"Μεταπολιτική"

Η διαπίστωση ότι βρισκόμαστε σε μία φάση μεταλλαγής των δυτικών δημοκρατιών είναι παλαιά, καθώς η ευρεία κοινωνική βάση που νομιμοποιούσε τη δημοκρατία έχει αποκλειστεί και το παιγνίδι παίζεται σε μεγάλο βαθμό από μια οικονομική και πολιτική ολιγαρχία. Η τεράστια ενίσχυση του κεφαλαίου σε συνδυασμό με την περιθωριοποίηση των μαζών αλλά και την εμπορευματοποίηση της πολιτικής διαδικασίας έχουν ως αποτέλεσμα τα πολιτικά κόμματα να γίνουν υποχείρια των επιχειρηματιών. Η εμπορευματοποίηση, μάλιστα, της πολιτικής και δη της εκλογικής διαδικασίας αύξησε σημαντικά τις δαπάνες των κομμάτων και των πολιτικών εξαρτώντας τους πλήρως από τη χρηματοδότηση των επιχειρηματιών καθώς και από τον χώρο έμμεσης ή άμεσης διαφήμισης των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Κατ’ αυτόν τον τρόπο το παιγνίδι του πολιτικού ανταγωνισμού παύει να είναι ισότιμο και δημοκρατικό. Με άλλα λόγια έχουμε ένα «μεταδημοκρατικό» φαινόμενο που δεν είναι παρά ένα σκαστό αντιδημοκρατικό φαινόμενο, μια σύγχρονη ολιγαρχία, ένας ολοκληρωτισμός ίσως πιο επικίνδυνος από τους προηγούμενους καθώς διατηρούνται οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί ως απλές επιφάσεις, ως δημοκρατική… στάχτη στα μάτια των «πολιτών». Γι’ αυτό είναι δύσκολο σήμερα να μετατεθεί η κρίση της σημερινής οικονομικής και πολιτικής κρίσης σε ολόκληρη την κοινωνία. Δεν φταίμε όλοι, ακριβώς διότι το πολιτικό παίγνιο περιορίστηκε σ’ ένα ολιγαρχικό πλαίσιο, αφού στον ηγετικό πυρήνα τους απαρτίζονται από ένα διαπλεκόμενο δίκτυο συμβούλων και εκπροσώπων διαφόρων συμφερόντων, πρωτίστως εταιρειών που επιδιώκουν ευνοϊκές ρυθμίσεις από την κυβέρνηση. Εδώ «κατοικεί» θεσμικά η διαφθορά, που δεν είναι απλώς οικονομική (ή ηθική) αλλά κυρίως πολιτική, αφού συνιστά μία αντιδημοκρατική εκτροπή. Προπάντων, όμως, δείχνει και το πρόβλημα της κοινωνικής εκπροσώπησης, που περιορίστηκε στις πελατειακές σχέσεις. Το επιχείρημα ότι οι εταιρείες και τα μέλη της παγκόσμιας ολιγαρχικής ελίτ δεν φθάνουν στο σημείο να αφαιρέσουν τα πολιτικά δικαιώματα από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα δεν λέει τίποτα, όταν τα πακέτα ψήφων είτε χειραγωγούνται είτε αγοράζονται από τις επιχειρήσεις. Οι τελευταίες αντιμετωπίζονται ως μακροοικονομικοί παράγοντες σταθερότητας της κοινωνίας, ενώ ο περίφημος «ανταγωνισμός» τους έχει καταστεί ένας «αγώνας εκπτώσεων» στους όρους εργασίας, τους μισθούς και τις συντάξεις. Η μείωση των ανισοτήτων και η διαμόρφωση κανόνων και ορίων υποχωρεί, τελικώς, μπροστά σε μία άνευ ορίων οικονομική δράση, η οποία αποκαλείται νεοφιλελευθερισμός, ο οποίος αν και χρεοκόπησε, φεύγοντας από την πόρτα(διάσωση χρηματοπιστωτικού συστήματος από τα κράτη) εξακολουθεί να επιβιώνει, μπαίνοντας από το παράθυρο και εξαθλιώνοντας τους εργαζομένους.

Προμηθείς

«Μες την απάτη ζήσαμε»(Δ. Σαββόπουλος). Ποιοι ζήσαμε; Όλοι ζήσαμε; Όχι κύριε. Τόσο χρόνια άνεργοι, άλλα τόσα χρόνια «γραφικοί», επειδή υποστηρίζαμε την αξιοκρατία και καταγγέλλαμε την βαγαποντιά, πως είναι δυνατόν τώρα να δεχτούμε ότι ανήκουμε στη γενικευμένη απατεωνία που επιχειρεί να κρύψει τους πραγματικούς απατεώνες; Όχι, δεν είναι δυνατόν οι συστημικοί, τα μέλη του κυρίαρχου πολιτικού και πολιτιστικού συστήματος, το οποίο βρίσκεται σε προχωρημένη σηψαιμία, να μας δείχνει τώρα ως τους συνυπαίτιους της σήψης. Δεν είναι δυνατόν η ελίτ των διανοουμένων, αυτών των υπαλλήλων των πνευματικών αφοδευτηρίων και της βιομηχανίας του μίσους, αυτών που κατασκευάζουν την κοινωνική συναίνεση, διαμορφώνοντας την ψυχοσύνθεση του περίφημου «μέσου ανθρώπου», του καταναλωτή-πολίτη των πάνελ που είναι έμπλεος φθόνου, φόβου, εθνικο-ρατσισμού, κομφορμισμού και ακόρεστης επιθυμίας για κέρδος, να μας ζητά τώρα και τα ρέστα. Δεν είναι δυνατόν να επιμένουν να μιλούν με ύφος προφήτη ου μην και επαναστάτη οι καθιστοί γραφιάδες του σεσηπότος συστήματος, που διακήρυτταν και εξακολουθούν να διακηρύττουν ότι οι φτωχοί δεν είναι εκμεταλλευόμενοι, αλλά ξεπερασμένοι και αδέξιοι. Αυτοί που υπηρέτησαν όσο κανείς άλλος τη μικροφυσική της υπακοής, οδηγώντας στο απόλυτο μηδέν την πολιτική, δεν νομιμοποιούνται τώρα να οδύρονται και να μυκτηρίζουν όσους εξεγείρονται φωνάζοντας «να καεί, να καεί το μπορδέλο η Βουλή». Γιατί οι τελευταίοι είναι οι μόνοι ικανοί να επινοήσουν εκ νέου την πολιτική και όχι οι μηχανισμοί και τα δίκτυα των ελίτ που πουλούν την ανία, το φθόνο και τη μνησικακία. Γιατί «Στη μικροπρέπεια του «μέσου ανθρώπου», που είναι ανίκανος να αισθανθεί ενθουσιασμό (...) πρέπει να αντιπαρατεθεί ο συνηθισμένος άνθρωπος που είναι ικανός να αφυπνίσει την πολιτική πράξη, η οποία υπερβαίνει τα όρια κάθε στερεότυπης πράξης»(Ζ. Σατλέ), κάθε στατιστικού υπολογισμού και κάθε πιθανής πρόβλεψης. Η ελπίδα, συνεπώς, βρίσκεται στον ηρωισμό του απλού ανθρώπου που μπορεί να γίνει φορέας του εξαιρετικού, της εξανάστασης, της εξέγερσης. Ο συνηθισμένος αυτός ήρωας της καθημερινότητας γνωρίζει ότι η ελευθερία είναι γεγονός και δεν περιορίζεται σε μια «επιλογή» ούτε κρύβεται πίσω από συμπεράσματα ή πίσω από αυτό που είναι αποδοτικότερο. Αυτός ο καθημερινός ήρωας, απόγονος του Προμηθέα κι όχι του κερδώου Ερμή, μπορεί να σώσει την κοινωνία από τη δειλία και τους εγωισμούς της, επανανακαλύπτοντας τις συλλογικότητες ή δημιουργώντας νέες, εντός ενός πλαισίου άμεσης δημοκρατίας.

