι είναι το μέλλον, τότε το μέλλον είναι άνεργο, ανύπαρκτο. Εκατό εκατομμύρια νέοι στην ΕΕ μεταξύ 15-29 χρόνων είναι άνεργοι. Πρόκειται για τη γενιά με τη μεγαλύτερη μόρφωση και τα πιο πολλά ειδικά προσόντα. Παρόλ’ αυτά είναι εκτός εργασίας, άχρηστοι και περιττοί. Είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης. Όμως αυτό δεν είναι παντού το ίδιο. Στην Ολλανδία η ανεργία των νέων είναι μόλις 7,6%, αλλά στην Ελλάδα και στην Ισπανία 45%. Επίσης, η ανεργία των νέων στη Γαλλία είναι συνολικά 20%, αλλά στα λαϊκά προάστια 40%. Συνεπώς, οι περιφερειακές και οι κοινωνικές ανισότητες είναι κατάδηλες. Αλλά οι νέοι δεν είναι οι οποιοιδήποτε άνεργοι, καθώς δεν έχουν νιώσει ούτε μια στιγμή χρήσιμοι. Με άλλα λόγια, δεν πρόκειται να αντιληφθούν ποτέ την εργασία σαν δημιουργικότητα, αλλά μόνο σαν ανάγκη, μόνο σαν καταναγκασμό και δουλεία. Η νεανική αγωνία που πριν είχε σχέση με την αναζήτηση, την περιπέτεια, το πάθος, το ταλέντο και τη μεγαλοσύνη υποκαθίσταται από την αγωνία για οποιαδήποτε δουλειά. Τα όνειρα δεν υπάρχουν. Οι νέοι δεν ονειρεύονται. Και χωρίς όνειρα, χωρίς την τροφή της η ψυχή αρρωσταίνει. Ο άνθρωπος νευρόσπαστο, ο άνθρωπος «εξάρτημα» αποθεώνεται. Αντίθετα, ο άνθρωπος που έχει προσωπικότητα εξοστρακίζεται καθώς δημιουργεί τριβές, είναι δηλαδή μη ανταγωνιστικός. Η οργανωμένη νοημοσύνη, η δεξιοτεχνία, η μηχανική άσκηση, η ευτελής χρησιμοθηρική εξυπνάδα, μόνο αυτά απαιτούνται δίκην προσόντων, ενώ η κριτική σκέψη απαγορεύεται δια ροπάλου. Δεν θ’ αργήσει όμως ο καιρός που οι νέοι θα αντιδράσουν, γιατί εκτός από ένα άνεργο μέλλον δεν αντέχουν και την παροξυσμική τρομοκρατία όλων εναντίον όλων, την αντίληψη ότι ο βίος είναι βία. Γι’ αυτό το μόνο που μπορούμε να κάνουμε αν θέλουμε να διευκολύνουμε το μέλλον, είναι να κάνουμε στην άκρη. Αν δεν το κάνουμε, η «πατροκτονία» θα είναι ο αναγκαίος τρόπος για να ξεμπλοκαριστεί η κοινωνία. Μέσα από το θάνατο του ανθρώπου της πιο χυδαίας, αγοραίας ατομικότητας θα αναδυθεί το αγαπητικό Εμείς, μία νέα συλλογικότητα που θα εξαλείψει τις ανισότητες και τη μη ισονομία. Μαζί θα αποκαθηλωθεί και η έννοια του καντιανού Καθήκοντος, που θα αντικατασταθεί με την έννοια του εθελοντικού χρέους απέναντι στην κοινωνία κι απέναντι σ’ αυτούς που αγαπάμε. Οι νόμοι δεν μπορεί να ισχύουν μόνο για την πλεμπάγια. Επίσης, δεν μπορούν οι πολιτικοί εκπρόσωποι να τρώνε με τους λύκους και συγχρόνως να βελάζουν με τα πρόβατα. Αντιθέτως, χρειάζεται μία νέα κοινωνία όπου η βία της συσσώρευσης θα αντικατασταθεί από τη γιορτή του μοιράσματος. Γιατί το νόημα της ζωής δεν είναι ούτε οι χρυσοί ζουρλομανδύες για τους «πάνω» ούτε οι χημικοί ζουρλομανδύες για τους «κάτω». Η ουσία του ζην είναι ο άνθρωπος της πραγματικής Αγάπης. Γιατί ο άνθρωπος χωρίς Αγάπη, χωρίς Εμείς δεν είναι ούτε Εγώ, ούτε τίποτα.

Ανέξοδη αυτοκριτική

Τον θυμούνται όλοι να κατακεραυνώνει με ιερό φανατισμό και την αυθεντία του ειδικού όσους ήταν αντίθετοι στην οικονομική πολιτική του Μνημονίου. Τώρα δηλώνει από το βήμα της Βουλής «αδυναμία προσδιορισμού του ελλείμματος». Και δεν παραιτείται, δεν κάνει χαρακίρι ενώπιον των εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων, των δεκάδων χιλιάδων μικρών και μεσαίων επιχειρηματιών, που έβαλαν λουκέτο, των γερόντων, που καταδίκασε σε αναξιοπρεπή γηρατειά. Μάλιστα, ο ίδιος αύριο, θα έρθει να ζητήσει την ψήφο μας. Για να κάνει τι; Ήδη, η ελληνική κοινωνία είναι διαλυμένη, οι άνθρωποι, που αναζητούν στους κάδους σκουπιδιών την τροφή τους, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν εξαθλιωμένοι, γιατί δεν είναι πλέον ανθρώπινα όντα. Γι’ αυτό τα εγκλήματα θα γίνονται όλο και πιο αποτρόπαια. Η εγκληματικότητα θα αυξάνεται όλο και πιο πολύ στις γειτονιές των αθλίων. Στις άλλες, στις ευγενείς περιοχές των πόλεων, δεν θα είναι εύκολο να πλησιάσει κανείς. Αλλά όταν δεν απομείνει τίποτα όρθιο, θα έρθει και η σειρά τους. Γιατί όταν η οργή, η οδύνη και η απόγνωση δεν έχουν τρόπο να οργανωθούν πολιτικά, θα εκδηλώνονται ανεξέλεγκτα, τυφλά, άγρια. Ήδη κανείς δεν εμπιστεύεται κανέναν. Όλοι είναι εναντίον όλων με βάση το νόμο της ζούγκλας: «ο θάνατός σου η ζωή μου». Κι έρχεται ο άλλος υπουργός και υποψήφιος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ να δηλώσει ότι «έπρεπε να αποφύγουμε το Μνημόνιο». Γιατί δεν το αποφύγαμε; Ποιος το ψήφισε; Αλλά και ποιος θα τιμωρηθεί για το λάθος αυτό; Ή μήπως η αυτοκριτική εξιλεώνει για το ένα εκατομμύριο συμβολικούς θανάτους ανέργων -ένας στους δύο νέοι-, για τα παιδιά μας που μεταναστεύουν, για τους γέροντές μας που φεύγουν με την απορία και τη θλίψη στα μάτια, για όλους μας; Πως είναι δυνατόν οι ίδιοι, αυτοί που ομολογούν τα λάθη τους, να εξακολουθούν να διευθύνουν την ελληνική οικονομία και να επιμένουν ότι θα μας βγάλουν από την κρίση; Όχι, αυτοί ή πρέπει να αποσυρθούν αυτοβούλως ή ο λαός θα τους εξοστρακίσει πολιτικά. Ειδικά όταν πρόκειται γι’ αυτούς που το υπερτροφικό πολιτικό Εγώ και η απίστευτη αλαζονεία τους δεν τους επέτρεψε να αφουγκραστούν την άλλη άποψη και την αγωνία της κοινωνίας, αυτούς που ενώ κάνουν την αυτοκριτική τους συνεχίζουν την ίδια μνημονιακή πολιτική, που υπακούει στον αυταρχικό γερμανικό νεοφιλελευθερισμό αναμεμιγμένο με πουριτανικά ηθικά στοιχεία, οδηγώντας την Ευρώπη στο γκρεμό. Τώρα, πια, όλοι μιλούν για τη διάλυση της ευρωζώνης ως πολύ πιθανό ενδεχόμενο. Πολλές χώρες, μάλιστα, προετοιμάζονται γι’ αυτό το ενδεχόμενο. Η Ελλάδα; Δυστυχώς, εδώ όλα κινούνται σύμφωνα με τα κελεύσματα του Βερολίνου. Μία πολιτική ανάπτυξης, που θα έχει ως αφετηρία και τέλος(σκοπό) το ελληνικό συμφέρον, εξακολουθεί να είναι κενό γράμμα, καθώς όλα κινούνται με βάση τα συμφέροντα των εγχώριων και των εξωχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και όχι της πραγματικής οικονομίας.

