Αυτοοργάνωση παντού

Κάθε βράδυ στις 9 στο Σύνταγμα και στην Puerta del Sol γίνεται η καθημερινή γενική συνέλευση του κινήματος των «αγανακτισμένων». Οι εκπρόσωποι των επιτροπών δίνουν λόγο για τις δραστηριότητές τους, την καθαριότητα, το φαγητό και το νερό, την τέχνη, την επέκταση του κινήματος. Κάποιοι πληροφορούν για την αστυνομική βία στη Βαρκελώνη και στη Βαστίλη. Κανείς δεν διακόπτει κανένα. Το αντίθετο απ’ αυτό που συμβαίνει στον άλλο δημόσιο χώρο, στην τηλεόραση. Η τελευταία θα επιχειρήσει να οικειοποιηθεί το γεγονός, να το ελέγξει μπολιάζοντάς το με τους δικούς της κανόνες. Θα δοθεί ο λόγος στους διαδηλωτές, ενώ θα επιστρατευθούν και οι «ειδικοί» προκειμένου να προβούν στην ερμηνεία του φαινομένου. Το θέμα της αποτελεσματικότητας θα είναι το πρώτο που θα θιγεί. Μόνο που όταν οι «ειδήμονες» μιλούν για αποτελεσματικότητα αναφέρονται σε μια άμεση πολιτική λύση. Η κινητοποίηση παρ’ όλα αυτά είναι εκ προοιμίου απολύτως αποτελεσματική, καθώς η όλη τελετουργία έχει ένα πολιτιστικό και πολιτικό περιεχόμενο που τσακίζει την ατομικότητα των «έξυπνων», την ιδεολογία-κουλτούρα του «εκσυγχρονισμού» με την οποία είναι ενοφθαλμισμένη η πολιτική και η οικονομία που μας οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο. Εδώ, επίσης, μαθαίνεται η συλλογικότητα στην πράξη, γίνεται η εκπαίδευση σε μία δημοκρατία που σέβεται ουσιαστικά την άλλη άποψη, όποια κι αν είναι. Αυτή είναι η πραγματική δημοκρατία κι ας σοκάρει αυτό κάποιους δήθεν δημοκράτες που βάζουν τη δημοκρατία στο κρεβάτι του Προκρούστη. Στο συντριβάνι της πλατείας Συντάγματος βαφτίζεται μια νέα γενιά, που είναι ασύγκριτα πιο δημοκρατική, πιο πολιτισμένη, πιο διαβασμένη, πιο καλλιεργημένη, πιο έντιμη από τις προηγούμενες. Αυτή η ελληνική και ευρωπαϊκή νέα γενιά μπορεί να πάει κόντρα στο νόμο της βαρύτητας, στη διεθνή μαφία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου, που έχει επιβληθεί παντού. Αυτή η γενιά είναι λογικό να επινοήσει νέα σύμβολα και νέους μύθους, θάβοντας πρώτα τους παλιούς. Ο κυρίαρχος ρόλος σ’ αυτή τη δημοκρατία ανήκει στην κοινωνία έτσι ώστε η αναδομημένη λαϊκή κυριαρχία να μεταβάλλεται σε κανονιστική αρχή του δημόσιου βίου.
Αλλά το πιο σημαντικό σήμερα που η πιο μεγάλη βία είναι αυτή της φτώχιας δίχως ελπίδα, είναι η ελπίδα που γεννιέται στο Σύνταγμα και σώζει από την ατομική εξαθλίωση και ενδεχομένως από τη διάλυση της ελληνικής κοινωνίας.

Υ.Γ. Το διαβάζω στους τοίχους και η χαρά μου είναι ανείπωτη: "Αυτοοργάνωση παντού", στις γειτονιές, στις δουλειές, στα πανεπιστήμια... παντού, όλοι αυτοοργανώνονται.

Η μεγαλύτερη βία είναι η φτώχεια

Κάθονται στο χώμα, κάτω από τις νερατζιές. Μιλούν σιγανά, σύντομα, στοχευμένα. Δεν υπάρχει αρχηγός, δεν δίνει κανείς το λόγο. Ο λόγος περνάει από τον έναν στην άλλη αυτόματα, ειρηνικά. Κανείς δεν διακόπτει. Όλοι σέβονται το λόγο του άλλου και τον άλλο. Λαϊκή συνέλευση στο Σύνταγμα. Όμορφα παιδιά, καλά παιδιά, συγκροτημένα. Τα θέλουν όλα για όλους, τώρα. Οι μεγαλύτεροι συγκινούνται. Επιθυμούν την όσμωση των εποχών και των ηλικιών. Επικαλούνται την αιώνια επιστροφή. Άλλοι θα ήθελαν ενδεχομένως να οικειοποιηθούν την ενέργεια των νιάτων. Αλλά αυτό που συμβαίνει τους ξεπερνά, τους παρασύρει. Κάτω από τις νερατζιές κάτι γεννιέται. Γεννιέται ίσως ο νέος ελληνικός πολιτισμός. Η συλλογικότητα επανέρχεται στην πράξη και νικάει κατά κράτος την κουλτούρα της ατομικότητας. Ο νέος λόγος, οι νέες μουσικές γεννιούνται εδώ. Αυτά κάτω, στην πλατεία. Εκεί όπου η αγανάκτηση και ο θυμός ψύχονται, αυτοοργανώνονται και πολιτικοποιούνται με νέο, πρωτόγνωρο τρόπο. Αντίθετα, πάνω στη λεωφόρο εκτυλίσσεται ο θερμός χρόνος της σύγκρουσης. Αυτό το ετερόκλητο πλήθος θα βρει, τελικά, την κόκκινη κλωστή που το συνδέει. Το κίνημα θα αποκτήσει σε λίγο το λόγο του κι έναν πολιτισμό που μοιάζει να παραπέμπει στην Καταλωνία του 1936, στο Μάη του 68...
Όσο για εκείνους που θεωρούν ότι πρόκειται για μόδα, για «ανώδυνη εκτόνωση» γρήγορα θα αντιληφθούν ότι δεν πρόκειται περί αυτού. Αυτό θα συνέβαινε αν οι οικονομία παρείχε τα περιθώρια εκτονωτικών ελιγμών. Όμως η απελπισία της ανεργίας και της φτώχειας θα συνδαυλίζουν διαρκώς τη φωτιά. Με άλλα λόγια, ο θερμός χρόνος θα έχει ως καύσιμο ύλη του την οργή. Συνεπώς η διαχείριση της οργής θα είναι υπόθεση του χρόνου. Πολλοί ηγέτες χρησιμοποίησαν το χρόνο(«χθες ήταν νωρίς, αύριο θάναι αργά») για να ερεθίσουν ακόμα περισσότερο το θυμό των δυσανεκτούντων και να προκαλέσουν μία ανατροπή. Όμως, ο θυμός ή η δυσαρέσκεια για να μπορέσουν να είναι μακροπροθέσμως διαχειρίσιμα απαιτούν ένα πολιτικο-ιδεολογικό πλαίσιο. Σήμερα, κανένας πολιτικός σχηματισμός δεν παράγει ούτε πολιτική ούτε πολιτικό χρόνο. Αυτό έχει εναποτεθεί στα ΜΜΕ που ελέγχουν και τον πολιτικό χρόνο(ατζέντα) και την πολιτική διαδικασία(συμφέροντα). Τα πολιτικά κόμματα απλώς συγχρονίζονται με τον πολιτικό χρόνο που δημιουργούν τα μίντια. Τα τελευταία εγκλωβίζουν την πολιτική στην «τυραννία του παρόντος». Γι’ αυτό όχι μόνο η κυβέρνηση αλλά ολόκληρο το πολιτικό σύστημα κινείται με βάση το «βλέποντας και κάνοντας» και πάντως σε μία βραχυπρόθεσμη προοπτική.
Ο Γιώργος Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ ήθελαν να κερδίσουν τις εκλογές. Έτσι μοίρασαν στον ελληνικό λαό ελπίδες («λεφτά υπάρχουν») που αποδείχθηκαν φρούδες. Τι θα έκαναν αφού κέρδιζαν τις εκλογές δεν τους απασχολούσε. Αυτό δεν είναι θέμα μόνο κάποιας ματαιοδοξίας του πρωθυπουργού αλλά κυρίως μίας συγκεκριμένης αντίληψης που σκέφτεται τον πολιτικό χρόνο «μιντιακά» και χωρίς μακροπρόθεσμη προοπτική. Εξ ου και η αποδιδόμενη βαρύτητα στον έλεγχο των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Απέναντι σ’ αυτή την παρέκκλιση από τη δημοκρατία, θα πρέπει να αντιπαρατεθεί μία άλλη αντίληψη του χρόνου, μία «χρονοπολιτική», η οποία θα λαμβάνει υπόψη την άνιση χρονικότητα των κοινωνικών ρυθμών στις διάφορες κοινωνικές κατηγορίες. Γιατί ο χρόνος του ιντερνετ είναι διαφορετικός από το χρόνο αναμονής στα νοσοκομεία. Γιατί ο χρόνος αναμονής του πλούσιου είναι άλλος απ’ αυτόν του φτωχού. Οι ετεροχρονίες αυτές τσακίζουν την κοινωνική συνοχή και είναι ο λόγος της μη συναίσθησης του κοινού συμφέροντος αλλά και η αιτία της διάσπασης και της ανυπαρξίας της ανατρεπτικής «μεγάλης οργής». Η σύγχρονη πρόκληση, συνεπώς, είναι ο συντονισμός των διαφορετικών χρόνων με στόχο το Γενικό Συμφέρον. Ποιος ή ποιοι θα το κάνουν αυτό; Ποιοι θα συγχρονίσουν τους ρυθμούς των διαφόρων κοινωνικών κατηγοριών; Τα ερωτήματα διατυπώνονται και περιμένουν αυτούς που θα τα απαντήσουν. Στην πλατεία Συντάγματος, εκεί που δημιουργήθηκε αυθόρμητα ο νέος δημόσιος χώρος, ίσως διαμορφωθεί και ο νέος δημόσιος λόγος, τα νέα αιτήματα της ελληνικής κοινωνίας και οι νέες απαντήσεις.

Η αυτοοργάνωση

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο «κατανοεί» τους αγανακτισμένους πολίτες. Πολιτικοί κάθε πολιτικής απόχρωσης δηλώνουν ότι θα πήγαιναν στις συγκεντρώσεις αν ήταν 25 ετών! Σε τι, όμως, διαφοροποιεί τη βούλησή τους η ηλικία; Πάντως, η ηλικία δεν ενοχλεί τον σοσιαλιστή Ισπανό πρωθυπουργό να συμμετέχει στις συσκέψεις της λέσχης Bilderberg. Ευλόγως, ακόμα και οι δεδηλωμένα νεοφιλελεύθεροι είναι υπέρ των αγανακτισμένων στο βαθμό που το κίνημά τους παραμένει ανοργάνωτο, απολιτικό και… καθωσπρέπει. Κάποιοι, μάλιστα, ενθουσιάστηκαν από τη συγκέντρωση των σκουπιδιών στο Σύνταγμα ή από την άρνηση κάποιων αγανακτισμένων να δεχτούν τους διαδηλωτές της ΔΕΗ. «Υπάρχουν εργαζόμενοι και εργαζόμενοι» είπε κάποιος, πατώντας στην πεπονόφλουδα της αντιπαράθεσης μεταξύ εργαζομένων, τον εμφύλιο, που κατασκευάζουν διαχρονικά μέσω του «κοινωνικού αυτοματισμού» οι «πάνω». Όμως, ο στόχος των διαδηλώσεων δεν μπορεί να είναι οι άλλοι εργαζόμενοι, αλλά η αιτία του κακού, οι τραπεζίτες, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, ό,τι πλήττει την πραγματική οικονομία, ο ίδιος ο καπιταλισμός. Βέβαια, η βασική αντίθεση σήμερα στο εσωτερικό του καπιταλιστικού συστήματος είναι μεταξύ του χρηματοπιστωτικού συστήματος –ήτοι της εικονικής οικονομίας των χρηματιστηρίων, των οίκων αξιολόγησης, των τοκογλύφων τραπεζιτών και των τζογαδόρων- και της πραγματικής οικονομίας- των παραγωγικών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών. Οι "κάτω" οφείλουν να λάβουν υπόψη τους αυτή την αντίθεση στην τακτική τους. Οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι αγανακτισμένοι δεν μπορεί παρά να είναι αντίθετοι μ’ αυτούς που τους ακυρώνουν ακόμα και το φυσικό δικαίωμα στην ύπαρξη, μ’ αυτούς που στρέφονται εναντίον της εργασίας και οι οποίοι τους θεωρούν περιττούς. Στο βαθμό που οι αγανακτισμένοι δεν διαμορφώσουν τα αιτήματά τους, δεν αυτοοργανωθούν, αλλά παραμένουν ένα πάρτι εκτόνωσης, τότε τα εγκώμια των «πάνω» θα είναι απεριόριστα και θα είναι το παράδειγμα έναντι των άλλων συνδικάτων εργαζομένων-καλών και κακών. Ήδη οι τηλεοράσεις μιλούν υπερθετικά για το νέο κίνημα. Κάποια κανάλια καλούν «αγανακτισμένους», οι οποίοι αγνοώντας τους κανόνες και τη γραμματική του μέσου, συκοφαντούν άθελά τους το κίνημα –έστω με τα δεκάδες αθώα «δηλαδή» τους. Αλλά όσο οι διαμαρτυρόμενοι θα διαμορφώνουν πολιτικά αιτήματα, στο βαθμό που ο… μολυσματικός ιός θα μεταδίδεται σε ολόκληρο τον κόσμο, τότε ολόκληρο το σύστημα που τώρα τους συμπαθεί θα στραφεί εναντίον τους. Ήδη στη Βαρκελώνη υπάρχουν δεκάδες τραυματίες από την επέμβαση της αστυνομίας με πρόσχημα τον τελικό των πρωταθλητριών.
Τελικά, οι αγανακτισμένοι πρέπει να οργανώσουν πολιτικά το θυμό και την απελπισία τους. Αλλιώς η περίπτωσή τους δεν θα ξεφύγει από την ψυχογραφική οπτική που διακρίνει τους ανθρώπους σε αισιόδοξους και απαισιόδοξους, σε αγανακτισμένους και σε ικανοποιημένους. Έτσι, όμως, θα διαμορφώνεται η πεποίθηση ότι δεν υπάρχει ανεργία αλλά… απαισιοδοξία, ότι η υπόθεση της κατασκευής του «πύργου της ευτυχίας» του καθενός εξαρτάται από τη βούλησή του. Το θέμα συνεπώς δεν είναι μία ηλίθια εκτόνωση της αγανάκτησης, αλλά μία οργανωμένη πολιτική πρωτοβουλία που θα ανοίγει δρόμους, που θα δημιουργεί μορφές αυτοοργάνωσης, οι οποίες θα επιχειρούν να κινήσουν την κοινωνία από τα «κάτω»-σε επίπεδο τοπικής ανάπτυξης, συλλόγων, γειτονιάς, στους χώρους δουλειάς, πανεπιστήμια- επιχειρώντας την οικονομική και κοινωνική ανανέωση μέσω της αλληλεγγύης. Έτσι θα κερδίσουμε το χαμένο καιρό, έτσι θα ζεστάνουμε ξανά τον κόσμο και θα καταφέρουμε να ζήσουμε μαζί με τους ανθρώπους σαν άνθρωποι, να γίνουμε ελεύθεροι, να οικοδομήσουμε ένα καινούργιο κόσμο ελευθερίας και ομορφιάς, έναν κόσμο που θα αναδυθεί μέσα από τη σήψη.
Ήδη στο Σύνταγμα δημιουργήθηκε ένας νέος δημόσιος χώρος και αρθρώνεται ένας νέος, πραγματικά δημοκρατικός λόγος. Αρκεί κανείς να παρακολουθήσει τις λαϊκές συνελεύσεις και θα το αντιληφθεί. Πρώτοι το έχουν καταλάβει οι "πάνω", που άρχισαν την επίθεση κατασυκοφάντησης του κινήματος...

