Ποιοι κρύβονται πίσω από τους δολοφόνους στη Σαρλί Εμπντό;

Νωπό το αίμα των αθώων θυμάτων του θρησκευτικού φανατισμού στο Παρίσι και η συναισθηματική φόρτιση ισχυρή, έτσι κάθε φωνή για νηφάλια σκέψη και αναζήτηση των πραγματικών αιτίων της τραγωδίας μοιάζει άκαιρη. Κι όμως οφείλουμε να το ξαναπούμε, όπως το υποστηρίξαμε και παλιότερα, ο ισλαμικός φονταμενταλιστικός μύθος για την αλλαγή του κόσμου έχει την ίδια αφετηρία με το μύθο για την αλλαγή του κόσμου με βάση τις δυτικές πολιτισμικές και πολιτικές αξίες. Τόσο ο δυτικός φονταμενταλισμός όσο και η Αλ Κάιντα είναι προϊόντα της δυτικής νεωτερικότητας και των μονοσήμαντων δογμάτων της για την αλλαγή του κόσμου γράφει ο Τζον Γκρέι στο βιβλίο του «Αλ Κάιντα και η νεωτερικότητα», το οποίο έχουμε παρουσιάσει ξανά στο παρελθόν. Και εκτιμά ότι ο σημερινός ιδιότυπος και ακήρυχτος πόλεμος μεταξύ Δύσης και Ισλάμ είναι ένας θρησκευτικός πόλεμος. Ο συγγραφέας δεν μιλάει τόσο για τον χριστιανικό φονταμενταλισμό που αντιστοιχεί στον ισλαμικό φονταμεταλισμό στον οποίο αναφέρεται και ο Γκορ Βιντάλ, αλλά στο γεγονός ότι οι Αμερικανοί πιστεύουν με θρησκευτικό τρόπο πως η αμερικάνικη κοινωνία είναι το «μοναδικό βιώσιμο μοντέλο» ανθρώπινης ανάπτυξης. Αλλά και στην Ευρώπη, θα προσθέταμε, υπάρχει ένας αντίστοιχος «θρησκευτικός τρόπος», που μπορεί να μην είναι προτεσταντικός αλλά υπερασπίζεται με θρησκευτικό φανατισμό τις «δυτικές αξίες». «Τα κράτη της αγοράς» συνιστούν σήμερα τη μοναδική θεμιτή μορφή διακυβέρνησης σύμφωνα με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Αλλά τα «κράτη της αγοράς» ή οι περίφημες «αγορές» είναι μια αποκλειστικά αμερικανική κατασκευή η οποία δεν μπορεί να εγκαθιδρυθεί σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου. Και, εντέλει, κανείς δεν μπορεί να αποδεχθεί τον ισχυρισμό της Αμερικής και της Δύσης γενικότερα ότι αποτελεί το μοντέλο ενός οικουμενικού πολιτισμού. Η αδυναμία των ΗΠΑ να παίξουν δια της πολεμικής επιβολής το ρόλο του παγκόσμιου αναμορφωτή, όπως φάνηκε στον πόλεμο του Ιράκ, τις οδήγησε στη συμμαχία με την Ευρώπη και αναθέρμανε την ατλαντική συμμαχία. Αλλά και πάλι το δυτικό μοντέλο ζωής και ανθρώπινης ανάπτυξης δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό και μάλιστα δια της βίας σε λαούς με διαφορετική παράδοση και τρόπο ζωής. Δεν μπορείς, επίσης, να θεωρείς θεμιτό το θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων ιρακινών σ’ ένα πόλεμο που βασίσθηκε στο ψέμα, ή δεκάδων χιλιάδων Σύρων, επειδή, αίφνης, ανακάλυψες ότι ο Άσαντ είναι δικτάτορας, ενώ στη φιλοαμερικανική Σαουδική Αραβία και αλλού δεν τίθεται θέμα. Πρώτα, λοιπόν, η Δύση είναι αυτή που επιτίθεται για να επιβάλει τις αξίες της (για την ακρίβεια τα συμφέροντά της) με την οπλική της υπεροχή και ύστερα είναι οι «αδύνατοι» που απαντούν με ό,τι τους απομένει, τη μεταφορά της αντίστασής τους στο έδαφος των επιτιθέμενων χωρών. Οι αμερικανικές (ή γενικά οι δυτικές) στρατιωτικές επεμβάσεις σε περιοχές, όπως η Μέση Ανατολή, με στόχο τη μεθόδευση πολιτικών αλλαγών εμπεριέχουν τον κίνδυνο των καταστροφικών ανταποδοτικών χτυπημάτων, γράφει ο Γκρέι. Η σύγκρουση μεταξύ της Δύσης και της Αλ Κάιντα ή του Ισλαμικού κράτους (άλλο δημιούργημα των δυτικών) είναι, όπως προείπαμε, ένας θρησκευτικός πόλεμος. Έχουμε, δηλαδή, εδώ ένα «διπλό», όπου ο ένας μύθος, ο ένας φανατισμός τροφοδοτεί τον άλλον μέσω της σύγκρουσής τους, ενώ συγχρόνως αλληλοκαθορίζονται και αλληλοκαθρεφτίζονται. Συμπερασματικά, καμία αιτία δεν δικαιολογεί τα απεχθή εγκλήματα της τρομοκρατίας. Αλλά, όπως λέει και ο Γκρέι, όσο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν θα αναγνωρίζουν ότι ο κόσμος εμπεριέχει πολλές, διαφορετικές πραγματικότητες και ταυτότητες, η τρομοκρατία θα εξακολουθεί να υφίσταται με διάφορες μορφές και ο κύκλος του αίματος θα μοιάζει ατέλειωτος.