Ο μηχανισμός της παραπλάνησης

«Το κατεστημένο καλλιεργεί την καταστροφή», η φράση δεν ανήκει σε κάποιον αντιεξουσιαστή, αλλά στον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας Γιώργο Παπανδρέου. Αλλά ποιο είναι αυτό το κατεστημένο που επιδιώκει την καταστροφή; Όχι ασφαλώς τα μεγάλα συμφέροντα αλλά κάποιοι «γραφικοί» που τολμούν να διαμαρτύρονται για την πρωτοφανή ανεργία, για την καταβύθιση στην αναξιοπρέπεια και στο «ζωντανό» θάνατο, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους χωρίς δουλειά, αυτούς που καταλήγουν να είναι άχρηστοι! Ίσως κατεστημένο να είναι η Κερατέα ή το κίνημα "Δεν πληρώνω"! Χειρότερο, όμως, κι απ’ αυτό, χειρότερο από τις αδιαφανείς λεκτικές πιρουέτες του κ. Παπανδρέου, χειρότερο απ’ ό,τι λέγεται, είναι εκείνο το οποίο δεν λέγεται, αλλά καθορίζει με την εσκεμμένη επιρροή ή τον καταναγκασμό του τις επιθυμίες μας, τα γούστα μας, τη βούλησή μας, τη συνείδησή μας, εντέλει την ίδια μας τη ζωή.
Εδώ έχουμε τη λειτουργία της εξουσίας μέσω των «μη αποφάσεων» (αδιαφάνεια) μιας «αόρατης εξουσίας». Περί τίνος, άραγε, πρόκειται; Ως «μη απόφαση» ορίζεται εκείνη η απόφαση, η οποία κατατείνει στο να καταπνίξει ή να ματαιώσει μια λανθάνουσα ή έκδηλη αμφισβήτηση. Αυτό επιχειρεί η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ελέγχοντας τα συνδικάτα και ασκώντας την εξουσία της στους μηχανισμούς επικοινωνίας ώστε να μπορεί να αποσιωπά τα αιτήματα των εργαζομένων ή να τα διαστρεβλώνει και εντέλει να τα καταπνίγει εν τη γενέσει τους. Πρόκειται, εν άλλοις λόγοις με μία μορφή βίας, όπως η χθεσινή κατά κόρον και χωρίς αντίλογο χρήση των ΜΜΕ από τον πρωθυπουργό για να επιβάλλει το νέο «Μνημόνιο-Γολγοθά». Εδώ εμφιλοχωρούν και οι «κρυφές ατζέντες», τα παρασκήνια κ. ά., όπως στην περίπτωση της άμεσης(σχεδόν σε απευθείας σύνδεση) τηλεοπτικής δραματοποίησης των γεγονότων στους Αγίους Αναργύρους.
Εν προκειμένω έχουμε τις λεγόμενες αντιδημοκρατικές σχέσεις «αθέμιτης κυριαρχίας», που καλλιεργεί η πολιτική εξουσία σε αγαστή συνέργια με το πραγματικό οικονομικό κατεστημένο(που αρνείται ο κ. Παπανδρέου) το οποίο ελέγχει τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Πρόκειται για την ορατή «παραγωγή της άγνοιας» και του «παραπλανάν» εκ μέρους της εξουσίας μέσω της αναπαραγωγής της αυθεντίας της εξουσίας (εν προκειμένω του πρωθυπουργού) στο μυαλό και το «σώμα» των «κάτω». Έτσι κατασκευάζεται η εκούσια συμμόρφωση στην αθέμιτη κυριαρχία των ισχυρών. Η άσκηση αυτής της αθέμιτης κυριαρχίας παρατηρείται κυρίως στο συμβολικό πεδίο της επικοινωνίας, των ιδεών, των πεποιθήσεων και της κατήχησης (βιομηχανία της συνείδησης).