Σύνταγμα-Ο θυμός οργανώνεται κάτω από τις νερατζιές

Κάθονται στο χώμα, κάτω από τις νερατζιές. Μιλούν σιγανά, σύντομα, στοχευμένα. Δεν υπάρχει αρχηγός, δεν δίνει κανείς το λόγο. Ο λόγος περνάει από τον έναν στην άλλη μαγικά. Κανείς δεν διακόπτει. Όλοι σέβονται το λόγο του άλλου και τον άλλο. Λαϊκή συνέλευση στο Σύνταγμα. Όμορφα παιδιά, συγκροτημένα, τα θέλουν όλα για όλους, τώρα. Οι μεγαλύτεροι συγκινούνται. Επιθυμούν την όσμωση των εποχών και των ηλικιών, εκείνη την αιώνια επιστροφή. Άλλοι θα ήθελαν ενδεχομένως να οικειοποιηθούν την ενέργεια των νιάτων. Αλλά αυτό που συμβαίνει τους ξεπερνά, τους παρασύρει κι απλώς συμμετέχουν. Κάτω από τις νερατζιές κάτι γενιέται. Γεννιέται ο νέος ελληνικός πολιτισμός. Η συλλογικότητα στην πράξη που νικάει κατά κράτος τη λαμογιά της ατομικότητας. Ο νέος λόγος, οι νέες μουσικές γεννιούνται εδώ. Αυτά κάτω, στην πλατεία. Εκεί όπου η αγανάκτηση και ο θυμός αυτοοργανώνονται και πολιτικοποιούνται με νέο, πρωτόγνωρο τρόπο. Πάνω, στη λεωφόρο, φύονται κάθε λογής λουλούδια ου μην και τσουκνίδες. Όλος αυτός ο κήπος, αυτό το ετερόκλητο πλήθος θα βρει την κόκκινη κλωστή που το συνδέει με τους άλλους κάτω, στην πλατεία. Έτσι, το κίνημα Θα αποκτήσει σε λίγο το λόγο του κι έναν πολιτισμό που παρπέμπει στην Καταλωνία του 1936...

Στις 22 Μαΐου καλέσαμε σε διαμαρτυρία διαρκείας τους αγανακτισμένους Έλληνες. Αυτό έγινε. Τώρα κάποιοι στέκουν έμφοβοι μπροστά στο νέο

Και μετά; Ρώτησε η φίλη. Τι συνέχει αυτό το ετερόκλητο πλήθος; Η αγανάκτησή και η μη εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα, δηλαδή στα πολιτικά κόμματα είτε πρόκειται για τα κόμματα εξουσίας είτε για τα λεγόμενα "μικρά". Και μετά; επιμένει η φίλη. Μετά τα πράγματα θα είναι καλύτερα, χειρότερα αποκλείεται. Γιατί το χειρότερο το ζούμε σήμερα. Ζούμε την κατοχή, την ανελευθερία, την ανεργία, την αναξιοπρέπεια, τη φτώχεια, τον ακρωτηριασμό των νέων από όνειρα, την απονέκρωση κάθε επιθυμίας. Η αντίσταση σε ό,τι μας δουλώνει, σε ό,τι μας αποανθρωποποιεί αυτοδίκαια μας ανυψώνει, μας λυτρώνει, μας κάνει καλύτερους, ενεργούς πολίτες. Αρκεί αυτό; Όχι. Αυτό το ετερόκλητο πλήθος οφείλει να αυτοοργανωθεί με όπλα την αλληλεγγύη, τη συντροφικότητα, την αξιοπρέπεια, το νέο ουμανισμό και τον πολιτισμό. Ας ανάψουν οι συζητήσεις. Ας αρχίσουν οι νέες μουσικές. Γιατί μέσα από το διάλογο, μέσα ακόμα και από την ειρηνική, διαλογική σύγκρουση θα διαμορφωθεί ο νέος λόγος. Μέσα από νέες κοινές εμπειρίες και έρωτες θα δημιουργηθούν οι καινούργιες μουσικές, οι νέες ομαδώσεις, οι νέες συλλογικές αξίες, που θα περιθωριοποιήσουν τον πολιτισμό της ατομικότητας και της κατανάλωσης εικόνων και ψευδαισθήσεων. Ας αρχίσουν λοιπόν οι χοροί. Ναι, το νέο είναι ρίσκο. Μπορεί να εκτραπεί και σε φασιστικές ατραπούς, όπως έγινε με την οικονομική κρίση του "μεσοπολέμου". Μπορεί, όμως, να μην εκτραπεί και να διαμορφώσει νέους δρόμους κοινωνικής δικαιοσύνης και ανθρωπισμού. Γι' αυτό αξίζει να το διακινδυνεύσουμε. Να ξεφύγουμε από το τέλμα.

Δεκάδες χιλιάδες "αγανακτισμένοι πολίτες" στο Σύνταγμα και στον Λευκό Πύργο

ΟΙ αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα

«Κάντε ησυχία μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες». Οι αγανακτισμένοι Ισπανοί της Puerta del Sol ειρωνεύονται τους Έλληνες, που παρά τα μέτρα άγριας λιτότητας καθεύδουν. Να, όμως, που και οι Έλληνες συγκεντρώνονται στο Σύνταγμα, όπως και οι Γάλλοι στη Βαστίλη, αντιδρώντας σ’ αυτούς που τους έχουν αρπάξει από το λαιμό. Η γενιά της οικονομικής κρίσης αντιδρά στην ανεργία και σε μία πολιτική που θεωρεί τους εργαζόμενους περιττούς, όπως συμβαίνει σε όλους τους ολοκληρωτισμούς. Αντιδρά στην οικονομία του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου που τσακίζει την πραγματική οικονομία, και διεκδικεί το δικαίωμα στην εργασία και την αξιοπρέπεια, τις οποίες οι ευρωπαϊκές ελίτ αρνούνται στο όνομα της κρίσης. Οι νέοι, πιστοί και μη, ιδεολόγοι και μη, απολίτικοι και πολιτικοποιημένοι, όλοι όσοι διαμαρτύρονται στρέφονται εναντίον της διαφθοράς των πολιτικών και των τραπεζιτών, απαιτώντας μία «πραγματική δημοκρατία, τώρα» αλλά και ζητώντας τη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας των συλλογικών αξιών, της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης, που απεμπόλησε η κοινωνία της ατομικότητας και του καταναλωτισμού. Αυτή η πολιτισμική διάσταση της εξέγερσης έχει βαθύτατες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες καθώς τα προϊόντα της πραγματικής οικονομίας χάνουν το συμβολικό(εικονικό) τους φορτίο και περιορίζονται μόνο στην πραγματική τους αξία. Κατ’ αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι δεν χρειάζονται υλικά καταναλωτικά σύμβολα για να αναγνωρίζονται ή για να επικοινωνούν –όπως ένα ακριβό αυτοκίνητο ή ένα πολυτελές σπίτι- και γίνονται πιο απλοί και ουσιώδεις. Έτσι, η εικόνα και το αγοραίο ψευδο-κύρος αντικαθίστανται από τις ουσιαστικές ανθρώπινες αξίες, από τη διάθεση προσφοράς, από την ανιδιοτέλεια, τη γενναιοδωρία, τη φιλία κ.ά. Υπό αυτό το πρίσμα η έννοια της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης επανακτούν την πραγματική τους διάσταση καθώς αποφλοιώνονται από τη συμβολική τους.
Σ’ αυτή, συνεπώς, την κοινωνική, την πολιτική και πολιτιστική εξανάσταση, σ’ αυτό το κίνημα των άνεργων και αγανακτισμένων νέων της Ευρώπης, σ’ αυτή τη δυναμική της αλλαγής θα θέλουν σε λίγο να συμμετάσχουν όλοι, όχι ως απλοί θεατές, αλλά ως «δρώντες». Ακριβώς όπως έχει συμβεί σε όλες τις μεγάλες κρίσεις, σε όλες τις μεγάλες καμπές της ιστορίας αυτής της ηπείρου, που κάθε φορά αναμετριέται με το πρόσωπό της με όρους ανανέωσης της κοινωνίας.

Οι αγανακτισμένοι πολίτες συγκεντρώνονται σήμερα στις 6,30μμ στο Σύνταγμα

Βορράς-Νότος

Η αραβική άνοιξη με τις διαδηλώσεις των νέων έδειξε ότι μία διαμαρτυρία μπορεί να οδηγήσει στην πολιτική αλλαγή. Αυτή η πίστη οδηγεί μιμητικά ή δίκην μολυσματικού ιού και τους νέους της Ισπανίας και γενικά της Ευρώπης να στραφούν εναντίον της βάρβαρης λιτότητας και της ανεργίας. Κάποιοι μάλιστα φθάνουν στο σημείο να θεωρούν ότι η αντικοινωνική Ευρωπαϊκή Ένωση φθάνει στο τέλος της. Άλλο, όμως, η Ισπανία, η Ελλάδα και η Πορτογαλία κι άλλο η ΕΕ. Μπορεί να έχουμε πολιτικές αλλαγές στην Ισπανία και γενικά στις περιφερειακές χώρες του ευρώ, αλλά αυτό δύσκολα θα επηρεάσει το συσχετισμό δυνάμεων στην ΕΕ, όπου κυριαρχούν οι βορειο-ευρωπαίοι. Βέβαια και στην Αγγλία είχαμε τις μεγάλες διαμαρτυρίες των νέων εναντίον των αυξήσεων στα δίδακτρα των πανεπιστημίων, αλλά αυτές είναι εντελώς διαφορετικές από τις διαμαρτυρίες στον ευρωπαϊκό νότο, καθώς στις χώρες του βορρά το δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας δεν έχει διαλυθεί εντελώς, όπως συμβαίνει στις μεσογειακές χώρες. Συνεπώς, η εξανάσταση στο νότο δεν θα μεταδοθεί και στο βορρά, καθώς εκεί βρισκόμαστε ακόμα στο βασίλειο της επιθυμίας και όχι της άγριας ανάγκης. Με άλλα λόγια, στο νότο διακυβεύεται η επιβίωση των νέων, ενώ στο βορρά η ποιότητα της ζωής τους. Αυτή η διαφορά μπορεί να συσχετιστεί και με την εκμετάλλευση του νότου από το βορρά. Δεν είναι τυχαίο το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας έναντι της χώρας μας και η διαπίστωση ότι η χώρα αυτή έχει ωφεληθεί σημαντικά από την ελληνική κρίση. Μπορεί, άρα, το αίσθημα της αδικίας να οδηγεί τους νέους του νότου στην εξέγερση, αλλά αυτή θα είναι απομονωμένη στο νότο. Ο βορράς, μάλιστα, θα παρουσιάζει τις μεσογειακές χώρες και κυρίως τους εργαζόμενους σαν παράσιτα. Το θέμα παραπέμπει, τηρουμένων των αναλογιών, στο Ιρλανδικό ζήτημα του 19ου αιώνα. Η Αγγλία κατάφερνε από την εκμετάλλευση των Ιρλανδών εργαζομένων να παρέχει κάτι παραπάνω στους δικούς της εργαζόμενους και να «τους βουλώνει το στόμα», απονευρώνοντας το συνδικαλιστικό τους κίνημα. Το ίδιο συμβαίνει σήμερα στην ΕΕ με τους βορειο-ευρωπαίους εργαζόμενους να θεωρούν ότι για την όποια κακοδαιμονία τους ευθύνονται οι Έλληνες, οι Ισπανοί, οι Πορτογάλοι και σε λίγο οι Ιταλοί συνάδελφοί τους. Σ’ αυτό το ιδιότυπο σχίσμα των εργαζομένων και των λαών εντός της ΕΕ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα μαζικά μέσα ενημέρωσης, που διαδίδουν μία στρεβλή εικόνα, όπως τα στερεότυπα περί «τεμπέληδων» Ελλήνων κ.ά.
Όμως, ας μην υποτιμάμε τη δυναμική των διαδηλώσεων της νεολαίας στην Ευρώπη και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των νέων που τους ωθούν εύκολα στην εξέγερση, ακόμη κι αν υπάρχουν διαφορετικές συνθήκες και αιτίες. Ήδη το καζάνι των ευρωπαϊκών κοινωνιών βράζει.

