ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Το 2009 ήταν η χρονιά της ελπίδας που επένδυσαν δισεκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο στον Μπάρακ Ομπάμα. Δυστυχώς η ελπίδα κατέρρευσε μαζί με τις ζωές των ανθρώπων που έχασαν τα σπίτια και τις δουλειές τους. Οι πεσιμιστές επιβεβαιώθηκαν. Ο μαύρος πρόεδρος άλλαξε πρόσκαιρα την κακή εικόνα των ΗΠΑ, αλλά η ουσία παρέμεινε η ίδια. Ο αναπτυσσόμενος υφέρπων φασισμός τον οποίο κατήγγειλε έγκαιρα ο Νόρμαν Μέηλερ, η ανυπαρξία δημοκρατίας για την οποία μιλούσε ο Βόνεγκατ και ο Χάουαρντ Ζιν, εξακολουθούν να είναι το στίγμα της σημερινής Αμερικής. Ακόμη χειρότερα, όπως σημειώνει ο Νιλ Γκάμπλερ στους Λος Άντζελες Τάιμς, στις ΗΠΑ υφίσταται μία πολιτική θρησκεία, ένας θρησκευτικός φονταμενταλισμός κατά το ανάλογο του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Ο Γκάμπλερ αποδίδει αυτή την εξέλιξη στους συντηρητικούς της τελευταίας τριακονταετίας και τη σύζευξη της πολιτικής και της θρησκείας. Τα μέλη του κινήματος Tea Party που συγκρίνουν τον Ομπάμα με τον Χίτλερ, οι τηλεκήρυκες που χαρακτηρίζουν τους προοδ...

Μία βόμβα και μία προκήρυξη είναι το σήμα κατατεθέν της νέας εποχής της ενωμένης τρομοκρατίας. Όμως, οι νέες λέξεις και φράσεις όπως «εσωτερικευμένων επιθυμιών… από ένα σύστημα που δημιουργεί πλαστές ανάγκες», «συναλλαγματικές σχέσεις»(sic), προτάγματα όπως η επιλογή της κλοπής ως «αξιοπρέπεια της άρνησης…» (σ.σ. κατά το αντίστοιχο των κλεφτών και αρματωλών;!), αλλά και «…καταστροφική δημιουργία»(σ.σ. γνωρίζουμε τη «δημιουργική καταστροφή» του Σουμπέτερ, αλλά τι είναι η… καταστροφικότητα της δημιουργίας;), δεν κομίζουν κάτι καινούργιο. Τόσο η επίσημη όσο και η ανεπίσημη βία συνιστούν τις δύο όψεις της ίδιας συμβολικής τάξης, της οποίας τα χαρακτηριστικά είναι ο ατομικισμός, η επιτυχία-δηλαδή η αναγνώριση από τους άλλους- , το χρήμα, η ευτυχία ως καταναγκασμός-ήτοι ο καταναλωτισμός ως αγορά σημείων και συμβόλων αναγνώρισης και κατά συνέπεια ευτυχίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο η ανταλλακτική αξία αποκτά γενικευμένη μορφή, συμπεριλαμβάνοντας και τα υποκείμενα, τους ανθρώπους. Οι τελευταίοι δεν ε...

Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής; Η διαιώνιση της ζωής, έλεγε ο ποιητής Τζιάκομο Λεοπάρντι. Γι’ αυτό ας ζούμε ως εική, αφού ο βασικός λόγος της ύπαρξής μας είναι η συνέχεια της ίδιας της ζωής, η αναπαραγωγή της. Ακριβώς αυτό διακυβεύεται σήμερα εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Στην Κοπεγχάγη οι ηγέτες του κόσμου δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στα μέτρα εκείνα που θα αποτρέψουν το θάνατο, όχι μόνο των ανθρώπων αλλά όλων των έμβιων όντων. Και τούτο διότι οι πλούσιες χώρες επέλεξαν να αναλύσουν τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και όχι τις αιτίες. «Οι αιτίες της υπερθέρμανσης του πλανήτη οφείλονται στην ανορθολογική και χωρίς όρια εκβιομηχάνιση από τις μεγάλες δυνάμεις…» λέει ο πρόεδρος της Βολιβίας Έβο Μοράλες(πηγή AgoraVox), ο οποίος συγκαλεί τον Απρίλιο του 2010 μία Παγκόσμια Συνάντηση Κορυφής των Λαών. Αυτή η εναλλακτική συνάντηση Κορυφής δεν αφορά εκπροσώπους κρατών αλλά εκπροσώπους κοινωνικών κινημάτων, ειδικούς και πανεπιστημιακούς και έχει ως σκοπό να ασκήσει πίεση στη νέα συνάντηση...

