Αντι-κατανάλωση

Ένας εργάτης στραγγαλίζει τη γυναίκα του κι αυτοκτονεί. Δυο παιδάκια μένουν πεντάρφανα στους πέντε δρόμους. Είχαν οικονομικές δυσκολίες και δάνεια απαντούν κάποιοι όταν τίθενται τα «γιατί;». Μα αρκεί αυτό για να εξηγήσει μία τέτοια τραγωδία; Κι όμως είναι αρκετό. Γιατί η σημερινή κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά είναι και πολιτική, κοινωνική και ανθρωπολογική. Η κυρίαρχη συμβολική τάξη, η ιδεολογία του ακραίου ατομικισμού, όπου το χρήμα αγοράζει την ορατότητα του προσώπου, το κύρος ακόμα και τον έρωτα, δεν μπορεί πλέον να αφορά τον εργαζόμενο που πηγαίνει από δουλειά σε δουλειά, που δεν έχει μία θεσμική οργάνωση ή κοινότητα να ακουμπήσει, που έχει χάσει κάθε αίσθηση ταυτότητας και δυνατότητα βιοαφήγησης, αυτός ο άνθρωπος που η αγανάκτηση ασφυκτιά εντός του, πληροί όλες τις προϋποθέσεις της τρέλας.
Η καταναλωτική μανία της δανεικής ευτυχίας και το αυτοαναλωνόμενο πάθος, που προσέφερε ο νεοφιλελευθερισμός, πρέπει τώρα να πληρωθεί. Και η άυλη πληρωμή είναι η μη ορατότητα, η οδύνη του τίποτα, του άχρηστου, του περιττού. Το υπαρξιακό κενό θα πληρωθεί με τη βία. Το χαμένο Πρόσωπο θα ανασυσταθεί με το φόνο και την αυτοχειρία. Γιατί η διαπροσωπική μας δέσμευση με κάποιον ή κάποια στην καταναλωτική-αγοραία κοινωνία δεν συνυφαίνεται με αφετηρία το όλον του Προσώπου, αλλά με τη συμβολική βαρύτητα ενός αυτοκινήτου ή ενός σπιτιού, μ’ ένα εμπράγματο κομμάτι, ένα αντικείμενο η απώλεια του οποίου σημαίνει και την εξαφάνιση της επιθυμίας γι’ αυτόν/ήν. Αυτή η συνεχώς επιταχυνόμενη μετακίνηση, αυτός ο ίλιγγος της κατευθυνόμενης επιθυμίας, που πλέον ματαιώνεται, οδηγεί στην κρίση ταυτότητας, στο κενό, στην άβυσσο ασύνδετων, αδόμητων επιθυμιών και στη σύγχυση φαντασιακού και πραγματικού, ήτοι στην τρέλα. Γι’ αυτό απαιτείται μια νέα αντικαταναλωτική ιδεολογία, μια νέα σύνθεση ατομικότητας και συλλογικότητας, όπου ο άνθρωπος θα βρίσκει αλληλεγγύη και συμπαράσταση και θα αναγνωρίζεται ως υποκείμενο και ουσία και όχι ως αντικείμενο.

Αυτισμός

Έμποροι-αεριτζήδες, κρατικοθρεμένα λαμόγια και μιζοθρεμένοι πολιτικοί, αργόμισθοι και μεγαλόμισθοι «διαμορφωτές γνώμης», ηλίθιοι της πένας και αποτυχημένοι των γραμμάτων, πλην όμως επιτυχημένοι στην ίντριγκα, την παγαποντιά και το «ρίξιμο», φιλόδοξες γυναίκες χωρίς θηλυκότητα, άγουρες νέες και νέοι που αναζητούν έναν κορμό να αναρριχηθούν, όλοι είναι εδώ, πέριξ της πλατείας Συντάγματος και της πλατείας Κολωνακίου. Τους βλέπω κορδακιζόμενους, ερωτευμένους με τον εαυτό τους, αυτοϊκανοποιημένους, μπλαζέ και σνομπ. Όλοι τους είναι ικανοί να βάλουν φωτιά στη χώρα για να ψήσουν το αυγό τους και να ικανοποιήσουν την πιο ακραία ματαιοδοξία τους. Δεν έχουν χρώμα, δεν έχουν πολιτική σημαία, μοναδική τους πίστη το άπειρο Εγώ τους κι ας ανήκουν στη δεξιά, στο κέντρο ή την αριστερά. Το πολιτικώς ανήκειν δεν είναι παρά κάτι σαν τη συμμετοχή στην «Αθηναϊκή Λέσχη» ή τη λέσχη του μπριτζ και της μπιρίμπας. Νάρκισσοι και με στεγνή και σχεδόν οστεώδη καρδιά έχουν φτάσει στο σημείο να μην αντιλαμβάνονται το κακό που κάνουν, να μη βλέπουν τον κόσμο που υποφέρει, καθώς μόνο ο εαυτός τους δύναται να υποφέρει ή να απολαμβάνει. Από αυτόν τον πολιτικό αυτισμό απόρροια της κυρίαρχης συμβολικής τάξης, που είναι μία σύνθεση ενός ακραίου δυτικού ατομικισμού και του ανατολίτικου φιλοτομαρισμού, προκύπτει σε ιδεολογικό επίπεδο και η κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης, αφού οι πολιτικοί εκπρόσωποι δεν εκφράζουν ειμή μόνο τον εαυτό τους. Σ’ αυτό συντελεί και η ισχνή φωνή των «κάτω». Οι τελευταίοι έχουν εγκαταλείψει προ πολλού την αρχή της αλληλεγγύης αποδεχόμενοι το «ο καθένας μόνος του» ως αρχή με αξία φυσικού φαινομένου. Γι’ αυτό λέω ότι τη βία την προκαλεί ο αυτισμός και η έλλειψη συνδετικού ιστού σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο ότι στην πολιτική εκφράζονται μόνο ατομικά συμφέροντα, ενώ τα κόμματα έχουν καταστεί μορφώματα αντιτιθέμενων συμφερόντων μη δυνάμενα να συντεθούν σε μία κοινή πολιτική βάση, σ’ ένα προγραμματικό πλαίσιο.

Δημοσιογραφία

Στα όρια του παγετού η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα. Κανένα μέσο δεν εξαιρείται από τον κανόνα. Αλλά ποιος είναι τα μέσα ενημέρωσης; Πολύ φοβόμαστε ότι οι πολίτες συγχέουν ή ταυτίζουν τα μίντια με τους προβεβλημένους δημοσιογράφους, τους και «μεγαλοδημοσιογράφους» αποκαλούμενους, τοποθετώντας στο ίδιο τσουβάλι τους πάντες. Βεβαίως, τα ΜΜΕ είναι οι ιδιοκτήτες τους και όχι οι υπάλληλοι-δημοσιογράφοι. Εκ του αποτελέσματος, όμως κρίνοντας η κοινή γνώμη, δεν έχει άδικο. Τι έχει κάνει φερ’ ειπείν το πολυπληθές «δημοσιογραφικό προλεταριάτο» απέναντι σε μια δράκα «μεγαλοδημοσιογράφων»-ενίοτε και εκδοτών- που διαμορφώνουν τόσο το πολιτικό κλίμα όσο και τη δυσμενή άποψη που έχουν οι πολίτες για τους δημοσιογράφους; Απολύτως τίποτα. Η εκκαθάριση των μητρώων του σωματείου των δημοσιογράφων δεν έγινε ποτέ. Το καταστατικό παραμένει αναχρονιστικό και γι’ αυτό αντιδραστικό. Γενικά η μεγάλη πλειοψηφία των δημοσιογράφων, αυτή που κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, επαχθούς εργασίας και ανεργίας, είναι υποχρεωμένη να εκποιεί την δεοντολογία και την προσωπική αξιοπρέπεια προκειμένου να μη βρεθεί στο δρόμο ή να «μην ξεβρασθεί από το σύστημα». Ή υπάκουος και εντός ή ανεξάρτητος και αξιοπρεπής αλλά εκτός. Αυτό είναι το σημερινό δίλημμα-εκβιασμός. Κι όμως χαραμάδες ελπίδας υπάρχουν πάντα. Όπως στην περίπτωση του δημοσιογράφου της «Μοντ Ντιπλοματίκ» Χερνάντο Κάλβο Οσπίνα που πέταγε με αεροπλάνο της Air France προς τη Νικαράγουα για να καλύψει τα 30 χρόνια από την επανάσταση, και πάνω από τις ΗΠΑ το αεροπλάνο έλαβε εντολή να επιστρέψει πίσω καθώς ο δημοσιογράφος ήταν στη No Fly List(λίστα πτητικής απαγόρευσης) που δημιούργησε η κυβέρνηση Μπους μετά την 11/9. Το αεροπλάνο άφησε τον δημοσιογράφο στο Μεξικό –όπου ως γνωστόν ενέσκηψε αιφνιδίως η γρίπη των χοίρων- και συνέχισε την πτήση χωρίς τον… επικίνδυνο επιβάτη. Να λοιπόν το κριτήριο της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, να είσαι επικίνδυνος για τους «πάνω», πολύ περισσότερο όταν αυτοί είναι οι ιμπεράτορες.