Ο δρόμος σού δείχνει το δρόμο

Δεν υπάρχει ευνοϊκός άνεμος για εκείνον που δεν ξέρει που να πάει, έλεγε ο Σενέκας αλλά κι εκείνοι που αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη το κίνημα των «αγανακτισμένων» της Ισπανίας. Όμως, η Πράξη, η εξανάσταση, ο Δρόμος σε μαθαίνουν που να πας. Σε κάθε περίπτωση, η αντίρρηση, η αντίσταση στην αδικία, ακόμη και όταν οι συσχετισμοί δύναμης είναι αρνητικοί, ακόμη κι αν δεν υπάρχει εναλλακτική, διανοίγουν την προοπτική διεξόδου. Είναι κατ’ αρχήν ένα βήμα πέρα από τα εσκαμμένα (και κατεστημένα) όρια, πέρα από το τέλμα. Είναι, προπάντων, ο τρόπος, η περιπλάνηση μέσω της οποίας ο άνθρωπος παύει να είναι θύμα της παραπλάνησης και του φόβου, τολμώντας το άλμα πέρα από τη σκιά του. Η διαμαρτυρία διαρκείας, συνεπώς, των νέων της Ισπανίας, αυτών που ένας στους δύο είναι άνεργος, όντας αποκλεισμένοι από την πραγματική ζωή κι αναγκασμένοι να μένουν με τους γονείς τους, αφ’ εαυτής δημιουργεί αποτελέσματα. Το πρώτο αποτέλεσμα είναι η επανανακάλυψη της συλλογικότητας, του Εμείς. Το δεύτερο αποτέλεσμα, συνακόλουθο του πρώτου, είναι η ανάσταση των συν-κινήσεων, είναι η αμοιβαιότητα των δακρύων στις απόμερες γωνιές της ανταρσίας. Αυτή η συγκίνηση αλλάζει τον άνθρωπο και παρέχει μια νέα ποιότητα στη ζωή του, καθιστάμενη το καύσιμο των αλλαγών του κόσμου. Δεν γνωρίζουν ενδεχομένως οι νέοι της Πουέρτα δελ Σολ της Μαδρίτης το πώς –αυτό διαμορφώνεται κάποτε ερήμην των δρώντων, μόνο και μόνο μέσω της δράσης- αλλά ξέρουν τι θέλουν. Επιθυμούν να αλλάξουν τη ζωή, να μη δεχτούν τους κανόνες που τους θέλουν χαμένους πριν κάν ζήσουν, να επινοήσουν νέους και να αλλάξουν την κατ’ επίφαση δημοκρατία που λειτουργεί υπέρ των ισχυρών.
Ασφαλώς, αν δεν γνωρίζεις ποια κατεύθυνση θέλεις να ακολουθήσεις, δεν υπάρχει ούριος άνεμος για σένα. Όμως υπάρχει μία οδός, ο δρόμος της αντίστασης στη βαρβαρότητα και τον ολοκληρωτισμό που θεωρεί τους εργαζόμενους περιττούς. Αυτός ο δρόμος, αυτή η αντίσταση μπορεί να συνέξει τους άνεργους, τους ανέστιους, τους «ελαστικοποιημένους», τους χρεοκοπημένους μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Όλους αυτούς μπορεί να τους συνέχει το πάθος της χαμένης τους ζωής, η αλληλεγγύη και η αρχαία συντροφικότητα αλλά χρειάζεται και μία θετική πίστη. Μια νέα πίστη, που θα ξαναδίνει πρόσωπο και αξία στον καταφρονεμένο. Όχι μία ανεσταλμένη ιδιωτική πίστη, αλλά μία πίστη ως ορισμένη ριζική εμπειρία, ως η ικανότητα να ανοίξουμε τον εαυτό μας σε μια νέα διάσταση, που θα μας επιτρέψει να ξαναβρούμε τον εαυτό μας, το πρόσωπό μας και μια συγκεκριμένη ηθική στάση μέσω ενός δρώντος, αγαπητικού ουμανισμού. Μόνο μέσα από μια τέτοια θυσιαστική συμμετοχή, μέσα από την επανεφεύρεση της Αγάπης και της συντροφικότητας, μέσα από μια νέα πίστη που θα σφραγίζεται από διαρκείς αγώνες και θα ανυψώνει ξανά τον αδικημένο, μόνο τότε θα είναι δυνατόν να δημιουργηθούν οι συνθήκες εξανάστασης και ανατροπής της κυρίαρχης συμβολικής και πραγματικής τάξης.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ των Ελλήνων Αγανακτισμένων για ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ διαρκείας

Πως μπορούμε να καταλάβουμε την τρέλα; Μόνο μέσω της τρέλας ή με μία «έλλογη λαβή». Άραγε αρκεί αυτό για να μπορέσουμε να καταλάβουμε τη δήλωση του βασανισμένου, πλην προικισμένου σκηνοθέτη, Λαρς φον Τρίερ ότι «καταλαβαίνει το Χίτλερ»; Όχι. Πώς να καταδικάσεις όμως έναν πάσχοντα όταν γύρω σου επισυμβαίνει μία πρωτοφανής νεοναζιστική θηριωδία; Όταν εκατομμύρια νέοι είναι ακρωτηριασμένοι από όνειρα καθώς είναι άνεργοι; Συνεπώς είναι απύθμενη η υποκρισία εκείνων των… αντιφασιστών, που καταδικάζουν τον Τρίερ, αλλά δεν αντιδρούν σε ό,τι φασιστικό γίνεται στις ζωές των ανθρώπων αφαιρώντας την αξιοπρέπεια και το πρόσωπό τους. Αναφέρομαι στη διαρκή διαμαρτυρία των «ινδιγνάδος», των αγανακτισμένων άνεργων νέων της Ισπανίας που σαν μολυσματικός ιός εξαπλώνεται σε όλες τις πόλεις, σε όλες τις χώρες. Ο Θαπατέρο προβληματίζεται αν θα απαγορεύσει τις διαδηλώσεις. Κι όμως καμία πόλη, καμία χώρα δεν θα χαρακτηρίσει ως persona non grata, ως ανεπιθύμητο τον Ισπανό πρωθυπουργό για την αντιδημοκρατικότητά του. Κι αναρωτιέται κανείς ποιο είναι το χρέος των διανοούμενων, των συγγραφέων και των καλλιτεχνών σήμερα; Ναι, «κάθε συγγραφέας κατοικεί τη γλώσσα του», όπως λέει ο Αντόνιο Ταμπούκι, αλλά κι αυτό δεν είναι παρά η άλλη πλευρά των εξωνημένων του πνεύματος που περιέπεσαν στον ωφελιμισμό, στον κυνισμό, τη βαρβαρότητα και στο φετιχισμό του χρήματος. Γιατί το πνεύμα, αποκομμένο από τη ζώσα κοινωνία, την οικονομική πραγματικότητα και την υλική αναπαραγωγή της ζωής εμπεριέχει τον κίνδυνο να θεωρηθεί απόλυτο, οδηγώντας στο φετιχισμό της κουλτούρας. Σήμερα, άρα, οι άνθρωποι του πνεύματος, όσοι δεν έχουν διαβρωθεί είτε από το χρήμα είτε από ένα πνευματικό αυτισμό πρέπει να πάρουν θέση, οφείλουν να σταθούν δίπλα στους νέους «χωρίς δουλειά, χωρίς στέγη, χωρίς φόβο», δίπλα σ’ εκείνους που τους έκλεψαν τα όνειρα και πάνω απ’ όλα τη ζωή.
Έξω από ωφελιμιστικές και ατομικιστικές σκοπιμότητες οφείλουμε να σταθούμε δίπλα στα παιδιά μας, απορρίπτοντας τους νεοφιλελεύθερους, νεοφασίστες, τα τσοπανόσκυλα της εξουσίας με τις εκατό «δουλειές», τους δήθεν κήνσορες, που χρησιμοποιούν έναν λόγο δήθεν καταγγελτικό, με ολίγον Φρόιντ και πολλή κυλόττα. Να πάψουμε να την «πατάμε» από τους κυνικούς ιδεοπράκτες της τηλεόρασης που γνωρίζουν την τιμή των πάντων αλλά όχι και την αξία τους, αφού κατά τη γνώμη τους όλες οι ιδέες είναι εμπορεύσιμες και οι αξίες μετατρέψιμες. Αλλά αρνούμαστε τόσο την εξουσία των «πάνω» όσο και τη λαϊκίστικη εξουσία των «κάτω», γιατί και οι άθλιοι έχουν τους βασιλιάδες τους, που επιδιώκουν τη διατήρηση του status quo για να διατηρήσουν τα οφίτσιά τους. Τασσόμαστε, τέλος, μαζί μ’ εκείνους που κανένας κομματικός, οικονομικός ή άλλος δεσμός δεν είναι ικανός να τους στομώσει το κριτήριο της αλήθειας, μ’ εκείνους που ανοίγουν το δρόμο για μια νέα ευαισθησία απέναντι στη θέση των υποτιμημένων, των λησμονημένων, των άνεργων προπάντων νέων που το μέλλον τους προαλείφεται άδηλο και σκοτεινό. Έτσι μόνο μπορούμε να δημιουργήσουμε τις συνθήκες μιας νέας αλληλεγγύης, μιας νέας συλλογικότητας που θα μας βγάλει από το αδιέξοδο.

Θα μείνουμε εκεί που μας πετάτε, στο δρόμο

Θα μείνουμε εκεί που μας πετάτε, στο δρόμο. Αυτό θα μπορούσε να είναι το σύνθημα των κοριτσιών και των αγοριών που διαδήλωναν χθες μες στη βροχή, στο πεζοδρόμιο της Β. Σοφίας, έξω από το υπουργείο Εσωτερικών, διεκδικώντας ότι είναι δικαίωμά τους, μία δουλειά. Το ίδιο διεκδικούν και στις πλατείες της Ισπανίας. Την ίδια ώρα, ο δεδηλωμένα νεοφιλελεύθερος δημοσιογράφος με περίσσιο κυνισμό σχολίαζε στην κρατική τηλοψία πως ναι, πρέπει και οι δημόσιοι υπάλληλοι να απολύονται, ακριβώς όπως και οι ιδιωτικοί. Και νόμιζες πως για όλα φταίνε οι νέοι, ότι για τα πάντα ευθύνονται, όχι οι τράπεζες που προκάλεσαν τη σημερινή οικονομική κρίση, αλλά οι διεφθαρμένοι ου μην και τεμπέληδες εργαζόμενοι, που καταδυναστεύουν τις επιχειρήσεις και βασανίζουν τους εργοδότες τους! Όλοι αυτοί οι άχρηστοι, οι περιττοί που θα πρέπει να θυσιαστούν στο βωμό του χρηματοπιστωτικού συστήματος, εκεί όπου κατευθύνεται η περίφημη «βοήθεια» των βορειο-ευρωπαίων και την οποία εξακολουθούν να πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι ως μη όφειλαν. Κι όμως, ο δημοσιογράφος-αναλυτής παρουσιάζει την ανάγκη των απολύσεων ως φυσικό φαινόμενο. Για την ακρίβεια ως μεταφυσικό. Και, παραδόξως, οι εργαζόμενοι πιστεύουν ότι είναι περιττοί. Όχι οι ίδιοι, αλλά οι διπλανοί τους.
Βρισκόμαστε, συνεπώς, μπροστά σ’ ένα ολοκληρωτικό παιγνίδι, σ’ έναν κοινωνικό εμφύλιο όπου οι «πάνω» κάθε κοινωνικής και επαγγελματικής κατηγορίας θεωρούν ότι θα σωθούν αν πετάξουν στη θάλασσα το έρμα, τους πιο «κάτω». Αλλά ποιοι είναι οι «πάνω»; Είναι οι «μεγάλοι», όπως ο μεγαλοδημοσιογράφος που μιλάει στη ΝΕΤ, είναι οι μεγαλο-επιχειρηματίες, οι μεγαλογιατροί, οι μεγαλοδικηγόροι, οι μεγαλοσυνδικαλιστές, τα στελέχη των ΔΕΚΟ κ.ά. Αυτή η ταξική κατηγοριοποίηση υφίσταται στο εσωτερικό κάθε κοινωνικής κατηγορίας και ομάδας, η οποία δομείται με ιεραρχική, πυραμιδική μορφή. Οι «μεγάλοι» (οι πάνω) όλων των κατηγοριών είναι αυτοί που διαπλέκονται μεταξύ τους, επιδιώκοντας, σήμερα, την απόρριψη στον Καιάδα των απλών εργαζόμενων. Εδώ είναι ο τόπος όπου αναπτύσσεται ο περίφημος κοινωνικός αυτοματισμός.
Στην κορυφή της πυραμίδας που σχηματίζουν οι επιμέρους μικρές πυραμίδες βρίσκονται οι πολιτικοί. Κι επειδή είμαστε στη Ευρώπη, αυτοί εκφράζουν την τριπλή αποτυχία της δημοκρατίας στην Ευρώπη: το δημοκρατικό έλλειμμα της ΕΕ, τη μη ανανέωση της «πολιτικής προσφοράς», καθώς η πολιτική τάξη φοβάται ότι μαζί με την ανανέωση θα χάσει και τις προνομίες της, αλλά κυρίως την απώλεια της αξιοπιστίας της σοσιαλδημοκρατίας που κατέστη παντού άκριτα νεοφιλελεύθερη, προσχωρώντας σ’ έναν «ήπιο νεοσυντηρητισμό», κάνοντας το νεοφιλελευθερισμό τη μοναδικό οδό, τον περίφημο «μονόδρομο»(Μπ. Μπαντί). Το αδιέξοδο, συνεπώς, προκύπτει από τη μονοδρόμηση, από την αδυναμία έκφρασης εναλλακτικής λύσης, από την αδυναμία μιας σοβαρής προγραμματικής προσπάθειας, της ανανέωσης του πλαισίου σκέψης και κατ’ επέκταση της πολιτικής τάξης. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης του πολιτικού συστήματος σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι η αποχή των πολιτών από τις κάλπες και η καταφυγή στις αγκάλες του λαϊκισμού που συνιστά ένα αληθινό δηλητήριο για τη δημοκρατία. Τι μπορεί να αλλάξει αυτή την κατάσταση; Η δημόσια σύγκρουση που πρέπει να τροφοδοτηθεί από το πνεύμα της αντίστασης, της ανυπακοής, με αίτημα τον εκδημοκρατισμό και την κοινωνική δικαιοσύνη τόσο στα βάρη όσο και στα οφέλη.
Υ.Γ. Το ακούσαμε κι αυτό! Για την απελευθερωτική δύναμη της απόλυσης. Ναι, το είπε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Πεταλωτής. Γι' αυτό, ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΤΕ ΤΟΝ!!!