Πολιτική εκκοσμίκευση

Οι εικόνες του μαζικού πένθους, το δημόσιο κλάμα των βοριοκορεατών για τον Κιμ Γιονγκ Ιλ, μπορεί να παραπέμπει στην αισθητικοποίηση της πολιτικής(φασισμός) και σε ανάλογες σκηνές που έλαβαν χώρα όταν πέθανε ο Στάλιν. Όμως, η γενίκευση αποκρύπτει την αλήθεια. Η προσωπολατρία έχει τις αποχρώσεις της ακόμη κι αν αναφέρεται σε αυταρχικά ή ολιγαρχικά καθεστώτα. Για την ακρίβεια ενώ ο Στάλιν ήταν ο «πατερούλης» των σοβιετικών, ο Ιλ ήταν η «μάνα» για τους συμπατριώτες του, καθώς η ανωτερότητα των βορειοκορεατών βασιζόταν στην ηθική, ήταν δηλαδή θηλυπρεπής. Η ηθική αυτή ενοφθαλμίστηκε στις κορεατικές ελίτ από τους γιαπωνέζους κατακτητές και μεταφραζόταν σε συλλογικότητα, θυσία για τον άλλον, αμοιβαιότητα και αγάπη. Πρόκειται για μία παραδοσιακή ηθική που θα συναντηθεί και θα ταυτισθεί με την κομμουνιστική ηθική. Έτσι, ο Ιλ θα καταστεί η εικόνα-σύμβολο του «στρατηγού-μάνα»! Στη σημερινή Δύση υφίστανται ανάλογες εικόνες και εντάσσονται στις προσπάθειες πολιτικής χειραγώγησης των λαών. Ας μην εμπαίζουμε, συνεπώς, τους κορεάτες. Το φαινόμενο της προσωπολατρίας (όπως σε κάθε ολοκληρωτισμό), της εικονοποιίας, του εξωραϊσμού και γενικά της πολιτικής ως προσομοίωσης θάλλει και παρ’ ημίν, σε ό,τι απέμεινε από την αποκαλούμενη δημοκρατία μας, αφού η κλασική επιδίωξη για τη μείωση των ανισοτήτων και τη διαμόρφωση κανόνων και ορίων υποχωρεί υπέρ μιας άνευ ορίων οικονομικής δράσης. Και στην Ελλάδα τα οικογενειακά ονόματα και οι λέξεις-συνθήματα λειτουργούσαν ως φορείς ιδεών και με τη μεταφορική τους διάσταση, ως τελεστές γοητείας, που κινητοποιούσαν την κοινωνία. Υπάρχει, λοιπόν, ένα ποιητικό παιγνίδι θανάτου και αναγέννησης, μία συνέχεια μέσω των κατόχων-κληρονόμων του συμβολικού κεφαλαίου του ονόματος. Όμως, η άγρια κρίση εξαέρωσε την πολιτική αξία(φούσκα) του ονόματος ως συμβολικού κεφαλαίου. Δεν γνωρίζουμε τι θα συμβεί στη Βόρειο Κορέα. Πολλοί μιλούν για κατάρρευση του καθεστώτος. Εμείς εκείνο το οποίο θεωρούμε αναγκαίο είναι πως το ελληνικό πολιτικό σύστημα οφείλει να παράξει ιδέες, που κινητοποιούν, και λέξεις, που γοητεύουν, χωρίς το όχημα των μεγάλων ονομάτων, χωρίς τους ιεροφάντες της πολιτικής και τις περίφημες απαγορεύσεις των ιερών κόκκινων γραμμών. Πρόκειται ουσιαστικά για μία μορφή εκκοσμίκευσης της σύγχρονης πολιτικής Πράξης στην Ελλάδα. Το ίδιο πρέπει να συμβεί και στην Ευρώπη, η οποία σκέφτεται και πράττει με όρους προτεσταντικού πουριτανισμού. Αυτό δηλοί η γερμανική θέση ότι «από ηθικής άποψης οι Έλληνες έπρεπε να πληρώσουν για τις αμαρτίες τους»(Στρος Καν). Η μετάβαση σε μία νέα πολιτική πρακτική δεν θα είναι εύκολη καθώς η περίοδος που διάγουμε είναι αυτή της πλήρους αβεβαιότητας και η αιώρηση μεταξύ των δύο πόλων, των δύο επιπέδων σκέψης, μίας σκέψης ορθολογικής-αιτιακής και μίας άλλης μυστικιστικής, θα εξακολουθήσει να υφίσταται. Εν συνόψει, ο δρόμος προς τη νέα πολιτική σκέψη θα είναι μακρύς και οδυνηρός και αφορά ένα σκεπτόμενο πράττειν, όπου η πολιτική δεν θα είναι τεχνική επικοινωνίας και χειραγώγησης αλλά ενεργός συμμετοχή όλων των πολιτών στη συλλογική Πράξη.

Sodade

Sodade, sodade, λαχτάρα, λαχτάρα για τη γη μου. Ένα τραγούδι και το βλέμμα αλλάζει. Ο κόσμος γίνεται άλλος. Τώρα η γη, που η Σεζάρια Εβόρα περπατούσε και τραγουδούσε ξυπόλυτη για να συντονίζεται με τον παλμό της, θα την αγκαλιάσει τελεσίδικα. Η έλξη της σκόνης προς τη σκόνη θα καταστεί τέλεια. Πίσω, όμως, τα πράγματα θα παραμείνουν ως είχαν, αντιφατικά: πονεμένα, χαρούμενα, άστεγα, άνεργα, ερωτικά, μοναχικά, τρυφερά, μισερά, αγαπητικά, φονικά, ξενιτεμένα, νοσταλγικά. Ένας άστεγος θα κουρνιάζει στην πλατεία Κλαυθμώνος, ένα κορίτσι θα σέρνεται βάναυσα από τους ασφαλίτες στην πλατεία Ταχρίρ κι ένα μωρό στην αγκαλιά της μάνας του μαζί με άλλους μετανάστες θα πνίγεται στην Ινδονησία. Την ίδια ώρα ο τελευταίος Αμερικανός στρατιώτης θα φεύγει από το Ιράκ, αφήνοντας πίσω του μία έρημο αντί για ειρήνη και δημοκρατία, ενώ τα κύματα της θάλασσας στο Πράσινο Ακρωτήρι θα εξακολουθούν να παίζουν με το φως κι ένας ερωτευμένος νέος θα ψιθυρίζει στο ταίρι του, περπατώντας δίπλα στη λίμνη, «κοίτα τ’ αστέρι που κοιτώ/στα μάτια σου να κοιταχτώ… το δάκρυ σου το γαλανό/πάλι να πιω και να μεθύσω». Και καθώς αναπέμπεται ο ύμνος εν μέσω θανάτων, η ζωή, ο άνθρωπος και ο κόσμος αναβαπτίζονται. Το σύμπαν είναι πλέον έτοιμο για να γονιμοποιηθεί εκ νέου. Και μένουν πίσω τα ανερωτικά των δανείων, των επιτοκίων και των CDS, τα εξουσιολάγνα παίγνια της παγκόσμιας μαφίας του χρήματος και της εγχώριας διαπλοκής. Οι δήθεν δημοσκοπήσεις και η αναπαραγωγή τους με στόχο τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης και την επιμήκυνση της «ζωής» της κυβέρνησης Παπαδήμου πέφτουν στο κενό. Οι εξωχώριες εταιρείες, τα νησιά Κέιμαν, το Λουξεμβούργο, το Σίτι, η Γουόλ Στριτ, κι ό,τι άλλο μπαίνει εμπόδιο στα όνειρα ή επιχειρεί να τρομοκρατήσει τους έρωτες θα τεθεί εκποδών. Ο τρόμος και ο συμβολικός θάνατος της ανεργίας αργά ή γρήγορα θα παραμερίσουν από το passage a l’ acte, από την οργή και τη λαχτάρα για ζωή. Στους μεγαλύτερους δεν απομένει πάρεξ η συμπαράσταση στους αγώνες των παιδιών. Αυτό είναι το κριτήριο της δημοκρατικότητάς μας. Αν δεν το μπορούμε, τότε ας παραμερίσουμε. Ο ήχος της Σεζάρια θα μας βοηθήσει καθώς έχει τη δύναμη να μαλακώνει το δέρμα της ψυχής από τη χρόνια σκλήρυνσή του. Ακούστε το «Mar Azul» κι όλα του κόσμου τούτου θα γίνουν αυτό που είμαστε, σταγόνες στον ωκεανό…

Να ξεμαρμαρώσουμε...

Χρεοκοπία, χαράτσια, απολύσεις, τοκογλυφικές επιθέσεις από τους μαυραγορίτες της γειτονιάς μέχρι αυτούς της Γουόλ Στρητ και του Σίτι. Η Ελλάδα βιώνει μία από τις πιο μαύρες σελίδες της. Οι άνθρωποι ζουν την εποχή του μεγάλου φόβου, της αβεβαιότητας, της ανεργίας, της φτώχειας, της απουσίας ενός σταθερού πλαισίου ζωής και της βίωσης μιας περιφραγμένης, έμφοβης ατομικότητας. Παντού διπλαμπαρωμένα σπίτια και περίκλειστες ψυχές, γι’ αυτό ο τρόμος δεν έχει οδό διαφυγής, δεν έχει τρόπο ν’ ακουμπήσει στον ώμο του διπλανού και να γίνει δύναμη δημιουργική. Ο φόβος έχει καθηλώσει τους πολίτες, που αισθάνονται όλη τους η ζωή να καταστρέφεται δια μιας. Η καθήλωση αυτή ενισχύεται με την πολιτική του χειρότερου, με ψέματα αναμεμιγμένα με τρομοκρατία από την επαπειλούμενη πλην συντελούμενη χρεοκοπία, από την ανασφάλεια και τη διαλυτική λειτουργία του κοινωνικού αυτοματισμού. Μαζί και η υποβολή της ενοχικής αντίληψης ότι όλοι είμαστε διεφθαρμένοι κι ανίκανοι να διαχειριστούμε την κρίση> Πρόκειται για μία από τις βασικές λειτουργίες του ιδεολογικού μηχανισμού του νεοφιλελευθερισμού σύμφωνα με τον Αργεντινό οικονομολόγο Κλαούντιο Κατς. Τα ίδια έλεγαν και στην Αργεντινή την εποχή της χρεοκοπίας της. Η οποία είδε άσπρη μέρα «μόνον όταν σταμάτησε να κάνει ό,τι τις ζητούσαν οι πιστωτές». Ο μεγάλος φόβος, όμως, δεν επιβάλλεται μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Πρόκειται για το φόβο του λεγόμενου aftershock, του μετασεισμού μετά το σεισμό του 2008. Για την ακρίβεια εκδιπλώνεται ήδη ένας οικονομικός πόλεμος ξεκαθαρίσματος των εσωτερικών λογαριασμών στη Δύση, με το δολάριο να επιτίθεται στο ευρώ. Το τελευταίο πρέπει να εξαφανισθεί μαζί με την ευρωζώνη. Ήδη αρχίζει να τρίζει. Σειρά στη συνέχεια θα έχει ο πόλεμος του δολαρίου με το κινέζικο γουάν. Τα οδυνηρά αποτελέσματα του πρώτου πολέμου είναι ήδη ορατά στην Ευρώπη. Η τελική λύση, όπως έχει δείξει η ιστορία, προκύπτει με πολεμική αναμέτρηση σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπορεί αυτή να αποτραπεί; Μπορεί, αρκεί να υπάρξει η κινητοποίηση των λαών και των ενεργών πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο. Για να συμβεί αυτό πρέπει πρώτα να «ξεμαρμαρώσουμε» από το φόβο!

