Η οικονομία το 2011

Ελληνική επαρχία του σωτηρίου έτους 2010. Έρημοι δρόμοι και λουκέτα παντού. Πόλεις φαντάσματα. Tα σπιτικά τραπέζια δεν διαρκούν πολύ, καθώς είναι έκδηλη η ανησυχία για το άδηλο μέλλον. Μόνο τα γιορτινά λαμπιόνια και οι στολισμοί δηλώνουν τη σημασία των ημερών. Ενίοτε, κάποιοι ψίθυροι, δηλωτικοί εχεμύθειας, ρωτούν για αληθές των όσων διατείνονται οι καταστροφολόγοι, όπως ο Σόρος, ο Ρουμπίνι και η Σάξο μπανκ. Κάποιοι συγκεντρώνουν τα διάφορα σενάρια για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας το 2011 και τα αριθμούν: Πρώτο, η διάλυση της ευρωζώνης στη χειρότερη περίπτωση και μεγάλες δυσκολίες στην καλύτερη. Εκτιμούν ότι η τρόικα αγοράζοντας το χρέος της Ελλάδας και της Ιρλανδίας απλώς καθυστερεί την κατάρρευση. Σειρά θα έχουν η Πορτογαλία, η Ισπανία, το Βέλγιο και η Γαλλία. Δεύτερο, οι αμερικάνικες πολιτείες χρεοκοπούν κατά το ανάλογο των χωρών της ευρωζώνης. Το αμερικανικό ομοσπονδιακό κράτος, μάλιστα, προστρέχει σε βοήθεια για να σώσει την Καλιφόρνια και το Λος Άντζελες κατά το ανάλογο των χωρών του Νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τρίτο σενάριο, σύμφωνα με την πρόβλεψη της Saxo-bank, η Apple αγοράζει το facebook. Τέταρτο, ο Σόρος προβλέπει ότι το 2011 θα έχουμε την επιτάχυνση του νομισματικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Και πέμπτο, ακριβώς λόγω του νομισματικού πολέμου και της εξασθένισης των νομισμάτων, οι επενδυτές επενδύουν σε χρυσό, που φθάνει τα 1800 δολάρια την ουγκιά, αυξανόμενη δηλαδή κατά 400 δολάρια. Ποιους, όμως, αφορούν όλα αυτά; Ούτε ασφαλώς τους επιχειρηματίες της πραγματικής οικονομίας ούτε τους εργαζόμενους. Ενδιαφέρουν μόνο το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και τη λεγόμενη εικονική οικονομία των ομολόγων (τοξικών και μη) καθώς και τον χρηματιστηριακό τζόγο εν γένει. Δεν απομένει, συνεπώς, ως λύση παρά η συμμαχία των πρώτων εναντίον του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου.