Οι όροι ανατροπής

Η πολιτική αντιπαράθεση με αφορμή την υπόθεση του Βατοπαιδίου και τη στάση δικαστών και εισαγγελέων επαναφέρει το ερώτημα της διάκρισης των εξουσιών, μιας από τις θεμελιώδης αρχές, ίσως η σημαντικότερη, των σύγχρονων κοινοβουλευτικών δημοκρατιών. Για ποια διάκριση μπορούμε να μιλάμε σήμερα όταν αίφνης όλα τα σκάνδαλα επανέρχονται στο προσκήνιο, όταν όλοι μαζί οι φάκελοι ανοίγουν ξανά, όταν η συμπεριφορά κορυφαίων δικαστών κινείται στα όρια ή εντός της πολιτικής διαδικασίας, όταν η κυβέρνηση επιλέγει τους επικεφαλείς των δικαστικών σωμάτων ή όταν στελέχη της αντιπολίτευσης προαναγγέλλουν την παραίτηση εισαγγελέων; Κατόπιν τούτων, για ποια ανεξάρτητη δικαιοσύνη μιλάμε; Γιατί το ΠΑΣΟΚ που τώρα κορρυβαντιεί δεν ψήφισε όταν κατείχε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία την εκλογή των επικεφαλείς των δικαστικών σωμάτων από τους δικαστές και τους εισαγγελείς, γιατί δεν δεσμεύεται ότι θα το κάνει έναν αποκτήσει εκ νέου την πλειοψηφία; Γιατί ούτε η ΝΔ προχώρησε σ’ αυτή την αναγκαία θεσμική ρύθμιση που θα διασφάλιζε κατά ένα μεγάλο μέρος την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης; Εντέλει, το παραδικαστικό ήταν μία παρωνυχίδα σ’ αυτή την εμπλοκή των πολιτικών σχηματισμών και της εκτελεστικής εξουσίας με τη δικαστική. Το εξόφθαλμο αυτό γεγονός συμπαρασύρει και τη δικαστική εξουσία στην απαξίωση και καθιστά το πολιτικό σύστημα ολοκληρωτικά ευάλωτο. Κι αυτό υπό την έννοια της συμβολικής υπονόμευσης και της πιθανής πραγματικής ανατροπής του υπάρχοντος συστήματος. Για να το αντιληφθούμε αυτό μπορούμε να ανατρέξουμε στον Πασκάλ. Σύμφωνα με τον τελευταίο όταν ο Θεός εγκαταλείπει το προσκήνιο, η θέση του καταλαμβάνεται από τους ανθρώπους, τη φαντασία και το τέχνασμα. Οι άνθρωποι περιβάλλονται το θείο: «Οι δικαστές κατάλαβαν καλά αυτό το μυστήριο. Οι κόκκινες τήβεννοί τους, οι γούνες τους, (...) Τα ανάκτορα όπου δικάζουν, οι κρίνοι, όλο αυτό το επιβλητικό σκηνικό είναι άκρως απαραίτητο» σημειώνει ο Πασκάλ, του οποίου «Οι Σκέψεις» θα λειτουργήσουν απομυθοποιητικά. Η απομυθοποίηση αυτή θα ενθρονίσει τη φαντασίωση της κοινωνικής ανισότητας, εκθρονίζοντας το φάντασμα της φυσικής ή θεϊκής ανισότητας. Μόνο τότε οι άνθρωποι, οι «κάτω» θα αντιληφθούν την ανισότητα εις βάρος τους και την αδικία. Μόνο τότε θα εξοργισθούν και θα επαναστατήσουν. Αλλά χρειάστηκαν μετά τον Πασκάλ και οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού να εισαγάγουν την ιδέα της ομοιότητας των ανθρώπων με τη μορφή της «Συν-Πάθειας», του συμπάσχοντος δηλαδή Εγώ που συμμετέχει συναισθηματικά σε όλα τα δεινά που πλήττουν το ανθρώπινο είδος, της αλληλεγγύης. Τώρα υπό την επίδραση της νέας μορφής συνύπαρξης «ο όμοιος είναι όλος ο κόσμος και ο πρώτος τυχών. Έστω κι αν αυτός είναι ένας Ξένος ή ένας Εχθρός». Η απονομιμοποίηση και απομυθοποίηση συνεπώς των θεσμών δεν αρκούν, αλλά απαιτείται η επανεφεύρεση της αλληλεγγύης και της συμπάθειας σε βάρος του κυρίαρχου ατομικισμού. Ίσως ο αληθινός νεωτερισμός σήμερα να είναι η επιβράδυνση, να σηκώσουμε το κεφάλι και να κάνουμε ένα βήμα σημειωτόν, έστω κι αν ελλείψει ντοπαρίσματος το ρεκόρ στα 100μ. δεν θα καταρριφθεί ποτέ! Ίσως πρέπει να ξαναδούμε την ιδέα της «επιβράδυνσης» και του «καταραμένου αποθέματος» του Βάλτερ Μπένγιαμιν και των κατοίκων της Ικαρίας, την «επικουρούμενη εξανάσταση» και την άποψη ότι «τίποτα δεν είναι πιο αστικό από τον μποέμ» του Γουσταύου Φλομπέρ, αλλά και τον τρόπο του φυγάδα θεόθεν και αλήτη του Ελύτη.