Η πανουργία της Ιστορίας

Χάος στην Ευρώπη. Χάος στην Ελλάδα. Χάος παντού. Οι «αγορές» επιτίθενται διψώντας για περισσότερο αίμα, για πιο πολύ κέρδος. Το ευρώ υποτιμάται, οι ευρωπαϊκές τράπεζες υποβαθμίζονται ως προς την πιστοληπτική τους ικανότητα, τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης τρίζουν, ενώ οι φήμες σχετικά με την Ελλάδα και την επιστροφή στη δραχμή οργιάζουν δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Κι όμως κάποιοι εντόπιοι απορούν γιατί «δαιμονοποιούμε τις αγορές»! Είναι οι ίδιοι οι οποίοι μαζί με τους τροϊκανούς μας ψέγουν γιατί έχουμε «ταμπού», όπως η… ανεργία και οι απολύσεις. Αυτοί που προσκυνούν στο ειδωλολατρικό τοτέμ του κέρδους και της άπληστης συσσώρευσης πλούτου κατηγορούν όσους ομνύουν στην «ανθρωπιά», ότι δήθεν αντιτίθενται στο «δημόσιο συμφέρον»! Κι όμως είναι οι ίδιοι που βλέπουν μόνο το ατομικό τους οικονομικό ή πολιτικό συμφέρον. Ήδη τα υπουργεία της υποτιθέμενης κυβέρνησης εθνικής ανάγκης έχουν καταστεί προεκλογικά μπαλκόνια, ενώ οι πολιτικοί ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιβίωσή τους και τις ηγετικές κομματικές θέσεις τους παρά την άθλια κατάσταση των πολιτών και της χώρας. Αυτό παροξύνει την οργή των Ελλήνων που στρέφονται εναντίον του πολιτικού συστήματος και των πολιτικών συλλήβδην.
Παραδόξως, το ίδιο συμβαίνει και στη Γερμανία. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις το 75% των Γερμανών δεν εμπιστεύονται τους πολιτικούς για την επίλυση των προβλημάτων τους. Επίσης, το 85% δεν εμπιστεύεται τους ειδικούς και τους τεχνοκράτες. Και ευλόγως διερωτώνται πολλοί, πως είναι δυνατόν να υπάρξει όχι μόνο λύση των προβλημάτων αλλά και η ίδια η δημοκρατία χωρίς μια στοιχειώδη εμπιστοσύνη μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του πολιτικού συστήματος; Αν αυτό ισχύει σε εθνικό επίπεδο, το ίδιο συμβαίνει και στο ευρωπαϊκό, γιατί είναι αδύνατον να υπάρξει η Ενωμένη Ευρώπη στο σαθρό έδαφος της έλλειψης εμπιστοσύνης, της καχυποψίας, των ύβρεων και του εξευτελισμού εθνών από άλλα έθνη. Την προβληματική αυτή συμμερίζονται πολλοί Ευρωπαίοι, εν οις και Γερμανοί. Οι τελευταίοι κατηγορούν την Άγκελα Μέρκελ ότι είναι φορέας όλης της αυταρχικής παράδοσης της Γερμανίας(Cesine Schwan στέλεχος του SPD). Κι αυτό γιατί η Γερμανίδα καγκελάριος έχει μία βαθιά δυσπιστία τόσο έναντι των Γερμανών πολιτών όσο και έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Σ’ αυτή τη λογική, η ένωση των ευρωπαϊκών χωρών νοείται μόνο σε καθεστώς υποτέλειας κάτω από την γερμανική ομπρέλα. Όλα αυτά μαρτυρούν ότι η ΕΕ και η ευρωζώνη μπορούν να διασωθούν μόνον αν αλλάξει ο συσχετισμός πολιτικών δυνάμεων στην Ευρώπη. Αλλιώς, ένα πρόσωπο, η Μέρκελ θα επιβεβαιώσει τον Χέγκελ, που έλεγε οι προσωπικές φιλοδοξίες και τα πάθη ενός ηγέτη μπορούν να αλλάξουν –μέσω της πανουργίας της ιστορίας- ερήμην του τον κόσμο.

Ουσιαστική αλληλεγγύη

Το μαρτύριο της πείνας είναι σωματικό. Το μαρτύριο του εξευτελισμού είναι ψυχικό. Γι’ αυτό και πιο οδυνηρό. Το καθιστούν, μάλιστα, ανυπόφορο μέχρι θανάτου όσοι διαπομπεύουν τους δυσανεκτούντες. Είναι οι ίδιοι που πίεζαν φορτικά για τη λήψη «φτηνών» καταναλωτικών δανείων. Τώρα κάνουν σεργούνι στις γειτονιές του κόσμου τόσο τον ηλικιωμένο με το δάνειο των 1500 ευρώ όσο και τον φιλόδοξο νεαρό επιχειρηματία. Όσοι ενδοβάλουν τη βία της τρομερής πομπής, όσων η περηφάνια είναι άκαμπτη σαν ατσάλι, αυτοί αυτοχειριάζονται. Κάλλιο ο θάνατος παρά η ξεφτίλα κι ο φόβος της. Γι’ αυτό στην Ελλάδα, μα πιο πολύ στην Κρήτη, έχουν αυξηθεί οι αυτοκτονίες. Με τις τράπεζες, μάλιστα, να υπέχουν ξεκάθαρα και ανοιχτά ρόλο φυσικού αυτουργού. «Ο λαός μας είναι ‘’υπερήφανος’’ δεν του αρέσει να τον προσβάλλουν, οι επιθετικές πολιτικές των τραπεζών και των συνεργατών τους, πίεσαν τους δανειολήπτες του νησιού μας, με αποτέλεσμα να καταγραφεί το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών στην Κρήτη…», λέει μία καταπληκτική γυναίκα η κ. Μελάκη, πρόεδρος της Ένωσης Καταναλωτών Κρήτης. Αλλά εκεί που το πρόβλημα έχει αποκτήσει δραματικές διαστάσεις, εκεί αναπτύσσεται και το μεγαλύτερο κίνημα για τη λύση του. Έτσι, εθελοντές δικηγόροι, οικονομολόγοι, ψυχολόγοι και πολλοί άλλοι με οργανωμένο και συντονισμένο τρόπο μέσω της Ένωσης Καταναλωτών βοηθούν τους δανειολήπτες ποικιλοτρόπως. Και δεν είναι μόνο οι δικαστικές επιτυχίες με τη διαγραφή χρεών που έχουν ενδιαφέρον, αλλά είναι και η προσπάθεια αποβολής του φόβου και των ενοχών των οφειλετών, η οποία δεν σώζει μόνο από τα χρέη αλλά και από τον συμβολικό θάνατο του εξευτελισμού και στη συνέχεια από την αυτοχειρία. Όλα αυτά σε πρακτικό, κοινωνικό και προσωπικό επίπεδο. Στο πολιτικό πεδίο καθίσταται πασίδηλο ότι οι τράπεζες, αυτές που εν πολλοίς ευθύνονται για την κρίση, επιβάλλουν κι ένα κλίμα εκβιασμών και κοινωνικού θανάτου, τσακίζοντας ανθρώπινες ψυχές, διαλύοντας οικογένειες και τον ίδιο τον κοινωνικό ιστό. Κι ενώ στη Γαλλία από τη δεξιά μέχρι την αριστερά σκέφτονται τη συμφιλίωση της ανταγωνιστικότητας με το κοινωνικό κράτος(Le Monde), στην Ελλάδα στέλνουν τους ανθρώπους στα ψυχιατρεία και στον τάφο. Γι’ αυτό προέχει η προστασία των πολιτών από τις τράπεζες, από αυτές τις ύαινες που ζητούν συνεχώς αίμα χωρίς να ορρωδούν προ ουδενός. Το παράδειγμα της Κρήτης δείχνει ότι μπορεί να αναπτυχθεί παντού ένα οργανωμένο κίνημα αλληλεγγύης για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, τέτοιο που να τα υπερασπίζεται παντοιοτρόπως και λυσιτελώς τους οφειλέτες από τους τοκογλύφους, νόμιμους και παράνομους. Μόνο σ’ αυτή τη βάση μπορεί να οικοδομηθεί ένα κοινωνικό και πολιτικό κίνημα που θα ανακαλύψει τη χαμένη παράδοση της ελληνικής συλλογικότητας και αλληλεγγύης. Για να ξαναχτίσουμε στα ερείπια της κοινωνίας και της ανθρωπιστικής καταστροφής μια νέα κοινωνία αλληλοβοήθειας, όπου θα θάλλουν πρόσωπα όπως αυτό της κ. Μελάκη και όχι των «ανώνυμων διαδηλωτών», όπως θέλουν οι συντάκτες του Time. Γιατί η ανωνυμία στην αρχαιότητα ήταν συνώνυμη με το θάνατο(νώνυμνοι ήταν οι νεκροί).