Ο χριστιανισμός όπως υπάρχει σήμερα είναι άραγε συμβατός με το μήνυμα του πρώτου Χριστιανισμού, αυτού που συνδέεται με τον Ιησού Χριστό; Η απάντηση στο ερώτημα είναι αρνητική καθώς δεν υπάρχει σήμερα ένας χριστιανισμός και συνεπώς ένα μήνυμα. Ο κοινωνιολόγος Φρεντερίκ Λενουάρ επιχειρεί στο βιβλίο του «Ο Χριστός φιλόσοφος» να καταγράψει την ανατροπή του αρχικού χριστιανικού μηνύματος από την κυρίαρχη Καθολική Εκκλησία. Το μήνυμα των πρωτοχριστιανών ήταν η ελευθερία και η ισότητα (άγνωστες τότε έννοιες) μεταξύ των διαφόρων φυλών, των τάξεων, των φύλλων, των εθνών. Ουσιαστικά, όμως, έχουμε μία πολιτιστική επανάσταση καθώς απαξιώνεται ο πλούτος ως αξία και αξιώνεται η φτώχεια. Αυτό δεν το αναφέρει ο Λενουάρ, αλλά ένας ποιητής, ο Τζιάκομο Λεοπάρντι. Γενικά, ο χριστιανισμός της Ανατολής δημιούργησε μία νέα ανθρώπινη ηθική, αλλά προπάντων ανέτρεψε τις ιεραρχίες. ο Θεός των πρωτοχριστιανών είναι ένας φτωχός, γεννημένος μεταξύ των φτωχών, είναι ταπεινός, αποστερημένος από κάθε αγαθό, δεν έχει ε...

Κάποιοι ισχυρίζονταν πριν λίγο καιρό ότι η ένταξη της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ τη διέσωσε από τη σημερινή κρίση. Οι εξελίξεις, όμως, αποδεικνύουν ότι η ένταξη στο κοινό νόμισμα αφαιρούν από την Ελλάδα και τις άλλες χώρες(Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία) τη δυνατότητα να αναπνεύσουν λίγο μέσω της υποτίμησης, όπως συνέβαινε παλαιότερα(επί δραχμής). Γι’ αυτό κάποιοι με αφορμή την κρίση μιλούν πλέον για «το τέλος του ευρώ». Και τούτο διότι χώρες-μέλη της ευρωζώνης όπως η Ελλάδα όχι μόνο έχουν απολέσει το νομισματικό εργαλείο τους για την αντιμετώπιση μιας κρίσης(γι’ αυτό πλήττονται περισσότερο από την κρίση), αλλά υφίστανται και το σφίξιμο της θηλιάς από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που αντί να βοηθάει, αντιμετωπίζει τις χώρες-μέλη όπως μια οποιαδήποτε χώρα εκτός της ΕΕ. Έτσι, τα κρατικά ομόλογα της χώρας εντός ολίγου δεν θα γίνονται δεκτά ως εγγυήσεις από την ΚΤΕ. Ακόμη χειρότερα, η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ ζήτησε να τεθεί υπό την κηδεμονία της ΕΕ η Ελλάδα. Πράγμα που...