Σκάνδαλα και υποκρισία

Σκάνδαλο σημαίνει κάτι που είναι έξω από τα ήθη και τους θεσμισμένους κανόνες μιας κοινωνίας. Γι’ αυτό ως παρέκκλιση «σκανδαλίζει», ενοχλεί. Πρόκειται όμως περί αυτού όταν αναφερόμαστε στα σημερινά σκάνδαλα; Με άλλα λόγια, μήπως μέσω των επί μέρους συμπτωμάτων αποκρύπτεται το γενικευμένο, η διαφθορά και η καθολική σήψη του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος; Πολύ φοβάμαι ότι η αντιμετώπιση των λεγόμενων σκανδάλων γίνεται με τον τρόπο που αντιλαμβανόταν ο Μπωμαρσαί τις γυναίκες. Οι τελευταίες έπρεπε σύμφωνα με τη… φύση αν μπορούσαν να είναι όμορφες, αν ήθελαν να είναι φρόνιμες, αλλά σε κάθε περίπτωση όφειλαν να είναι ευυπόλυπτες! Το θέμα, συνεπώς, δεν είναι η αταξία και η παρέκκλιση από τις κοινωνικές συμβάσεις ή τους νόμους, αλλά η μη απώλεια της υπόληψης εκ μέρους της κοινής γνώμης. Με άλλα λόγια να μη συλληφθεί κάποιος κλέπτων οπώρας. Εν προκειμένω και μέσω αυτής της πρωτογενούς αστικής υποκρισίας δεν αποδοκιμάζεται η πράξη καθ’ εαυτή και η ενδεχόμενη ηθική της απαξία, αλλά η ικανότητα του κλέπτειν, ή του παραβαίνειν. Εξάλλου, το μεγάλο σύνθημα της οργανωμένης σύγχρονης γραφειοκρατικής λογικής ήταν και είναι η «αποτελεσματικότητα».Άρα, δεν δικάζονται τα σκάνδαλα -γι’ αυτό και η αγανάκτηση των εμπλεκομένων- αλλά η αποτελεσματικότητά τους τόσο ως προς το ασύλληπτο όσο και ως προς τη διατήρηση της «υπόληψής» στα εκουσίως τυφλά μάτια της κοινής γνώμης. Κοντολογίς, τα σκάνδαλα είναι το μόνο πεδίο στο οποίο μπορούν να διαφοροποιούνται και να αντιπαρατίθενται πολιτικά η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά, συγχρόνως, είναι και η κολυμπήθρα του Σιλωάμ, το ψευδές άλλοθι μιας κοινωνίας που έχει αποδεχθεί όλα τα χτυπήματα, ακόμη κι αυτά κάτω από τη ζώνη. Είναι ευνόητο ότι σε μία τέτοια ζούγκλα επικρατεί ο νόμος του ισχυρότερου. Όμως αυτό καλύπτεται πίσω από τα επί μέρους, τα δήθεν σκανδαλώδη επεισόδια. Γι’ αυτό στην κυρίαρχη ιδεολογία η ιστορία συγχέεται με τις ανεκδοτολογικές ιστορίες. Εξ ου η αξιοσημείωτη συναίνεση τόσο εναντίον της ιστορικότητας όσο και εναντίον της ιστορίας ως επιστήμης. Γιατί έτσι εξοστρακίζονται οι απειλές του γίγνεσθαι και της μακροπρόθεσμης αλλαγής και απομένει η ακινησία, η υποκρισία, η τάξη και η ασφάλεια.

I love me

Δεν ξέρω αν η «βροχή» των Λυρίδων θα πέσει πάνω στα κεφάλια μας, αλλά είναι βέβαιο ότι αυτό θα συμβεί με τα νέα μέτρα-μετεωρίτες. Εξάλλου, όπως έλεγε κάποιος το 1901, οι φτωχοί «δεν έχουν πολλά χρήματα, αλλά είναι πολλοί»! Όμως, γιατί δεν φορολογούνται τα μεγάλα εισοδήματα; Γιατί δεν συλλαμβάνονται οι μεγάλοι φοροφυγάδες και δεν καταργούνται οι φορολογικοί παράδεισοι(off shore); Γιατί το έλλειμμα των 5 δισεκατομμυρίων ευρώ δεν το πληρώνουν αυτοί που το δημιούργησαν; Γιατί οι τράπεζες των αμύθητων κερδών, ακόμα και στον καιρό της κρίσης, επιβραβεύονται με τα χρήματα των ήδη ληστευθέντων; Η απάντηση είναι απλή: Βρίσκουν και τα κάνουν. Οι φτωχοί, οι μεσαίοι, οι απλοί εργαζόμενοι είναι χωρίς αξιόπιστη συλλογική έκφραση -με απαξιωμένα ή πουλημένα συνδικάτα- και γι’ αυτό χωρίς δύναμη. «Ο καθένας μόνος του», αυτό είναι το σύνθημα τόσο σε επίπεδο κρατών όσο και σε επίπεδο ατόμων. Αλλά αυτό είναι σε βάρος εκείνων που το μοναδικό τους «όπλο» είναι η συλλογικότητα και η αλληλεγγύη. Στις ΗΠΑ, μάλιστα, προωθείται η νέα μόδα του «I love me», του απόλυτου ναρκισσισμού μιας δήθεν «γενιάς του Εγώ». Ο καθένας το τομάρι του, λοιπόν, αλλιώς ο κίνδυνος είναι μεγάλος. Βέβαια, υπάρχουν κι εκείνοι, όπως οι σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας(SPD) που αίφνης ανακάλυψαν και πάλι την «κοινωνική συνοχή» και την ανάγκη να πληρώσουν την κρίση και τα μεγάλα εισοδήματα. Είναι οι ίδιοι, οι οποίοι στο προηγούμενο συνέδριό τους επί Σρέντερ ήθελαν να απαλείψουν τον όρο «κοινωνική δικαιοσύνη» από το καταστατικό τους. Η επιστροφή τους στην «κοινωνική ευαισθησία» οφείλεται απλώς στις δέκα μονάδες με τις οποίες προηγείται η Μέρκελ. Συνεπώς, υποκρισία. Αλλά και ανοησία όταν κάποιος θεωρεί ότι όλα είναι θέμα «βούλησης»(βουλησιαρχία). Ασφαλώς όλα είναι ζήτημα πολιτικής βούλησης, αλλά τίνος βούλησης; Των «πάνω» ή των «κάτω»; Προς το παρόν, όποιος τολμήσει να σταθεί στο πλευρό των δεύτερων κινδυνεύει να δαιμονοποιηθεί, όπως ο Τσάβες, ή να χάσει τις εκλογές!

Μπάλαρντ

Το ερώτημα παραμένει: Ποιος νιώθει σήμερα το πάθος ή τα πάθη των άλλων; Κανείς. Ποιος αντιλαμβάνεται ότι η σημερινή οικονομική κρίση είναι, συγχρόνως, κρίση πολιτισμική αλλά και ανθρωπολογική; Κανείς. Κάποτε οι φιλόσοφοι μιλούσαν για τον παροξυσμό της αδιαφορίας για τον άλλον(Μποντριγιάρ). Σήμερα, ακόμα και η μεγάλη πτώση των νερών των ποταμών, η ίδια η περιβαλλοντική καταστροφή, οφειλόμενη στην ανθρώπινη δραστηριότητα, μένει απαρατήρητη. Όλα αυτά σημειώνονται με αφορμή το θάνατο του συγγραφέα Τζέιμς Γκ. Μπάλαρντ και τον τίτλο σχετικό τίτλο εφημερίδας: «Ψυχιατρικά ανίατος ή συγγραφέας του μέλλοντος». Κι επειδή το μέλλον που «προέβλεψε» ο Μπάλαρντ είναι τώρα, μάλλον ψυχιατρικά ανίατοι από βαριά απάθεια και αδιαφορία είναι όσοι εξακολουθούμε να μη βλέπουμε την καταστροφή που ήδη συντελείται και είναι μη αναστρέψιμη. Ο Μπάλαρντ στο Millenium Reople μιλούσε για την εξανάσταση των μεσαίων τάξεων εναντίον του πολιτισμού της κατανάλωσης αλλά και του μέσου εκείνου που οδηγεί στην απάθεια, στο θάνατο των συγκινήσεων. «Ζούμε» έλεγε «στην εποχή του θανάτου των συγκινήσεων». Και όταν τον ρωτούσαν γιατί το λέει αυτό, εκείνος απαντούσε λέγοντας «Δείτε πως η επιβολή της τηλεόρασης εκχυδαΐζει τον πόλεμο, την τρομοκρατία, την αγανάκτηση, τη βία, την πείνα, τις καταστροφές… Γινόμαστε όλο και περισσότερο σκληροί και ‘’μπλαζέ’’… Οι άνθρωποι δεν ζουν πλέον το γεγονός, αλλά κινηματογραφούν τη ζωή τους με την κάμερά τους και στέλνουν τα φίλμ τους στην τηλεόραση. Αυτό δημιουργεί μία φοβερή ψυχρότητα στην καθημερινή ζωή. Οι άνθρωποι δεν αισθάνονται πια ανησυχία ούτε ενοχλούνται από τις τραγωδίες, εκτός κι αν συμβεί στο σπίτι τους, στο χωριό τους… Οι ηθικές βάσεις της ανθρώπινης δέσμευσης λείπουν, δεν μας αφορά αυτό που συμβαίνει στους άλλους. Ενδιαφερόμαστε περισσότερο για μία νέα μάρκα αρώματος, τηλεόρασης ή παπουτσιών παρά για μία παγκόσμια καταστροφή, όπως η πείνα στην Ασία. Είμαστε όλο και πιο άγριοι στις σχέσεις μας με τους άλλους… έχουμε ‘’από-ρομαντικοποιήσει’’ τις ζωές μας. Η συγκίνηση υπάρχει ακόμα, αλλά είναι ταχύτατη, στιγμιαία κι ύστερα περνάμε σε κάτι άλλο: στην καθημερινή αγριότητα».

"ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ"

Και τώρα τι πηγαίνουμε να κάνουμε εμείς που εξορίσαμε την οδύνη και τη χαρμολύπη, στην Ήπειρο, στον Άη Γιώργη; Η γιορτή της Ανάστασης εκ νεκρών, αυτή η διαπίστωση της θαυμαστής λειτουργίας της Φύσης έχει συρρικνωθεί σε ευχές-λόγια που δεν επιτρέπουν την οικειότητα. Γιατί η πραγματική εγγύτητα χρειάζεται πρωτίστως «διαθεσιμότητα», δηλαδή τη διάθεση και την ικανότητα να βλέπουμε και να ακούμε τον άλλο, να δεχόμαστε την απρόσιτη πλευρά του, να διαπιστώνουμε αν είναι ή δεν είναι καλά, να συμπάσχουμε ή να συγχαίρουμε ευψύχως. Όμως κανείς σήμερα δεν είναι διαθέσιμος. Ο άλλος κρίνεται ανάλογα με το μέγεθος της ευχαρίστησης που μας προσδίδει, όπως ένα καταναλωτικό αντικείμενο. Γι’ αυτό η γιορτή δεν είναι γιορτή αλλά ένα ακόμα όργιο κατανάλωσης αμνών και ανθρώπων. Γι’ αυτό η συνοχή μας γύρω από το «ανέστη εκ νεκρών» και το γιορτινό τραπέζι είναι ευκαιριακή, στιγμιαία, άηχη, χωρίς τις βαθιές συγκινήσεις της συνάντησης. Κι όμως, ο χριστιανισμός, πριν γίνει εξουσία, κόμισε κάτι καινούργιο στον άνθρωπο, την επινόηση της ανθρώπινης συνοχής μέσω της Αγάπης. Σήμερα, υπαναχωρήσαμε στη φυσική μας κατάσταση· επανήλθαμε στην αναγνώριση μέσω της δύναμης· ο άλλος ξανάγινε η κόλασή μας και η αγάπη έγινε ένας αφόρητος ναρκισσισμός. Γι’ αυτό ας αναστήσουμε για λίγο την αγαπητική σχέση με το βλέμμα του Άλλου, ας θυμηθούμε γύρω από το γιορτινό τραπέζι το καταπληκτικό ποίημα της προς Κορινθίους επιστολής του Παύλου, αυτό που λέει πως «και εάν έχω πάσαν πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί... Η αγάπη μακροθυμεί, χρηστεύεται, η αγάπη ου ζηλοί, η αγάπη ου περπερεύεται, ου φυσιούται, ουκ ασχημονεί, ου ζητεί τα εαυτής, ου παροξύνεται... πάντα στέγει, πάντα ελπίζει, πάντα υπομένει. Η αγάπη ουδέποτε εκπίπτει...». Η αγάπη με τον τρόπο του Χριστού, ή τον τρόπο του Γκάντι, η αγάπη ως δώρο και ως «πότλατς», η αγάπη ως θυσία του εαυτού. Η αγάπη, γιατί τίποτα δεν είναι η ζωή χωρίς αυτή.

O ξένος μας εαυτός

Ένας νέος γύρευε τη μεσημεριανή του τροφή στον κάδο απορριμμάτων έξω από το μετρό του Αγίου Αντωνίου. Εφτά πεινασμένα αδέρφια έκλεψαν ένα κομμάτι ζάχαρη στο Περινιάν! Η κυκλοφορία στους εθνικούς δρόμους εξομαλύνθηκε. Η μεγάλη φυγή διεξάγεται ομαλώς. Αλλά ένα εξάχρονο παιδάκι παλεύει να κρατηθεί στη ζωή και ζητάει αίμα. Όλοι ζητάνε αίμα. Τα mail παίρνουν φωτιά. Εκατοντάδες, χιλιάδες τα μηνύματα. Να είναι, άραγε, τόσοι αυτοί που θα πάνε να δώσουν αίμα ή όλοι παροτρύνουμε τους άλλους για να ξεμπερδεύουμε με τις ενοχές μας; Κανείς, πάντως, δεν έβλεπε τον νεαρό που παραληρούσε από οξεία λευχαιμία της ψυχής, από υπερβολική διάταση της μνήμης, από τον άρτιο πόνο της ζωντανής απώλειας, από έρωτα. Και δεν είχε ούτε τα χρόνια του Χριστού, καθώς έμπηγε το καρφί με το δηλητήριο στο χέρι του εν μέση οδώ. Προτιμούσε, λέει, το θάνατο από υπερβολικό νιώσιμο και αυταπάτη παρά από εθελόδουλο ρεαλισμό. Η απελπισία του μαινόμενη ερημιά, μια αφυδάτωση από συνεχόμενες εσωτερικές ερημώσεις. Δεν αναζητά ό,τι χάθηκε από την ουσία των πραγμάτων, δηλαδή το μη ορατό, το όνειρο, ακόμα και το μυστικευμένο, δεν καταφεύγει στους «ψεύτικους παράδεισους», αφού έτσι κι αλλιώς η «πραγματικότητα» είναι ένα απείκασμα, ο κόσμος μια προσομείωση, τα πάντα μια υποκρισία, «λόγια χωρίς αγάπη… λόγια ψεύτικα». Μου μιλάει για την κένωση της ψυχής από Εγώ. Κι όμως δεν είναι ασκητής. Είναι απλώς ένας ξένος. Σκέφτομαι πως αν ζούσε σήμερα ο Χριστός θα ήταν ένας ξένος, ο ξένος μας εαυτός, ο κλεισμένος στα υπόγεια της συνείδησης, αυτός ο εκτός των τειχών απωθημένος εντός μας ξένος. Ο κόσμος της μανικής Αγάπης θα κάνει αυτές τις μέρες και πάλι την έφοδό του στους ουρανούς. Το ίδιο και ο κόσμος της επίπλαστης ευαισθησίας. Η ανάμνηση της θυσίας, η συνάντηση της γιορτής και η δόξα της ανεκλάλητης αγάπης, ό,τι είναι η ζωή και ο τρόπος ολόκληρης της δημιουργίας δεν αναβιώσει και πάλι για μια στιγμή κι ύστερα πάλι από την αρχή. Ώσπου ένας κόκκος ερυθρελάτης να φυτρώσει στην ψυχή σπάζοντας την ψυγμένη κρούστα της από το φρέον ρεαλισμού, αυτοαναφορικότητας και μοναξιάς.