Μεταμορφώσεις

Αίφνης ο άνεμος άρχισε να φυσάει προεκλογικά και ουκ ολίγοι, ακόμη και οι πλέον φανατικοί οπαδοί του μνημονιακού μονοδρόμου, έγιναν λάβροι αντι-μνημονιακοί ου μην και αντιεξουσιαστές. Με έκπληξη, λοιπόν, διαβάσαμε ότι ο υπουργός Οικονομικών, ο οποίος υπέγραψε τις συμφωνίες του Ιουλίου και του Οκτωβρίου, μιλάει τώρα για την αντίφαση της δημοσιονομικής προσαρμογής σε σχέση με την κατάσταση της πραγματικής οικονομίας. Κι εμείς ζαλισμένοι από τις πολιτικές του πιρουέτες, δεν ξέρουμε ποιος αληθεύει, ο χθεσινός υπουργός του μημονίου ή το ίδιο πρόσωπο που αυτοκαταγγέλλεται ένεκα διαδοχής και εκλογών. Ή, μήπως ο κ. Βενιζέλος τώρα αντιλήφθηκε ότι «καίγεται» οριστικώς και αμετακλήτως, ενώ ο αντίπαλός του και νυν πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ενδέχεται να αναβαπτισθεί στην κολυμπήθρα της κομματικής νομιμοποίησης. Κι όλα αυτά ενώ η Ελλάδα οδεύει προς την άβυσσο.
Αλλά οι εκπλήξεις δεν σταματούν στις αντι-εξουσιαστικές μεταμφιέσεις των στελεχών της κυβέρνησης και του ΠΑΣΟΚ. Κάποιοι, τώρα, «ντύνονται» και ευαίσθητοι λογοτέχνες. Συγκεκριμένα, ο έτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο κ. Θ. Πάγκαλος, εκδίδει λογοτεχνικό πόνημα, που περιλαμβάνει οχτώ διηγήματα και φέρει τον γενικό τίτλο «Οι χαμένοι». «Πολλοί νόμιζαν ότι δεν μπορεί (σ.σ. ο Θ. Πάγκαλος) να μας ξαφνιάσει…» αναφέρει ο εκδοτικός οίκος στο ενημερωτικό του σημείωμα, καταδεικνύοντας ότι ακόμη και για τους εκδότες συνιστούν έκπληξη οι λογοτεχνικές επιδόσεις του πολιτικού άντρα. Αλλά γιατί να μη γράφει λογοτεχνία ο Πάγκαλος; Σύμφωνα με τη λογική του Καντ, αν πιστεύεις ότι «μαζί τα φάγαμε», αν θεωρείς ότι οι «κάτω» είναι η ασθένεια του κόσμου, τότε είσαι εντάξει από ηθική άποψη, ακόμη κι αν έκανες λάθος για την κρίση σου γι’ αυτούς. Αλλ’ όμως, αν ο αντιπρόεδρος έκρινε έτσι από προσωπικό συμφέρον, τότε διέπραξε μια ανήθικη πράξη! Γι’ αυτό κάποιοι ακόμη κι όταν κάνουν λάθος εμμένουν εμμανώς στις απόψεις τους. Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους, μάλιστα, είχε ήσυχη τη συνείδησή του παρά τους εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς στο Ιράκ. Κι αυτό γιατί θεωρούσε ότι ενήργησε ως συνεπής στις αρχές του, ως ένας δηλαδή ανυστερόβουλος ιδεολόγος! Την ίδια εποχή, μάλιστα, η Λόρα Μπους διάβαζε Ντίκινσον, Ουίτμαν, Γκαίτε και Ρίλκε αλλά κάλυπτε με σεντόνι τη Γκερνίκα του Πικάσο! Γι’ αυτό είναι αναγκαία η διάκριση της επιφανειακής κουλτούρας από τη βιωμένη κουλτούρα που αντιστέκεται στις φαντασιώσεις καταστροφής. Η πρώτη ανέχεται και εμπεριέχει μαζί με τα σπουδαία πνευματικά έργα και μία κουλτούρα θανάτου, ενώ η δεύτερη λειτουργεί σαν μία αντίρροπη δύναμη σε κάθε μορφή βίας, σε κάθε συμβολικό θάνατο είτε λέγεται ανεργία είτε λέγεται εξαθλίωση και πείνα. Η βιωμένη κουλτούρα αντιστοιχεί σ’ ένα πολιτισμό ζωής και ανθρωπιάς, ενώ η επιφανειακή σε μία ποσοτικοποιημένη οικονομική «ηθική», που αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ως στατιστικό δείκτη. Συνελόντι ειπείν, υπάρχει ένας πολιτισμός της Αγάπης κι ένας πολιτισμός του Μίσους. Παραδόξως, ο τελευταίος κυριαρχεί.

Τα αίτια...

Ένα οικολογικού περιεχομένου ντοκιμαντέρ αναφερόταν στην εξάντληση των φυσικών πόρων, θεωρώντας ότι το πρόβλημα είναι πως όλα κάποτε τελειώνουν. Μόνο που είναι άλλο πράγμα να πεθαίνει κανείς από φυσικά αίτια κι άλλο από μη φυσικά. Εν κατακλείδι, το οικολογικό πρόβλημα, σήμερα, συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος δεν σέβεται το ρυθμό της φύσης. Ότι η φύση έχει ανάγκη το χρόνο της για να αναπαραχθεί, όπως ακριβώς η ανθρώπινη ζωή –ενταγμένη στη φύση όσο κι αν το ξεχνάμε- χρειάζεται το δικό της χρόνο. Συνεπώς, η οικολογική καταστροφή συναρτάται με το βιασμό της φύσης εξαιτίας της απληστίας του ανθρώπου για συσσώρευση πλούτου και δύναμης. Επεκτείνοντας το συλλογισμό μας, ο καπιταλισμός στην πιο άγρια κερδοσκοπική μορφή του είναι συνυφασμένος με την οικολογική αλλά και την ανθρωπιστική καταστροφή. Ήδη μαζί με το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχουμε και την εξαθλίωση εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Κάποιοι, όπως ο πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, θεωρούν ότι για την ευρωπαϊκή κρίση ευθύνεται η Ελλάδα. Για τις γαλλικές τράπεζες με τα τοξικά ομόλογα που εκκινούσαν από τα νησιά των πειρατών(off shore εταιρίες), ούτε λόγος. Για τις γαλλικές πετρελαϊκές επιχειρήσεις τίποτα. Ούτε για τον πόλεμο στη Λιβύη. Μάλιστα, ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ο βασικός υπεύθυνος της κρίσης μένει στο απυρόβλητο. Το εξιλαστήριο θύμα που θα αποκρύψει τους πραγματικούς υπεύθυνους, έχει βρεθεί και λέγεται Ελλάδα(σ.σ. αλήθεια ο Τρισέ είχε δίκιο όταν στην αρχή της κρίσης αύξανε τα επιτόκια, ή ο Ντράγκι που τα μειώνει;)! Για την ακρίβεια δεν ευθύνονται όλοι στην Ελλάδα, αλλά μόνο οι… εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Οι σκληρότερα εργαζόμενοι άνθρωποι στην Ευρώπη θεωρούνται υπεύθυνοι για την χαμηλή ανταγωνιστικότητα. Γι’ αυτό η νέα επίθεση στους μισθούς και τις συντάξεις έχει αρχίσει. Η ευρωπαϊκή «Ταϊβάν» αρχίζει να δημιουργείται! Όταν οι μισθοί και οι ασφαλιστικές εισφορές εξευτελιστούν, τότε οι Γερμανοί και άλλοι επενδυτές μπορούν να επενδύσουν. Μόνο που οι επενδυτές φεύγουν πλέον από την Ευρώπη και κατευθύνονται στις ΗΠΑ και στην… Κίνα.
Τούτων δοθέντων, η νέα μείωση της αγοραστικής δύναμης των Ελλήνων με τις νέες μειώσεις των μισθών και τα αλλεπάλληλα χαράτσια, δεν θα τσακίσουν μόνο τους εργαζόμενους αλλά και την αγορά. Συνεπώς, η ανεργία θα εκτιναχθεί σε ακόμα μεγαλύτερα ύψη, όπως και η ύφεση. Άρα η χρεοκοπία είναι θέμα χρόνου να επισυμβεί. Τι χρειάζεται για να αποφευχθεί; Ανάπτυξη. Αλλά οι διεθνείς οργανισμοί και οι κυβερνήσεις τσακίζουν τους εργαζόμενους γιατί θέλουν να εξυπηρετήσουν αποκλειστικά τα συμφέροντα των τραπεζών καθώς συνιστούν τα «ιερά και τα όσια» του νεοφιλελευθερισμού στην περίοδο της χρηματοπιστωτικής κυριαρχίας.
Συγχρόνως με την ανθρωπιστική κρίση έχουμε και την κρίση της δημοκρατίας εξαιτίας της προτεραιότητας που έχει δοθεί στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο. Το βασικό χαρακτηριστικό της Ευρώπης, το κράτος-πρόνοιας έχει ήδη καταστραφεί. Η ιδέα μιας ενωμένης και δημοκρατικής Ευρώπης έχει περάσει σε δεύτερο πλάνο, ενώ σε πρώτο προωθήθηκε η απόλυτη πίστη σε ένα πρόγραμμα χαοτικής χρηματοπιστωτική ένταξης. Τέλος, ο δημόσιος χώρος έχει αντικατασταθεί από την ανεξέλεγκτη αυταρχική εξουσία των οίκων αξιολόγησης, οι οποίοι με τη στήριξη των διεθνών χρηματοπιστωτικών θεσμών(τράπεζες)υπαγορεύουν στις κυβερνήσεις τα προγράμματά τους. Αυτή η αντιδημοκρατική εκτροπή με τη σύμπραξη των εθελόδουλων εγχώριων πολιτευτών είναι εκείνη η οποία δημιουργεί και την πολιτική κρίση.