Horror vacui

«Στο Μόντε Κάρλο, ένας άντρας πηγαίνει στο καζίνο, κερδίζει ένα εκατομμύριο, γυρίζει στο σπίτι του και αυτοκτονεί»(Τσέχοφ)! Γιατί; Γιατί έτσι. Γιατί όλα είναι μια επινόηση, γιατί όλα είναι στη ζωή, όπως η μετάλλαξη ενός γαιοσκώλικα σε πεταλούδα. Όμως, σε μία οργανωμένη ορθολογικά κοινωνία οι άνθρωποι δεν είναι έρμαια του τυχαίου και του απρόβλεπτου ούτε των νόμων της φύσης. Στην κοινωνία ακόμη και απροσδιοριστία μπορεί ενμέρει να είναι διαχειρίσιμη. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται η από-φανατικοποίηση, ο εξορθολογισμός και η συμφιλίωση. Η Συμφιλίωση ξορκίζει και εξοστρακίζει τον φανατισμό. Αυτό είναι το μήνυμα. Ακόμα και η θρησκεία, όχι ως εξουσία-Εκκλησία, που συμμετέχει στο μίσος, αλλά ως θρησκευτικό συναίσθημα του απλού πιστού αποδίδει τις τιμές στη Γέννηση του Χριστού, τιμές στη γέννηση της ελπίδας. Ο φανατισμός, γενικώς, εξαερώνεται μ’ ένα μαγικό τρόπο, όταν τα θύματά του αντιλαμβάνονται μέσα από τη ζωή ότι η δυστυχία κατοικεί και στις δύο πλευρές. Αντιθέτως, ο φανατισμός και κάθε είδος φονταμενταλισμού ενισχύονται όταν υπάρχει το αίσθημα της μιας πλευράς ότι αδικείται, ότι τα βάρη είναι μονόπλευρα. Αυτή είναι η αιτία της σημερινής αγανάκτησης στην Ελλάδα, η οποία σε συνδυασμό με μία «πολιτική του χειρότερου», καταλήγει στην ανασφάλεια, τον εκφοβισμό, στην περίφημη «εθνική κατάθλιψη» και μία πρωτοφανή καθήλωση, η οποία έχει συνέπειες οικονομικές, πολιτικές, κοινωνικές και ανθρωπολογικές. Η Ελλάδα μοιάζει με χώρα απελπισμένων ανθρώπων, ανθρώπων που δεν τολμούν να αντιδράσουν, που δεν ονειρεύονται, που είναι ευνουχισμένοι από κάθε ελπίδα. Κι αναρωτιέται κανείς, τι να προτείνει; Ποια ελπίδα να παράσχει; Να κοιτάξουμε τα ίδια πράγματα και να τα εκτιμήσουμε με διαφορετικό τρόπο, λένε οι ποιητές(Τζιάκομο Λεοπάρντι). Να καταλάβουμε ότι το χειρότερο είναι οι ενοχές που μας επιβάλλουν. Γιατί όταν κάποιος συγκρούεται με τον εαυτό του, με τις ενοχές του, μ’ αυτόν τον καρκίνο της συνείδησης, όταν αυτοαμφισβητείται, όταν φθάνει να πει «τόσες θυσίες, τόσο αίμα… για το τίποτα», τότε ο αυτοχειριασμός είναι η επόμενη κίνηση. Η λύση, συνεπώς, είναι η συμφιλίωση με τον εαυτό μας και τους άλλους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο η ευθύνη και το καθήκον δίνουν νόημα στη ζωή, διώχνουν τη θλίψη και απομακρύνουν το horror vacui -τον τρόμο του κενού, του τίποτα- δημιουργώντας την πεποίθηση ότι οι πράξεις(οι θυσίες εν προκειμένω) μπορούν να κάνουν τον κόσμο λίγο καλύτερο. Γιατί το σημερινό πρόβλημα, περισσότερο κι από το οικονομικό, είναι ανθρωπολογικό, είναι η πίστη ότι δεν υπάρχει ελπίδα, ότι δεν υπάρχει μέλλον, ότι όλα βαίνουν προς το χειρότερο. Και η ζωή δεν έχει νόημα αν ένα παιδί δεν έχει μέλλον, ή που να καταφύγει αν όλα του πάνε στραβά.
Αλλά για να συμβεί η αλλαγή, για να βγει ο κεχριμπαρένιος χυμός που θα θρέψει τη νέα ζωή, πρέπει τα κύτταρα του πορτοκαλιού να εκραγούν.