Ο Άξονας

Η Γαλλία και η Γερμανία, τελικώς, τα βρήκαν, συστήνοντας ένα ιδιότυπο διευθυντήριο οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης. Αλλά πως προέκυψε αυτή η σύνθεση των δύο εντελώς διαφορετικών μοντέλων, ήτοι του γερμανικού της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και του γαλλικού της ανάπτυξης; Για την ώρα στο μίγμα των δύο προτύπων επικρατεί η γερμανική δόση. Η τελευταία βασίζεται στον περίφημο νόμο του Harz και την ατζέντα του 2010, που περιλαμβάνουν μειώσεις μισθών-κόστος εργασίας-, ελαστικοποίηση των μορφών εργασίας, αύξηση απολύσεων, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων κ.ά.(τα ίδια που θα επιβληθούν και στους Έλληνες εργαζόμενους). Αυτές οι αλλαγές έγιναν στο όνομα της αύξησης της ανταγωνιστικότητας, με τη Γερμανία να γίνεται το 2004 «η μικρή Κίνα της Ευρώπης» καθώς κατέστη η πρώτη χώρα παγκοσμίως σε εξαγωγές. Όμως το 2009 εκθρονίστηκε από την Κίνα. Σήμερα, όμως, φαίνονται καθαρά οι συνέπειες του οικονομικού αυτού προτύπου, αφού έχουμε στη Γερμανία αύξηση των ανισοτήτων(το 2001 ήταν κάτω από το όριο φτώχειας το 11% του πληθυσμού και το 2008 αυξήθηκε στο 18%). Οξύνθηκε το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας καθώς σε μία γερμανίδα αντιστοιχούν πλέον 1,35 παιδιά. Όλα αυτά σε συνδυασμό με την πτώση του βιοτικού επιπέδου διέλυσαν τη συναίνεση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικού συστήματος, με το δεύτερο να έχει απολέσει τη νομιμοποίησή του(ό,τι συμβαίνει σήμερα και στην Ελλάδα). Τι συνέβη στην πραγματικότητα; Τα μέτρα άγριας λιτότητας στη Γερμανία σήμαναν τη μείωση των εισαγωγών. Αυτό σε συνδυασμό με την αύξηση των γερμανικών εξαγωγών διόγκωσε το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας, αυξάνοντας το δημόσιο χρέος των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ειδικά του νότου. Αλλά η μεγαλύτερη συνέπεια του γερμανικού μοντέλου πέρα από την πτώση του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων είναι πως οι εξαγωγές δεν μπόρεσαν να αποτελέσουν τον ουσιώδη κινητήρα δημιουργίας πλούτου. Ήδη πολλοί, σήμερα, ακόμη και στη Γερμανία μιλούν για αλλαγή του προτύπου ανάπτυξης. Σε τι μπορεί στηριχθεί αυτή η αλλαγή; Στην αύξηση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων και των συνταξιούχων. Μόνο που αυτό συνιστά πλήρη ανατροπή του γερμανικού μοντέλου.

Αντώνης και Φαίδων

Έχουμε Δημοκρατία ή αστυνομικό κράτος; Παρακολουθώντας την τηλεόραση διαπίστωσα ότι καλύτερα τις μέρες των απεργιών να απεργούν και οι δημοσιογράφοι. Γιατί αυτοί που υποτίθεται ότι καλούνται να ενημερώσουν για την αντίσταση των εργαζομένων είναι κυνικοί υπονομευτές, χυδαία παπαγαλάκια και μίσθαρνα όργανα του συστήματος. Κανείς δεν είδε τις προσυγκεντρώσεις. Προπάντων, κανείς δεν είδε την αστυνομοκρατία σε ολόκληρη την Αθήνα. Κανείς δεν είδε τις δεκάδες προληπτικές προσαγωγές, την προσπάθεια της αστυνομίας να αποκλείσει κάθε πρόσβαση προς τη συγκέντρωση. Κανείς δεν άκουσε τον Κώστα να ρωτάει στο τηλέφωνο πρωί πρωί για τον Αντώνη. Ο Αντώνης είναι ο γιος του, μαθητής λυκείου, θαυμάσιο παιδί, με ήθος, παιδεία και πολιτικοποιημένος, έμαθε δηλαδή να μην είναι «ιδιώτης», τουτέστιν ηλίθιος, όπως χαρακτήριζαν στην αρχαιότητα όσους απείχαν της πολιτικής. Ο Αντώνης προσήχθη χωρίς κανένα λόγο, «προληπτικά» -τι σημαίνει όμως προληπτικά; Ποιος και πως έκρινε ότι ο Αντώνης έπρεπε να εγκλεισθεί για μερικές ώρες στο κέντρο αλλοδαπών στον Κηφισό όσο διήρκεσε η διαδήλωση;- Το ίδιο είχε συμβεί και με τον Φαίδωνα την πρωτομαγιά. Ο Φαίδωνας είναι φοιτητής. Δεν είναι γραμμένος σε κόμματα, αλλά είναι ενεργός πολίτης. Τον έπιασαν την Πρωτομαγιά οι αστυνομικοί –κι αυτόν προληπτικά- και τον έδειραν πολύ. Ύστερα τον άφησαν. Τον είδα, χθες, στη Γωνία Βασιλίσσης Σοφίας και Πανεπιστημίου. Ήταν τρομοκρατημένος. Μου είπε πως δεν θέλησε να μείνει σπίτι. Αλλά δεν ήξερε πώς να επιστρέψει. Οι αστυνομικοί τον έβριζαν και τον απειλούσαν. Πήγα μαζί του μέχρι εκεί που αισθανόταν ασφαλής. Αλλά τι κράτος είναι αυτό που τρομοκρατεί παιδιά και εφήβους; Τι πολιτεία είναι αυτή που εμποδίζει τους πολίτες της να επιτελούν το θεμελιώδες δικαίωμά τους να συνέρχονται και να διαδηλώνουν; Και επειδή μία δημοκρατία κρίνεται από το βαθμό της αστυνόμευσης και του αυταρχισμού της, τίθεται το ερώτημα: Πόση και τι δημοκρατία έχουμε σήμερα στην Ελλάδα;

Το βασίλειο της Ανάγκης

Ο ένας γνωστός λογοτέχνης, ο άλλος δημοσιογράφος, οι άλλοι δύο πανεπιστημιακοί. Μιλούν για την κρίση και την έξοδο απ’ αυτή. Ο δημοσιογράφος λέει πως «θα ματώσουμε», ότι «θα πέσουν κορμιά» και ότι χρειάζεται «μαχητικότητα», «διεκδίκηση». Ο λογοτέχνης, αρκετά πλούσιος, διαφωνεί. Γι’ αυτόν η διέξοδος από την κρίση έχει το όνομα «δημιουργικότητα». Παρότι δεν συμφωνούν δεν αντιπαρατίθενται. Διατυπώνουν τις απόψεις τους με περισσή ευγένεια και γνώση των τηλεοπτικών κωδίκων. Φαινομενικά και οι δύο έχουν δίκιο. Η εργασία είναι και δημιουργικότητα, αλλά είναι και μόχθος(Χάνα Άρεντ). Για κάποιους είναι ευχαρίστηση, και γι’ άλλους, όλους εκείνους, που δεν έχουν ξεφύγει από το βασίλειο της ανάγκης, είναι βάσανο, είναι το μαρτύριο της δουλειάς(από το δουλεία). Συνεπώς, έχει σημασία από ποια οπτική γωνία βλέπει κανείς την οικονομική κρίση. Αν την βλέπει από το επίπεδο του «ραντιέρη» -και των «πάνω» εν γένει-, τότε το θέμα είναι η δημιουργικότητα. Αλλά για ποια δημιουργικότητα να μιλήσεις σ’ έναν εν δυνάμει ή ήδη άνεργο; Όμως, για τον πλούσιο λογοτέχνη δεν υπάρχουν άνεργοι. Υπάρχουν μόνο δημιουργικοί και μη δημιουργικοί άνθρωποι. Οι τελευταίοι περιμένουν μοιραίοι κι άβουλοι την έξοδο από την κρίση, ρωτώντας σαν τον Βλαντιμίρ το φίλο του Εστραγκόν, αν είναι καλύτερα ή χειρότερα από τους άλλους. «Έλα, πως με βρίσκεις;» ρωτά Ο Βλαντιμίρ. «Αίσχος» απαντά ο Εστραγκόν. «Ναι αλλά, πιο αίσχος απ’ ότι συνήθως;». Ο διάλογος είναι από το έργο του Σάμουελ Μπέκετ «Περιμένοντας τον Γκοντό», σημείο αναφοράς για το θέατρο του παραλόγου και παραπέμπει σήμερα στη στάση κάποιων μεγαλο-δημοσιογράφων, οι οποίοι επειδή το Ταμείο των δημοσιογράφων δεν πειράχτηκε(προς το παρόν), όπως τα Ταμεία των άλλων, είναι της άποψη ότι «δεν πρέπει να μιλάμε»! Ο Εστραγκόν παρεμβαίνει ξανά: «Αν χωρίζαμε. Μπορεί να ήταν καλύτερα». Βλαντιμίρ: «Θα κρεμαστούμε αύριο. (παύση) Εκτός αν έρθει ο Γκοντό». Εστραγκόν: «Και αν έρθει;» Βλαντιμίρ: «θα σωθούμε». Όμως ο Γκοντό δεν ήρθε. Ο Γκοντό(ο «Γκοντ») δεν έρχεται ποτέ. Γιατί ο Γκοντό είμαστε εμείς, όταν κατεβαίνουμε στο δρόμο και διεκδικούμε, όταν πληρώνεται η λαϊκή ρήση «οργή λαού, φωνή Θεού».