Σφαγεία ψυχών

Συνήλθαν οι εκπρόσωποι των «πάνω» στις Βρυξέλλες κι αποφάσισαν ότι η ζωή μας, η ζωή των εργαζομένων, των συνταξιούχων και εν γένει των «κάτω», οφείλει να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο, μέχρι πλήρους εξάχνωσης. Δηλαδή κι άλλη άγρια λιτότητα. Μέχρι το έλλειμμα, λέει, να φθάσει στο 0,5% του ΑΕΠ. Ούτε λόγος για ανάπτυξη, ούτε λόγος για την αντιμετώπιση της ανεργίας, καμία μέριμνα για τους ανθρώπους, για εκείνους που βρίσκονται σε κατάσταση έσχατης εξαθλίωσης. «Μήπως μοιάζουμε με σκλάβους;» είναι ο τίτλος άρθρου της Le Monde. Η Ευρώπη των λαών είναι πια ένας αρχαίος ευφημισμός. Η Ευρώπη των σκλάβων είναι γεγονός. Η κοινωνία δεν είναι πια κοινωνία, αλλά ένας ασύνδετος και άμορφος χώρος, ένα σφαγείο, όπου το αποκτηνωμένο από το φόβο του θανάτου άτομο κανιβαλίζει τον πλησίον του. Εν προκειμένω δεν ισχύει μόνο ο συναισθηματικός και αισθητικός «θάνατος του πλησίον»(από το βιβλίο του Λουίτζι Τζόγια, εκδόσεις «ίταμος»), αλλά ο κυριολεκτικός φόνος του, καθώς ο διπλανός, ξένος όντας, είναι αυτός που απειλεί. Ο θάνατος του πλησίον συμπίπτει, σύμφωνα με τον Τζόγια, με το θάνατο του Θεού, τον οποίο… ανακοίνωσε ο Νίτσε. Για μας συμπίπτει με το θάνατο του Ανθρώπου σαν ιδέα και αξία, με το θάνατο του ατόμου και των ατομικών και πολιτικών του δικαιωμάτων, με την ιδεολογική αποξένωση και απομόνωση καθώς και με τη χυδαία ατομικότητα που αντιστρατεύεται τη συλλογικότητα, την αγωνιστική αλληλεγγύη, την ίδια την κοινωνία. Η τελευταία παραπέμπει πλέον σε σφαγείο. Σαν εκείνο το «Σφαγείο νούμερο πέντε» του Κερτ Βόνεγκατ, όπου επαναλαμβανόταν η φράση «έτσι πάει». Αλλά όχι, δεν μπορεί άλλο να «πάει έτσι». Γιατί οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζουν σαν δούλοι. Γιατί είναι έγκλημα ο ακρωτηριασμός της ψυχής των νέων από τα όνειρα. Γιατί ο θάνατος του πλησίον μπορεί να μας απελευθερώνει από το βλέμμα του, αλλά συγχρόνως μας ρίχνει στην άβυσσο μιας μαύρης ανερωτικής και ανεόρταστης ζωής. Κι είναι μακρύς και απανδόκευτος ο δρόμος χωρίς την ερωτική ευτοπία, χωρίς την κένωση από το υπερτροφικό Εγώ και τη συνακόλουθη ανάσταση του Εμείς(Δες και το βιβλίο του Σωτήρη Δημητρίου «η σιωπή του ξερόχορτου», εκδόσεις Πατάκη). Γιατί ο έρωτας είναι ο θάνατος του Εγώ. Και συνεπώς η ανάσταση του Άλλου. Έτσι, που ο καθείς να μπορεί να λέει σαν τον Ρεμπώ «Εγώ είναι ο άλλος»(προσοχή «είναι» και όχι «είμαι», που σημαίνει αφομοίωση του άλλου στο δικό μου Εγώ). Αλλά ποιος μπορεί να μιλάει για έρωτα και Αγάπη στους χρόνους των μνημονίων και των μνημοσύνων, στην εποχή της νέκρωσης της ανθρωπιάς; Κι όμως, δίπλα και συγχρόνως με τις ανάγκες της βιοτής, μέσα στην πιο σκληρή ανάγκη βρίσκονται οι ανάγκες της ψυχής. Οι πρώτες τρέφουν το σώμα. Αλλά όχι και την ψυχή, όχι την ανθρωπιά, όχι τη συνύπαρξη και την αλληλεγγύη. Δεν τρέφουν την Αγάπη…

Κενά κελύφη

Το φόβο της έκρηξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης επισείουν η Μέρκελ και ο Σαρκοζί προκειμένου να επιβάλλουν στους υπόλοιπους «εταίρους» της ΕΕ τη νέα συνθήκη, η οποία θα θέσει υπό αυστηρό έλεγχο τους εθνικούς προϋπολογισμούς. Αν γίνει δεκτή η νέα σύμβαση, όμως, εκείνο που θα εκραγεί θα είναι οι κοινωνίες και η μεγάλη κατάκτηση της Γηραιάς ηπείρου, το κράτος πρόνοιας. Το νέο σύμφωνο θα είναι, εντέλει, η βόμβα που θα τινάξει κυριολεκτικά στον αέρα το κοινωνικό κράτος. Αλλά και η αστικοδημοκρατική κληρονομιά της Γαλλικής Επανάστασης θα εξαερωθεί – σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία έχει ήδη- καθώς τα εθνικά κοινοβούλια έχουν καταστεί κελύφη αδειανά, αφού ο βασικός νόμος των κρατών, οι Προϋπολογισμοί θα κυρώνονται από το κλαμπ της Φραγκφούρτης, δηλαδή τη Γερμανία, τη Γαλλία, τον πρόεδρο του Γιούρογκρουπ, τον πρόεδρο της ΕΚΤ και τους άλλους τραπεζίτες, από ανθρώπους δηλαδή που δεν έχουν καμία πολιτική νομιμοποίηση προς τούτο. Όσο για τους εγχώριους πολιτικούς, αυτοί θα ασχολούνται με ήσσονος σημασίας ζητήματα. Κυρίως θα επιχειρούν την υλοποίηση του Προϋπολογισμού και των άλλων επιταγών του Βερολίνου αλλά και θα επιδίδονται σε επικοινωνιακά παίγνια, όπου θα κάνουν ότι κυβερνούν, δίκην προσομοίωσης, διαδίδοντας ότι δεν υπάρχουν χρήματα για συντάξεις, προετοιμάζοντάς μας για τη στιγμή που πραγματικά δεν θα υπάρχουν, ή εκφοβίζοντάς μας για τους μισθούς μέχρι να μας τους περικόψουν εντελώς. Ήδη μας έχουν «πείσει» ότι για την κρίση δεν φταίει ο καπιταλισμός, δεν φταίει ο χρηματοπιστωτικός τομέας, ούτε τα φοροδιαφεύγοντα τοξικά κεφάλαια για τα οποία μάχεται ο Κάμερον, ο Σαρκοζί και η Μέρκελ, ούτε η απληστία των αγορών που επιτίθενται με τα πειρατικά τους από τα νησιά Κέιμαν και Βανουάτου, αλλά ευθύνεται η εργασία, ευθύνονται οι συντάξεις, δηλαδή οι κρατικές «δαπάνες» που θα πρέπει να ελεγχθούν μέσω της πιο βάρβαρης λιτότητας. Απ’ όλα αυτά, βέβαια, κάποιοι κερδίζουν, κρύβοντας τα λάφυρά τους στους off-shore φορολογικούς παραδείσους.
Αυτό το φαινόμενο στο σύνολό του είναι ένας νέος ολοκληρωτισμός, όπου οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων δεν είναι απλώς άχρηστη, όπως στους προηγούμενους ολοκληρωτισμούς, αλλά είναι και περιττή. Ποιος θυμάται το ευρωπαϊκό Σύνταγμα; Ποιος μιλάει πλέον για την Ευρώπη των λαών και του σεβασμού των πολιτισμών αλλά και για τη νέα ευρωπαϊκή πολιτισμική σύνθεση; Κανείς. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από την τεράστια μαύρη τρύπα του χρέους. Από ένα χρέος που δεν έχει πρόσωπο, αλλά κρύβεται πίσω από τη μεγάλη αφαίρεση που αποκαλείται: «αγορές». Πίσω από τις αγορές όμως βρίσκονται οι πλανητικής εμβέλειας τράπεζες στην πιο άγρια και μαφιόζικη εκδοχή τους. Έτσι, οδηγούμαστε σ’ έναν οικονομικό και στη συνέχεια πολιτικό ολοκληρωτισμό, σ’ ένα σκαστό ολιγαρχικό φαινόμενο, που είναι ίσως πιο επικίνδυνο από τα προηγούμενα καθώς διατηρούνται οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί ως απλές επιφάσεις, ως δημοκρατική… στάχτη στα μάτια των πολιτών, σαν πουκάμισα αδειανά.

Τα δύο πρόσωπα των αγορών

Κρίσιμη κρίνεται για τη σωτηρία του ευρώ η Σύνοδος Κορυφής, που αρχίζει σήμερα στις Βρυξέλλες. Απαισιόδοξο, όμως, παρουσιάζεται το Βερολίνο που έχει και το μαχαίρι και το πεπόνι στην ΕΕ. Και διερωτάται κανείς, προς τι αυτές οι επίσημες ή ανεπίσημες δηλώσεις που έχουν ως συνέπεια τις νέες επιθέσεις από τους οίκους αξιολόγησης και τις περίφημες αγορές; Ποιος ωφελείται απ’ όλη αυτή την χαοτική κατάσταση; Η απάντηση είναι: Οι αγορές. Σ’ αυτές συγκαταλέγονται ασφαλώς και οι μεγάλες γερμανικές τράπεζες. Γενικά, οι τράπεζες έχουν το διπλό πρόσωπο του Ιανού. Ένα εμφανές και υποτίθεται διαφανές κι ένα σκοτεινό και κρυφό. Πρόκειται με άλλα λόγια για τα διπλά βιβλία, δηλαδή το επίσημο και το άλλο στο οποίο σημειώνονται οι παράνομες συναλλαγές. Ο ειδικός οικονομικός συντάκτης και συγγραφέας Marc Roche, προσθέτει και ένα τρίτο πρόσωπο, το «γκρίζο», αυτό που ελίσσεται και βρίσκεται με το ένα μάγουλο στο σκοτάδι και το άλλο στο φως. Οι περισσότεροι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν αυτό το γκρίζο πρόσωπο καθώς κινούνται μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Το νόμιμο «πρόσωπο» υπακούει στους κανόνες. Το παράνομο δεν υπακούει και έχει ως πρώτο μέλημα τη φοροδιαφυγή, η οποία αποκαλείται κομψά «φορολογική βελτιστοποίηση» και αποσκοπεί στην επίτευξη όσο γίνεται μεγαλύτερων κερδών. Από εκεί εξαπολύονται οι άγριες επιθέσεις σε χώρες και λαούς μέσω των ειδικών εταιρειών που επονομάζονται special purpose vehicles(σχήματα ειδικού τύπου) και δεν είναι παρά «κενά κελύφη», που επιδιώκουν τη χειραγώγηση των συναλλαγών, στεγάζοντας κάθε είδους επιχείρηση που θέλει να αποφύγει τη φορολόγηση. Το SPV όταν κάνει την ad hoc δουλειά για την οποία δημιουργήθηκε, αυτοκαταστρέφεται και εξαφανίζεται! Κάνοντας μία παρέκβαση, θα λέγαμε ότι στο πολιτικό πεδίο οι κυβερνήσεις Μόντι και Παπαδήμου παραπέμπουν σε αυτά σχήματα ειδικού τύπου! Το ζήτημα είναι αν μετά την επιτέλεση του σκοπού για τον οποίο δημιουργήθηκαν θα διαλυθούν. Κάποιοι, που δεν ξέρουν από κενά κελύφη, θέλουν τη μονιμότητά τους. Εκτός κι αν ξέρουν και θεωρούν ότι αυτά χειραγωγούνται καλύτερα, ή αποτελούν καλύτερους τρόπους συγκάλυψης και απόκρυψης.
Αλλά ας επανέλθουμε. Που κατοικοεδρεύουν αυτοί οι «Δούρειοι Ίπποι» των μεγάλων τραπεζών; Ο Roche στο βιβλίο του «Καπιταλισμός εκτός νόμου» έχει χαρτογραφήσει τον παγκόσμιο άτλαντα του off-shore χρήματος σε τέσσερις ζώνες. Η ηπειρωτική Ευρώπη περιλαμβάνει την Ελβετία, το Λουξεμβούργο(του κ. Γιουνκέρ), την Ολλανδία και την Αυστρία, όπου «παίζουν» οι Γερμανοί, και το Μονακό(Γαλλία) καθώς και το Λιχτενστάιν, όπου «κρύβονται» όλοι. Η σημαντικότερη θεωρείται ότι είναι η βρετανική ζώνη που περιλαμβάνει το Σίτι και τις πρώην αποικίες με πρώτο το νησί Κέιμαν. Η αμερικανική ζώνη επικεντρώνεται στη Γουόλ Στριτ, στο Ντελαγουέαρ, στο Γουαϊόμινγκ και στη Φλόριδα καθώς και στα μακρινά προτεκτοράτα. Τέλος τα πολύ μικρά νησάκια στον Ειρηνικό(Βανουάτου, Ναουρού). Σ’ αυτά τα μέρη κρύβεται το πειρατικό κεφάλαιο, που είναι το άλλο πρόσωπο των νόμιμων μεγάλων τραπεζών. Αν, συνεπώς, οι Μέρκελ, Σαρκοζί και οι άλλοι θέλουν πραγματικά την αντιμετώπιση της κρίσης και την πάταξη της φοροδιαφυγής, γιατί δεν ζητούν την κατάργηση των φορολογικών παραδείσων; Δεν το ζητούν γιατί οι τελευταίοι εκλαμβάνονται απολύτως συμβατοί με τη λογική της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας τους, ήτοι την εξάλειψη κάθε κανόνα, καθώς πλέον όλα επιτρέπονται στην κερδοσκοπική τρέλα που τσακίζει τους εργαζόμενους όλου του πλανήτη στη μέγγενη της πιο βάρβαρης λιτότητας.