Οι Γερμανοί ξανάρχονται

Οι όροι της Μέρκελ για κατάργηση των αργιών, αδειών και διακοπών των Ελλήνων εργαζομένων, πέραν της καταστροφικής για τα Ταμεία θέσης της για την επέκταση του ορίου συνταξιοδότησης στα 67 χρόνια, φανερώνουν ότι στην Ευρώπη εξακολουθούν να «βλέπουν» τους Έλληνες μέσω του στερεότυπου του «τεμπέλη», του μυθολογικού επιπόλαιου και ανεύθυνου «τζίτζικα», του διεφθαρμένου λαμόγιου και άλλων χαρακτηριστικών, που τείνουν να γίνουν πλέον γενικευμένη πεποίθηση στη Δύση. Δυστυχώς, αυτή τη λανθασμένη εικόνα ενίσχυσαν –αν δεν διαμόρφωσαν- οι απόψεις που διέδωσαν ανά τον κόσμο τόσο ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου(«διοικώ μία διεφθαρμένη χώρα») όσο και ο υπουργός οικονομικών. Όμως, υπάρχουν παντού Έλληνες που προσπαθούν να δείξουν ότι οι Έλληνες στην πλειονότητά τους αδικούνται. Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε πριν ένα χρόνο και η απάντηση ενός συμπατριώτη μας, του Γιώργου Π. Ψωμά στην ανοιχτή επιστολή ενός Γερμανού, του Walτer Wuellenweber, προς τους Έλληνες πολίτες στο εβδομαδιαίο γερμανικό περιοδικό Stern. Ο υπέρτιτλος στην επιστολή του Γερμανού ανέφερε ότι «Μετά τις τράπεζες, θα πρέπει τώρα οι Γερμανοί να σώσουν και την Ελλάδα. Πρώτα έκαναν αλχημείες οι Έλληνες στο ευρώ και τώρα, αντί να κάνουν οικονομίες, απεργούν... Το ζήτημα πάντως είναι, ότι τελικά δεν εξαπατάτε μόνο τον εαυτό σας αλλά κι' εμάς. Στην ουσία, ουδέποτε φανήκατε αντάξιοι του ευρώ, μιας και παρά την εισαγωγή του, δεν καταφέρατε μέχρι τώρα να εκπληρώσετε τα κριτήρια σταθερότητας. Στην ΕΕ είσαστε ο λαός που ξοδεύει τα μεγαλύτερα ποσά σε καταναλωτικά αγαθά. Θα θέλαμε, ο πρωθυπουργός σας Γ. Παπανδρέου να προχωρήσει στο πρόγραμμά του, όμως προφανώς αυτό δεν το θέλετε εσείς, αφού συνεχίζετε απτόητοι, ν' απεργείτε. Μη μας λέτε λοιπόν, ότι μόνο οι πολιτικοί ευθύνονται για την καταστροφή». Ο Γερμανός αρθρογράφος δεν μιλά σαν τον Θ. Πάγκαλο (σ.σ. «όλοι μαζί τα φάγαμε») αλλά για την ευθύνη στην εκλογή διεφθαρμένων πολιτικών, που είναι αλήθεια.
Αλλά να τι του απαντάει ο Γ. Π. Ψωμάς: «Αγαπητέ μου Walτer… Από το 1981 ανήκουμε στην ίδια οικογένεια. Μόνο που σας έχουμε παραχωρήσει με αδιαφανείς όρους κι' έναντι αυτών των 200 δις που λέτε, ότι μας δώσατε, το 40% περίπου των αμυντικών εξοπλισμών μας, το σύνολο σχεδόν των εθνικών τηλεπικοινωνιών μας, την κατασκευή 2 μεγάλων αεροδρομίων καθώς και πολλών χιλιομέτρων εθνικού οδικού δικτύου… είμαστε από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς στα καταναλωτικά προϊόντα που παράγουν τα εργοστάσιά σας. Η αλήθεια είναι, πως δεν ευθύνονται μόνο οι πολιτικοί μας γι' αυτή την καταστροφή. Ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης έχει και μια εταιρία γερμανικών κυρίως συμφερόντων, η οποία τους λάδωνε, για ν' αναλαμβάνει, όπως λέω παραπάνω, δημόσια έργα (βλ. C4Ι). Πιθανολογώ, πως φταίνε και τα γερμανικά ναυπηγεία, τα οποία μας πούλησαν κάτι υποβρύχια, που γέρνουν. Είμαι σίγουρος, ότι εσύ δεν με πιστεύεις ακόμα, αλλά δείξε λίγο υπομονή και περίμενε, διάβασέ με, κι αν δεν σε πείσω, τότε διώξε με από την Ευρωζώνη, τον τόπο της Αλήθειας και της Ευημερίας, του Δίκαιου και του Σωστού». Ακολουθεί η παράθεση στοιχείων από τα αναγκαστικά γερμανικά δάνεια της Κατοχής, τις επανορθώσεις και το κλήριγκ του μεσοπολέμου, μέχρι σήμερα όπου 130 γερμανικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα έχουν ετήσιο τζίρο 6,5 δις ευρώ. «Εγώ φίλτατε Walτer, συνεχίζει ο Ψωμάς, πιστεύω, ότι οι Έλληνες θα πρέπει να σταματήσουν ν' αγοράζουν Mercedes, BMW, Opel, Ford, Scoda, κλπ. συμμαχικά προϊόντα, γιατί, δεν μπορούν και δεν πρέπει! Δεν το αξίζουν. Θα πρέπει να σταματήσουν ν' αγοράζουν προϊόντα από το Lidl, το Praktiker και το IKEA. Γιατί δε θα μπορούν πια να τ' αγοράσουν…».
Άραγε, οι Έλληνες κυβερνώντες με ποιον συμφωνούν; Πολύ φοβόμαστε ότι οι περισσότεροι εξ αυτών διακωμωδούσαν ως γραφικό πριν ένα χρόνο τον Έλληνα, συμφωνώντας με τον Γερμανό! Σήμερα, όμως;

Ανεργία

Ο Ντομινίκ Στρος-Καν και η Οφηλία είναι ένα θέμα. Το ίδιο και η οργή του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τζ. Μπους που τιμώρησε σύμφωνα με το WikiLeaks τον πρώην πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή για το βέτο του Βουκουρεστίου. Αλλά το πρώτο θέμα εξακολουθεί να είναι η τεράστια ανεργία, η οποία γίνεται το καύσιμο που θα κρατάει άσβεστη τη φωτιά στο κέντρο ή την περιφέρεια της Αθήνας, χωρίς καμία αστυνόμευση να μπορεί να την κατασβήσει. Κι όμως κανείς δεν μιλάει για τους άνεργους, κανείς δεν μιλάει για τους νέους χωρίς όνειρα. Ποιος, άραγε, μίλησε για τους χιλιάδες νέους, για τη «νεολαία δίχως μέλλον»» που κατέβηκε στους δρόμους σε πενήντα πόλεις της Ισπανίας; Κανείς. Γιατί εκτός από την επένδυση των ανέργων στην παραβατικότητα ή στην εγκληματικότητα, υπάρχει και ο δρόμος της πολιτικής διεκδίκησης. Στην Ισπανία οι νέοι διαδήλωσαν εναντίον των αντικοινωνικών και αντεργατικών μέτρων που θέσπισε η… σοσιαλιστική κυβέρνηση Θαπατέρο, που είναι σύμφωνα με τους νέους «στα χέρια των τραπεζιτών»(Ελ Παΐς).Ο συντονισμός έγινε από μία διαδικτυακή πλατφόρμα με το όνομα «Πραγματική Δημοκρατία» που δημιουργήθηκε εντός του πανεπιστημίου για να συνδέει τους νέους που δεν έχουν σπίτι, δεν έχουν δουλειά αλλά ούτε και φόβο. Πρόκειται για μια πολιτική απάντηση στην οικονομική κρίση. Κάτι που δεν συμβαίνει στην Ελλάδα καθώς τα συνδικάτα είναι εξωνημένα, τα κόμματα απαξιωμένα και οι νεολαίες καθηλωμένες από τον κομματισμό. Γι’ αυτό στις σημερινές φοιτητικές εκλογές οι περισσότεροι φοιτητές θα απέχουν. Γι’ αυτό στην Ισπανία οι νέοι εξανίστανται κραυγάζοντας «μην τους ψηφίζετε». Γι’ αυτό στο κέντρο και στις άλλες γειτονιές της Αθήνας θα συγκεντρώνονται όλο και περισσότεροι νεοπαραβάτες και νεοεγκληματίες που θα σκοτώνουν και θα σκοτώνονται για το τίποτα. Αφού και η ζωή ένα τίποτα κατάντησε.
Η όποια πολιτική έκφραση της οργής θα πνίγεται από τα αλαλάζοντα τηλεοπτικά κύμβαλα, τις μερικές εκτονώσεις που οργανώνουν τα πουλημένα συνδικάτα, από τον αποπροσανατολισμό και τον κοινωνικό αυτοματισμό. Ακριβώς αυτό που έκανε ο Επίτροπος Απασχόλησης της ΕΕ στο συνέδριο των Ευρωπαϊκών Συνδικάτων, μιλώντας για τις ανισότητες στην Ελλάδα μεταξύ υψηλόμισθων και χαμηλόμισθων εργαζόμενων! Ως εάν το πρόβλημα των ανισοτήτων να είναι αυτό και όχι οι τεράστιες ανισότητες μεταξύ των «πάνω», των εχόντων, και των «κάτω» των μη εχόντων. Κι όμως κανείς από τους συνδικαλιστές-συνέδρους, τους… εκπροσώπους υποτίθεται των εργαζομένων δεν του απάντησε. Όλοι συγκατάνευσαν στις άγριες περικοπές των μισθών και στις απολύσεις.

Η διαπόμπευση

Η πρώτη είδηση της χθεσινής ημέρας ήταν η σύλληψη του γενικού διευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Το γεγονός στην Ελλάδα συνοδεύτηκε από μία πρωτοφανή σχολιαστική υστερία και βαρυσήμαντες αναλύσεις για τις επιπτώσεις στην ελληνική κρίση. Ως εάν ο Στρος-Καν να αποφάσιζε την πολιτική του ΔΝΤ! Όμως, αυτός –χωρίς να παραγνωρίζουμε τη σπουδαιότητα της θέσης του- δεν ήταν παρά ένας απλός υπάλληλος, για την ακρίβεια ένα μεγαλοστέλεχος. Εν άλλοις λόγοις, οι αποφάσεις στο πλαίσιο των διεθνών θεσμών δεν λαμβάνονται από τα υπαλληλικά στελέχη αλλά από τις μεγάλες πλανητικές δυνάμεις που συμμετέχουν σ’ αυτούς και δη από το κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό σύστημα που σκέφτεται και δρα νεοφιλελεύθερα. Γι’ αυτό ένα από τα σημαντικά ζητήματα σήμερα είναι ο νέος συσχετισμός δυνάμεων που θα δημιουργηθεί στο εσωτερικό των παγκόσμιων οικονομικών θεσμών λόγω της συμμετοχής των ανερχόμενων δυνάμεων όπως είναι η Κίνα και η Ινδία.
Πέραν τούτων, η χθεσινή διαπόμπευση του Ντομινίκ Στρος-Καν με τις χειροπέδες –τρομερό το βλέμμα του τρομαγμένου λύκου- ήθελε να δείξει ότι οι δικαιοδοτικοί θεσμοί στις ΗΠΑ, σ’ αυτή τη μεγάλη δημοκρατία, λειτουργούν και πως οι άνθρωποι όσο ισχυροί και να είναι, τιμωρούνται. Πρόκειται, όμως, περί αυτού ή μήπως για την κυρίαρχη στην αμερικανική παράδοση πουριτανική ηθική και την αγριότητά της; Βέβαια και στην Ευρώπη είχαμε μία ανάλογη ηθική, που αφορούσε τους συγγραφείς της νεοτερικότητας, όπως εκείνος ο αστυνομικός ονόματι Λομπάρ που έγραφε για τον Ρεμπώ: «Ως ηθική και ως ταλέντο, αυτός ο Ρεμπώ, ηλικίας 15 έως 16 ετών, ήταν και είναι μια τερατωδία…»! Είναι ο Στρος-Καν ένας Ρεμπώ, μια τερατωδία που επιδιδόταν στους «έρωτες των τίγρεων»(Βερλαίν); Άγνωστο. Πάντως, δεν αποκλείεται να έχουμε εδώ τη σύγκρουση της ευρωπαϊκής ελευθεριακής ηθικής με την αμερικανική πουριτανική ηθική, που η αγριότητά της κυρίως με τη μορφή της διαπόμπευσης περιγράφηκε από τον Ν. Χώθορν (Άλικο γράμμα) ως μία στυγνή μορφή αυταρχισμού, ως μία «αλήθεια» που, όμως, είναι το μεγαλύτερο ψεύδος. Ας μη λησμονούμε ότι το πρόβλημα υπάρχει έντονο και στη σημερινή Αμερική, της οποίας η πλειοψηφία επιζητά την «καθαρότητα» της παράδοσης μέσω της επιστροφής στις ρίζες. Αλλά ποιες είναι αυτές οι ρίζες; Ο Χώθορν τις περιγράφει μαζί με την παθογένειά τους που είναι η έλλειψη της χαράς και «η πένθιμη χροιά που αναμφίβολα χαρακτήριζε τα ήθη και τα έθιμα εκείνης της εποχής». Μένει ακόμα «να μάθουμε τη λησμονημένη τέχνη της χαράς» καταλήγει ο Χώθορν! Μήπως στην περίπτωση του Στρος-Καν έχουμε την αντιστροφή του «Άλικου γράμματος» με τη μορφή ενός ανήθικου ξένου; Οι απαντήσεις θέλουν το χρόνο τους.