Αδικία

Οι Ευρωπαίοι αδυνατούν να καταλάβουν τι συμβαίνει με τα κερδοσκοπικά κεφάλαια. Η σύγχυση οφείλεται στο γεγονός ότι παραγνώρισαν την ελληνική τραγωδία, αποδίδοντάς την αποκλειστικά στις ελληνικές παθογένειες και όχι στην παθογένεια του ίδιου του συστήματος. Τότε οι κερδοσκόποι που «χτυπούσαν» αλύπητα την ελληνική οικονομία αποκαλούνταν «επενδυτές», ενώ οι Έλληνες «απατεώνες». Τώρα ο πλήρης αιφνιδιασμός, ενώ οι επενδυτές έγιναν παρανοϊκοί κερδοσκόποι, που επιχειρείται να εξηγηθούν οι πράξεις τους μέσω του Φρόυντ και του Λακάν! Κάποιοι μάλιστα ανακαλύπτουν στον Κέυνς φροϋδικές αναφορές για τη «λιβιδική οικονομία, όπου η υπερσυσσώρευση εξηγείται με τον «πρωκτερωτισμό» και το μύθο του Μίδα που επιδίωκε μέσω της συσσώρευσης να αντιμετωπίσει το φόβο του θανάτου. Έρως και θάνατος λοιπόν. Και το θέμα είναι αν θα επικρατήσει ο έρως ως δημιουργία ή ο θάνατος ως συσσώρευση, ανισότητες, συγκρούσεις, καταστροφή του περιβάλλοντος κ.ά. Το σημαντικότερο όμως σήμερα είναι ότι η καταστροφή εξακολουθεί να εμφανίζεται φενακισμένη, καθώς τα συγκεκριμένα συμφέροντα είναι «κρυμμένα» πίσω από τα φαντάσματα των περίφημων «αγορών» που υπερίπτανται του πλανήτη, θέτοντας κανόνες άγριας λιτότητας, απολύοντας εργαζόμενους, εξαθλιώνοντας συνταξιούχους. Και να, που μέσα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εμφανίστηκαν οι ΗΠΑ για να θέσουν όρους και να καταδικάσουν σε «θάνατο» τις χώρες που έχουν χρέος πάνω από το 100% του ΑΕΠ τους, όπως η Ελλάδα.
Το χειρότερο από τη διαπίστωση αυτής της πραγματικής κατάστασης είναι ότι σε μία κοινωνία ξένωσης, όπως η ελληνική, η ίδια η κυρίαρχη τάξη βρίσκεται σε κατάσταση ξένωσης» διότι «δεν μπορεί να φενακίσει την υπόλοιπη κοινωνία με την ιδεολογία της χωρίς την ίδια στιγμή να φενακίζεται και η ίδια». Και οι «πάνω» στην Ελλάδα είναι παραμυθιασμένοι. Γιατί κάθε τι που μας παρουσιάζεται στον κοινωνικο-ιστορικό κόσμο, οι πραγματικές, ατομικές ή συλλογικές, πράξεις –η εργασία, η κατανάλωση, ο πόλεμος, ο έρωτας- τα άπειρα υλικά προϊόντα αναγκαία για την επιβίωση μιας κοινωνίας μας δίνονται συνυφασμένα (σ.σ. περιτυλιγμένα) με το συμβολικό. Και το τελευταίο έρχεται σήμερα από την άλλη άκρη του Ατλαντικού και επιβάλλεται σε όλους και παντού. Μια δεδομένη μορφή οργάνωσης της οικονομίας, υπάρχει κοινωνικά ως κυρωμένο συμβολικό σύστημα. Όταν όμως το σελοφάν του συμβολικού ξεσκίζεται με το μαχαίρι της αδικίας, τότε τρίζουν τα θεμέλια της ίδιας της δοσμένης οργάνωσης της οικονομίας.

Ζαν Λικ Γκοντάρ

Ένας λαός αυτοκτονεί, όταν εγκαταλείπει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες του, συναινώντας στη δυστυχία του. Αυτό έλεγε ο Etienne de la Boetie το 1549, τονίζοντας ότι «Οι τύραννοι είναι μεγάλοι, επειδή εμείς είμαστε στα γόνατα»(Περί εθελοδουλείας). Το θύμα που συναινεί περιέγραψε και ο Ντε Σαντ, παραπέμποντας έτσι στο αντίθετο του σαδισμού, το μαζοχισμό. Για τη δούλα, τη μαύρη Σου, που δεν μπόρεσε να αντέξει την ελευθερία της, έγραψε και ο Τρούμαν Καπότε. Τα γράφω αυτά γιατί ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε ότι ο ελληνικός λαός «κατανοεί τα μέτρα» που τον εξοντώνουν κυριολεκτικά. Γράφω περί αυτών γιατί πολλοί, με κυρίαρχα τα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τους διαμορφωτές γνώμης, επιχειρούν να μας υποβάλλουν πως τα μέτρα της άγριας εξόντωσής μας (κατ’ ευφημισμό «λιτότητας») είναι αναγκαία για τη ζωή τη δική μας και των παιδιών μας, για το μέλλον της Ελλάδας, για την ύπαρξή μας ως έθνους! Τι μας ζητούν; Μας ζητούν στο όνομα μας αμφίβολης ασφάλειας της άθλιας ζωής μας να απαρνηθούμε το φυσικό μας δικαίωμα στην ελευθερία και να μεταμορφωθούμε από άνθρωποι με όρθια πλάτη, σε κτήνη με κυρτή ράχη. Είναι οι ίδιοι που πριν λίγο μας πωλούσαν την ευτυχία με τη μορφή κατανάλωσης σημείων και συμβόλων, ακυρώνοντας την αντικαταναλωτική «εδώ και τώρα ευτυχία» του Μάη του 1968. Τώρα μας θέλουν κτήνη. Όμως μια τέτοια ανελεύθερη και ζωώδης ζωή είναι αφόρητη τόσο που μπορεί να δει και τον ίδιο το θάνατο ως σωτηρία. Γι’ αυτό οι ευρωπαϊκές ελίτ και οι ηγεσίες τους με τους «παιδικούς εγκεφάλους»(Ζαν Λικ Γκοντάρ) δεν έχουν δει ακόμα τίποτα από την έκρηξη της απελπισίας και της βίας που οι ίδιοι έχουν πυροδοτήσει. Γιατί εδώ το «Ελευθερία ή θάνατος» δεν έχει μεταφυσική αλλά έχει αποκτήσει πλέον ζωτική διάσταση.