«Φταίμε όλοι», το είπε ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης στο «Μέγκα». «Φταίμε όλοι» το έλεγε επί ώρες κάποιος και στο Σκάι. Όχι το τραγούδι «σε λίγο θα μας πούνε και μαλάκ..» δεν το είχαν. Γιατί είμαστε ήδη «μ…..», εδώ και καιρό. Τελικά, μετά την τρομοκρατία της οικονομικής καταστροφής έρχεται η εμβολή της ενοχής. Η τελευταία θα γίνει στη συνέχεια «συνείδηση», αυτό το ψυχομάχαιρο του ελέγχου, που μπήγουν πρώτα οι γονείς και μετά η ίδια η κοινωνία. Η τηλεόραση, η κοινή γνώμη, το δικαστήριο, η επιχειρηματικότητα που αντλεί κέρδος από το σόου της τηλεοπτικής βίας, και τώρα οι πολιτικοί ταγοί δεν κάνουν τίποτ’ άλλο παρά να στρίβουν συνεχώς αυτό το διεστραμμένο μαχαίρι της ενοχής. Ποιος φταίει για την ακρίβεια, για την αύξηση των τιμών των τροφίμων και των αγροτικών προϊόντων; Ποιος ευθύνεται για την τερατώδη αύξηση του πετρελαίου(τη θυμάται κανείς;), που δεν είχε καμία σχέση με την δήθεν αυξημένη ζήτηση; Ποια είναι η αιτία για την ασύστολη αισχροκέρδεια; Που πήγαν τα λεφτά του δημοσιονομι...

Ένας άστεγος πέθανε από το κρύο στη Μπορντώ, αλλά κανείς δεν μιλάει γι’ αυτό. Αντίθετα, η αισιοδοξία επιστρέφει στους Έλληνες. Αυτή είναι εκτίμηση από τις μετρήσεις του ευρωβαρόμετρου, καθώς μετά τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου αυξάνεται ο αριθμός των Ελλήνων που δηλώνουν αισιόδοξοι για την οικονομική κατάσταση. Όμως, η μεγάλη πλειοψηφία εξακολουθεί να θεωρεί την ανεργία και την οικονομία ως τα μείζονα προβλήματα της χώρας. Που εδράζεται τότε η αισιοδοξία; Ίσως στο γεγονός ότι εάν κάποιος είναι απαισιόδοξος θεωρείται προβληματικός! Ποιοι κατά συνέπεια εκλαμβάνονται ως φυσιολογικοί; «Φυσιολογικοί» σύμφωνα με την αμερικάνικη ψυχιατρική εταιρία θεωρούνται όσοι παρουσιάζουν «ευχάριστες» γνωστικές παραποιήσεις και αλλοιώσεις στην αντίληψη της πραγματικότητας, ενώ αντίθετα οι προβληματικοί (κυρίως οι καταθλιπτικοί) αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα με έναν τρόπο που θα ονομάζαμε «επώδυνα» αληθινό και ρεαλιστικό. Άρα, οι άνθρωποι που δεν ξέρουν ούτε γιατί γελάνε ούτε γιατί έχουν σταματήσει να ...

Να ζεις και να μην υπάρχεις. Ζωές χωρίς νόημα και νήμα, χωρίς εαυτό, χωρίς μία προσδοκία, μια ελπίδα, μια μαγική αρχή της ζωής για να ταξιδέψουν στο σώμα του κόσμου. Είναι τα παιδιά των μεταναστών. Οι μετανάστες δεύτερης και τρίτης γενιάς, αυτοί που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν, πήγαν σχολείο, μπορεί και πανεπιστήμιο στην Ελλάδα. Αλλά η Ελλάδα δεν τους αναγνωρίζει. Γι’ αυτό δεν έχουν χαρτιά, δεν έχουν ταυτότητα, ούτε πατρίδα, αφού κι αυτή των γονιών τους ξένη είναι. Ξένοι, συνεπώς, παντού, αόρατοι παντού, ανέστιοι, απάτριδες, ζωές χωρίς ύπαρξη. Ζωές που μετρούν λεπτό λεπτό την επιβίωση. Διαφανείς κι αόρατοι. Και από την άλλη, οι αδιαφανείς, τα υπερ-εγώ, οι κύριοι όλος ο κόσμος, οι κανίβαλοι του φωτός και του χρόνου, οι μανιακοί του χώρου και του χρήματος, οι ληστοβαρόνοι, οι πολιτικοί της «μαύρης πολιτικής», οι πωλητές της ελπίδας, συσκευασμένης σε λέξεις συμπάθειας, αλληλεγγύης και συλλογικότητας. Είναι αυτοί που μέσα από τις ΜΚΟ αλληλεγγύης τους παρέχουν ένα κόμπο ορατότητας τυλιγμένο στο...