Ερήμην...

Κοινοβουλευτικοί ρήτορες δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους στο βήμα της Βουλής με αφορμή την ψήφιση του βασικότερου νόμου του κράτους, του Προϋπολογισμού του 2012. Απέναντί τους κενά έδρανα. Κι όμως οι αγορητές δίνουν την παράστασή τους με τα κρεσέντο, τις παύσεις, τις εναλλαγές του τόνου της φωνής τους. Δεν απευθύνονται στους συναδέλφους τους, αυτοί ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν, απευθύνονται στο μεγάλο «μάτι» που τους σημαδεύει και τους μεταφέρει σε κάθε σπίτι, σε κάθε γραφείο, σε κάθε καφενείο. Χωρίς τη διαμεσολάβηση της κάμερας δεν μπορούν να μιλήσουν. Δείτε τους στην τηλεόραση. Ο διπλανός τους απέχει ελάχιστα χιλιοστά από τους ίδιους, στο ίδιο τραπέζι. Κι όμως δεν του απευθύνονται, δεν τον κοιτούν στα μάτια, αλλά του απαντούν μέσω της τηλεοπτικής κάμερας. Αυτός ο σκηνοθετημένος, διαθλασμένος διάλογος επιδιώκει να εμπλέξει στη συζήτηση κι έναν άγνωστο Χ, τον τηλεθεατή πολίτη-πελάτη. Αυτόν κοιτάνε όλοι. Κι αυτόν αγνοούν όλοι. Ακόμα και σήμερα που ο κόσμος δυστυχεί, αυτοί περί άλλων τυρβάζουν. Νομίζουν μαζί με τους οικονομικούς και μιντιακούς πάτρωνες πως εάν προβούν σε νέες σκηνοθεσίες, σε νέα επικοινωνιακά παίγνια και εάν δημιουργήσουν νέους πολιτικούς σχηματισμούς, η κοινωνία θα συγκατανεύσει, θα καταλαγιάσει και θα πάψει να απαξιώνει συλλήβδην το πολιτικό σύστημα. Φαίνεται πως δεν έχουν καταλάβει τίποτα. Έχουν χάσει κάθε επαφή με την κοινωνία που βράζει κυριολεκτικά και ζητάει απτά πράγματα, τα χρειώδη για την επιβίωση, εργασία και προοπτική. Ότι οι θυσίες θα τελειώσουν κάποτε.
Ακόμη χειρότερα έχουμε τον εκφυλισμό των θεσμών. Ήδη έχουμε μία κυβέρνηση που δεν έχει τη λαϊκή νομιμοποίηση. Στη Βουλή αντί να συζητείται ο Προϋπολογισμός, συζητούνται τα εσωκομματικά των κομμάτων! Ο ίδιος ο Προϋπολογισμός και η άσκηση της οικονομικής πολιτικής έχουν εκχωρηθεί στους «αποικιοκράτες», οι οποίο μας αντιμετωπίζουν με τον πλέον σκαιό τρόπο. Εάν το πολιτικό σύστημα και οι πολιτικοί συνεχίσουν να λειτουργούν υποτιμώντας την απελπιστική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι πολίτες, τότε οι τελευταίοι θα τους πάρουν «φαλάγγι». Το ίδιο θα συμβεί αν δεν εκδημοκρατισθούν οι πολιτικοί θεσμοί. Αν δηλαδή τα κόμματα συνεχίσουν να λειτουργούν με βάση τον «βοναπαρτισμό», ήτοι τον αρχηγό-αυθέντη. Επίσης, ο «δημοκρατικός ελιτισμός» είναι το ίδιο αντιδραστικός καθώς περιφρονεί τους πολίτες και τη συμμετοχή τους στις αποφάσεις και τις επιλογές που αφορούν τη ζωή τους. Η στρέβλωση της δημοκρατίας γίνεται ακόμα μεγαλύτερη με τη λειτουργία των εξωθεσμικών οικονομικών παραγόντων, οι οποίοι μέσω των μέσων ενημέρωσης που ελέγχουν, χειραγωγούν τους πολιτικούς και την πολιτική διαδικασία.
Όμως, όλοι τους δεν λαμβάνουν υπόψη ότι βρισκόμαστε στο στάδιο όπου ο εξουσιαστής πνίγεται από τη δυστυχία του λαού και την ιστορική συγκυρία. Γι’ αυτό ας το καταλάβουν, πριν να είναι πολύ αργά, τα μικροπολιτικά επικοινωνιακά παιγνίδια ήταν για τους εύκολους καιρούς. Τώρα κινδυνεύουν να τους πάρει ο κόσμος παραμάζωμα.

Τα δάκρυα της Πέτρας φον Καντ

Προς τι τα δάκρυα της Ιταλίδας υπουργού εργασίας; Τι «απώλεσε» η υπουργός και με ποιον ταυτίστηκε; Δεν γνωρίζουμε. Ούτε για «Τα δάκρυα της Πέτρας φον Καντ» του Φασμπίντερ μάθαμε ποτέ. Πάντως, τα εγχώρια και μη μέσα μαζικής ενημέρωσης «πούλησαν» σε καλή τιμή την εικόνα της συγκίνησης υπό τον τίτλο και «οι τεχνοκράτες έχουν ψυχή»! Οι εγκεφαλικοί νευρώνες των θεατών κάνουν αυτομάτως σύναψη με το όνομα του Λουκά Παπαδήμου αλλά και του Μάριο Μόντι. Να περιμένουμε, λοιπόν, την έλευση της νέας ευαισθησίας από τους τεχνοκράτες; Μάλλον όχι, καθώς ο τεχνοκρατικός ορθολογισμός έχει αποχωριστεί πλήρως από εκείνη τη μορφή κριτικής σκέψης που έχει ως βασικό κριτήριο την καρδιά και την ανθρωπιά. Τότε γιατί έκλαψε η Ιταλίδα ακαδημαϊκός και υπουργός;
Γιατί η πολιτική δεν έπαψε να είναι χειραγώγηση η οποία αυτοκαταγγέλλεται και παρουσιάζει τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάτω από τη μάσκα του γενικού συμφέροντος. Άρα η «θυσία», που πνίγηκε στο λαιμό της υπουργού, εκλαμβάνεται ως αναγκαίο κακό για τη σωτηρία της οικονομίας και της πατρίδας. Αλλά το πρόβλημα προκύπτει όταν η μάσκα του γενικού συμφέροντος πέφτει και αποκαλύπτεται ότι στην πραγματικότητα οι πολιτικοί, ακόμα κι όταν δακρύζουν, υπηρετούν τους ιδιαίτερους στόχους ιδιαίτερων κοινωνικών στρωμάτων. Όμως, σήμερα, δεν έχουμε μόνο την απώλεια της μάσκας αλλά και την αποστέρηση της πολιτικής και των θεσμών από εκείνο το συμβολικό πλέγμα που τους παρέχει τη νομιμοποίηση και την αποδοχή. Γιατί το συμβολικό δεν το συναντάμε μόνο στη γλώσσα αλλά μ’ έναν άλλο τρόπο και στους θεσμούς, καθώς οι κυβερνήσεις τόσο του Μόντι όσο και του Παπαδήμου δεν έχουν προκύψει μέσω εκλογών. Το ίδιο ισχύει και με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, όπου αντί των 27 ή των 17 χωρών αποφασίζουν μονάχα οι δύο, η Γερμανία και η Γαλλία.
Για να το πούμε αλλιώς, το μέγα πρόβλημα σήμερα είναι ότι οι σημαίες των θεσμών έχουν ποδοπατηθεί και ξεφτιλισθεί. Θα μπορούσε η πολιτική να λειτουργήσει διαφορετικά; Ναι, αν η πολιτική μπορούσε να γίνει η συνειδητή έκφραση των προσδοκιών και των συμφερόντων της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών της Ευρώπης. Αυτή την πολιτική και αυτούς τους πολιτικούς που θα εξέφραζαν την πλειονότητα των πολιτών, ασφαλώς όλοι θα τους εκτιμούσαν. Άρα, η διάζευξη τίθεται ως εξής: πολιτική για τους πολλούς ή για τους λίγους;
Η πολιτικο-τεχνοκρατική λειτουργία που «βλέπει» μόνο αριθμούς και παραπέμπει σε αυτοματισμούς ανδρεικέλων, όπως εκείνου που αφαίρεσε άνευ λόγου την πνοή από ένα παιδί πριν τρία χρόνια, δεν μπορεί να εκφράζει τους πολλούς. Η νταηλίδικη απολυτότητα που διέπει τεχνοκράτες και πολιτικούς, δεν έχει καμία σχέση με τη δημοκρατία. Εντέλει, ζούμε στον καιρό ενός νέου ολοκληρωτισμού, που φαίνεται πως θα είναι χειρότερος από αυτούς του 20ου αιώνα. Και το ερώτημα είναι: Αξίζει, άραγε, κανείς να βρίσκεται σε μία τέτοια Ευρώπη, η οποία του αφαιρεί την εθνική και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια;