Ασπροπόταμος

Το ποτάμι, γέφυρα που ενώνει και σύνορο που χωρίζει εν ταυτώ. Τα ίδιο ποτάμι, ο Ασπροπόταμος τους έφερε στην Αθήνα και τους επιστρέφει πάνω σε ήχους και χορούς αρχαίους. Γιατί κάθε τόπος έχει τον ήχο του. Γιατί πρώτα εγγράφονται οι ήχοι στην ψυχή του ανθρώπου, οι εικόνες των βράχων και των δέντρων, τα βουνά και οι χαράδρες, οι οικείες φωνές, κι ύστερα κατοικεί ο άνθρωπος τον κόσμο. Και να τώρα επιστρέφουμε στον Άραχθο ή στον Ασπροπόταμο είτε γιατί η γενέθλια σκόνη έλκει όλο και πιο δυνατά την εν δυνάμει σκόνη, είτε γιατί επιθυμούμε να ξαναβρούμε ότι χάσαμε, τη συλλογικότητα, τη δυνατότητα να κενώνουμε την ψυχή από το Εγώ και να ερωτευόμαστε, να ενωνόμαστε αγαπητικά μ’ εκείνη τη φοβερή ροπή πρόσμιξης που γεννάει νέες ζωές, που αναδημιουργεί, που αναγεννά. Αναζητούμε μέσω της αναστοχαστικής μνήμης και της επιστροφής εκείνους τους θεσμούς της παράδοσης, όπου συντελούνταν το Εμείς, ακριβώς όπως στον πανηγυριώτικο «τρανό χορό» όπου η ιεραρχία ήταν και είναι ηλικιακή, όπως στην αρχαιότητα. Επιστρέφουμε γιατί η σημερινή κρίση δεν είναι μόνο κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά μιας αντίληψης για τη ζωή και τον άνθρωπο που εμφανίστηκε στη Δύση με την Αναγέννηση και η οποία δημιουργήθηκε από τρεις αντινομίες: ένα ατομικιστικό κίνημα που κατέληξε στη μαζικοποίηση, ένα νατουραλιστικό κίνημα που κατέληξε στη μηχανή και ένα ανθρωπιστικό κίνημα, που κατέληξε στην απανθρωποποίηση. Γυρεύουμε, λοιπόν, την ανθρωπιά κι εκείνη την πολιτιστική συνθήκη που μας ξεχώρισε από τα ζώα, εκείνους τους θεσμούς που μέσω της γιορτινής θυσίας του περίσσιου μας έσωζε από την τρομακτική βία της συσσώρευσης, αυτής που σκοτώνει μαρτυρικά, ζωντανά εκατομμύρια νέους και γέρους σήμερα.

«Εμείς τα ζούμε, αλλά δεν ξέρουμε να τα πούμε» μου είπε ένας τζουρτζιώτης του Ασπροποτάμου. Να όμως που και οι λογάδες στρεβλώνουν τη βιοϊστορία όταν την αφηγούνται με κείνη τη «μαθηματική γλώσσα», που αντί να εκφράσει τον απέραντο πλούτο της φύσης, εκφράζει εν τέλει το «πυθαγόρειο φάντασμά της», σύμφωνα με το οποίο ένας εκ γενετής κωφάλαλος μπορεί να απολαύσει μια μουσική εξετάζοντας την παρτιτούρα της. Η ανθρωπότητα, τελικά, έχει θα φτάσει στις έσχατες συνέπειες του τεχνολατρικού πολιτισμού, που είναι μια «προσομοιωμένη» κοινωνία που αποτελείται από «ανθρώπους-πράγματα». Σήμερα, αυτό το μοντέλο καταρρέει και συμπαρασύρει το χρήμα και την απόλυτη ατομικότητα.

Τουρκία

Το συλλογικό Εμείς και η εθνική συνείδηση του τουρκικού έθνους διαμορφώθηκε κατά τη διάρκεια της μικρασιατικής καταστροφής από τον μεγάλο Άλλο, τον μεγάλο μισητό εχθρό, την Ελλάδα. Το ίδιο συνέβη και με τους Έλληνες, αφού δεν υπάρχει έθνος-κράτος που να μην δημιουργήθηκε υπό το αίσθημα του φόβου και του μίσους για ένα άλλο έθνος, κατά κανόνα γειτονικό. Άραγε, τα δύο έθνη εξακολουθούν να έχουν ανάγκη το μίσος τους ενός για το άλλο για να συνέχονται εθνικά; Μάλλον όχι. Το μίσος των δύο λαών σήμερα εξυπηρετεί μόνο της βιομηχανίες στρατιωτικών εξοπλισμών. Εξάλλου, η Τουρκία είναι μία μεγάλη αγορά αλλά και μία χώρα που εκτιμάται ότι το 2050 θα είναι μία περιφερειακή ηγεμονική δύναμη υπό την ομπρέλα των ΗΠΑ.
Θυμίζουμε πως τoν περασμένο Φεβρουάριο στην Άγκυρα δύο χιλιάδες εργάτες της κρατικής καπνοβιομηχανίας Tekel, η οποία πουλήθηκε στον αμερικανο-βρετανικό κολοσσό British American Tobacco αντί 1,72 δις ευρώ, απεργούσαν. Το περίεργο δεν είναι ούτε η πώληση της κραταιάς και επικερδούς βιομηχανίας ούτε η απεργία επί πενήντα μέρες των εργαζομένων σ’ αυτή, αλλά το μπαράζ θετικών δημοσιευμάτων στον διεθνή Τύπο για την Τουρκία, τη στιγμή που η Ελλάδα βομβαρδίζεται κυριολεκτικά με αρνητικά δημοσιεύματα. Θυμίζουμε την ασφυκτική πίεση των ΗΠΑ για τον αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, που τελικά ακυρώθηκε.
Ομοίως έχουμε παραθέσει προ μηνών τις αμερικανικές έρευνες για τα κράτη που θα είναι μεγάλες δυνάμεις το 2050, και πρώτο πρώτο σ’ αυτές βρίσκουμε την Τουρκία. Η γειτονική χώρα εκτιμάται ότι είναι η μοναδική σταθερή δύναμη σε μία κατ’ εξοχήν ασταθή περιοχή. Μπορεί, συνεπώς, να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής και χωροφύλακας αλλά και καταφύγιο για τα κεφάλαια της περιοχής. Η παραπάνω ανάλυση γίνεται από την αμερικάνικη οπτική γωνία και σε κάθε περίπτωση εμπεριέχει στοιχεία υποκειμενικότητας.
Ανάλογο θετικό δημοσίευμα, όμως, με τον τίτλο Les think tanks turcs, agents du changement(οι τουρκικές δεξαμενές σκέψης, παράγοντες της αλλαγής) βρίσκουμε και στην Le Monde Diplomatique του περασμένου Φεβρουαρίου. Εκεί αναφέρεται ότι δεκάδες «δεξαμενές σκέψης», ινστιτούτα και κέντρα έρευνας έχουν αναπτυχθεί την οκταετία της διακυβέρνησης Ερντογά. Τα κέντρα αυτά στελεχώνονται κυρίως από καθηγητές αμερικανικών πανεπιστημίων, μερικοί εκ των οποίων είναι και σύμβουλοι των κκ Ερντογάν και Νταβούτογλου. Ένας, μάλιστα, εξ αυτών δηλώνει ότι ο στόχος είναι η ανάπτυξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της οθωμανικής αυτοκρατορίας! Όλα αυτά μας αφορούν αν αναλογιστούμε τα εθνικά μας θέματα.