Στρος-Καν

Οι «μάχες» μεταξύ φασιστών στο κέντρο της Αθήνας, οι τραυματισμοί δεκάδων μεταναστών και η πυρπόληση τριών ανθρώπων έξω από τη «Μουριά» στα Εξάρχεια ήρθαν σε δεύτερη μοίρα μετά την είδηση της σύλληψης για απόπειρα βιασμού του διευθυντή του Διεθνούς Νομισματικού ταμείου, Ντομινίκ Στρος-Καν, πρώην υπουργού Οικονομίας της σοσιαλιστικής κυβέρνησης της Γαλλίας και μελλοντικού σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις προέδρου της. Ο Στρος-Καν δηλώνει αθώος, αλλά ο πρότερος βίος του καθιστά τη δήλωσή του προβληματική. Πολύ χειρότερα, η κατηγορίες δεν αφορούν κάποια «ανάρμοστη σχέση», που εμπίπτει στην ιδιωτική ζωή κάποιου αλλά σε μία εγκληματική πράξη, όπως είναι η απόπειρα βιασμού. Μα είναι δυαντόν ο Στρος-Καν να κάνει κάτι τέτοιο; Μπορεί όχι, μπορεί και ναι, αν σκεφθούμε τον συμπατριώτη του, τον μαρκήσιο Ντε Σαντ! Και ότι ο βιαστής επιβεβαιώνει και επιβάλλει τη δύναμή του καθώς και ότι μπορεί να είναι ευερέθιστος και σαδιστής.
Για τους Έλληνες ο συνειρμός και η μεταφορά του δικού μας οικονομικού και εθνικού «βιασμού» είναι άμεση, καθώς τα «κοσμο-Εγώ», όπως ο Στρος-καν, τα Εγώ ίσον όλος ο κόσμος, οι άνθρωποι που μία ανάσα τους μπορεί να κλονίσει την παγκόσμια οικονομία, δεν βλέπουν τίποτ’ άλλο πέρα από αριθμούς και πληροφορίες. Οι άλλοι άνθρωποι γι’ αυτούς, όσοι ανήκουν στους «κάτω», όπως η καμαριέρα είναι data και «πράγματα» ηδονής. Εν προκειμένω έχουμε μία οπισθοχώρηση από τον αστικό πολιτισμό που νοείται ως μία σειρά δικαιικών απαγορεύσεων και ηθικολογικών περιορισμών της ανθρώπινης κοινότητας έναντι της ηδονής, στην περίοδο της φεουδαρχίας, τότε που η σχέση του αρσενικού με τη γυναίκα γινόταν στη λογική της πιστοποίησης της «θεϊκότητας» του πρώτου. Θυμίζουμε το δικαίωμα της «πρώτης νύχτας» (jus primae noctis) του φεουδάρχη.
Η γυναίκα αναγκάζεται μέσω της αιδούς, της ντροπής, που προκαλεί η τιμωρία της διαπόμπευσης στο βλέμμα των άλλων, να κρυφτεί από τη διαφανή και ωμή πραγματικότητα. Η αιδώς κλείνει τη γυναίκα στο δωμάτιο, αναγκάζοντάς την να ονειρεύεται, να ζει φαντασιοκοπώντας, να ερωτεύεται πρώτα με τη φαντασία και μετά με τη λογική. Ανάλογη ηδονή μπορεί να προκύψει από το φόβο ενός ολόκληρου λαού, που μένει αποσβολωμένος μπροστά στις ορέξεις κάποιων ανθρώπων, όπως ο Στρος-Καν, ο Τρισέ, ο Γιουνκέρ και η… Μέρκελ. Μόνο που κάποτε υπάρχει αντίδραση και ο κόσμος ανατρέπεται. Η 32χρονη καμαριέρα του ξενοδοχείου Σοφιτέλ της Νέας Υόρκης δεν θα υποκύψει στη δύναμη ενός «κοσμο-Εγώ», όπως συνέβη με την ουγγαρέζα οικονομολόγο Piroska Nagy ή τη μαύρη υπηρέτρια Ζου του Τρούμαν Καπότε, που είδε στο πρόσωπο του βιαστή της το Χριστό. Η καμαριέρα θα μηνύσει τον Στρος-Καν κι αυτός θα συλληφθεί. Γιατί υπάρχουν οι «πιστοί» που συναινούν τυφλά, οι σκλάβοι που συμπροσεύχονται και γιορτάζουν την Κυριακή τους με τους βιαστές τους, αλλά υπάρχουν και οι «είρωνες»(οι αμφισβητίες), αυτοί που αντιδρούν και αλλάζουν τον κόσμο.

Μίσος και ρατσισμός

Μετανάστες εναντίων γηγενών. Γηγενείς εναντίον μεταναστών. Και η αστυνομία εναντίων όλων. Οι φοβικοί και απέναντι όσοι τους φοβούνται. Φοβική και η αρκούδα στη Φλώρινα που επιτέθηκε στους λαθρομετανάστες, καθώς όλα τα ζώα, όταν μυρίζουν το φόβο, χιμούν. Φοβούνται το φόβο. Γιατί είναι ο φόβος που τα απειλεί. Στη Βρετανία τα συνδικάτα είχαν ξεσηκωθεί, όχι εναντίον των τραπεζών, όχι εναντίον αυτών που προκάλεσαν την οικονομική κρίση, ούτε εναντίον της κυβέρνησης, αλλά εναντίον των μεταναστών! Το «εσωτερικό προλεταριάτο» επιτίθεται στο «εξωτερικό προλεταριάτο»(Τόυνμπη). Η μετάθεση της σύγκρουσης στην περιφέρεια, ο «εμφύλιος των κάτω», αυτό που οι Αμερικανοί WASP’s ανήγαγαν σε επιστήμη στις ΗΠΑ, μεταφέρεται τώρα στην Ευρώπη. Για όλα φταίνε οι μετανάστες, αυτοί που μας παίρνουν τις… δουλειές. Ο ρατσισμός σε πλήρη ανάπτυξη. Για όλα φταίνε οι ξένοι! Το σύστημα χρειάζεται ένα εξιλαστήριο θύμα, έναν αποδιοπομπαίο τράγο για να κρύψει τη χρεοκοπία του. Χθες ήταν οι Εβραίοι, σήμερα, οι μετανάστες.
Δεν είναι, όμως, όλοι οι μετανάστες εγκληματίες, όπως οι τρεις που σκότωσαν για μία κάμερα. Δεν είναι όλοι οι γηγενείς άμωμοι. Αλλά το πρόβλημα των γκέτο του κέντρου της Αθήνας είναι υπαρκτό. Εκεί η βία θα οξύνεται όσο η ανεργία και η πείνα θα τροφοδοτούν την απελπισία. Όμως το πρόβλημα είναι πολιτικό. Γιατί δυστυχώς το κατ’ ευφημισμό υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εξαντλεί την ενέργεια των αστυνομικών του στα κεφάλια των διαδηλωτών, αφήνοντας την αστυνόμευση των γκέτο στα χέρια των μαφιόζων και στη βία των απελπισμένων. Αλλά και πιο γενικά είναι αλήθεια ότι οι μετανάστες αναστατώνουν την υπάρχουσα ισορροπία και την τάξη της δομημένης κοινωνίας, που τους υποδέχεται. Η αναστάτωση αυτή έχει άλλη διάσταση σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης και άλλη σε περιόδους κρίσης. Στην πρώτη περίπτωση οι μετανάστες χρησιμοποιούνται ως φθηνή εργατική δύναμη, ή απεργοσπαστικός μηχανισμός, σε βάρος των κεκτημένων των «νόμιμων» εργαζομένων. Στη δεύτερη περίπτωση είναι οι πρώτοι άνεργοι και αυτοί που δεν έχουν άλλο τρόπο να επιβιώσουν(ούτε ένσημα, ούτε ταμεία ανεργίας, τίποτα) πέραν της παραβατικότητας και του εγκλήματος. Η ένταση, συνεπώς, αναπτύσσεται αρχικά στον τόπο εργασίας, που δεν υπάρχει πλέον και γι’ αυτό μεταφέρεται στον τόπο εγκατάστασης(γειτονιά-γκέτο), όπου οι γηγενείς είναι πλέον μειοψηφία, δημιουργώντας μέτωπο με το προηγούμενο κύμα μεταναστών εναντίον των νέων, που αποκαλούνται «λαθρομετανάστες».
Διαπιστώνουμε, συνεπώς, ότι το πρόβλημα της μετανάστευσης είναι σύνθετο και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σύνθετα, ήτοι τόσο σε διεθνές όσο και σε τοπικό επίπεδο. Η επιλογή της μιας οπτικής, όμως, οδηγεί σε απλουστεύσεις αλλά και σε εγκληματικές ενέργειες στις οποίες οδηγεί η αυτοδικία καθώς το κενό της πολιτείας και της αστυνομίας το καλύπτουν τα πογκρόμ εναντίων των μεταναστών των συνειδητά ρατσιστών σε συμμαχία με τους γηγενείς κατοίκους, που είναι απελπισμένοι. Γι’ αυτό η μη διάκριση των αποχρώσεων και ο χαρακτηρισμός κάποιου ως ρατσιστή, όπως κάνουν κάποιοι με τους δυστυχείς κατοίκους των γκέτο, μπορεί όντως να τον κάνει ρατσιστή, ρίχνοντάς τον στην αγκαλιά της εγχώριας Κου Κλουξ Κλαν. Κατά συνέπεια, το ίδιο επικίνδυνοι με τους ρατσιστές και τους φασίστες είναι και οι φανατικοί της άλλης πλευράς, των αυτοπροσδιοριζόμενων προοδευτικών ή των "μπαχαλάκηδων",που συναντούν τον ρατσισμό μέσα από τον «αντιθετικό προσδιορισμό» του Χέγκελ.

Με το βλέμμα των άλλων

Ο ελληνικός λαός δεν εμπιστεύεται πλέον την κυβέρνησή του, ειδικά μετά τα όσα αποκάλυψε ο διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Ντομινίκ Στρος Καν για τις «υπόγειες» συνομιλίες του με τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. Αυτό δεν είναι διαπίστωση ενός Έλληνα αλλά του Renaud Lambert στη Le Monde Diplomatique. Ο τελευταίος είναι ο πρώτος που έγραψε ότι «η Ευρώπη βλέπει ένα δεύτερο σχέδιο βοήθειας για την Ελλάδα». Ακολούθησε το πρακτορείο Dow Jones, που μετέδωσε πως η Ελλάδα διαπραγματεύεται ένα νέο δάνειο. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο αναφέρει ως πηγή του υψηλόβαθμο κυβερνητικό στέλεχος που δήλωσε ότι η Αθήνα περιμένει ένα δάνειο 27 δις ευρώ για το 2012 και 32 δις ευρώ για το 2013. Βέβαια, το ελληνικό υπουργείο οικονομικών διέψευσε όλες τις πληροφορίες περί συνομιλιών σχετικά με τη νέα «βοήθεια». Πως όμως θα καταφέρει η κυβέρνηση να βρει τα ποσά που χρειάζεται για το 2012 και το 2013, όταν τα έσοδα εξακολουθούν να αποκλίνουν; Η αισιόδοξη απάντηση είναι οι ιδιωτικοποιήσεις των 50 δις ευρώ. Αλλά και να μπορούσε η κυβέρνηση να προσφύγει σ’ αυτό το μέσο, ο χρόνος που θα απαιτηθεί είναι μεγάλος. Εξάλλου, και αίσια να πήγαιναν τα πράγματα απομένουν αρκετά δις ευρώ για την εξόφληση των διετών υποχρεώσεων. Εν ολίγοις, η προσφυγή σε νέο δάνειο είναι μονόδρομος. Ο άλλος δρόμος είναι η αναδιάρθρωση του χρέους, την οποία δεν επιθυμεί κανείς στην Ευρώπη και την Ελλάδα γιατί θα γονάτιζε το ελληνικό αλλά και το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα -ειδικά το γερμανικό- που κατέχουν ελληνικά ομόλογα. Βέβαια, οι ξένες τράπεζες φροντίζουν να «ξεφορτώσουν» στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τα ελληνικά ομόλογα που διαθέτουν. Έτσι χάθηκε ένας ισχυρός μοχλός πίεσης σε ενδεχόμενες διαπραγματεύσεις της Ελλάδας για την αναδιάρθρωση.
Αλλά η Ελλάδα έχασε πολύτιμο χρόνο και λόγω του Μνημονίου καθώς οι επενδυτικές τράπεζες και τα δικηγορικά γραφεία που συμβούλευαν την κυβέρνηση λησμόνησαν να αναφερθούν λεπτομερώς στα αρνητικά του αποτελέσματα. Αυτό σημειώνει στην ιταλική εφημερίδα La Stampa, το στέλεχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Lorenzo Bini Smaghi. Το ίδιο διερωτάται και ο R. Lambert λέγοντας «Η ΕΕ διαπιστώνει άραγε ότι η πρώτη ‘’σωτηρία’’ της Ελλάδας, πριν ένα χρόνο, επιβάρυνε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας;». Οι παραπάνω διαπιστώσεις επιβεβαιώνουν όσους από την πρώτη στιγμή έβλεπαν ότι η συνταγή του Μνημονίου είναι φαρμάκι και όχι φάρμακο.
Αλλά το ερώτημα είναι: τι κάνουμε τώρα; Κατ’ αρχήν να μην ακολουθηθεί η ίδια οικονομική πολιτική που οδηγεί στο «θάνατο» την οικονομία. Σ’ αυτή την κατεύθυνση απαιτείται όχι μόνο επιμήκυνση αποπληρωμής του χρέους αλλά και επιμήκυνση του χρόνου μείωσης του ελλείμματος. Απαιτείται επίσης να γίνουν οι αλλαγές στις ΔΕΚΟ. Ομοίως να πληρώσουν και οι έχοντες και όχι πάλι τα συνήθη θύματα, οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Εντέλει, χρειάζεται ένα μίγμα κεϋνσιανής συνταγής με στοιχεία από την ελληνική οικονομική πραγματικότητα. Αύξηση, με άλλα λόγια, της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Αλλά για να συμβεί αυτό απαιτείται ένα αναπτυξιακό σοκ και θέσεις εργασίας.