Αναδιάρθρωση ή κατάρρευση

Η ευρωζώνη κινδυνεύει να διαλυθεί. Την κατάρρευσή της προλέγουν ήδη οι γκουρού-αναλυτές αλλά και χρηματιστές δίκην αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Ήδη, μετά την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία, οι περίφημες αγορές με αιχμή του δόρατος τους οίκους αξιολόγησης «χτυπούν» τον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης, τη Γαλλία. Το ίδιο θα συμβεί και με τους Γερμανούς. Έτσι η γερμανική κεντρική τράπεζα(Deutsce Bank), εκτός από το ότι θεωρεί την Ελλάδα χρεοκοπημένη, εκτιμά ότι τα προβλήματα της Ελλάδας και της Πορτογαλίας προϊδεάζουν για τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν η Μεγάλη Βρετανία και οι ΗΠΑ. Λησμονούν την ίδια τη Γερμανία. Σε γενικές, γραμμές ο οικονομικός πόλεμος που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή αφορά τόσο την αντίθεση Βορρά-Νότου όσο και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό του Βορρά(ΗΠΑ-Γερμανία).
Το στοίχημα, πάντως, για τους κερδοσκόπους του «δείπνου του Μανχάταν» παραμένει η εξαφάνιση του ευρώ, αφού αυτό δεν μπορεί να υπάρχει επί μακρόν χωρίς την χρηματοπιστωτική αλληλεγγύη των χωρών της ευρωζώνης. Συνεπώς, για τη σωτηρία δεν αρκεί η άμυνα στην κερδοσκοπία. Τι πρέπει τότε να γίνει; Σύμφωνα με το μανιφέστο των «economistes atterres» στη Γαλλία απαιτείται μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών-μελών της ευρωζώνης και μικρότερη εξουσία στις αγορές. Προτείνονται δε δύο στρατηγικές για την αποφυγή της κατάρρευσης του ευρώ: Η πρώτη συνίσταται στην «εγγύηση του δημόσιου χρέους» των χωρών-μελών της ευρωζώνης και η εξίσωση των επιτοκίων δανεισμού των χωρών του Νότου με τα επιτόκια των δανείων του Βορρά, δηλαδή στο 3%. Αυτό μπορεί να συνοδευτεί από μέτρα, όπως ο απευθείας δανεισμός των κρατών-μελών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με χαμηλό επιτόκιο έτσι ώστε να αποσείσουν τη μέγγενη των «αγορών», δηλαδή των τραπεζών, που δανείζονται από την ΕΚΤ με επιτόκιο 1% και αγοράζουν κρατικά ομόλογα με το τοκογλυφικό επιτόκιο του 5,8%! Επίσης, οι χώρες της ευρωζώνης να δύνανται να εγγυηθούν το χρέος καθενός άλλου κράτους. Επίσης, να μειωθούν τα υπέρογκα επιτόκια δανεισμού χωρών, όπως η Ελλάδα, που αναγκάσθηκαν τα δεχτούν λόγω της επείγουσας οικονομικής τους δυσχέρειας σε κατάσταση κρίσης. Η δεύτερη στρατηγική, τέλος, δεν είναι παρά η περίφημη αναδιάρθρωση του χρέους, ήτοι η άμεση μείωση του.
Το παραπάνω μανιφέστο έχει υπογραφεί από 2.780 οικονομολόγους αλλά και σημαίνοντες Γάλλους πολίτες, καταδεικνύοντας ότι στην Ευρώπη υπάρχει έτοιμο το έδαφος για μία πολιτική υπέρ των αδύνατων χωρών, που οφείλουν να το εκμεταλλευθούν και να το καλλεργήσουν.