Χρεοκοπία της ΕΕ

Στην Ισπανία η ανεργία των νέων έφθασε το 40%, στην Ελλάδα το 32%. Στο Παρίσι οι άνθρωποι καταφεύγουν στις αγορές των ληγμένων και των χρησιμοποιημένων προϊόντων, αγοράζοντας σάπια τρόφιμα για να τραφούν και κλεμμένα ρούχα για να φορέσουν. Στο Βουκουρέστι απελπισμένοι γέροντες και γερόντισσες κάνουν έφοδο στο προεδρικό μέγαρο. Δυσανεξία και φτώχια σε ολόκληρη πλέον την Ευρώπη. Η κρίση είναι ευρωπαϊκή, καθώς το «αλληλοφάγωμα» των παγκόσμιων ελίτ καλά κρατεί, με πρώτα θύματα τους «κάτω», τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, τους περιττούς του νέο-αυταρχικού και νέο-ολοκληρωτικού συστήματος, που βιώνουν οι Ευρωπαίοι εργαζόμενοι και συνταξιούχοι σήμερα. Όσο για τη θωράκιση των 750 δις ευρώ, αυτό αντιστοιχεί μόνο στο 10% του συνολικού ευρωπαϊκού χρέους που ανέρχεται σε 7 τρις ευρώ. Για να συγκρίνουμε τη σημερινή κρίση και τα ποσά αρκεί να αναφέρουμε ότι το New Deal του Ρούσβελτ κόστισε 50 δις σημερινά δολάρια και το σχέδιο Μάρσαλ 100 δις, ενώ μόνο η διάσωση σήμερα της Ισπανίας θα απαιτήσει 400-500 δις ευρώ! Γι’ αυτό κάποιοι εκτιμούν ότι η Ευρώπη βρίσκεται σε επαναστατική κατάσταση, η οποία ή θα είναι καταστροφική και ίσως φονική εξέγερση των απελπισμένων ή θα συντείνει στη δημιουργία μίας νέας σύνθεσης από «τα πάνω», στέλνοντας στον κάλαθο της ιστορίας τη νεοφιλελεύθερη συνταγή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με την οποία αρκούν η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος και του χρέους με σκληρή λιτότητα, ήτοι φορολογία, μείωση μισθών και συντάξεων, αποπληθωρισμό καθώς και μεταρρυθμίσεις στις εργασιακές σχέσεις. Άλλοι και πολύ σωστά εκτιμούν ότι τα μέτρα αυτά στη δεύτερη εκδοχή της διάζευξης χωρίς αναπτυξιακή προοπτική οδηγούν σ’ έναν φαύλο κύκλο ύφεσης και τελικά χρεοκοπίας, όχι μόνο κάποιας ή κάποιων χωρών αλλά ολόκληρης της Ευρώπης. Τέλος, κάποιοι εκτιμούν ότι η Ευρώπη θα βυθιστεί στο χάος αν δεν επινοηθεί μια νέα ευρωπαϊκή κοινωνία, στην οποία θα διατηρούνται οι θέσεις εργασίας παρά την αυτοματοποίηση της παραγωγής, συνδυάζοντας όλα τα συστήματα μαζί (καπιταλιστικό εμπορικό, οικολογικό, ακόμα και σοσιαλιστικό) σε μία νέα σύνθεση. Υπάρχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Για την ώρα όχι. Γι’ αυτό μία καταστροφική έξοδος από την κρίση είναι η μόνη ορατή.

Πολιτική

Γράφαμε χρόνια για την απαξίωση της πολιτικής από τους πολίτες. Οι πολιτικοί δεν μας άκουγαν, όταν επισημαίναμε την εξάρτηση της πολιτικής από την οικονομία, ή μας θεωρούσαν γραφικούς, καθώς τους ενοχλούσε η αλήθεια και προτιμούσαν ανθ’ ημών τους κόλακες και τις αυλές. Τώρα επιχειρούν να εξηγήσουν γιατί οι πολίτες τους βρίζουν και τους προγκάνε, αποδίδοντας τις αιτίες στους «άλλους», στους δημοσιογράφους συλλήβδην, στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στην τηλοψία και στις εφημερίδες. Δεν καταλαβαίνουν, γιατί όλα τα αντιλαμβάνονται με όρους επικοινωνίας, με λόγια θεατρικά, όχι με το ήθος του ηθοποιού αλλά με την ανηθικότητα του κυνικού υποκριτή, αυτού που τον συμβουλεύουν να κατέβει στην παραλία για να γκρεμίσει τη «Φαντασία» στο όνομα του λαού κι εκείνος κατεβαίνει, γιατί όλα τα αντιλαμβάνεται με όρους προπαγάνδας και πλύσης εγκεφάλου. Εξ αυτών και μόνο τεκμαίρεται η μέγιστη υποτίμηση της νοημοσύνης των πολιτών, που γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο κι ακόμη περισσότερο επειδή τα στόματά τους δαγκώνουν πλέον κενό αέρα, έχουν μεθύσει από πόνο, φόβο και οργή. Ναι, οι πολιτικοί είναι τα σύμβολα, άλλος λίγο άλλος πολύ, της οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής χρεοκοπίας της ελληνικής κοινωνίας. Δεν είναι οι μόνοι που ευθύνονται, αλλά είναι αυτοί που συμβολίζουν την κατάντια και την παρακμή, αυτοί που η «θυσία» τους είναι αναγκαία για να αλλάξει σελίδα η ελληνική κοινωνία, υιοθετώντας νέες αξίες και νέα πρότυπα. Έτσι συμβαίνει πάντα. Έτσι συμβαίνει μ’ εκείνους, έτσι συμβαίνουμε κι εμείς. Για τους δημοσιογράφους και τους διανοούμενους, άλλως πως για τους καθιστούς γραφιάδες της εξουσίας τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτοί είναι πιο εύκολο να διαφύγουν, καθώς δεν έχουν υψηλό συμβολικό κεφάλαιο ώστε η θυσία τους να σημαίνει κάτι. Δεν έχουν αίμα. Γι’ αυτό και αντιπαρέρχονται ευκόλως το «Αλήτες, ρουφιάνοι, δημοσιογράφοι». Δεν τους αφορά, αφορά τους… άλλους, κάποιους που εν τέλει δεν είναι ειμή μόνο μία απρόσωπη γενίκευση, αυτή της φιλιππινέζας της εκάστοτε εξουσίας.

Φαύλος κύκλος

Από την δυσφορία στην ευφορία και από την ευφορία στη δυσφορία. Το εκκρεμές κινείται με αυξανόμενη ταχύτητα από τον έναν πόλο στον άλλο, δημιουργώντας τις συνθήκες της διπολικής διαταραχής, ήτοι τον μανιακό ενθουσιασμό και ακολούθως την κατάθλιψη. Και τούτο διότι μετά την ευφορία της Δευτέρας λόγω της εκρηκτικής ανόδου της εικονικής οικονομίας στους ναούς του τζόγου με αφορμή την ανακοίνωση για τη δημιουργία του μηχανισμού στήριξης, επανήλθαμε στη δυσφορία της Τρίτης και την πτώση τόσο των χρηματιστηρίων σε ολόκληρη την Ευρώπη όσο και του ευρώ. Ποιοι ευνοούνται από την εξέλιξη αυτή; Το δολάριο που ισχυροποιείται έναντι του ευρώ και οι αμερικανικές τράπεζες που «τζογάρουν» στην ευρωπαϊκή και όχι μόνο ελληνική χρεοκοπία. Ήδη ο οίκος αξιολόγησης Moody’s επιτέθηκε εκ νέου όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Πορτογαλία. Έτσι, πολλοί αναρωτιούνται τι θα συμβεί όταν θα έχουμε μία ταυτόχρονη επίθεση σε πολλές χώρες της Ευρωζώνης. Ήδη το πακέτο σωτηρίας των 750 δις ευρώ που αποφάσισε το EcoFin θεωρείται ανεπαρκές καθώς η σωτηρία και μόνο της Ισπανίας θα απαιτήσει 400-500 δις ευρώ! Η γενικευμένη επίθεση δεν γνωρίζουμε πότε θα συμβεί, όμως προετοιμάζεται, καθώς ο παγκόσμιος χρηματοπιστωτικός μηχανισμός, με αιχμή του δόρατος τον αμερικάνικο, άλλως πως οι περίφημες «αγορές»… ανησυχούν για την άνοδο του πληθωρισμού στην Κίνα και εξ αιτίας του γεγονότος ότι η κινέζικη οικονομία δεν βρίσκεται σε κατάσταση «υπερθέρμανσης»! Εν προκειμένω έχουμε έναν ακόμη φαύλο κύκλο(bootsrapping) καθώς το τραπεζικό σύστημα το οποίο διασώθηκε από τα κράτη, εκτοξεύοντας το δημόσιο χρέος στα ύψη, τώρα κερδοσκοπεί με αφορμή το χρέος αυτό. Τώρα εξηγείται γιατί στις ΗΠΑ κάποιοι έλεγαν αφήστε τις τράπεζες να καταρρεύσουν. Δεν είχαν, όμως, δίκιο. Οι τράπεζες δεν κατέρρευσαν, μετακυλύοντας την κρίση, ή αλλιώς τσιμπώντας σαν τον σκορπιό το γάιδαρο, που τους μετέφερε, στη μέση του ποταμού. Οι «κάτω», οι εργαζόμενοι «πνίγονται» στην κυριολεξία. Διότι η κρίση από οικονομική έγινε πλέον κοινωνική.