Αγωνιστική αλληλεγγύη

Βλέπεις τα πρόσωπά τους να στάζουν αλαζονεία και κακία. Αλλά βλέπεις και άλλα πρόσωπα που καθρεφτίζουν τη σοφία της ζωής. Γι’ αυτό είναι πάντα λανθασμένες οι γενικεύσεις. Δεν είναι όλοι οι Γερμανοί σαν τη Μέρκελ ούτε όλοι οι Έλληνες σαν τον Πάγκαλο. Ιδού ο πρώην καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ, που ψέγει αυστηρά τη σημερινή γερμανική ηγεσία, μιλώντας για «νταηλίδικο γερμανικό εθνικισμό». Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται εκτός από τη λογική και την καρδιά, «ιδιαίτερα η Ελλάδα», επισημαίνει ο κ. Σμιτ. Και σ’ αυτό το «ιδιαίτερα η Ελλάδα» ξεσπάει ένα ηχηρό χειροκρότημα από τους ακροατές, δείχνοντας ότι δεν είμαστε μόνοι στη δυσκολία μας. Προηγουμένως, ο κ. Χ. Σμιτ δήλωσε αυτό που γνωρίζει όλος ο κόσμος, ότι δηλαδή τα πλεονάσματα της Γερμανίας οφείλονται στα ελλείμματα των εταίρων της. Δεν είμαστε, συνεπώς, εμείς οι παράλογοι όταν μιλούμε για τον κεκαλυμμένο οικονομικό προστατευτισμό αλλά και το κρυφό νέο-ναζισμό των σημερινών γερμανών ηγετών. Γιατί αυτό που χαρακτήριζε τους ναζί ήταν ότι ανήγαγαν σε μοναδική παγκόσμια αξία τη δική τους εθνική κουλτούρα, το δικό τους τρόπο σκέψης και ζωής, μη αποδεχόμενοι τους τρόπους ζωής των άλλων λαών και την κατακτημένη διιστορική αξιοπρέπειά τους. Γι’ αυτό ο ναζισμός και ο φασισμός μπορεί να κατοικεί στο Βερολίνο και τη Φραγκφούρτη αλλά δεν είναι όλοι οι Γερμανοί νέο-ναζιστές. Το έδειξε ο Σμιτ και το ακροατήριό του. Όμως, η πλειοψηφία των Γερμανών επηρεασμένη από τα μέσα μαζικής αποχαύνωσης, όπως τα κίτρινα έντυπα με τις γνωστές φωτογραφίες, τείνουν προς το φασισμό και το μίσος κατά των άλλων. Γιατί «ο φασισμός προϋπήρχε του Χίτλερ και του Μουσολίνι και εξακολουθεί να υπάρχει, έκδηλα ή άδηλα, και μετά την ήττα τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παντού, στον κόσμο, όπου αρχίζουμε με την κατάπνιξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαιώματός του στην ισότητα, ολισθαίνουμε ταχύτατα στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης...»(Πρίμο Λεβί). Σήμερα, οι γερμανικές ελίτ θέλουν την Ελλάδα σαν το Μπούχενβαλντ, εκεί όπου οι άνθρωποι δεν πέθαιναν σε θαλάμους αερίων αλλά στα καταναγκαστικά έργα. Αυτόν τον φασισμό δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει ο «ηρωισμός της λογικής», τον οποίο επικαλούνταν για την αντίστοιχη κρίση του 1935 ο γερμανός φιλόσοφος Ε. Χούσερλ, αλλά η καρδιά. Χωρίς «καρδιά» αυτός ο κόσμος και συγκεκριμένα η ΕΕ θα χαθεί. Γιατί η μεγαλύτερη διαφθορά, που έχει επισυμβεί στις δυτικές κοινωνίες, είναι ο πληθωρισμός από υπερβολικό εαυτό, από υπερδιόγκωση του Εγώ, από υπερσυσσώρευση πλούτου και από μία άγρια ναρκισσιστική ατομικότητα, που καταλήγει στον αυτισμό και στον αντίστοιχο υπερ-εθνικισμό.
Γι’ αυτό η απάντηση σ’ αυτή την επίθεση του νεοναζισμού με ανάλογο εθνικισμό θα ήταν σαν να παίζουμε στο γήπεδο του αντιπάλου. Αντίθετα, εμείς οι Έλληνες –δεν συμπεριλαμβάνονται οι κουίσλιγκς και οι λοιποί αλαζόνες και κομπορρήμονες κυνικοί- οφείλουμε να απαντήσουμε με μία νέα συλλογικότητα, μ’ ένα νέο πατριωτισμό συνδυασμένο με έναν νέο ουμανισμό και μια νέα αγωνιστική αλληλεγγύη.
Η αλληλεγγύη οφείλει να είναι αγωνιστική και πολιτική και να μην είναι εκείνη η ατομική συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου που ταπεινώνει τον λήπτη και διαφθείρει τον δωρητή. Εν άλλοις λόγοις, ο δημοκρατικός τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται πιο αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου. Αντίθετα, η σύγχρονη ευαισθησία θα παραμένει στείρα χωρίς ένα πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.

Πόλεμος ελεφάντων

Όταν στο βάλτο παλεύουν οι ελέφαντες, αλίμονο για τα βατράχια. Όταν σε ολόκληρο τον κόσμο λαμβάνει χώρα μία οικονομική κρίση που δεν έχει μόνο σχέση με τη συσσώρευση κεφαλαίου αλλά και με τις γεωοικονομικές και γεωπολιτικές ανακατατάξεις ισχύος των ηγεμονικών δυνάμεων, τότε αλίμονο στις μικρές χώρες, όπως η Ελλάδα. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο οικονομικός πόλεμος έχει ως αντιπάλους τη Δύση και την αναδυόμενη μεγα-δύναμη, την Κίνα. Οι Ηνωμένες πολιτείες, οι οποίες εξαρτώνται ήδη από τους κινέζους(κατέχουν αμερικανικά ομόλογα πολλών τρις δολαρίων), επιχειρούν να μεταθέσουν το δικό τους πρόβλημα προς την περιφέρεια της Δύσης, δηλαδή στην Ευρώπη. Η Ευρώπη δέχεται συνεχείς «βομβαρδισμούς» από τις περίφημες «αγορές» που ελαύνουν από τις ΗΠΑ και αποκομίζουν τεράστια ποσά στοιχηματίζοντας στη διάλυση της ευρωζώνης. Αλλά και η περιφέρεια έχει τη δική της περιφέρεια. Έτσι, η «γερμανική Ευρώπη» μεταθέτει το πρόβλημα στον ευρωπαϊκό νότο. Κατ’ αυτό τον τρόπο έχουμε ό,τι και στο Χρηματιστήριο, δηλαδή «κερδίζουν όλοι και ο τελευταίος πηγαίνει στο διάβολο», όπως έλεγε ο Γκαλμπραίηθ. Σε ό,τι αφορά στην Ευρώπη, η Γερμανία παρά τις δηλώσεις της καγκελαρίου Α. Μέρκελ ότι δεν επιθυμεί τη γερμανική κυριαρχία στην γηραιά ήπειρο, αυτή ήδη έχει επισυμβεί καθώς τον τελευταίο λόγο για όλα (ευρωομόλογα, νέα δάνεια, ρόλος της ΕΚΤ, δημοσιονομική πειθαρχία, 6η δόση για την Ελλάδα) τον έχει το Βερολίνο. Οι Γερμανοί θεωρούν ότι πληρώνουν την αδυναμία των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όμως είναι γνωστό ότι η χώρα τους οφείλει την οικονομική σφριγηλότητά της στο πανάκριβο ευρώ και στις εξαγωγές(κατά 60%) στην ευρωζώνη, ενώ η ίδια ακολουθεί συνταγές κεκαλυμμένου προστατευτισμού. Ακόμα και η αναφορά της Μέρκελ στην ευρωπαϊκή ανάπτυξη σύμφωνα με δύο γερμανούς πολιτικούς όπως ο Αντενάουερ και ο Κολ, καταδεικνύει ότι υπάρχει ένας γερμανικός τρόπος θέασης της Ευρώπης, δηλαδή μία ιδεολογική προσέγγιση. Συνεπώς, η επικράτηση μιας αμιγώς γερμανικής πολιτικής κουλτούρας σε ολόκληρη την ΕΕ φανερώνει την περιφρόνηση των άλλων και επεκτατική προσέγγιση αλλά και διάθεση κατοχής. Δεν είναι τυχαίο ότι ορίστηκε ο Γερμανός υφυπουργός Εργασίας υπεύθυνος για την… αποικία, που λέγεται Ελλάδα!
Όπως είδαμε όμως το μεγάλο γεωπολιτικό παίγνιο δεν παίζεται στην Ευρώπη αλλά μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Σύμφωνα με τους A. Brunet kai J-P. Guichard, συγγραφείς του βιβλίου «Η ηγεμονική προοπτική της Κίνας», η τελευταία μπορεί να υφίσταται διάφορα προβλήματα, όπως πληθωρισμό, φούσκα των ακινήτων, ύφεση, αλλά αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τα αντίστοιχα της Δύσης. Η Κίνα μπορεί να αντέξει την υποχώρηση των εξαγωγών της στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ καθώς το δημόσιο χρέος της είναι ελάχιστο και τα αποθεματικά της σε χρυσό τεράστια. Αναμένεται δε οι παραγωγοί πρώτων υλών(πετρέλαιο, φυσικό αέριο κ.ά.) να προτιμήσουν το σταθερό γουάν από το δολάριο και το ευρώ. Αυτό θα καταστήσει πανάκριβες τις πρώτες ύλες για τη Δύση και την Κίνα να επικρατεί πλήρως. Γι’ αυτό η Δύση ρίχνει στην πλάστιγγα την στρατιωτική της υπεροπλία. Ήδη στον περσικό κόλπο έφθασαν αμερικανικές διατρητικές βόμβες ώστε να διαλύσουν τα ιρανικά εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Θυμίζουμε τη δήλωση του υπουργού Άμυνας των ΗΠΑ, Λ. Πανέτα, ότι «πρέπει(σ.σ. οι ΗΠΑ) να εξασφαλίζουμε ότι πάντα θα έχουμε επαρκή ισχύ στον Ειρηνικό, για να θυμούνται πάντα(σ.σ. οι κινέζοι) ότι δεν υπάρχει περίπτωση να φύγουμε». Άραγε ο πόλεμος είναι αναπόφευκτος; Μπορεί να μην έχουμε παγκόσμιο πόλεμο, αλλά πολλούς πολέμους θα έχουμε.