Κι ενώ η παραδοσιακή αριστερά αναλύει την «αθέμιτη κυριαρχία» στη βάση της ψευδούς συνείδησης, δηλαδή στο γεγονός ότι οι άνθρωποι αγνοούν τα πραγματικά τους συμφέροντα, ο Μπουρντιέ και άλλοι προσθέτουν την habitus (έξις). Έτσι, έχουμε τις «προσαρμοσμένες προτιμήσεις» των «κάτω», δηλαδή τον ακρωτηριασμό των επιθυμιών τους στον Καλλικράτη-Προκρούστη των συμφερόντων της εξουσίας. Εν προκειμένω, μέσω του ελέγχου της πληροφόρησης, των μέσων μαζικής επικοινωνίας και της κοινωνικοποίησης, ελέγχονται οι σκέψεις και οι επιθυμίες και, έτσι, επιβάλλονται σε «κάποιους» οι επιθυμίες, που η εξουσία θέλει να έχουν. Η «αυτοεγκατάλειψη», η «αδράνεια» και η αποπολιτικοποίηση μπορεί να είναι αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Υπ’ αυτή την οπτική έχουμε μία εκούσια συμμόρφωση και ενδεχομένως και μία συνέργια καταπιεστών και καταπιεζόμενων. Και όπως λέει ο Αμάρτυα Σεν, ο φίλος του πρωθυπουργού, «οι πιο κραυγαλέες μορφές ανισοτήτων κι εκμετάλλευσης διαιωνίζονται στον κόσμο χάρη σε συμμαχίες (της εξουσίας) με στερημένους κι εκμεταλλευόμενους». Και τούτο γιατί «Η δυσφορία αντικαθίσταται από την αποδοχή, η απελπισμένη εξέγερση από την κομφορμιστική ηρεμία… και τα βάσανα κι ο θυμός από την εύθυμη καρτερία».
Όχι μιζέρια, ευθυμήστε φωνάζει η κυβέρνηση, συνδυάζοντας μία δέσμη εκμαυλισμών και εκβιασμών των πολιτών και οδηγώντας σ’ ένα χάχανο όπου κανείς δεν ξέρει γιατί γελά ούτε γιατί έχει πάψει να σκέφτεται(Ν. Πόστμαν: ο πολιτισμός της διασκέδασης μέχρι θανάτου)). Η εξουσία που βρίσκεται πίσω απ’ όλα αυτά (αναπαράγοντάς τα εκούσια ή ακούσια) είναι «αόρατη». Σύμφωνα με τον Μπουρντιέ από ένα σημείο και μετά η νομιμοποίηση του κοινωνικού καθεστώτος δεν προκαλείται πάντα «από μια εμπρόθετη και σκόπιμη δραστηριότητα προπαγάνδας ή συμβολικής επιβολής», αλλά μπορεί να υπακούει και σε «ασύνειδες» στρατηγικές (σχετική αυτονομία) της εξουσίας. Αυτό ακριβώς το σημείο έχει τονισθεί ιδιαίτερα από τον Ζίζεκ. Αντίθετα, ο Lukes επαναφέρει την έννοια της «ψευδούς συνείδησης» με την έννοια της άσκησης του «παραπλανάν» εκ μέρους της εξουσίας, που κυμαίνεται από «την καθαρή λογοκρισία και την παραπληροφόρηση μέχρι τους ποικίλους και ιδιαίτερους τρόπους «απομώρανσης» της κρίσης και την προαγωγή και συντήρηση κάθε είδους παραλογισμού και απατηλής σκέψης, μεταξύ των οποίων είναι και η ‘’φυσικοποίηση’’», που ουσιαστικά δεν είναι παρά «η συσκότιση των πηγών της επιθυμίας και της πεποίθησης». Εδώ έχουμε τα θύματα του Ντε Σαντ που συναινούν στο βιασμό τους. Σ’ αυτόν ακριβώς το βιασμό κάλεσe ο κ. Γ. Α. Παπανδρέου τον ελληνικό λαό να συναινέσει.