Χειραγώγηση

Στην Ταϋλάνδη είχαμε πρώτα τα «κίτρινα πουκάμισα» και τώρα τα «κόκκινα» που στρέφονται εναντίον των «μπλε». Δεν είναι οι άνθρωποι που μιλούν, που διαφωνούν, που συγκρούονται αλλά το χρώμα των πουκάμισων. Και όσοι θα νόμιζαν ότι το «κόκκινο» είναι συνυφασμένο με ριζοσπαστικές θέσεις κάνουν λάθος. Οι «κόκκινοι» είναι οι άνθρωποι του τοπικού Μπερλουσκόνι. Μπερδεμένη εποχή. Τα σύμβολα έχουν χάσει κάθε πολιτική σημασία, αφού άλλοτε γίνεται της μόδας το κόκκινο κι άλλοτε το μπλε. Ο λόγος και η γλώσσα έχουν εξοστρακισθεί. Δεν μιλούν οι άνθρωποι, δεν διαλέγονται πολιτικά, τα ρούχα τους μόνο μιλούν, όπως τα κόκκινα γυναικεία παπούτσια στο μυθιστόρημα «Όλα στο μηδέν»(Α. Μαντόγλου). Το ίδιο συμβαίνει και με την οικονομική κρίση. Στην Ισπανία ο σοσιαλιστής Θαπατέρο χάνει και κερδίζει η κεντροδεξιά. Στην Ελλάδα ισχύει για τους ίδιους λόγους το αντίστροφο. Ποιος, άραγε, σπρώχνει τη βούλησή μας πότε εδώ και πότε εκεί σαν εκκρεμές; Ποιος έχει αφαιρέσει και μέσα από ποιους μηχανισμούς τη λογική κρίση μας; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. Το μάρκετινγκ μας κατευθύνει με «αόρατα νήματα» σαν μαριονέτες. Μήπως, όμως, δαιμονοποιούμε; Όσοι καταφεύγουν σ’ αυτή την εύκολη μομφή, ας μας πουν: πως ο Γιώργος Παπανδρέου από «βλάκας» των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης, έγινε αίφνης ο χαρισματικός ηγέτης και η ελπίδα του τόπου; Εκείνοι που ενδεχομένως μας κατηγορήσουν για συνομωσιολόγους, ας μας απαντήσουν πως γίνεται τρεις χιλιάδες άνθρωποι στη Μολδαβία –δήθεν αυθόρμητα- να μπορούν να αμφισβητούν το αποτέλεσμα των εκεί εκλογών, που σύμφωνα με τους διεθνείς παρατηρητές ήταν άψογες; Ε, λοιπόν, όσο αντιδημοκρατικό είναι κάποιοι να καίνε «φαιά» ή «κόκκινα» βιβλιοπωλεία, άλλο τόσο αντιδημοκρατικό είναι να μη σέβεσαι τις πεποιθήσεις και την πίστη κάποιου και να βάζεις γκαζάκια σε εκκλησίες, και τέλος το ίδιο φασιστικό είναι τρεις χιλιάδες άνθρωποι να μη σέβονται ένα εκλογικό αποτέλεσμα όταν οι εκλογές έγιναν δημοκρατικά. Αλλά το θέμα μας εν προκειμένω είναι η διαμόρφωση της πολιτικής μας συνείδησης κατά κει «που φυσάνε» τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Και, βεβαίως, το συνακόλουθο αδιέξοδο λόγω της αδυναμίας χειραφέτησής μας από την επιβαλλόμενη μαζική ευθήθεια.

ΟΑΕΔ

«Την τρέλα δεν μπορείς να την εξηγήσεις με τη λογική» αποφαίνεται ο… ψυχίατρος στην τηλεοπτική εκπομπή βαθέως κουτσομπολιού. Συνεπώς οι αιτίες δεν υπάρχουν, όλα είναι θέμα γονιδίων, κληρονομικότητας ή τραυμάτων και ματαιώσεων της παιδικής ηλικίας. Σύμφωνα με αυτή την αναχρονιστική συλλογιστική, οι έρευνες που έγιναν στις ΗΠΑ και αποδίδουν την έξαρση της σημερινής εγκληματικότητας στην πίεση που ασκείται στους ανθρώπους λόγω της οικονομικής κρίσης απορρίπτονται. Ομοίως, παραβλέπεται και η κυρίαρχη συμβολική και ιδεολογική τάξη της ατομικότητας και των υπερτροφικών Εγώ, που για να υπάρξουν οφείλουν να σκοτώσουν συμβολικά(«να πατήσουν») τους άλλους στο σχολείο, στη δουλειά κυρίως, στην παρέα, στην ερωτική σχέση παντού. Όλα αυτά δεν υφίστανται, ή συρρικνώνονται στον ανακλαστικό «μιμητισμό» ως εάν οι νέοι να είναι τα σκυλιά του Παβλόφ. Κι όμως η τρέλα που όντως είναι η άρνηση του λόγου, μπορεί να συλληφθεί με το λόγο («έλλογη λαβή»), όταν μιλάει για τον εαυτό της. Τα λόγια του έφηβου, το παραλήρημά του: «Είμαι εγωιστής. Δεν αντέχω άλλο φτύσιμο…Είμαι απογοητευμένος από όλους. Δεν έχω κανένα σεβασμό, ούτε για τη δική σας τη ζωή ούτε για τη δική μου», είναι ο λόγος της τρέλας, είναι η εκφορά μιας αλήθειας από καιρό γνωστής μα καταγέλαστης, η αλήθεια ενός κόσμου αγνοημένου, περιφρονημένου, εξόριστου, ηττημένου, που δεν μπορεί να συμμορφωθεί με την ήττα του, τη μη αναγνώριση, τη μη ορατότητά του. Κι όμως ο νεαρός «μιλούσε» ήδη με τα ρούχα του, με την εμφάνισή του, όπως μιλάει η καταναλωτική κοινωνία, ενσωματώνοντας ακόμα και την άρνησή της. Αλλά οι απαντήσεις που εισέπραξε ο νεαρός, τα σήματα των άλλων ήταν αρνητικά. Η απόσταση του ίδιου εξάλλου από τους άλλους δεν ήταν παρά ο φόβος της απόρριψης, ο φόβος για να μην τον κατακλύσει η αγωνία του μηδενός. Στο τέλος «μίλησαν» οι σφαίρες, γιατί η βία είναι η προστασία της ψυχικής ακεραιότητας του «εγωιστή», του νάρκισσου. Για να συμβεί αυτό, όμως, έπρεπε να «τυφλωθεί».Γιατί, τελικώς, όλοι είμαστε «τρελοί», αλλά η «αληθινή» τρέλα συμβαίνει όταν όλες οι εκκεντρικότητές μας, όλες οι αυταπάτες της φιλαυτίας και όλα τα πάθη μας φθάνουν μέχρι την Τύφλωση. Η Τύφλωση είναι «το διακριτικό» χαρακτηριστικό της τρέλας. Είναι ο θαμπωμένος λόγος. Και αυτό το θάμπωμα είναι η νοητική νύχτα στο καταμεσήμερο. Είναι σαν να στρέφεις τα μάτια σου στον ήλιο και όλα να θαμπώνουν, να νυχτώνουν. Η τρέλα του νεαρού δεν ήταν το σημάδι ενός άλλου κόσμου αλλά το σημάδι του τίποτε. Γιατί αυτό που βίωνε αδιαλλείπτως ήταν ένας κόσμος αρνητικός ή αδιάφορος στο σάλο της ψυχής του. Γι’ αυτό ο φόνος και ο αυτοχειριασμός δεν ήταν παρά μία «μια πράξη εκμηδενισμού του μηδενός»(Μ. Φουκό).