Εντάξει, με την πολιτική και οικονομική διαφθορά μπορεί κανείς να ξεμπερδέψει, με τη διαφθορά της ψυχής, όμως, τι γίνεται; Πώς να εξηγήσει κανείς την κλοπή του φέρετρου και του λείψανου του Τάσσου Παπαδόπουλου; Ποια τα κίνητρα της κλοπής; Τι να κάνει κανείς ένα νεκρό; Παραλογισμός. Ο Τάσσος Παπαδόπουλος κατέστη αγνοούμενος ως… λείψανο. Γιατί; Πόσο μίσος (ή και έρωτα, τα όρια είναι κοντά) μπορεί να κρύβει μια τέτοια μακάβρια ούτως ή άλλως ενέργεια; Ο Ζακ Ντεριντά έλεγε ότι η εκμάθηση του ζην είναι πάντα υπόθεση ναρκισσιστική. Θέλουμε να σωθούμε, να ζούμε όσο μπορούμε. Λογικό. Ο θάνατος είναι η ακραία διαφθορά της ζωής. Εντέλει, το να μάθεις να ζεις είναι να μάθεις ότι θα πεθάνεις απόλυτα, χωρίς σωτηρία, χωρίς ανάσταση κι αυτό να το αποδεχτείς(Μίλαν Κούντερα); Αντιθέτως, «Πιστεύω σ’ αυτή την αλήθεια χωρίς να την αποδέχομαι» έλεγε ο Ντεριντά, διότι ο θάνατος είναι και η άρνηση όσων σε διαμορφώνουν, η άρνηση όλων όσων αγάπησες. Τα παραθέτουμε αυτά και ως απότιση φόρου τιμής στο μεγάλο φιλό...

«Η διαφθορά φταίει για την κρίση» σύμφωνα με τον Ομπάμα. «Η διαφθορά φταίει για την κρίση» ακούγεται ο αντίλαλος στην άλλη άκρη του πλανήτη, στην Ελλάδα, από τον κ. Γιώργο Παπανδρέου. Αν λέγαμε ότι η διαφθορά είναι η συνέπεια του κυρίαρχου οικονομικού μοντέλου, ποιος θα μας πίστευε; Αν λέγαμε ότι ο καπιταλισμός και η επιδίωξη του ύψιστου οφέλους φέρει εγγενώς μαζί του τη διαφθορά, ακριβώς όπως το σύννεφο τη βροχή, κάποιοι θα διαρρήγνυαν τα ιμάτιά τους. Είναι οι ίδιοι που κατακεραύνωναν παλαιότερα κάθε κριτική στην απορυθμισμένη νεοφιλελεύθερη Αγορά και την αμερικανικού τύπου παγκοσμιοποίηση. Είναι οι ίδιοι που βλέπουν τη διαφθορά στο πελατειακό σύστημα και στον άπληστο εφοριακό, ενώ τα πολλά χρήματα παίζονται στα χρηματιστήρια και στις τράπεζες. Όχι ότι δεν πρέπει να ενεργοποιηθούν ουσιαστικά τα «πόθεν έσχες» και να εκπίπτουν όσοι κατέχουν δημόσια αξιώματα και μετέχουν σε off shore εταιρίες, αλλά η μεγάλη πληγή δεν είναι εκεί, είναι στο τζόγο, είναι στο χρηματιστήριο, είναι στις τράπεζ...