Η μετάβαση

Η προϊούσα σήψη του ελληνικού πολιτικού συστήματος σε συνδυασμό με την οικονομική αλλά και την πολιτισμική κρίση δημιουργούν αυτό το οποίο στην πολιτική επιστήμη αποκαλείται «μπλοκάρισμα», καθώς τίποτα πλέον δεν λειτουργεί, τίποτα δεν «ρέει», αφού τα φερτά υλικά δημιούργησαν μία «δέση», που φουσκώνει όλο και περισσότερο. Το φράγμα αυτό ή θα σπάσει ελεγχόμενα με την κατασκευή νέων βαλβίδων ασφαλείας ή θα σπάσει απότομα, παρασύροντας και καταστρέφοντας τα πάντα, ήτοι το πολιτικό σύστημα, την κοινωνική συνοχή, την ίδια την ελληνική κοινωνία και πολιτεία. Ποια «στοιχεία» αντιστέκονται διαμορφώνοντας τις συνθήκες για να ισχύσει η δεύτερη, καταστρεπτική εκδοχή της διάζευξης; Το σημερινό πολιτικό προσωπικό σε συνδυασμό με τους οικονομικώς δρώντες, με τους οποίους διαπλέκεται. Υπάρχει ενδεχόμενο να έχουμε μία ειρηνική μετάβαση σε μία νέα κατάσταση γενικά αποδεκτή; Αυτό θα συμβεί μόνο αν το υπάρχον πολιτικό προσωπικό δεχθεί να αποχωρήσει(μέσω εκλογικών ή άλλων διαδικασιών) κι αν υπάρξουν κανόνες στην οικονομία. Τέτοιου είδους αλλαγές, που ήδη είναι προ των πυλών της ελληνικής κοινωνίας, προκαλούν σε κάποιους σοκ, ακριβώς όπως συνέβαινε με τους αρχαίους Ελεάτες. Γιατί από την αρχαιότητα είχαμε τη διαμάχη μεταξύ των Ελεατών(Παρμενίδη και Ζήνωνα) που πίστευαν στην ακινησία και του Ηράκλειτου, σύμφωνα με τον οποίο «Μόνο η μετάβαση από ένα αντίθετο (ή αντιφατικό) στο άλλο γεννάει την ενότητα». Μόνο συνεπώς η μετάβαση από μία δυσκίνητη –και ακίνητη- πελατειακή διοικητική οργάνωση, από τη γραφειοκρατία και τις τεχνοκρατικές, κρατικές οργανώσεις είναι ικανή να γεννήσει μια νέα ενότητα, μια νέα κοινωνική συνοχή και μια νέα πολιτική νομιμοποίηση. Για τους Ελεάτες-συντηρητικούς κάθε αναβρασμός θεωρείται εκτροπή και δυσλειτουργία, ενώ για τους οπαδούς του Ηράκλειτου είναι αναγκαίος όρος για τη μεταβολή. Τελικά, οι σύγχρονοι Ελεάτες ξορκίζουν το χρόνο όπως οι αρχαίοι. Βάζουν τέλος στην ιστορία. Εξοστρακίζουν τις απειλές του γίγνεσθαι, ομνύοντας στην τάξη και την ασφάλεια. Στο πολιτικό και διανοητικό επίπεδο, πάντως, διακρίνει κανείς τους ανθρώπους του πνεύματος που επιχειρούν να «βουλώσουν τις τρύπες», τις ρωγμές, τα κενά, να ενισχύσουν τους αδύνατους κρίκους του συστήματος, έναντι εκείνων που κάνουν εμφανή τα αδύνατα σημεία. Παρ’ όλα αυτά ο ελεατισμός (ακινησία) εξακολουθεί να υποστηρίζεται από θεωρίες όπως αυτές της επικοινωνίας σε συνδυασμό με τις νέες τεχνολογίες αλλά και την επιστροφή του αστυνομικού κράτους.

Πολύμορφη βουή

Τώρα ανακρούουν πρύμναν. Η Μέρκελ μιλάει για τις… ύπουλες τράπεζες, οι οποίες αφού βοηθήθηκαν από το κράτος για να μην καταρρεύσουν, τώρα κερδοσκοπούν εναντίον των κρατών, στοιχηματίζοντας πάνω στο δημόσιο χρέος. Τι μικρόνους πολιτικός! Τώρα το αντιλήφθηκε; Όχι, δεν πρόκειται περί αυτού. Απλώς, η τεράστια συγκέντρωση και τα γεγονότα της Αθήνας τρομοκράτησαν τις ευρωπαϊκές νεοφιλελεύθερες ελίτ, κατατρόμαξαν το G7, που μιλά τώρα όχι μόνο για το ντόμινο της οικονομικής κρίσης αλλά και για το κοινωνικό ντόμινο, για το ντόμινο της κοινωνικής έκρηξης. Τώρα φοβούνται όχι μόνο για ευρωπαϊκή αλλά για παγκόσμια κρίση. Το δείχνουν οι Αργεντίνοι, που διαδήλωσαν σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους Έλληνες εργαζόμενους. Δεν πάει πολύς καιρός που λέγαμε ότι η μόνη απάντηση στην δικτατορία των παγκόσμιων «αγορών» -δηλαδή του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου-, η μόνη απάντηση στους εκβιασμούς των οίκων αξιολόγησης και της Goldman Sachs αλλά και των Γάλλων και των Γερμανών «εταίρων» που μας πούλησαν όπλα και υποβρύχια που γέρνουν προκειμένου να μας «βοηθήσουν», η μόνη απάντηση σ’ όλα αυτά είναι ο Δρόμος. Γράφαμε συγκεκριμένα πως «οι εργαζόμενοι οφείλουν να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους, αλλιώς τους περιμένει ένας νέος εργασιακός μεσαίωνας». Και οι Έλληνες αντέδρασαν μεγαλοπρεπώς, αποδεικνύοντας ότι το ελληνικό κύτταρο δεν έχει εκφυλισθεί, ότι δεν είναι όλοι οι Έλληνες απατεώνες, αντιθέτως οι διεφθαρμένοι είναι μία μικρή μειοψηφία. Και άρκεσε μία διαμαρτυρία για να αλλάξει ο συσχετισμός των δυνάμεων και των αισθημάτων ώστε να αναστοχαστούμε τον κόσμο και τον εαυτό μας καθώς και τον τρόπο για να αλλάξουμε εκ βάθρων τα πάντα. Φοβήθηκαν. Και χρειάστηκε το φονικό για να τους δώσει ανάσα. Αλλά το πνεύμα της ανατροπής έκανε την εμφάνισή του σαν καταφατική και δημιουργική αρχή, και σκάβει τώρα κάτω από την γη «σαν ένας τυφλοπόντικας» σύμφωνα με την έκφραση του Χέγκελ. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται ένας διαφορετικός δρόμος αντίστασης, ρήξης και ανυπακοής. Ένας διαφορετικός δρόμος έκφρασης της «άρνηση της άρνησης». Ενοποιώντας σε κοινά πλαίσια, την πολύμορφη βουή του πλήθους. Παράγοντας αγωνιστικές συμπεριφορές που ενοποιούν τους μοναχικούς δρόμους μας, οικοδομώντας ένα καινούργιο κόσμο ελευθερίας και ομορφιάς μέσα στη σαπίλα που μας περιβάλει.