Ταξίδια

Δύο νέοι, ένας Έλληνας, ο Ευθύμης από τη Μυτιλήνη κι ένας Αφγανός, αγνώστου ονόματος, ξεκινούν από την Ελλάδα, ο πρώτος για την Ανατολή κι ο άλλος για τη Δύση. Ο Ευθύμης θα πάει στην Ινδία, την Ινδονησία, την Ταϋλάνδη, θα κάνει σ’ ένα χρόνο 40.075 χιλιόμετρα. Ο Αφγανός θα κάνει σε 30 ώρες 2.800 χιλιόμετρα, περνώντας από τα Σκόπια, τη Σερβία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, καταλήγοντας στην Πολωνία. Μόνο που ο δεύτερος θα κάνει το δικό ταξίδι δεμένος με μία ζώνη κάτω από το κιβώτιο ταχυτήτων ενός λεωφορείου. Γι’ αυτό το ένα ταξίδι είναι ταξίδι φυγής και επιβίωσης, ενώ το άλλο εμπειρίας. Για να αποδειχθεί ότι «όλα πάνω στη γη είναι καρποί της τύχης και της αναγκαιότητας»(Δημόκριτος). Όμως, για άλλους ισχύει το βασίλειο της αναγκαιότητας και για άλλους της τύχης. Ο Ευθύμης μπορεί κάθε στιγμή να επιστρέψει και να πει πως «Σαν την Ελλάδα, πουθενά». Ο άλλος όμως νέος, ο Αφγανός που βρέθηκε από τον Πολωνό μηχανικό με το πρόσωπο παραμορφωμένο καθώς ένα καλώδιο τον χτυπούσε όταν ο οδηγός του λεωφορείου άλλαζε ταχύτητα, γι’ αυτόν η επιστροφή στο Αφγανιστάν σημαίνει θάνατο. Εδώ ισχύει η φυλακή της ανάγκης. Κι επειδή όπου φτωχός και η μοίρα του, ο νεαρός Αφγανός έκανε λάθος λεωφορείο, στην Ιταλία ήθελε να πάει! Τώρα περιμένει σ’ ένα στρατόπεδο μεταναστών της Πολωνίας για να του αναγνωρίσουν την προσφυγιά! Δυστυχώς, πολλοί έχουμε λησμονήσει «το βασίλειο της ανάγκης» κι έτσι συγχέουμε τα ταξίδια, τις ματαιώσεις, τις διεκδικήσεις. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να καταλάβουμε τους μετανάστες, τους στερημένους τα βασικά για την επιβίωση. Γι’ αυτό δεν μπορούμε να καταλάβουμε και τον εαυτό μας, τη δική μας ματαίωση που δεν οφείλεται στη μη απόκτηση, ή στην απώθηση της επιθυμίας, αλλά στην ικανοποίησή της που, όμως, αποδεικνύεται πάντα μέσω της μόδας και της συνεχώς ανανεωμένης παραγωγής της κυρίαρχης συμβολικής τάξης κατώτερη των προσδοκιών μας. Σ’ αυτό οφείλεται το ανικανοποίητο, η απληστία. Εντούτοις, εκείνο που ενώνει, σήμερα, αναγκεμένους και μη είναι ότι κανείς δεν μπορεί πια να ολοκληρώσει μία βιοαφήγηση, να αποκτήσει μια ταυτότητα. Αντιθέτως, έχουμε παντού «μηδενισμούς», μία γενικευμένη ρευστότητα.

Άνοιξη

Αρκεί το φεγγάρι, αρκούν οι μυρωδιές των ανθισμένων καημών, αρκούν οι ήχοι ενός τραγουδιού και δυο μάτια θάλασσα για να ξυπνήσουν οι μνήμες και τα χειμέρια αισθήματα. Και αναπαρθενεμένος ύστερα ο κόσμος σου να ζυμώσει καινούργια πάθη, νέους κύκλους ερώτων. Εδώ, στο πατάρι του Ιανού, η Λιζέτα Καλημέρη και ο φίλος Θωμάς Κοροβίνης καλούν με λόγο και με μέλος τον ποιητή να μας μυήσει σ’ «αυτό που κάνει η άνοιξη στις κερασιές». Και ο κόσμος ανασυστήνεται, καθίσταται αγαπητικός τελεσιδίκως. Ο χρόνος μεγαλώνει. Γιατί έχει άλλη πυκνότητα ο χρόνος των υποκειμένων της δαπάνης. Μόνο που ο κόσμος δεν είναι ενιαίος. Από μακριά, πέρα από τα Απέννινα ακούγεται η φωνή εκείνου του αλλεργικού στις ροές των συγκινήσεων, του άψυχου με την τσιτωμένη προσωπίδα αντί προσώπου να καλεί τους συμπατριώτες του της Λ’ Ακουΐλα να περάσουν «σαν διακοπές σε κάμπινγκ» την τραγωδία και το βαρύ πένθος τους! Ένας άλλος κόσμος αυτός της εξουσίας, αφίλητος, αδιάβροχος, αναίσθητος, με ψυχή και μνήμη υμενόπτερου. Αλλά να και πάλι οι αιρετικοί ήχοι, που έρχονται για να επαναρυθμίσουν τη ζωή, από την άλλη άκρη του Ατλαντικού αυτή τη φορά. Είναι ο Μπομπ Ντίλαν που αποσύρει την υποστήριξή του στον Ομπάμα λέγοντας ότι «οι περισσότεροι από αυτούς τους τύπους μπαίνουν στον Λευκό Οίκο με τις καλύτερες προθέσεις και φεύγουν σαν δαρμένα σκυλιά… Ξέρεις, είναι σαν να πετούν κοντά στον ήλιο και να καίγονται». Ο μύθος του Ομπάμα αρχίζει να καίγεται και οι αφελείς ή οι ιδιοτελείς μαζί του. Αλλά να, στο πάλκο του Ιανού η ποίηση «ανοίγει την πόρτα το βράδυ/ να ρθει και να κάτσει ο φτωχός» και οι ψυχές χάνουν τη μεμβράνη τους, τα όνειρα και οι ελπίδες επιστρέφουν πάνω νερά των ανθισμένων δέντρων, τα μάτια αποκτούν ξανά το βλέμμα τους, βγάζει φωτιές η επαφή και η συνάντηση γίνεται η τήξη και δημιουργία ενός νέου κόσμου.