Λεκτική βία

Αυτός που εκτοξεύει ύβρεις που ζέχνουν εναντίον των «αγανακτισμένων» της πλατείας Συντάγματος, αυτός που μετέρχεται τη βία του λόγου και την περιφρόνηση κατά ανθρώπων που υφίστανται τα πάνδεινα ένεκα της κρίσης, την ίδια στιγμή παραπονιέται στο όνομα της κατάλυσης της δημοκρατίας ότι οι υβριζόμενοι τον λοιδορούν! Μόνο που η δημοκρατία δεν είναι ένα καθεστώς «αλα καρτ», αλλά μία συνθήκη σεβασμού και ανοχής στη διαφορετικότητα του άλλου. Αντιθέτως, ο λαϊκισμός είναι όταν ο λόγος περιορίζεται σε κλισέ που δεν αφήνουν περιθώριο στο διάλογο, στο λόγο του άλλου και πολύ περισσότερο στον άλλο λόγο. Ο λαϊκισμός αυτός υπό ορισμένες συνθήκες καταλήγει να ταυτίζεται με την απόλυτη βία του φασισμού. Και είναι φασισμός όταν τα σπασμένα της κρίσης τα πληρώνουν μόνο οι ίδιοι πάντα ως μη όφειλαν, δηλαδή οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Είναι βάρβαρο να υπάρχουν άνθρωποι χωρίς στέγη και τροφή, αλλά είναι φασισμός όταν κάποιοι αποφασίζουν να ξηλώσουν τα παγκάκια για να μην γίνονται «κρεβάτια» των αστέγων και προσβάλλουν το βλέμμα των «καθωσπρέπει» περιπατητών. Είναι δε φασιστική τρέλα όταν τιμωρούν τους χωρίς στέγη με… πρόστιμο και φυλάκιση, όπως συμβαίνει στη Βουδαπέστη! Τελικά, είναι φασισμός ο χωρισμός στα δυο της γης, του ουρανού και των ανθρώπων. Γιατί στα δύο είναι διαιρεμένος ο κόσμος, από τη μια ο κόσμος του χρήματος και από την άλλη ο κόσμος της απελπισίας. Γι’ αυτόν το χωρισμό έγραφε η «ανατολικογερμανίδα» Κρίστα Βολφ που «έφυγε» χθες οριστικά από αυτόν τον… διεφθαρμένο κόσμο, έχοντας ως κέντρο της διαφθοράς του σύμφωνα με την έκθεση της «Διεθνούς Διαφάνειας» την Ελλάδα και την Ιταλία! Εμείς, λοιπόν, ευθυνόμαστε για την παγκόσμια κρίση χρέους! Αυτή η αξιολόγηση, όμως, από την περίφημη Οργάνωση αποκρύπτει τους πραγματικούς υπαίτιους της κρίσης, που είναι το κυνήγι του κέρδους και η αλόγιστη συσσώρευση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Παραδόξως, μάλιστα, οι άνθρωποι που εμπιστεύονται σήμερα οι αγορές είναι οι ίδιοι που εισήγαγαν στην Ελλάδα και προώθησαν πριν μία 15ετία την «κοινωνία του ρίσκου», νομιμοποιώντας τη διαφθορά. Την ιδεολογία, δηλαδή, σύμφωνα με την οποία ο διεφθαρμένος πολιτικός, ο παρανομών επιχειρηματίας(ακόμα και οι νονοί της μαφίας) καθώς και ο βαγαπόντης πολίτης δεν είναι παρά κάποιοι που αναλαμβάνουν τους «κινδύνους» των ενεργειών τους. Αυτή η αντίληψη εξάλειψε τα ιδεολογικά όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, μεταξύ ηθικότητας και ανηθικότητας. Όλα επιτράπηκαν καθώς βυθίστηκαν στον απόλυτο σχετικισμό. Κι όσοι έκρουαν από τότε τον κώδωνα του κινδύνου είχαν χαρακτηριστεί γραφικοί ηθικολόγοι και ότι βρίσκονται στα όρια της φασιστικής ιδεολογίας. Τώρα, παρότι οι πρώτοι επιβεβαιώθηκαν κατηγορούνται πάλι από εκείνους που είναι πάντα στον αφρό, ως «ηλίθιοι»! Οι τελευταίοι, φαίνεται ότι αυτή τη φορά δεν έχουν αξιολογήσει σωστά, μη λαμβάνοντας υπόψη, ή υποτιμώντας, την οργή της κοινωνίας.

Plus πλουτς

Η Ευρώπη βυθίζεται στην άβυσσο(Der Spiegel). Ολόκληρος ο κόσμος ολισθαίνει προς το χάος. Κι αυτό γιατί ξεχάσαμε τα όρια, ξεμάθαμε το μέτρο, λησμονήσαμε ότι η γιορτή είναι η θυσία του περίσσιου, που έσωζε από τη βία της συσσώρευσης. Γινήκαμε της υπερβολής και της ύβρεως. Γι’ αυτό ο κόσμος πλέον δεν αντέχεται. Η αγάπη δεν υπάρχει για να νοηματοδοτεί τη ζωή. Κι οι άνθρωποι σκάνε σαν μαύρες τρύπες από υπερβολική συσσώρευση αξόδευτης ενέργειας ή από την πλήρη έλλειψή της. Ο εκδότης της Il Manifesto, Λούτσιο Μάγκρι έθεσε τέλος στη ζωή του. Είχε προηγηθεί ο Σπιντ, ο διάσημος ποδοσφαιριστής και προπονητής της εθνικής Ουαλίας. Αυτοί είναι οι επώνυμοι, οι ορατοί. Για τους χιλιάδες ανθρώπους που πεθαίνουν κάθε στιγμή, δεν μιλάει κανείς. Γιατί αυτούς δεν τους βλέπει κανείς. Αυτοί εκτοπίζονται από το κέντρο της ορατότητάς μας. Φροντίζει γι’ αυτό ο κ. Καμίνης.
Είπαν πως ο Μάγκρι «Ήθελε να αλλάξει τον κόσμο και ο κόσμος τα τελευταία χρόνια διέψευδε αφόρητα την ουτοπία του»(La Repubblica). Άλλοι είπαν πως το αίτιο της αυτοχειρίας του ήταν ο θάνατος της γυναίκας του, της Μάρας, του φίλτρου που εξομάλυνε τις οδύνες του. Οι δεύτεροι, μάλλον, έχουν δίκιο. Γιατί μπορεί σ’ αυτή τη ζωή να αντιστοιχούν χίλιες οδύνες σε μία χαρά, αλλά μόνο όταν οι πρώτες μοιράζονται, υποφέρονται. Αλλιώς γίνονται αναβάσταχτες, αβίωτες. Όταν ξέρεις ότι σ’ αγαπούν, ότι μπορείς να δεις σε κάποιους -στους φίλους, στη σύντροφο, στα παιδιά σου- το πρόσωπό σου, τότε όλα αντέχονται και η ολίσθηση κάτω από το μαύρο ήλιο της θλίψης αποφεύγεται. Κάποτε, υπήρχαν κοινωνικοί θεσμοί εξομάλυνσης του ατομικού πόνου. Η συλλογικότητα και η κοινωνική αλληλεγγύη αλάφραιναν την οδύνη της απώλειας αγαπημένων, αλάφραιναν και τη δυστυχία του άνεργου. Ο φτωχός ποτέ δεν έχανε το πρόσωπο και την αξιοπρέπειά του. Ήταν φτωχός αλλά περήφανος. Η φτώχεια είχε τον ακριβό πολιτισμό της, ο οποίος τη δεκαετία του 1920 με τη μικρασιατική καταστροφή αλλά και το 1960 με την εσωτερική μετανάστευση έγινε ο κυρίαρχος πολιτισμός στον ελληνικό χώρο. Αυτός ο πολιτισμός τσακίστηκε όταν το 1981 εντάχτηκε στο κρατικό πελατολόγιο των επιχορηγήσεων και των αρπαχτών. Η φτώχεια από συνώνυμο της λεβεντιάς και της τιμιότητας έγινε συνώνυμο της ευήθειας και της αβελτηρίας. Φτωχός, στον καιρό του ΠΑΣΟΚ και κατά διαλείμματα της ΝΔ, έγινε πλέον ο ανίκανος, ο μη καπάτσος, ο ηλίθιος. Αυτόν τον κοινωνικό και πολιτισμικό εκφαυλισμό δημιούργησε το κυρίαρχο κομματικό σύστημα της μεταπολίτευσης. Αυτόν θέλουν τώρα να υπερβούν αυτοί που τον δημιούργησαν. Το ΠΑΣΟΚ Plus ανήγγειλε ήδη η υπουργός Παιδείας της Ελλάδας, Άννα Διαμαντοπούλου. Plus ή XXL είναι κάτι τις που μπορεί να χωράει τον Κουβέλη, τον Ψαριανό κ.ά. Αλλά οι εργαζόμενοι είναι εκτός. Και οι πολίτες πιο εκτός. Το ίδιο συμβαίνει και με τη ΝΔ, όπου θεωρείται ότι αρκεί ο βολονταρισμός για να αλλάξουν τα πράγματα. Όμως για να αλλάξει σήμερα η Ελλάδα χρειάζεται μια νέα ιδεολογία, ένα νέο όραμα, ένα νέο κοινωνικό πολιτισμό που να εμπνέει και να κινητοποιεί τους πολίτες.