ΥΠΕΡΒΑΣΗ

Είναι επικίνδυνοι για τη χώρα. Δεν έχουν αντιληφθεί πόσο βλάπτουν την Ελλάδα, ούτε τώρα ούτε όταν δήλωναν στο CNN και τους Financial Times για το μεγάλο δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας, αγνοώντας ότι ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός βασίζεται στα ψεύδη, στις φήμες, στα ψυχολογικά εφέ και στην απόκρυψη. Δεν είναι τυχαίο ότι ο μεγαλύτερος χρηματοπιστωτικός κολοσσός, η Goldman Sachs, απέκρυπτε μέρος του δημόσιου χρέους και του δημοσιονομικού ελλείμματος όχι μόνο της Ελλάδας αλλά πολλών χωρών της Ευρώπης, με το αζημίωτο φυσικά. Ήδη η χώρα μας βρίσκεται στη δίνη του πολέμου δολαρίου-ευρώ(που πέφτει συνεχώς), ενώ ακολουθεί και η Πορτογαλία, αποδεικνύοντας ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Απλώς οι ελληνικές παθογένειες όξυναν την κατάσταση. Τώρα το καίριο ερώτημα είναι αν η Ελλάδα έχει προοπτική εξόδου από την κρίση. Δυστυχώς η απάντηση είναι αρνητική. Το λένε οι οικονομολόγοι, όπως ο Πωλ Κρούγκμαν, που μιλάει για την μερική χρεοκοπία της χώρας(αναδιάρθρωση χρέους) και έξοδο από το ευρώ. Μα, πρώτοι απ’ όλους το διαισθάνονται οι Έλληνες εργαζόμενοι που βλέπουν να τους επιβάλλονται μονομερή, άδικα, αντι-αναπτυξιακά και, συνεπώς, χωρίς προοπτική μέτρα. Η ίδια η ευρωζώνη τείνει να διαλυθεί. Γι’ αυτό και εξανίστανται. Γι’ αυτό βγήκαν στους δρόμους, προσπαθώντας να ταρακουνήσουν το πολιτικό σύστημα από τη χειμέρια νάρκη του, στέλνοντας το μήνυμα: «ως εδώ». Η κοινωνική έκρηξη συνέβη πολύ νωρίτερα απ’ ότι περίμενε η κυβέρνηση, που επιχείρησε να χειραγωγήσει τις αντιδράσεις, χρησιμοποιώντας τα φιλικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και τον περίφημο «κοινωνικό αυτοματισμό». Οι αντιδράσεις και στο εσωτερικό του ίδιου του ΠΑΣΟΚ είναι ισχυρότατες, δημιουργώντας πανικό και σύγχυση. Όμως, το πρόβλημα αξιοπιστίας αφορά το πολιτικό σύστημα εν τω συνόλω του. Έτσι, για μία ακόμη φορά στη μεταπολίτευση,μετά τον ξεσηκωμό στο νομοσχέδιο Γιαννίτση, έχουμε την υπέρβαση των πολιτικών κομμάτων και των συνδικάτων από τους εργαζόμενους. Αυτή η υπέρβαση ή θα εκφραστεί από νέα πολιτικά πρόσωπα και σχηματισμούς, διαμορφώνοντας τις συνθήκες μιας νέας μεταπολίτευσης, ή θα βαθύνει την πολιτική και κοινωνική κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες.

Ποιοι ωφελούνται;

Συγκλονιστική διαδήλωση. Μία από τις μεγαλύτερες της μεταπολίτευσης. Διακόσιες χιλιάδες εργαζόμενοι και συνταξιούχοι. Μέγα το πλήθος, μέγα και το πάθος. Ήταν έκδηλο πως κάποιοι τρόμαξαν, κάποιοι πανικοβλήθηκαν. Κι αυτοί είναι το πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό κατεστημένο της χώρας. Αυτοί ανάσαναν όταν έγινε γνωστή η τραγωδία. Αντίθετα, οι διαδηλωτές πάγωσαν, καθώς η δολοφονία ακύρωνε τη μεγαλειώδη διαμαρτυρία. Ακολούθησε η πρωτοφανής πολιτική εκμετάλλευση των νεκρών από τους Παπανδρέου και Σαμαρά(είχε προηγηθεί συνάντησή τους)καθώς και η ενορχηστρωμένη επίθεση εναντίον του ΚΚΕ.

Οι υπαίτιοι

Να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι; Αλλά ποιοι είναι αυτοί και με τι στοιχεία; Ποιοι, τάχα, τριπλασίασαν το κόστος των Ολυμπιακών Αγώνων λόγω της αποδεδειγμένης καθυστέρησης κατασκευής των έργων; Ποιοι προτίμησαν τις ακριβές σταθερές κατασκευές αντί για τις λυόμενες; Ποιοι μιλούσαν για την κοινωνία της διακινδύνευσης, εκπαιδεύοντας και «ξεπουπουλιάζοντας» μία ολόκληρη κοινωνία στο Χρηματιστήριο; Ποιοι είναι οι κυνικοί, οι κύριοι του life style και της γκλαμουριάς, οι κοσμικοί του πιο χυδαίου τηλεοπτικού κουτσομπολιού, οι πρωθιερείς του νεοπλουτίστικου κιτς και της καταναλωτικής υστερίας μέσω της ανάπτυξης των προσδοκιών και της αναγνώρισης μέσω συμβόλων όπως ένα μεγάλου κυβισμού αυτοκίνητο ή μία βίλα; Ποιος δάνειζε για όλα αυτά, όπως ακριβώς συνέβη με τη φούσκα των σπιτιών στις ΗΠΑ; Ποιοι ανήγαγαν την εντιμότητα σε ευήθεια και τη λαμογιά σε «εξυπνάδα»; Ποιοι διέφθειραν έναν ολόκληρο λαό στο όνομα του εκσυγχρονισμού;
Αν Κύριοι γυρεύεται τους υπαίτιους, κοιτάξτε γύρω σας, δείτε όλους εκείνους που ενδημούν στα μεγάλα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κινούνται επιλεκτικά πότε στη μία και πότε στην άλλη άκρη του εκκρεμούς, καλύπτοντας πλήρως τη σχιζοειδή και πολυσυλλεκτική πολιτική προσωπικότητα των σύγχρονων Ιανών –των «μηχανικών ψυχών»- που έχουν ένα αριστερό και ένα δεξιό προσωπείο συγχρόνως. Γιατί, σήμερα, ζούμε, εντέλει, τη χρεοκοπία όλων των παραπάνω και την προετοιμασία της «κουλτούρας του νέου καπιταλισμού»(Ρ. Σένετ), που κομίζει στον εργασιακό βίο το τέλος της ισόβιας απασχόλησης και την εισαγωγή της «στρατιωτικής ρύθμισης»(Μπίσμαρκ) στην κοινωνική ζωή. Σύμφωνα με αυτή, οι εργαζόμενοι θα πηγαίνουν από δουλειά σε δουλειά, αλλάζοντας επαγγέλματα, οι μετανάστες θα πηγαίνουν από τόπο σε τόπο (όπου υπάρχει δουλειά), χωρίς θεσμικές οργανώσεις(ή με οργανώσεις αλλά απαξιωμένες), ενώ από τις κοινότητές τους θα ελλείπει η αλληλεγγύη και η εμπιστοσύνη, δεν θα υπάρχει καμία ενιαία αίσθηση ταυτότητας και δυνατότητα βιοαφήγησης, κανένα μακροπρόθεσμο Εγώ, κανένας εαυτός, μόνο απλά εξαρτήματα, απλά στρατιωτάκια. Αυτό το χαξλεϊκό πολιτισμικό και ανθρωπολογικό μοντέλο θέλουν να επιβάλλουν στην Ελλάδα, σε μία χώρα με εντελώς αντίρροπα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Θα επιτύχουν; Αν επιτύχουν, τότε το πρότυπο θα χρησιμοποιηθεί και σε άλλες κοινωνίες με υψηλό δείκτη απειθαρχίας και θερμού ταμπεραμέντου. Χρέος μας να αχρηστέψουμε το εγχείρημα αυτό,