Εικονοποιήσεις

«Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή». Η χαροκαμένη μάνα επιστρατεύει όση ψυχραιμία της απέμεινε για να απαντήσει στο τηλεοπτικό όρνεο που επιμένει χάριν του… «ενδιαφέροντος του κόσμου» να ζητάει ζεστό αίμα, που επιχειρεί να ζουμάρει στη σπαραγμένη μητρική καρδιά για να «εικονοποιήσει» τον πόνο, να στρίψει ει δυνατόν κι άλλο το μαχαίρι για το χατίρι δήθεν της φιλοθεάμονος κοινής γνώμης. «Η τραγωδία σε εικόνες» πλασάρει το προϊόν του άλλο κανάλι στο διαδύκτιο. Χωρίς εικόνες η τραγωδία δεν υπάρχει, η ίδια η πραγματικότητα δεν υπάρχει. Ακριβώς όπως η συνάντηση του Ομπάμα με τον Πατριάρχη που υπήρξε και δεν υπήρξε, αποδεικνύοντας ότι υπάρχουν δύο πραγματικότητες, μία αφανής, μία μη καταγεγραμμένη -και γι’ αυτό ανύπαρκτη- και μία «πραγματική», εικονοποιημένη πραγματικότητα. Αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να ελέγξουν την «εικονοποίηση» της πραγματικότητας, μπορούν και να εξαλείψουν τις ανεπιθύμητες εκδοχές της. Έτσι, η συνάντηση Ομπάμα-Βαρθολομαίου δεν συνέβη ποτέ! Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η «νέα εικόνα» των ΗΠΑ από τον… «απλό και ταπεινό» τους πρόεδρο. Γι’ αυτό ο Β. Μπένγιαμιν μιλούσε για την πολιτικοποίηση της εικόνας που μπορεί να οδηγήσει είτε στον εκφασισμό (όπου «ο πόλεμος είναι ωραίος» και η γυμνόστηθη Ελευθερία του Ντελακρουά γίνεται ανήθικη και αφαιρείται από τα τουρκικά σχολικά βιβλία) είτε στις δυνάμεις εκείνες που μπορούν να ανοικοδομήσουν την ανθρωπότητα. Οι νέες δυνατότητες μαζικής παραγωγής της εικόνας οδηγούν είτε στην αισθητικοποίηση της πολιτικής (φασισμός) είτε στην πολιτικοποίηση της τέχνης. Καμία «εικόνα», σήμερα, δεν είναι άμοιρη πολιτικού περιεχομένου και πολιτικής χειραγώγησης ή πολιτικής χειραφέτησης. Η τελευταία μπορεί να συμβεί με την πολιτικοποίηση της τέχνης και της πληροφορίας ώστε να συγκρούονται διαρκώς με το σύγχρονο ολοκληρωτισμό των ψευδαισθήσεων και των χαρούμενων εφέ, ξεσκίζοντας τις αγοραίες επιφάσεις τους. Το θηλυκό κοράκι, εν τω μεταξύ, εξακολουθεί να κρώζει τις τηλεφωνικές του ερωτήσεις με ύφος ανθρώπου που κάνει το καθήκον του, αδιαφορώντας προκλητικά για το βαρύ πένθος της μάνας.

Ο ηγεμόνας

Οδύνη για τους νεκρούς, αγωνία για τους αγνοούμενους, δάκρυα χαράς για του σωσμένους. Εικόνες απίστευτης καταστροφής από τα Απέννινα, από τα εκπληκτικής ομορφιάς μέρη που έτυχε να διαβώ πριν πολλά χρόνια. Τώρα συντρίμμια και θρήνος. Βλέπω την άβυσσο που άνοιξε ο εγκέλαδος και στο βάθος της τρία παιδιά. Οι εικόνες φρίκης ανακατεύονται με τις λέξεις της Τόνι Μόρισον. Και η Αμερική, λέει η λογοτέχνης, όδευε κατευθείαν προς την άβυσσο αλλά τώρα όλοι ελπίζουν ότι ίσως ο Ομπάμα να «πατήσει φρένο». Το χάος παντού. Και τα πρώτα θύματά του οι φτωχοί, αυτοί που έμεναν στα παλιά σπίτια της Λ’ Ακουίλα, ή αυτοί που χρεώθηκαν για ένα σπίτι στην Αμερική. Εδώ η ζωή έσβησε κάτω από τα πλιθάρια, εκεί κάτω από τις ψευδαισθήσεις του αμερικάνικου ονείρου. Ως γνωστόν η Μόρισον στήριξε τον Ομπάμα και εξακολουθεί να τον υποστηρίζει. Τι περιμένει τώρα απ’ αυτόν; «Εντιμότητα» απαντά, υπονοώντας την τήρηση των υποσχέσεων που έδωσε εκείνος προεκλογικά. Όσο για τους Μαύρους «πολιτικά, οι Μαύροι έχουν περισσότεροι εξουσία από πριν», λέει η νομπελίστρια. Αλλά τι εννοεί με το «περισσότερη εξουσία»; Ότι μπορούν και ψηφίζουν! «Στον βαθύ νότο, επί παραδείγματι, εμπόδιζαν τους μαύρους να ψηφίσουν και τους λυντσάρανε… Το 2008 έγινε κάτι εξαιρετικό στην ιστορία της Αμερικής: οι άνθρωποι βγήκαν να ψηφίσουν. Όλοι Μαύροι και Λευκοί. Αλλά προπάντων οι Μαύροι… για να κατακτήσουν την εξουσία. Όχι για λόγους εγωιστικούς αλλά για να επιβάλλουν κάποιο επίπεδο δικαιοσύνης. Αλληλούια»! Από τα λεγόμενα της Μόρισον αντιλαμβάνεται κανείς τον χαρακτήρα και την ποιότητα της αμερικανικής δημοκρατίας, η οποία προ ολίγου καιρού ήταν και ενδεχομένως μετά από λίγο θα είναι και πάλι «εξαγώγιμη». Ήδη ο νέος ηγεμόνας με άλλο ύφος, νέα ρητορική και αβρούς τρόπους πλασάρει το ίδιο, παλιό προϊόν, την ίδια πολιτική, αυτή που επιβάλλεται στους άλλους ποικιλοτρόπως. Υπ’ αυτή την οπτική, η συμφωνίες της Ελλάδας με τη Ρωσία πρέπει να ακυρωθούν. Διότι τα όρια της ανεξαρτησίας μας ορίζονται από τα συμφέροντα του ηγεμόνα.

Εξάντληση καπιταλισμού

Εικοσιτέσσερα παιδιά από 10 έως 15 χρόνων διέσχισαν, αναζητώντας τους μετανάστες γονείς τους, το Ιράν, την Τουρκία και κατέληξαν να ζουν στους υπο-νόμους της Ρώμης. Παιδιά 10 έως 15 ετών! Αυτά τουλάχιστον δεν είχαν την τύχη των 253 λαθραίων της… νομιμότητας και του βλέμματος του κ. Πάγκαλου, που χάθηκαν στα νερά της Λιβύης. Αλλού, στη χώρα του χαρισματικού Ομπάμα, ένας πατέρας σκοτώνει τα πέντε παιδιά του και αυτοκτονεί. Φρικώδης απελπισία παντού. Κι όμως τα μέσα ενημέρωσης ανά τον κόσμο εκπέμπουν μετά τη σύνοδο του G20 στο Λονδίνου την αισιοδοξία πως η κρίση τίθεται υπό διαχείριση. Εντούτοις κανείς δεν λέει ποτέ θα τελειώσει η κρίση. Γιατί κανείς δεν ξέρει. Μόνο αυτοί που σκέφτονται με όρους τζόγου και χρηματιστηριακών «φουσκών» επιχαίρουν κορυβαντιώντες καθώς πιστεύουν ότι η κρίση τελειώνει, αφού θεωρούν ότι τα αίτιά της είναι ψυχολογικά! Αυτοί οι πνευματικά άκαμπτοι και συναισθηματικά ανάπηροι αντιδρούν με τον τρόπο εκείνου που έπεφτε από τον 10ο όροφο και στο πρώτο πάτωμα φώναξε: «μέχρι εδώ, όλα πάνε καλά»! Κι όμως όλα πάνε άσχημα. Και οι τρισμέγιστοι φωστήρες που εξακολουθούν σήμερα να τυφλώνονται από το υπερτροφικό Εγώ τους, όπως τότε που δοξολογούσαν το νεοφιλελευθερισμό, το ελάχιστο κράτος, τη Θεά Αγορά, τη ρυθμιστική «αόρατη χείρα» και την… εξυπνάδα, ας ακούσουν τουλάχιστον τον Αμάρτυα Σεν που επισημαίνει ότι «Η ιδέα του καπιταλισμού έπαιξε όντως σημαντικό ρόλο ιστορικά, αλλά σήμερα αυτή η χρησιμότητα δεν αποκλείεται να έχει σχεδόν εξαντληθεί»(Το Βήμα/The New York Times). Εμείς απλώς λέμε ότι έχει εξαντληθεί γιατί δεν μπορεί να απαντήσει στα αιτήματα του καιρού, στην οικολογική καταστροφή, στην πολιτισμική και ανθρωπολογική καταστροφή. Όσο για την προτεινόμενη προοπτική αναζωογόνησης του καπιταλισμού μέσω της «πράσινης ανάπτυξης», αυτό είναι ένα σχήμα οξύμωρο, καθώς η επιδίωξη του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους και ο ανταγωνισμός, αδυνατούν να επιβραδύνουν, να δώσουν δηλαδή χρόνο στη φύση και τρόπο άμβλυνσης της οδύνης στον άνθρωπο που δυστυχεί. Γι’ αυτό το έδαφος της συντριβής απέχει μόνο έναν όροφο ακόμα.