Πόλεμος φονταμενταλισμών. Πόλεμος απόλυτων αληθειών. Από εδώ οι νεαροί που πυρπολούν με καύσιμο την απόλυτη αλήθεια τους. Από εκεί ο έμπλεος αρχολάγνου πάθους και φανατισμού κ. Χρυσοχοΐδης με την αστυνομία του που βγάζει το άχτι της libido dominandi του, συλλαμβάνοντας προληπτικά και σαπίζοντας στο ξύλο δίκαιους και άδικους στο όνομα της δικής του απόλυτης αλήθειας. Και οι μεν και οι δε πιστεύουν στη δική τους αλήθεια με το πάθος φονταμενταλιστών πουριτανών της Κου Κλουξ Κλαν ή φονταμενταλιστών μουσουλμάνων της Αλ Κάιντα. Και οι δύο στο όνομα της καθαγιασμένης αλήθειας τους εγκληματούν. Εγκληματούν οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως αντιεξουσιαστές, όταν προπηλακίζουν και βιαιοπραγούν εναντίον συγγραφέων, όταν καίνε βιβλιοθήκες, όταν καταστρέφουν με τυφλή μανία. Εγκληματεί κι ο Υπουργός Προστασίας με την αστυνομία του όταν συλλαμβάνει δίκαιους υπό το κάλυμμα της αντισυνταγματικής «προσαγωγής». Τελικά και οι δύο πλευρές είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, του ίδιου ηθικού μανιχαϊσμού. Κανε...

Γνωρίζουν το πρόβλημα. Η διάγνωση της βαρύτατης περιβαλλοντικής βλάβης και η επείγουσα ανάγκη λήψης μέτρων είναι σε όλους γνωστή. Μέτρα, όμως, σημαίνει όρια και ο μανιακός καπιταλισμός έχει ξεχάσει να σταματά, δεν ξέρει πια τι σημαίνουν όρια, η κερδοσκοπική συσσώρευση δεν μπορεί να λειτουργήσει με κανόνες και περιορισμούς, ο καπιταλισμός έχει χάσει τα φρένα του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, γι’ αυτό τα μέτρα της Κοπεγχάγης θα είναι στάχτη στα μάτια του κόσμου. Για να αποδειχθεί ότι το πιο επικίνδυνο και παράλογο ον αυτού του πλανήτη είναι ο άνθρωπος, ο άνθρωπος της ταπείνωσης της φύσης, της απροσδιοριστίας του υποκειμένου και του χάους, της εξουδετέρωσης όλων των αξιών, του θανάτου του πολιτισμού, του τέλους του πλανήτη. Ναι, οι πάγοι λιώνουν, η φύση πεθαίνει, χιλιάδες είδη ζωντανών οργανισμών χάνονται και μαζί 854 εκατομμύρια άνθρωποι που λιμοκτονούν! Το πρόβλημα είναι γενικευμένο και γι’ αυτό η λύση ή θα είναι συνολική ή η καταστροφή θα είναι ολική. «… βλέπουμε τροποποιήσεις στο ρυ...

Οριζόμενη από δύο απλές συντεταγμένες «Βόρειο πλάτος, αίμα. Βόρειο μήκος, θάνατος»(Τίτος Πατρίκιος)