Βουβή οργή

Η οργή είναι ακόμη βουβή. Την είδα την Πρωτομαγιά στους δρόμους της Αθήνας να κοχλάζει, αλλά χωρίς το καπάκι ακόμα να εκρήγνυται. Υπάρχουν ακόμα προσωρινές βαλβίδες εκτόνωσης. Αλλά η οργή είναι εδώ. Όλοι πια τη διακρίνουν. Την ένιωθες στο Σύνταγμα όπου η εγκλωβισμένη αγανάκτηση έφερνε λιποθυμίες. Πιο πολύ την άκουγες στην πλατεία Κλαυθμώνος εκεί όπου χιλιάδες νέοι με μαύρα, όπως το μαύρο μέλλον που μας επιφυλάσσουν, ζητούσαν το λόγο από τους εργατοπατέρες και τους πολιτικούς, απ’ αυτούς που τους έκλεψαν το βιος και το βίο. Εδώ αναπνέω τη βία σαν ψυχρό αέρα που καίει τα σωθικά, άγρια, τρομερή, όπως και τα άδικα μέτρα, όπως το αίμα των αθώων, εργαζομένων, ανέργων νέων και συνταξιούχων. Με ανατριχιάζει αυτή η βουβή βία, ο άγριος σιωπηρός θυμός, καθώς νιώθω ότι κάποια στιγμή θα εκραγεί για να αποκατασταθεί το έλλειμμα δικαίου. Τότε ο Δεκέμβρης του 2008 θα ωχριά. Ακόμη και ο πρωθυπουργός που ανέλαβε να μας προετοιμάσει ψυχολογικά για τα μέτρα, κατανόησε την οργή του πολίτη «για τις αμαρτίες άλλων»! Ποιοι όμως είναι «οι άλλοι»; Κάποιοι ξένοι; Κάποιοι άγνωστοι; Ας μην τα κρύβουμε όλα πίσω από γενικεύσεις. Γιατί δεν φταίμε όλοι, όπως επιχειρεί η κυβέρνηση και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης καθώς και οι διαμορφωτές γνώμης να μας εμπεδώσουν, επιβάλλοντας την ενοχή στους «κάτω», σ’ αυτούς που καλούνται στο όνομα του «νέου πατριωτισμού» να θυσιαστούν για την Ελλάδα. Όχι δεν ευθυνόμαστε όλοι. Δεν φταίει η αγρότισσα με τη σύνταξη των 330 ευρώ το μήνα. Φταίνε αυτοί που έκλεψαν. Απόδειξη ο ξαφνικός πλουτισμός τους, οι γάμοι εις Παρισίους και οι βίλες στην Εκάλη. Παραδόξως, όμως, αντί αυτοί να υποστούν τον έλεγχο και την φορολογική τιμωρία μένουν στο απυρόβλητο. Που είναι, άραγε, αυτοί που πλιατσικολόγησαν όλα τα κοινοτικά οικονομικά πακέτα; Που είναι η δικαιοσύνη και το «κράτος δικαίου»; Ο μέγας εμπαιγμός είναι όταν ο πρωθυπουργός μας μιλάει, παρουσιάζοντας την πολιτική λογική των αιματηρών μέτρων, για «μία κοινωνία όπου επικρατεί το δίκαιο»! Δυστυχώς, η δικαιοσύνη όπως και οι νόμοι συμπυκνώνουν τον υφιστάμενο συσχετισμό οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων, γι’ αυτό ποτέ δεν τιμωρούνται οι ισχυροί αλλά μόνο οι αδύναμοι.

Ο Δρόμος

Η γαλλική εφημερίδα Le Monde από τις αρχές Φεβρουαρίου έθετε το ερώτημα αν οι «κερδοσκόποι» μπορούν να διαλύσουν την Ελλάδα, οδηγώντας την στη χρεοκοπία κατά το ανάλογο της αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων Lehman Brothers το 2008. Στη συνέχεια η εφημερίδα προέβλεπε ότι την Ελλάδα θα ακολουθήσουν η Πορτογαλία και η Ισπανία. Η συντηρητική εφημερίδα, όντας στο πνεύμα της νεοφιλελεύθερης αγοράς και της χρηματοπιστωτικής σπέκουλας, γνωρίζει καλά τις συνέπειες που έχουν οι «φήμες», τα «ανορθολογικά στοιχήματα», και η «τρέλα των αγορών» που προκαλείται από τους κερδοσκόπους. Η Le Monde πολύ νωρίς διέβλεψε ότι η Ελλάδα είναι η πύλη εισόδου, η κερκόπορτα απ’ όπου εισέρχεται η χρηματοπιστωτική δικτατορία για να επεκταθεί στη συνέχεια σε όλες τις PIGS(Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία) και τέλος σε ολόκληρη την ευρωζώνη, τσακίζοντας το ευρώ, αφού ήδη θα έχει ισοπεδωθεί κάθε έννοια πολιτικής δημοκρατίας.
Ποια μορφή μπορεί να έχει η αντίσταση σ’ αυτό το είδος δικτατορίας και ολοκληρωτισμού –όπου οι εργαζόμενοι θεωρούνται άχρηστοι και περιττοί; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη και αφορά σε όλες τις κλασσικές μορφές αντίδρασης, όπως οι απεργίες και οι διαδηλώσεις, ό,τι δηλαδή θα νεκρώσει τη λειτουργία της οικονομικής δικτατορίας. Οι εργαζόμενοι κατά συνέπεια αύριο και κάθε μέρα δεν διεκδικούν μόνο τα οικονομικά κεκτημένα τους, που αμφισβητούνται καθολικά, αλλά την ίδια την πολιτική δημοκρατία. Αυτό θα δώσει μία άλλη διάσταση στους αγώνες, καθώς έτσι εξέρχονται από το στενό συντεχνιακό και οικονομίστικο πλαίσιό τους.
Όσο για τις πολιτικές, εκείνες που αντιμάχονται σήμερα είναι ο «θατσερισμός» και ο «Ρηγκανισμός». Ως γνωστόν επί Θάτσερ και Ρέηγκαν, το κράτος κοινωνικής πρόνοιας αποσαθρώθηκε, τα συνδικάτα περιθωροποιήθηκαν και οι κοινωνικές ανισότητες έγιναν τεράστιες. Ακόμη χειρότερα στην Ελλάδα σήμερα έχουμε έναν θατσερισμό που επιβάλλεται έξωθεν μέσω του ΔΝΤ. Έχουμε συνεπώς πλήρη εξάλειψη της δημοκρατίας και της εθνικής ανεξαρτησίας στο πεδίο των οικονομικών αποφάσεων. Φθάσαμε κατ’ αυτό τον τρόπο στο σημείο να έχουμε ένα αντιδημοκρατικό φαινόμενο, μια σύγχρονη ολιγαρχία, έναν ολοκληρωτισμό πιο επικίνδυνο από τους προηγούμενους καθώς διατηρούνται οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί ως απλές επιφάσεις, ως δημοκρατική… στάχτη στα μάτια των πολιτών. Αντιθέτως, οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζονται ως μακροοικονομικοί παράγοντες σταθερότητας της κοινωνίας, ενώ ο περίφημος «ανταγωνισμός» τους έχει καταστεί μία «λίστα μέτρων» που αφορούν στους όρους εργασίας, στη μείωση των μισθών και των συντάξεων και στην αύξηση της έμμεσης φορολογίας. Ποια είναι η απάντηση σ’ όλα αυτά; Ο δρόμος… Οι εργαζόμενοι οφείλουν να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους, αλλιώς τους περιμένει ένας νέος εργασιακός μεσαίωνας.