Οι "κάτω" πληρώνουν

Το πολιτικό προσωπικό της Ελλάδας, το πολιτικό προσωπικό της Ευρώπης αποδεικνύεται μετά την Παρασκευή της 6ης Μαΐου πολύ κατώτερο των κρίσιμων περιστάσεων, που περνάμε. Η ιδέα της μυστικής συνάντησης στο Λουξεμβούργο και τα ψεύδη που τη συνόδευσαν είχαν ως αποτέλεσμα όχι μόνο η ελληνική κυβέρνηση αλλά όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να απολέσουν την ελάχιστη εμπιστοσύνη που απολάμβαναν εκ μέρους των πολιτών σχετικά με το σχέδιο σωτηρίας. Ποιος μπορεί να πιστέψει, τώρα, τις δηλώσεις σύμφωνα με τις οποίες η Ελλάδα δεν πρόκειται να εξέλθει από τη ζώνη του ευρώ όταν σ’ αυτή την ηλίθια συνάντηση συμμετείχε ο ίδιος ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ; Δυστυχώς, εκτός από την ευήθεια των ευρωπαίων πολιτικών και τις οικονομικές δυνάμεις που κερδοσκοπούν στη χρεοκοπία της Ελλάδας, υπάρχουν και εκείνες οι πολιτικές δυνάμεις ή τα μέσα μαζικής ενημέρωσης που για διαφορετικούς λόγους επιθυμούν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ παρά τα καταστροφικά αποτελέσματα μιας τέτοιας ενέργειας. Έτσι, τόσο στη Γερμανία και στους κόλπους του κόμματος της κ. Μέρκελ υπάρχουν δυνάμεις που επιθυμούν την επιστροφή της χώρας μας στη δραχμή, ενώ και στη Γαλλία η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν επιδιώκει το ίδιο καθώς επιθυμεί για εθνικιστικούς λόγους την επιστροφή και της χώρας της στο φράγκο. Με άλλα λόγια, η Λεπέν βρήκε στην περίπτωση της Ελλάδας ένα πολιτικό επιχείρημα για την προώθηση και της δικής της εθνικιστικής επιδίωξης.
Όμως, δεν ευθύνονται οι ξένοι για την κατάστασή μας αλλά εμείς οι ίδιοι. Γιατί εξακολουθούμε να εμπιστευόμαστε τις τύχες της χώρας σ’ έναν άνθρωπο που δήλωνε ότι μετά τον Αύγουστο του 2010 η Ελλάδα θα ήταν διαφορετική, σχεδόν παράδεισος, ότι το 2011 και ύστερα το 2012 θα «βγαίναμε» στις αγορές κι ότι σε διαφορετική περίπτωση θα παραιτούνταν. Ακόμη χειρότερα, η χώρα βρίσκεται στα χέρια του κ. Γ. Παπακωνσταντίνου, ο οποίος συνεχίζει να προκαλεί ζημία στον τόπο, όχι πλέον με τα περί Τιτανικού, αλλά με αυτά που είπε χθες, ότι δηλαδή «Η χώρα περνάει, πέρασε και θα περάσει δύσκολα χρόνια γιατί βασίστηκε σε ένα στρεβλό αναπτυξιακό πρότυπο όπου ουσιαστικά κοροϊδευόμασταν μεταξύ μας». Η παγκάλεια σύλληψη «όλοι μαζί τα φάγαμε» είναι εδώ και φαίνεται ότι θα καταστεί σε λίγο η ιδεολογία του νέου ΠΑΣΟΚ. Αλλά εκείνοι που περνούν, όντως, δύσκολα και υφίστανται τα βάρη της κρίσης δεν είναι ούτε οι υψηλόμισθοι ούτε οι μεγαλοσυνταξιούχοι των ΔΕΚΟ και του βαθέως ΠΑΣΟΚ, ούτε ασφαλώς τα κυβερνητικά στελέχη και οι «ολιγαρχίες», αλλά οι «κάτω», οι χαμηλόμισθοι και οι χαμηλοσυνταξιούχοι, οι άνεργοι και οι φτωχοί, είναι οι νέοι που μεταναστεύουν, όπως εξήντα χρόνια πριν οι παπούδες τους.

Η πολιτική του φόβου

Είναι ανόητοι, ψεύτες ή υποκριτές αυτοί που αποφάσισαν τη μυστική σύσκεψη του Λουξεμβούργου; Με ποια λογική η ελληνική κυβέρνηση διέψευδε το γεγονός της σύσκεψης; Και γιατί αν δεν ισχύει το δημοσίευμα περί εξόδου από το ευρώ, δεν μηνύει το γερμανικό έντυπο; Ερωτήσεις στις οποίες κανείς εκ μέρους της κυβέρνησης δεν απαντά, δημιουργώντας ένα σκηνικό ομίχλης μέσα στην οποία καλλιεργείται ο φόβος της εξόδου της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ, της χρεοκοπίας, της κατάρρευσης τραπεζών, της απώλειας των αποταμιεύσεων, της αδυναμίας πληρωμής των μισθών και συντάξεων κ.ά. Πέραν του φόβου, όμως, υπάρχει μία πραγματική βάση όλων αυτών και αυτή είναι αποτυχία της κυβέρνησης και του Μνημονίου καθώς η ελληνική οικονομία ούτε το 2012 θα μπορέσει να «βγει» στις αγορές για να δανειστεί 27 δις ευρώ. Το θέμα της ανάπτυξης τίθεται πλέον επιτακτικά. Όμως, οι Ευρωπαίοι με τη συνενοχή της ελληνικής κυβέρνησης θα εξακολουθήσουν να τηρούν την ίδια αποτυχημένη συνταγή του Μνημονίου 1 και στο Μνημόνιο 2 που θα είναι περισσότερο άγριο για τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους.
Γι’ αυτό η σκηνοθεσία του φόβου επιδιώκει να καθηλώσει την αντίδραση των τελευταίων και να ενισχύσει την υποταγή τους. Οι «ελαστικές εργασιακές σχέσεις» που θα επιβάλλουν νέες μειώσεις μισθών και το 10ωρο δεν μπόρεσαν να νομιμοποιηθούν ως αναγκαίος νεοφιλελεύθερος εκσυγχρονισμός τον καιρό της οργιώδους κερδοφορίας, θα επιβληθούν τώρα στο όνομα της κρίσης και του μεγάλου φόβου! Επιπλέον, ο φόβος συσπειρώνει τα άτομα γύρω από κοινότητες. Το ΠΑΣΟΚ συνεπώς θα συσπειρώσει τα μέλη και τους οπαδούς του, δημιουργώντας ένα κοινωνικό και πολιτικό μηχανισμό για τη λειτουργία του κοινωνικού αυτοματισμού στη βάση ότι η ανισότητα του άχθους των βαρών, που επωμίζονται οι εργαζόμενοι, δεν είναι πραγματική, αλλά απλώς μία ψυχολογική διάθεση(κατάθλιψη). Πρόκειται για ένα παιγνίδι εκφοβισμού και διαίρεσης που δημιουργούν μία επικίνδυνα πολωμένη κοινωνία, όχι στο έδαφος του κύριου κοινωνικού ρήγματος, αλλά στην περιφέρεια.
Ο φόβος, τέλος, εξασθενεί την ορθή κρίση. Η έλλειψη ορατότητας, ειδικά των μεσαίων τάξεων, ισούται με την τρέλα εκείνου που του αφαίρεσαν βίαια, όχι μόνο το μαγαζί, το σπίτι ή το αυτοκίνητο, αλλά όλες τις ταυτότητες, το σημερινό και το αυριανό του πρόσωπο, την ίδια του την ταυτισμένη με την Αγορά ζωή. «Αισθάνομαι ότι δεν υπήρξα. Ότι δεν με βλέπουν ποτέ» λέει ένας νέος. Ακόμη κι αυτοί που θα διαφύγουν θα είναι τόσο αλλοιωμένοι από το φόβο που δεν θα καταφέρουν να ανασυστήσουν το πρόσωπό τους, την διαταραγμένη ψυχή τους, και πάλι λόγω του φόβου. «Σαν άνθρωπος είμαι ένας, όμως ο φόβος μ’ έχει κόψει σ’ εκατό κομμάτια. Κι όσο μεγαλύτερος είναι ο φόβος τόσο μαζεύομαι σ’ ένα μόνο κομμάτι. Κι ο φόβος δεν αφήνει όλα αυτά τα κομμάτια να συγκεντρωθούν, να γίνουν ένα» ξαναλέει ο νέος στον ψυχίατρο Ν. Σιδέρη.

Μυστικά και ψέματα

Ο πρωθυπουργός της χώρας διαρρηγνύει τα ιμάτιά του πως ότι έπραξε και πράττει είναι για το καλό της πατρίδας. Όμως τα μεγαλύτερα εγκλήματα έγιναν με τις καλύτερες προθέσεις. Ο πρωθυπουργός μπορεί να πιστεύει ότι κάνει το καλό αλλά να «εγκληματεί». Οι αντίπαλοί του της αντιπολίτευσης προχωρούν ακόμη πιο πέρα, λέγοντας ότι ο κ. Παπανδρέου ψεύδεται συνειδητά και εμπαίζει τον ελληνικό λαό. Ποιος έχει δίκιο; Ο πρωθυπουργός που επιμένει ότι δεν πρόκειται να αναδιαρθρωθεί το δημόσιο χρέος ή ο «φίλος» του, Ζόζεφ Στίγκλιτς, που δηλώνει ότι η «αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη»; Σε κάθε περίπτωση δίκιο έχει η πραγματικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που βάζουν λουκέτο, η πραγματικότητα της τεράστιας ανεργίας και της απελπισίας των ανθρώπων που δεν τα βγάζουν πέρα. Αυτή η πραγματικότητα –σε συνδυασμό με την απόκλιση των εσόδων- πιστοποιεί ότι η αντιαναπτυξιακή οικονομική πολιτική της κυβέρνησης και της τρόικας (Μνημόνιο) είναι λάθος.
Όσο για την περίφημη «βοήθεια», που είναι στην ουσία τοκογλυφικά δάνεια, αυτή κατευθύνεται στις τράπεζες και όχι στην πραγματική οικονομία. Αντί δηλαδή να πληρώσουν οι τράπεζες την κρίση, που αυτές προκάλεσαν, την πληρώνουν οι πολίτες-φορολογούμενοι. Μάλιστα, τώρα πλέον είναι φανερό πως η βλακώδης πολιτική βάρβαρης λιτότητας που έχουν επιβάλλει οι Γερμανοί θα γίνει μπούμεραγκ και για τη Γερμανία καθώς οι χώρες που υποδέχονται τις εξαγωγές τους δεν θα έχουν τη δυνατότητα πλέον να τις δεχθούν. Εκτιμάται δε πως το 2013 η κατάσταση στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία θα είναι χειρότερη από σήμερα. Γιατί όμως δεν μπορεί να αλλάξει αυτή η πολιτική; Γιατί επιβάλλεται από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, δηλαδή τις τράπεζες. Η έναρξη της κρίσης στις ΗΠΑ ήταν ως γνωστόν τραπεζική. Κι ενώ οι χρεοκοπίες του 1980 στις Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ως αποτέλεσμα 800 τραπεζίτες να κλειστούν στις φυλακές, σήμερα κανείς από τις Enron, Lehman Brothers, Bear Stears δεν τιμωρήθηκε (σ.σ. ο γνωστός οίκος αξιολόγησης Standard & Poor’s τις βαθμολογούσε λίγο πριν την χρεοκοπία τους με τον ανώτατο βαθμό ήτοι με ΑΑΑ!). Αλλά γιατί σήμερα οι τράπεζες έχουν αυτή την πρωτοφανή στήριξη; Γιατί έχουν επιβληθεί στην πολιτική. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Goldman Sachs ήταν από τους σημαντικότερους χρηματοδότες της προεκλογικής εκστρατείας του Μπάρακ Ομπάμα. Γι’ αυτό οι ζημίες των τραπεζών έχουν μετακυλισθεί στα κράτη δηλαδή στους φορολογούμενους πολίτες.
Υπάρχει προοπτική «ενός νέου καπιταλισμού» που θα βασίζεται στην πραγματική και όχι την εικονική(χρηματοπιστωτική) οικονομία; Για ένα «νέο καπιταλισμό» μιλούσε ο τραπεζίτης των φτωχών, ο Μ. Γιούνους, που έλαβε το νόμπελ ειρήνης το 2006. Σήμερα, αφού καθαιρέθηκε από διευθυντής στην τράπεζα που ίδρυσε ο ίδιος στο Μπαγκλαντές, και κινδύνευσε να φυλακισθεί, μιλάει στο νέο του βιβλίο «για μία πιο ανθρώπινη οικονομία», η οποία θα στηρίζεται στις «κοινωνικές επιχειρήσεις», όπου δεν θα υπάρχει ατομικό, χρηματικό όφελος. Στόχος του η καταπολέμηση της φτώχειας. Αλλά μάλλον θα καταλήξει ο ίδιος να γίνει πάμπτωχος.
Υ.Γ. Μυστικά και ψέμματα. Προσπάθησαν να κρατήσουν μυστική τη συνάντηση του Λουξεμβούργου. Δυστυχώς χειρότερη και από την μυστικότητά τους είναι η ηληθιότητά τους ότι θα κρατούσαν τη συνάντηση μυστική!