Η έκλειψη της ιδέας της επανάστασης, της ανατροπής, της προσδοκίας ότι «θάρθει άσπρη μέρα και για μας», η χρεοκοπία της κυβερνητικής αριστεράς, η απονομιμοποίηση των συνδικαλιστικών και άλλων πολιτικών ελίτ, οδηγεί στην ατομική διέξοδο, στην αυτοχειρία στο χώρο εργασίας(Τέλεκομ) ως σύμβολο της «επαναστατικής απελπισίας»(Marsel Gauchet). Κατά τη γνώμη μας, ο Δεκέμβρης της Αθήνας ήταν ένας ισχυρός σπασμός, μία απελπισμένη αλλά συλλογική αντίδραση απέναντι στην ατομική αυτοκτονική διέξοδο. Γι’ αυτό και η απήχηση της «εξέγερσης» σε ολόκληρο τον κόσμο. Ένα μικρό παιδί, δολοφονημένο από τη θεσμισμένη κρατική βία έγινε το παγκόσμιο σύμβολο όλων όσων υφίστανται τη βία αυτή στο πετσί τους. Τι, όμως, διαφορετικό συνέβη στην Αθήνα; Βλέπω τους νέους να πληθαίνουν τις γραμμές των αντιεξουσιαστών, των τροτσκιστών, των αναρχικών, ακόμη και των χούλιγκανς, αισθανόμενοι την ανάγκη να εντάξουν την απελπισία τους σε κάτι συλλογικό, αλλά όχι συστημικό. Και με αφορμή την εισβολή στο Ρεσάλτο, πληροφορούμε τ...

Η πετριά στο κεφάλι της «συνήθειας»(habitus) ήταν γερή. Παντού συζητήσεις, αναλύσεις, συγχύσεις, έκπληξη, αλλά και φόβος. Τι θέλουν τα παιδιά; Το τέλμα του να δρούμε «ως εάν» να είμαστε δημοκράτες( ενώ φασίζουμε καθημερινά), «ως εάν» να έχουμε δημοκρατία (ενώ γνωρίζουμε ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται πέραν των νόμιμων θεσμών-διαπλοκή), να μιλάμε για «ηθική απαξίωση», χωρίς να κοιτάμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη, ε, λοιπόν, αυτή η κρούστα υποκρισίας αναδεύτηκε δυνατά. Ναι, τα παιδιά δεν ξέρουν τι θέλουν, αλλά ξέρουν τι δεν θέλουν. Δεν θέλουν ένα άθλιο παρόν κι ένα μαύρο μέλλον. Δεν θέλουν τον κόσμο της χομπσιανής ζούγκλας, όπου ο χαμένος δεν είναι μόνο ο τελευταίος, αλλά όλοι, πλην του πρώτου (σε μία ακραία συσσώρευση πλούτου, που παρά την κρίση συνεχίζεται). Οι νέοι δεν θέλουν να παίρνουν πτυχία, να τρέφουν φρούδες ελπίδες, καταλήγοντας στην ανεργία. Αρνούνται τα όρια στην ελευθερίας τους, ακόμη και στη διαμαρτυρία, αρνούνται να είναι ελεύθεροι άνεργοι, ελεύθεροι να αυτοκαταστρέφονται(να...

«Ο σημερινός εαυτός σαστισμένος, ο χτεσινός ξεχασμένος· ο αυριανός απρόβλεπτος;» Οι δέκα λέξεις του Μπόρχες πετούν σαν τις ερινύες πάνω απ’ αυτούς που έκαναν το χτες να ξεχαστεί, το σήμερα να μένει σαστισμένο και το αύριο να χαρακτηρίζεται απρόβλεπτο. Η ενοποίηση του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, ό,τι ήταν κάποτε η πραγματικότητα που διαμόρφωνε τη συνείδηση, σήμερα δεν υφίσταται. Όλα είναι κατατμημένα και ασύνδετα. Ο χρονικός ορίζοντας καταρρέει μέσω του χάπενινγκ. Η εμπειρία δεν είναι πλέον παρά μία σειριακή αλυσίδα από άσχετες παραστάσεις στο χρόνο που γίνονται συγκλονιστικά παραστατικές μέσω των τηλεοπτικών εικόνων. Οι δέκα λέξεις του Μπόρχες έρχονται στο νου καθώς ακούω τον πρέσβη της αυτοκρατορικής υπερδύναμης να δηλώνει ότι η ελπίδα της Ελλάδας για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων και την οικονομική ανάπτυξη είναι «η ευέλικτη αγορά εργασίας» και πως οι εργαζόμενοι πρέπει να αποκτούν «πολλές δεξιότητες» μέσω της δια βίου μάθησης. Πρότυπο ο Ρεμπώ, που εγκατέλειψε την ...