Ισορροπία

Η χθεσινή είδηση είναι πως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη πλην της Ελλάδας επανήλθαν στο δρόμο της ανάπτυξης! Αυτό άραγε διαψεύδει τον Στίγκλιτς που διατείνονταν πως το οικονομικό μοντέλο, το βασιζόμενο στην ανάπτυξη δεν αποδίδει πλέον και ότι θα επανέλθουμε στην ύφεση; Δυστυχώς όχι. Η ανάπτυξη έχει τελειώσει γιατί ο άνθρωπος έχει παραβιάσει τα όρια της φύσης(πλουτοπαραγωγικές πηγές). Απαιτείται, συνεπώς, μία μείωση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης ώστε να δοθεί ο χρόνος στη φύση να αναπαραχθεί. Πρόκειται γι’ αυτό που ο Ιμάνουελ Βαλερστάιν αποκαλούσε πρόβλημα του «φυσικού ορίου του ρυθμού με τον οποίο το κεφάλαιο μπορεί να συσσωρεύεται». Αφού, λοιπόν, η φύση δεν αντέχει άλλο, το κεφάλαιο θα στραφεί στον άνθρωπο και την εκμετάλλευσή του. Έτσι η ανάπτυξη(ο Μαρξ μιλούσε στην εποχή του για την «πρόοδο») θα γίνει εκείνο το φετίχ ή το ειδωλολατρικό ξόανο που πίνει το νέκταρ από το κρανίο των δολοφονημένων. Έχουμε εν προκειμένω μία μετάθεση από την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης της φύσης στην εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης του ανθρώπου. Δημιουργείται κατ’ αυτό τον τρόπο μία ανισορροπία μεταξύ της επιχειρηματικότητας και της κοινωνίας.
Με άλλα λόγια, οι κυβερνήσεις επιχορηγούν τις επιχειρήσεις μέσω του κρατικού κορβανά(τα χρήματα των φορολογουμένων δίδονται στις τράπεζες). Παρά την κρατική επιχορήγηση, όμως, οι επιχειρήσεις μετακυλύουν το κόστος τους(διόδια, ΕΣΥ κ.ά.) δημιουργώντας την κρίση του αυξανόμενου κόστους υγείας, την οικολογική κρίση, την κρίση του υψηλού κόστους των νέων τεχνολογιών κ.ά. Ακόμη χειρότερα, πέραν των επιχορηγήσεων, στο όνομα της ανταγωνιστικότητας γίνεται μία άγρια επίθεση στο εισόδημα και τα εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων, οι οποίοι έτσι είναι διπλά χαμένοι, καθώς το κοινωνικό κράτος διαλύεται. Έτσι, η χωρίς όρια ανάγκη του κεφαλαίου να συσσωρεύει συγκρούεται τώρα μ’ ένα φυσικό, μ’ ένα κοινωνικό και μ’ ένα πολιτικό όριο. Το κοινωνικό είναι οι ανισότητες, η φτώχεια και η ανεργία και το πολιτικό οι δεσμεύσεις του κράτους απέναντι στην κοινωνία των πολιτών. Για τούτο, μοιραία το πολιτικό σύστημα, αν θέλει να είναι νομιμοποιημένο, είναι αναγκασμένο να συγκρουσθεί με την άμετρη συσσώρευση η οποία από ένα σημείο κι ύστερα γίνεται αντιανθρώπινη, αντικοινωνική και διαλυτική. Άρα, το πολιτικό σύστημα ή θα δημιουργήσει μια νέα κοινωνικο-πολιτική ισορροπία ή θα χαθεί.