Οσάμα Μπιν Λάντεν2

«Δεν είμαστε τέτοιοι» δήλωσε ο Μπάρακ Ομπάμα, αιτιολογώντας την άρνησή του να δώσει στη δημοσιότητα τις φωτογραφίες του παραμορφωμένου προσώπου του Οσάμα Μπιν Λάντεν. Η απουσία, όμως, εικόνων θα ενισχύσει, σχεδόν μυστικιστικά, τη «μυθική αύρα» του, καθώς στον πολιτισμό της εικόνας η στέρηση ενός δημόσιου προσώπου από την ορατότητα τροφοδοτεί με ριζικό τρόπο το συλλογικό ασυνείδητο, επισημαίνει η Irene Costelian. Υπάρχει, συνεπώς, διχασμός στη Δύση για τη διαχείριση της νίκης επί του υπ’ αριθμόν ένα εχθρού της. Η ηθική του Ομπάμα δεν του επιτρέπει να δώσει στη δημοσιότητα την εικόνα του άγριου φόνου ενός άοπλου ακόμη κι αν πρόκειται για το φονιά 3.000 αθώων. Η κυνική ηθική των άλλων, όμως, θεωρεί ότι έτσι στη συλλογική μνήμη θα μείνει η εικόνα του χαμογελαστού Οσάμα. Γι’ αυτό καλύτερα να μείνει η εικόνα του παραμορφωμένου. Ο εκτελεστής, δηλαδή, πρέπει να χτυπήσει δύο φορές, μία στο σώμα του ηγέτη της Αλ Κάιντα και τη δεύτερη στο μυαλό των ανθρώπων και στην εικόνα που έχουν για τον Μπιν Λάντεν. Πως όμως σκοτώνεις την εικόνα ενός ήδη νεκρού; Δύσκολο και μάλλον αδύνατο εγχείρημα καθώς το «πρόσωπο» του Οσάμα έχει διαφύγει οριστικά από τον μάταιο τούτο κόσμο. Τώρα το λόγο έχει η ιστορία. Για την ακρίβεια το εγελιανό «πνεύμα της ιστορίας» που φυσάει πότε από δω και πότε από κει, «χορεύοντας» τους ανθρώπους και τις κοινωνίες. Ε, λοιπόν, το όλο ζήτημα με τις φωτογραφίες του Οσάμα αφορά στη διαχείριση του πνεύματος της ίδιας της ιστορίας. Ιδεολογία, αναπαράσταση, συμβολική τάξη, συλλογική συνείδηση και συλλογικό ασυνείδητο, ό,τι δηλαδή ο Λε Γκοφ χαρακτηρίζει ως φαντασιακό, καθώς και ο πολιτισμός της εικόνας εν γένει είναι ό,τι λειτουργεί σαν «καύσιμο» για τη φοβερή εγελιανή πανουργία του λόγου και της Ιστορίας. Αυτό το «καύσιμο» κατασκευάζεται και συνεπώς ελέγχεται από τη Δύση. Γι’ αυτό δεν ήθελαν το τελετουργικό της κηδείας ή ακόμη έναν τάφο για τον Οσάμα Μπιν Λάντεν. Γιατί όλα τα τελετουργικά της εξουσίας, από την ορκωμοσία του προέδρου, τα άμφια, μέχρι τη χωροταξία των δικαστηρίων και την αμφίεση των δικαστών με τα γουνάκια, όλα έχουν το ρόλο και το σκοπό τους. Αυτή τη στιγμή έχουμε μία επιχείρηση κατάδυσης στη βαθύτερη φύση του ανθρώπου, στα άδυτα της συνείδησής του, σ’ εκείνες τις ιδεο-εικόνες στις οποίες είναι εγγεγραμμένοι με δομημένο τρόπο οι φόβοι, οι επιθυμίες, τα όνειρα και οι θρύλοι. Να μην εγγραφεί ο Οσάμα Μπιν Λάντεν σ’ αυτά τα δομημένα συστήματα, να μη γίνει η μη εικόνα του θρύλος, αυτός είναι ο μεγάλος φόβος πλέον των δυτικών.

Αύξηση των ανισοτήτων

Η οικονομική κρίση επιδείνωσε τις οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες. Τα μεγάλα θύματά της είναι όσοι βρίσκονται στη βάση της κοινωνικής κλίμακας, που επλήγησαν βάρβαρα από την κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και την ανεργία. Τα αμέσως επόμενα θύματα είναι οι μεσαίες τάξεις, οι οποίες τείνουν να εξαφανιστούν, δημιουργώντας μια τεράστια τάφρο μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών. Δύο χρόνια από την έναρξη της κρίσης και είναι πλέον διαπιστωμένο ότι οι πλούσιοι όχι μόνο δεν έχουν πληγεί απ’ αυτή αλλά έχουν καταστεί ακόμη πλουσιότεροι. Γι’ αυτό ο Μπάρακ Ομπάμα ζητά τη φορολόγηση των πλούσιων. Αρκεί, όμως, αυτό για τη μείωση των ανισοτήτων, όπως έχουν ήδη διαμορφωθεί; Όχι. Θεωρείται, όμως, κοινωνικά και πολιτικά αναγκαίο καθώς οι λαοί αγανακτούν τόσο πολύ από την αύξηση των εισοδημάτων των πλούσιων που αρκεί ένα τυχαίο γεγονός για να συντελεσθούν κοινωνικές εκρήξεις μεγάλου βεληνεκούς. Η φορολόγηση, συνεπώς, των πλούσιων που ζητά η αμερικανική κυβέρνηση, θα επιτρέψει τη διαχείριση της κοινωνικής οργής και θα αμβλύνει την αμφισβήτηση της καθεστηκυίας πολιτικής και οικονομικής τάξης. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βέβαια, δεν γίνεται λόγος ούτε καν γι’ αυτό. Έτσι η κατάσταση τείνει να καταστεί εκρηκτική καθώς οι πλέον αδικημένοι –νέοι, γυναίκες, μεσαίες τάξεις- δημιουργούν ένα νέο μίγμα, ικανό να τινάξει το καπάκι της κοινωνικής συνοχής στον αέρα. Οι ειδικοί μιλούν για την ανάγκη ισότητας στα βάρη της κρίσης, για την αναδιανομή του πλούτου, ισότητα ευκαιριών και εξασφάλιση της κοινωνικής κινητικότητας, έτσι ώστε να αποφευχθεί η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού. Για να συμβούν όμως αυτά χρειάζεται μια νέα οικονομική πολιτική που θα έχει αναπτυξιακή προοπτική. Αλλά, δυστυχώς, η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι ικανή να σηκώσει το ανάστημά της και να καταγγείλει τη λανθασμένη πολιτική του Μνημονίου. Να τολμήσει, δηλαδή, ότι και οι Ιρλανδοί, οι οποίοι αρνήθηκαν να δεχθούν τους όρους των Γερμανών. Και επειδή μιλάμε για τη Γερμανία, θεωρούμε περιττό να πούμε ότι το εμπορικό της πλεόνασμα είναι όσο τα ελλείμματα των χωρών του ευρωπαϊκού νότου, αλλά αξίζει να σταθούμε στη μήνυση της αμερικανικής κυβέρνησης εναντίον της Deutsche Bank, του γερμανικού τραπεζικού κολοσσού, και μιας θυγατρικής της, ζητώντας αποζημίωση ένα δις δολάρια, για το ρόλο που έπαιξαν στη φούσκα των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ. Για την ακρίβεια επειδή παραβίασαν το αμερικανικό πρόγραμμα ασφάλισης ενυπόθηκων δανείων, προκαλώντας ζημία εκατοντάδων εκατομμυρίων. Αλλά έχει τα… κότσια η ελληνική κυβέρνηση να κινηθεί αναλόγως, ζητώντας αποζημιώσεις; Απεδείχθη, δυστυχώς, πως όχι(ούτε καν τις γερμανικές από την κατοχή).

Θ. Βέγγος

Έφυγε ο Θανάσης Βέγγος, εμβληματική φιγούρα μιας εποχής στην οποία η λαϊκότητα ήταν συνυφασμένη με την εντιμότητα. Αλλά η εντιμότητα δεν ήταν -ούτε είναι- κυρίαρχο στοιχείο επιβίωσης στο ελληνικό περιβάλλον. Ο Βέγγος χρεοκόπησε κι αναγκάστηκε να τραβήξει «άγριο κουπί». Αλλά παρέμεινε ενσυνείδητα έντιμος, συνειδητά καλός, δηλαδή «γραφικός» ή, άλλως, μη λαμόγιο. Βέβαια, σήμερα, βρισκόμαστε συλλογικά ως κοινωνία πέραν τόσο του λαμόγιου όσο και του βλάκα, καθώς ο «Έλληνας άνθρωπος» έχει καταστεί μέσα από το ανακάτεμα της σύγχρονης βιο-ιστορίας του ένα υβριδικό, ένα ερμαφρόδιτο προϊόν που συνδυάζει σε πλεονασμό τη βλακεία και τη λαμογιά, εξαλείφοντας κάθε είδος ευφυΐας, κάθε ίχνος άρσης από την καθήλωση στο τέλμα της ευήθειας. Η πιο επικίνδυνη βλακεία είναι η άρνηση της πραγματικότητας που οφείλεται σε μία φανατική και μνησίκακη καθήλωση-παραφροσύνη. Γι’ αυτό οι άνεργοι και οι χρεοκοπημένοι, σήμερα, δεν τρέχουν σαν τον Βέγγο, δεν προσπαθούν, αλλά αυτοκτονούν. Βέβαια και η κατάθλιψη ή ο αυτοχειριασμός συνιστούν την άρνηση της απώλειας της αυτοεκτίμησης, είναι δηλαδή μια ύστατη αμυντική αντίδραση του κατακερματισμένου ανθρώπου μπροστά στον κίνδυνο της ολοκληρωτικής απώλειας του εαυτού. Κάποτε, ο ξευτιλισμένος εργαζόμενος έβρισκε την ισορροπία του, καταφεύγοντας στους οργανωμένους ομοίους του, στο σωματείο. Σήμερα, όμως, τα συνδικάτα δεν παίζουν αυτό το ρόλο της ανάκτησης του χαμένου εαυτού λόγω της εργασιακής αλλοτρίωσης, ούτε εξάλλου αμφισβητούν. Γι’ αυτό οι αμφισβητίες, ακόμα και σήμερα με την τεράστια ανεργία, προκαλούν τις αντιδράσεις των συναδέλφων, κινητοποιώντας εις βάρος τους μια δέσμη δυνάμεων. Γι’ αυτό δεν κουνιέται φύλλο παρά τα άγρια μέτρα λιτότητας. Από εδώ αρχίζουν να εμφανίζονται ένα-ένα τα διαγνωστικά στοιχεία της «γραφικότητας» και της «παράνοιας» που θα επιτύχουν τον αποκλεισμό. Η κατάθλιψη ή αλλιώς η ψυχιατρική διαγνωστική δεν είναι παρά ένα σύστημα υπεράσπισης των κανόνων της καθεστηκυίας τάξης που αποσκοπούν έκδηλα να αποδυναμώσουν τον λόγο του αμφισβητία, έναν λόγο που εξαιτίας της ετερότητάς του κλονίζει το σύστημα. Γι’ αυτό ο αποκλεισμός του ετερόδοξου, αυτού που θέτει την αξία του δικαιώματος στην εργασία τόσο ως ανάγκη όσο και ως πηγή του νοήματος της ζωής(δημιουργία). Η αντιπαράθεση αυτού του δικαιώματος στις πλειοψηφικές πρακτικές που την εξευτελίζουν, συνιστά το σημερινό δημοκρατικό έλλειμμα. Με άλλα λόγια, εκτός από την αύξηση των ανισοτήτων, στα δύο χρόνια της κρίσης, με τους «κάτω» και τους «μεσαίους» να πλήττονται βάρβαρα και τους «πάνω» να συνεχίζουν να αυξάνουν τα πλούτη τους, η κρίση προκαλεί τόσο ένα οικονομικό και κοινωνικό(μαζί και το ανθρωπολογικό)αλλά κι ένα πολιτιστικό και πολιτικό πρόβλημα.

