ΚΡΙΣΗ: Ολόκληρη η αλήθεια

Δεν μας λένε όλη την αλήθεια για την οικονομική κρίση. Αυτό διατείνεται ο τραπεζίτης και συγγραφέας Hakim El Karaoui. Ο Καραουί δεν είναι μαρξιστής, όπως ο Isaac Johsua που μιλάει για την κρίση του «παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού» και προτείνει τον «κεντρικό σχεδιασμό»(planification). Και οι δύο όμως συμπίπτουν στην άποψη ότι η κρίση αφορά τον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό. Εκείνο που σήμερα γνωρίζουμε είναι πως το 2008 είχαμε μια χρηματοπιστωτική κρίση οφειλόμενη στην κρίση των αμερικανικών στεγαστικών δανείων(ειδικά των ευάλωτων εισοδηματικά στρωμάτων) και την κρίση των τοξικών χρηματοπιστωτικών προϊόντων. Όλα αυτά στηρίχτηκαν στην πολιτικο-ιδεολογική βάση του ακραίου, αγοραίου ατομικισμού και του συνθήματος «όλοι ιδιοκτήτες». Η επιδείνωση του 2009 είναι απόρροια της διάχυσης της χρηματοπιστωτικής κρίσης στην πραγματική οικονομία. Όλα αυτά δεν είναι λάθος, αλλά είναι η μισή αλήθεια. Η άλλη μισή σύμφωνα με τον Καραουί είναι ο υπερδανεισμός των αμερικανικών νοικοκυριών αλλά και των νοικοκυριών των άλλων αναπτυγμένων χωρών της Δύσης. Ο δανεισμός οφείλεται στη στασιμότητα των μισθών σε σχέση με τις καταναλωτικές ανάγκες. Ή αλλιώς από την υπερβολική προσφορά και τη χαμηλή ζήτηση, που καλύφθηκε με δανεισμό. Στη Δύση οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν την πενταετία 2000-2005 με συνέπεια να διογκωθούν τα χρέη των νοικοκυριών. Την άποψη αυτή έχει προβάλει πολύ πριν από την κρίση ο Γουίλλιαμ Γκρέιντερ(Κανιβαλικός καπιταλισμός) τον οποίο έχουμε παρουσιάσει πριν πολλά χρόνια. Σύμφωνα με τον Γκρέιντερ η υπερβολική προσφορά δεν μπορεί να απορροφηθεί ούτε από τον άνεργο καταναλωτή ούτε από το συνεχώς μειούμενο μισθό του εργαζόμενου. Η υπερσυσσώρευση λειτουργεί σαν ένα «πανωσήκωμα» που απειλεί να γκρεμίσει όλο το οικοδόμημα. Και είναι ψευδαίσθηση ότι το σύστημα της αγοράς μπορεί να αυτορυθμιστεί επιτυγχάνοντας μία ισορροπία μεταξύ προσφοράς-ζήτησης και χαλιναγωγώντας την τάση του κεφαλαίου για γρήγορη και υψηλότερη απόδοση. Ο συγγραφέας μιλούσε από τότε για την ανάγκη ελέγχου του κεφαλαίου και στήριξης του «χαμένου της επανάστασης» που είναι η εργασία. Καθώς και να υπάρξει μια λογική, αναλογική και ελεγχόμενη απόκλιση της «μη πραγματικής»-χρηματιστικής οικονομίας από την πραγματική οικονομία. Το ίδιο λέει αλλά με άλλο τρόπο ο Καραουί. Ο τραπεζίτης-συγγραφέας σημειώνει ότι ο ρυθμός ανάπτυξης εξαρτάται από δύο παράγοντες: Την τεχνολογική ικανότητα αύξησης της προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών και την κοινωνική δυνατότητα αύξησης της ζήτησης αυτών των αγαθών και υπηρεσιών. Το πρόβλημα έγκειται στο δεύτερο σκέλος, τη ζήτηση, διότι η μεγάλη σύγχρονη αλλαγή του καπιταλισμού (παγκοσμιοποίηση και νεοφιλελευθερισμός) είναι η εγκατάλειψη του «φορντικού» δόγματος σύμφωνα με το οποίο η επιχείρηση αυξάνει «τους εργαζόμενους για να μπορέσει να τους πουλήσει περισσότερα αυτοκίνητα». Το νέο δόγμα (παγκοσμιοποίηση) είναι η μείωση του κόστους παραγωγής και των μισθών. Ο επιχειρηματίας στην εποχή της παγκοσμιοποίησης δεν αυξάνει τους μισθούς γιατί ο καταναλωτής θα αγοράσει πιο φθηνό αυτοκίνητο από το εξωτερικό, όπου οι μισθοί είναι χαμηλότεροι. Αυτή όμως η στασιμότητα των μισθών συμπιέζει την εσωτερική ζήτηση αλλά και την συνολική(παγκόσμια) καθώς και την ανάπτυξη της οικονομίας. Αυτός είναι ο λόγος της ανεργίας που επιδεινώνει την κατάσταση αλλά και τις τάσεις προστατευτισμού, καταλήγει ο Καραουί. Τι προτείνεται όμως; Τίποτα. Μόνο ο Γκρέιντερ μιλάει για τη νέα ιδεολογία ενός «παγκόσμιου ουμανισμού» και ακόμα το «συγκερασμό της αγοράς και της δημοκρατίας», «επιβολή διεθνών κανόνων για ελάχιστα ημερομίσθια. Μερικές φορές δημιουργείται στον αναγνώστη η εντύπωση ότι ο Γκρέιντερ επιθυμεί μία επιλεκτική σύνθεση του καπιταλισμού και του σοσιαλισμού (Λούις Κέλσο).