Ειδήσεις

Δύο αστυνομικοί χτυπήθηκαν από αδίστακτους εγκληματίες(πρώτη είδηση). Οι αιτίες; Δεν αναζητούνται. Κι όμως τέσσερις αστυνομικοί πυροβολήθηκαν και στο Όκλαντ της Καλιφόρνιας. Στην Αλαμπάμα, ένας οπλισμένος κυκλοφορούσε στο δρόμο πυροβολώντας αδιακρίτως. Επτά ηλικιωμένοι δολοφονήθηκαν σε γηροκομείο στη Βόρεια Καρολίνα. Και το μακελειό δεν έχει τέλος. Που οφείλεται αυτή η έξαρση της εγκληματικότητας; Πρόσφατες έρευνες συσχετίζουν την άνοδο της βίας με τη φοβερή πίεση που ασκεί η ανεργία και τα οικονομικά προβλήματα. Για πρώτη φορά από το 1993 και μετά στις ΗΠΑ υπάρχει τόσο μεγάλος αριθμός αστυνομικών που πυροβολήθηκαν. Ο κόσμος έχει τρελαθεί, γι’ αυτό η Ουάσινγκτον προσπαθεί σπασμωδικά να ξαναζωντανέψει το αμερικανικό όνειρο. Όμως η αμερικανική, πατριωτική υπερηφάνεια έγινε στο Λονδίνο «ταπεινοφροσύνη», αποδοχή της αδυναμίας και παραίτηση από την ηγεσία του κόσμου. Στα ελληνικά ΜΜΕ πανηγυρισμοί και διθύραμβοι για τη «συμφωνία» του G20 στη βρετανική πρωτεύουσα(Είδηση δεύτερη). Αλλά ποια «συμφωνία»; Μπορεί μία οικονομία να βασισθεί μόνο στον ψυχολογικό παράγοντα; Ναι, αν πρόκειται για την οικονομία-καζίνο των χρηματιστηρίων και των τραπεζών. Ουσιαστικά στο Λονδίνο συμφωνήθηκε ένας ρυθμισμένος και ελεγχόμενος τζόγος καθώς και η βοήθεια με 1,1 τρις ευρώ των κατακρημνισμένων ανατολικο-ευρωπαϊκών χωρών που έσπασαν τα μούτρα τους στον «καπιταλιστικό παράδεισο. Το πιο ανατρεπτικό όλων είναι ο έλεγχος των «φορολογικών παραδείσων»(θυμάται κανείς «το νόμιμο ίσον ηθικό»)! Για την ανεργία και την εξαθλίωση των εργαζομένων δεν μίλησε κανείς. Η προχθεσινή διαδήλωση και απεργία ήταν στην πέμπτη θέση των ειδήσεων. Λίγες λέξεις και μερικά πλάνα δευτερολέπτων. Γιατί; Μήπως γιατί δεν υπήρξαν έκτροπα; Η φωνή των εργαζομένων ισχνή, εξοστρακισμένη στις «πίσω» ειδήσεις, ή λογοκριμένη (στην περίπτωση των εκτρόπων) από το σπάσιμο βιτρινών και το κάψιμο μερικών κάδων. Ποια τα αιτήματα των εργαζομένων; Κανείς δεν τα άκουσε. Γι’ αυτό λέω ότι τη βία την προκαλεί ο αυτισμός, η αδυναμία της κοινωνίας να ακουστεί καθώς το πολιτικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων και των ΜΜΕ) ακούει επιλεκτικά.

ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ

Διακόσια εκατομμύρια άνθρωποι θα περιέλθουν σε κατάσταση ακραίας εξαθλίωσης λόγω της κρίσης σύμφωνα με την πρόβλεψη επιτροπής του ΟΗΕ υπό τον νομπελίστα οικονομολόγο Στίγκλιτς. Άραγε, η σύνοδος του G20 στο Λονδίνο θα έχει ως στόχο τη σωτηρία αυτών των ανθρώπων; Κατηγορηματικά όχι. Αντιθέτως, η κρίση μετακυλίεται συνειδητά προς τα κάτω, στις πιο αδύνατες χώρες, στους πιο φτωχούς ανθρώπους. Οι είκοσι πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, για την ακρίβεια οι ηγεσίες τους θα επιχειρήσουν να σώσουν το σύστημα, καταγγέλλοντας το νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό και την απορύθμιση των αγορών ως τις αιτίες της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Είναι οι ίδιοι που είχαν παρουσιάσει τον ακραίο νεοφιλελευθερισμό ως μία φυσική κατάσταση, σχεδόν ως φυσικό φαινόμενο, ως το «πνεύμα της εποχής». Μόνο που το «πνεύμα» απεδείχθη αέρας κοπανιστός, όπως όλοι οι μύθοι. Ακόμη χειρότερα, στα μυαλά των ανθρώπων (στο συλλογικό φαντασιακό όπως λένε κάποιοι) δεν αποκαθηλώθηκε μόνο ο νεοφιλελευθερισμός αλλά και ο ίδιος ο καπιταλισμός με την έννοια της συνεχούς προόδου, της διαρκούς ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας, της μεγιστοποίησης του ποσοστού κέρδους. Η οικονομική κρίση συνοδεύεται από μία πολιτισμική, οικολογική και ανθρωπολογική κρίση. Οι άνθρωποι εφεξής δεν μπορούν να αναπαριστάνουν τον κόσμο και τον εαυτό τους με τους παλιούς τρόπους. Η ποσοτική ανάπτυξη αντί να επιφέρει την ευτυχία σε όλο και περισσότερους ανθρώπους, προκαλεί δυστυχία σε όλο και πιο πολλούς. Η ακραία εκμετάλλευση της φύσης επιφέρει ανήκεστη βλάβη στην ισορροπία της φύσης και του πλανήτη Γη. Όλα αυτά δημιουργούν ανακατατάξεις, αλλά προς το παρόν μόνο στο εσωτερικό των κυρίαρχων ελίτ, αφού από τους G8 μεταβήκαμε στο G20! Νέες χώρες με ισχυρές οικονομίες ζητούν τη θέση τους στους παγκόσμιους οικονομικούς θεσμούς (ΔΝΤ, ΠΟΕ, Παγκόσμια Τράπεζα). Αυτή η αλλαγή συσχετισμών γίνεται στο εσωτερικό του κυρίαρχου και υπό κρίση οικονομικού συστήματος. Το ζήτημα είναι αν μπορεί να γίνει μια ριζική ανατροπή. Για να συμβεί αυτό απαιτείται μια ανατρεπτική αλλαγή από τα «κάτω», από το «δρόμο» σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι εργαζόμενοι συνεπώς έχουν το λόγο.

Υ.Γ. Επειδή αύριο απεργούν και τα ΜΜΕ, ας αναπληρώσουμε το κενό με περιγραφές, φωτογραφίες και βίντεο από τις διαδηλώσεις με όλους τους πρόσφορους τρόπους