Οσάμα Μπιν Λάντεν

Η πλαστή φωτογραφία του Οσάμα Μπιν Λάντεν που έκανε, χθες, το γύρο του κόσμου καθώς και το γεγονός ότι κι άλλες φορές είχαμε ανάλογες ειδήσεις που διαψεύστηκαν, όπως στην ανακοίνωση του 2006 για το θάνατο σε βομβαρδισμό του επικεφαλής της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, Αλ Ζαρκάουι, επιτάσσουν να διατηρήσουμε τις επιφυλάξεις μας. Αν, όμως, ισχύει ο θάνατος του ηγέτη της Αλ Κάιντα, τότε –πέρα από την ηθική πλευρά του φόνου και της «πόντισης» του σώματός του- το ερώτημα που ζητά απάντηση είναι αν η οργάνωση θα επιβιώσει του αρχηγού της. Οι Αμερικανοί πιστεύουν, όπως τουλάχιστον γράφουν στις εφημερίδες τους, ότι πλέον έχουμε το τέλος του πολέμου κατά της τρομοκρατίας και πρωταρχική απειλή για τις ΗΠΑ είναι δεν είναι παρά το χρέος. Οι Ευρωπαίοι αναλυτές, αντιθέτως, είναι διχασμένοι. Αρκετοί θεωρούν ότι ο θάνατος του αρχηγού θα ενισχύσει τις φυγόκεντρες τάσεις στο σχήμα της Αλ Κάιντα. Συγκεκριμένα, πιστεύουν ότι θα αποσπασθούν από το πακιστανικό «κέντρο», που είναι ξένο προς την αραβική πραγματικότητα, τόσο ο ιρακινός κλάδος όσο και ο κλάδος της αραβικής χερσονήσου(Υεμένη) που δεν επιθυμούν την αρχηγία από έναν Αιγύπτιο όπως ο υπ’ αριθμόν δύο της οργάνωσης Αλ Ζαουάχρι. Δεν είναι τυχαία, επίσης, η αντιπαράθεση του τελευταίου με τη Χαμάς, επειδή συμμετείχε στις παλαιστινιακές εκλογές. Υπενθυμίζουμε τη συμφιλίωση Χαμάς και Φατάχ προ ημερών. Η απομόνωση της Αλ Κάιντα στον αραβικό κόσμο εμφαίνεται και από την παντελή απουσία της από τις αραβικές εξεγέρσεις. Το ίδιο συνέβη και στο Ιράκ όπου οι μετριοπαθείς μουσουλμάνοι καταδίκασαν την οργάνωση(που απαρτίζεται από σουνίτες) λόγω των τυφλών χτυπημάτων και εναντίον μουσουλμάνων.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν άλλοι αναλυτές οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η οργάνωση θα επιβιώσει του θανάτου τους αρχηγού της. Και τούτο γιατί τα διάφορα τοπικά τμήματα(Μαγκρέμπ, Ιράκ, Υεμένη κ.ά.) και τα δίκτυα στο Πακιστάν διαθέτουν πολύ μεγάλη αυτονομία. Γι’ αυτό όσοι υποστηρίζουν ότι η τρομοκρατία έχει «τελειώσει» κάνουν λάθος. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, να έχουμε μεγάλα τυφλά χτυπήματα ως απάντηση. Σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική Ομπάμα που εστίασε στην ίδια την Αλ Κάιντα σε αντίθεση με τον τυφλό ολοκληρωτικό πόλεμο κατά της τρομοκρατίας του Μπους, φαίνεται να αποδίδει. Όμως, αν θέλουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα για την επιβίωση της τρομοκρατίας θα πρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο του Τζον Γκρέι σύμφωνα με το οποίο τόσο ο δυτικός φονταμενταλισμός όσο και η Αλ Κάιντα είναι προϊόντα της δυτικής νεωτερικότητας και των μονοσήμαντων δογμάτων της για την αλλαγή του κόσμου. Ο επαναστατικός τρόμος είναι μια νεωτερική επινόηση. Εάν ο Οσάμα Μπιν Λάντεν έχει κάποιον πρόδρομο, αυτός είναι ο ρώσος τρομοκράτης του 19ου αιώνα Σεργκέι Νετσάγεφ, ο οποίος, όταν ρωτήθηκε ποια μέλη του οίκου Ρομανόφ ήταν να δολοφονηθούν, απάντησε: «Όλοι τους»!
Η ιδεολογία της Αλ Κάιντα αποτελεί ένα τυπικό νεωτερικό υβρίδιο. Το ισλάμ έχει επανερμηνευθεί υπό το φως της σύγχρονης δυτικής σκέψης - Σε κάθε περίπτωση μια άλλη προσέγγιση και ίσως απάντηση στον Γκρέι αποτελεί ο «Οριενταλισμός» του Έντουαρντ Σαΐντ. Με άλλα λόγια, η σύγκρουση μεταξύ της Αλ Κάιντα και της Δύσης(θυμίζουμε τη βαθιά θρησκευτικότητα στις ΗΠΑ) είναι ένας θρησκευτικός πόλεμος.
Εν τέλει, η τρομοκρατία θα επιβιώνει με διάφορες μορφές καθώς ο ισλαμικός φονταμενταλισμός θα συγκρούεται(τρέφεται) με τον δυτικό φονταμενταλισμό ή όταν η ισχυρή Δύση δεν θα αναγνωρίζει ότι ο κόσμος εμπεριέχει πολλές, διαφορετικές πραγματικότητες και ταυτότητες.

Ερνέστο Σάμπατο

«Έφυγε» ο Λάκης Σάντας, ο οποίος –ως γνωστόν;- μαζί με τον Μανώλη Γλέζο είχαν κατεβάσει το 1941 τη σβάστικα από την Ακρόπολη. «Έφυγε» και ο Ερνέστο Σάμπατο, ο μεγάλος αργεντινός συγγραφέας που άφησε τη φυσική και τα μαθηματικά για να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία και τη λογοτεχνία. Αυτός που αποκαλούσε τον Καντ «Τσένγκις Καντ» για την φορμαλιστική λογική του. Αυτή τη λογική που δικαιολογεί την υστερία εκατομμυρίων πεινασμένων ανθρώπων για τους γάμους του πρίγκιπα, ή για την οσιοποίηση του πάπα Ιωάννη Παύλου β΄. Την ίδια λογική που επιμένει ότι η σημερινή κρίση είναι θέμα διαφόρων παθογενειών, όπως η διαφθορά. Μόλις τώρα κάποιοι αρχίζουν να μιλούν για το αυτονόητο, για την κρίση του χρηματοπιστωτικού συστήματος που τείνει να καταστρέψει την πραγματική οικονομία. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ελληνικές υγιείς επιχειρήσεις θα νεκρωθούν αν ανέβουν κι άλλο τα επιτόκια.
Η σημερινή κρίση, όμως, όπως έγραφε ο Ερνέστο Σάμπατο, δεν είναι μόνο κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά μιας αντίληψης για τη ζωή και τον άνθρωπο που εμφανίστηκε στη Δύση με την Αναγέννηση και η οποία δημιουργήθηκε από τρεις αντινομίες: ένα ατομικιστικό κίνημα που κατέληξε στη μαζικοποίηση, ένα νατουραλιστικό κίνημα που κατέληξε στη μηχανή και ένα ανθρωπιστικό κίνημα, που κατέληξε στην απανθρωποποίηση. Και οι τρεις συνιστώσες δεν είναι παρά όψεις της μέγιστης αντίφασης που είναι η απανθρωποποίηση της ανθρωπότητας λόγω της επενέργειας των δύο αμοραλιστικών δυνάμεων: του χρήματος και του ορθού λόγου του Καντ. Γιατί όταν η αστική τάξη έφτασε στη φάση της επιστήμης, χρειάστηκε ένα ορθολογικό και αφηρημένο σχήμα, για να συνδέσει τα γεγονότα κι έτσι ιδιοποιήθηκε το θέμα της Αφαίρεσης. Το Χρήμα και ο Ορθός Λόγος θα παραχωρήσουν την κοσμική εξουσία στον άνθρωπο, χάρη στην Αφαίρεση. Έτσι, από το συγκεκριμένο προϊόν, όπως ένα δημητριακό, οδηγούμαστε στην ισχύ του χρηματιστή(χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο), που δεν έχει δει ποτέ του ένα κόκκο σταριού(πραγματική οικονομία). Επίσης, οι θεμελιωτές της θετικής επιστήμης από τον απέραντο πλούτο του υλικού κόσμου έθεσαν εντός του πραγματικού μόνο «τα ποσοτικά μετρήσιμα μεγέθη». Με αυτό τον τρόπο σχηματίσθηκε η πεποίθηση ότι η φύση «είναι γραμμένη με μαθηματικούς χαρακτήρες», ενώ στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για τη φύση, αλλά για τη μαθηματική δομή της. Έτσι, η «μαθηματική γλώσσα», αντί να εκφράσει τον απέραντο πλούτο της φύσης, εξέφρασε εν τέλει το «πυθαγόρειο φάντασμά της», σύμφωνα με το οποίο ένας εκ γενετής κωφάλαλος μπορεί να απολαύσει μια μουσική εξετάζοντας την παρτιτούρα της. Οι συγκινήσεις, τα συναισθήματα, τα βιώματα και οι μεταφυσικές αγωνίες, ο έρωτας και η ομορφιά έγιναν παγωμένα σύνολα ημιτόνων και λογαρίθμων, για να εξοβελιστούν, τελικά, στο χώρο των αυταπατών. Η ανθρωπότητα θα φτάσει στις έσχατες συνέπειες του τεχνολατρικού πολιτισμού, που είναι το λόγω της αφαιρετικής ενοποίησης μαθηματικό φάντασμα της πραγματικότητας και μια «φαντασιακή» κοινωνία που αποτελείται από «ανθρώπους-πράγματα». Σήμερα, καθώς αυτό το μοντέλο καταρρέει, συμπαρασύρει τον ορθό λόγο, το χρήμα και την απόλυτη ατομικότητα (δηλαδή τις αφαιρέσεις του). Η ελπίδα πλέον βρίσκεται στον αγώνα για μια νέα σύνθεση: «…τη συμφιλίωση του ατόμου με την κοινότητα· όχι τον εκτοπισμό του ορθού λόγου και της μηχανής, αλλά στον αυστηρό περιορισμό στα εδάφη που τους αναλογούν (...) Το βασίλειο του ανθρώπου δεν είναι ο στενόχωρος και αγχωτικός χώρος του ίδιου του εγώ, ούτε η αφηρημένη κυριαρχία της συλλογικότητας, αλλά εκείνη η ενδιάμεση ζώνη στην οποία συνηθίζουν να λαμβάνουν χώρα ο έρωτας, η φιλία, η κατανόηση, η συμπόνια. Μόνο η παραδοχή αυτής της αρχής θα μας επιτρέψει να θεμελιώσουμε αυθεντικές κοινότητες, αντί για κοινωνικές μηχανές» (Ε. Σάμπατο «Άνθρωποι και γρανάζια»).

Μικρή συμμετοχή

Δεν είναι αργία είναι ανεργία ήταν το σύνθημα της χθεσινής ημέρας, κι, όμως, η συμμετοχή μικρή. Κανείς δεν αντιδρά, κανείς δεν εξεγείρεται στην πρωτοφανή λιτότητα. Γιατί; Διερωτάται η ισπανική εφημερίδα «Ελ Παΐς». Παντού, σε ολόκληρη την Ευρώπη, ειδικοί και μη, επιχειρούν να απαντήσουν στο ίδιο ερώτημα, το οποίο είναι ακόμη πιο δύσκολο ν’ απαντηθεί όταν αφορά τους νέους, το 40% των οποίων πλήττεται από την ανεργία. «Η έλλειψη εμπιστοσύνης στους πολιτικούς μπορεί να εκφραστεί είτε με σύγκρουση είτε με απάθεια και αδιαφορία» λένε κάποιοι. Γιατί, όμως, στις αραβικές χώρες η εξέγερση συνεχίζει να επεκτείνεται σαν την έρπουσα φωτιά από χώρα σε χώρα; Γιατί οι άνεργοι, οι πένητες και οι απελπισμένοι εδώ ξεσηκώνονται; Γιατί στις αραβικές χώρες υπάρχουν καθαροί στόχοι, όπως είναι η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών και της δημοκρατίας, λέει ένας κοινωνιολόγος. Αντίθετα, στην Ευρώπη οι νέοι επιθυμούν να ζουν, όπως οι γονείς τους, δηλαδή με βάση τον καταναλωτικό τρόπο ζωής. Έτσι, συμβαίνει το εξής παράδοξο, οι νέοι όχι μόνο να μην έρχονται σε ρήξη μ’ αυτό το μοντέλο, αλλά να φαίνεται ότι το υπερασπίζονται, ενώ ο καπιταλισμός μοιάζει πιο… προοδευτικός καθώς το φιλελεύθερο μέρος του και η πραγματική οικονομία αντιμάχονται το νεοφιλελευθερισμό και την εικονική οικονομία του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Κι όμως, ήδη διαμορφώνονται βαθιά κινήματα (όπως η juventud sin Futuro, η νεολαία χωρίς μέλλον στην Ισπανία), τα οποία πηγαίνουν πέρα από τον καταναλωτικό τρόπο ζωής και συνδέουν το προσωπικό τους αύριο με το αύριο της τεχνικο-επιστημονικής ανάπτυξης, η οποία δεν θα οδηγεί στην καταστροφή του περιβάλλοντος αλλά θα το προστατεύει. Αλλά η λυσιτελής λύση αυτών των θεμάτων μπορεί να υπάρξει μόνο σε διεθνές επίπεδο. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε, συνεπώς, ότι μία εξέγερση ή θα είναι διεθνής ή θα είναι εκ προοιμίου αναποτελεσματική. Αυτό κατά τη γνώμη μας ισχύει για κάθε δυναμική αντίδραση των «κάτω». Δεν είναι φερ’ ειπείν δυνατόν οι αντιδραστικές ντιρεκτίβες των Βρυξελλών και της τρόικας για τα εργασιακά ή το ασφαλιστικό να μην βρίσκουν απέναντί τους ένα πανευρωπαϊκό κίνημα. Δεν μπορεί η αντίδραση για την καταστροφή του περιβάλλοντος με αφορμή την καταστροφή στη Φουκουσίμα αλλά και το Κοζλοντούι ή το εργοστάσιο που προτίθεται να κάνει η Τουρκία να μην είναι παγκόσμια, αντίστοιχη δηλαδή στην οικονομική παγκοσμιοποίηση. Μόνο μια τέτοια σφαιρική –κοινωνική, οικονομική και οικολογική- αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης είναι δυνατό να προκαλέσει μία εξέγερση όχι ως στείρα άρνηση αλλά ως μία νέα σύνθεση ενός νέου τρόπου ζωής που θα σέβεται τον άνθρωπο και τη φύση, δηλαδή τη ζωή πάνω στον πλανήτη Γη.