Το επεισόδιο Χατζηδάκη

Ποιο τηλεοπτικό κανάλι αναφέρθηκε στις αυτοκτονίες εργαζομένων-Ηράκλειο- αλλά και μικρομεσαίων επιχειρηματιών(Αθήνα); Κανένα. Ποιος πολιτικός είδε τους άστεγους στα πεζοδρόμια της Αθήνας και στους πορτοκαλεώνες της Άρτας, υποβάλλοντας σχετική ερώτηση στη Βουλή; Κανείς. Ο συμβολικός και πραγματικός φόνος εκατοντάδων χιλιάδων ανέργων και απελπισμένων δαν αφορά κανένα. Για τον Κωστή Χατζιδάκη, όμως, σηκώθηκε φωνή μεγάλη εντός του κοινοβουλίου, με τα κόμματα να επιρρίπτουν τις ευθύνες το ένα στο άλλο. Κανείς δεν μίλησε για τη βία της απελπισίας. Για την αντίδραση του "δολοφονημένου" οικονομικά και κοινωνικά απολυμένου κανείς δεν λέει απολύτως τίποτα. Μόνο ο Χατζιδάκης και προς τιμήν του, κατανόησε τον ξυλοδαρμό του. Είδε ότι πρόκειται για την απονομή ενός είδους δικαιοσύνης,για την εξισορρόπηση της ζυγαριάς της βίας. Δεν είμαστε υπέρ της βίας, ούτε της τυφλής ούτε της ανοιχτομάτας, αλλά χθες είδαμε την εμφύλια σύγκρουση των διαδηλωτών. Είδαμε τους καθηγητές να διαπληκτίζονται με τους μπαχαλάκηδες που είχαν εκτοπισθεί στο πεζοδρόμιο. Είδαμε τους αντιεξουσιαστές να έχουν περιφρουρημένα τα "μπλοκ" τους. Είδαμε και τα "ματ" να χτυπούν τους ειρηνικούς διαδηλωτές και όχι αυτούς που πετούσαν τις μολότοφ! Εντέλει, το μεγαλειώδες συλλαλητήριο, η εντυπωσιακή διαμαρτυρία δεκάδων χιλιάδων εργαζομένων μέσα στο κρύο και τη βροχή, ήταν τρίτη είδηση μετά τις ταραχές και τον ξυλοδαρμό Χατζηδάκη. Συνεπώς, κάποιοι χρειάζονταν τα επεισόδια. Κάποιοι μιλούν για εντεταλμένους προβοκάτορες. Μόνο που το επικοινωνιακό παιγνίδι αυτή τη φορά δεν λειτούργησε. Ο ξυλοδαρμός ενός βουλευτή επιδοκιμάστηκε από τη μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, που εξέφρασε έτσι την οργή του εναντίον του πολιτικού συστήματος. Οι βουλευτές και τα πολιτικά κόμματα από την πλευρά τους αντί να δουν ψύχραιμα την κατάσταση και να αφουγκραστούν το "φτάνει πια" του κόσμου, κυνηγούν φαντάσματα.Κι αυτό το έλλειμμα πολιτικής διαμεσολάβησης της οργής θα είναι το αίτιο χειρότερων εξελίξεων.

Η Παρακμή

Την ώρα που η οργή των εργαζομένων πλημμυρίζει τους δρόμους της Ελλάδας, ένας 63χρονος απαγχονίζεται στο Ηράκλειο λόγω της διαφαινόμενης απώλειας της εργασίας του, ενώ στην Αθήνα ένας γνωστός αντιπρόσωπος αυτοκινήτων αυτοπυροβολείται λόγω χρεών. Στον ίδιο χρόνο ο φυλακισμένος ιδρυτής του WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάνζ, καταγγέλλει τη Visa, τη MasterCard και την εταιρεία διαδικτυακών πληρωμών PayPal ως όργανα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι η στιγμή που οι ανακριτές της αμερικανικής δικαιοσύνης ανακαλύπτουν ότι η μεγαλύτερη τράπεζα επενδύσεων της Γουόλ Στρητ, η Goldman Sachs, η πρώτη δύναμη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος δεν ήταν παρά ένα επικίνδυνο κερδοσκοπικό καζίνο, καθώς το 2007 επένδυσε σε τοξικά ομόλογα χωρίς οι πελάτες της να το γνωρίζουν. Τα γράφουμε αυτά γιατί από εκεί προέκυψε η σημερινή οικονομική κρίση, η οποία μετακυλήθηκε στους «κάτω», καθιστάμενη κρίση δημόσιου χρέους. Βέβαια, πολλοί μετά την εκλογή του αφροαμερικανού προέδρου Μπάρακ Ομπάμα πίστεψαν πως η ανάκαμψη, όπως και η ύφεση, μπορεί, επίσης, να προέλθει από τις ΗΠΑ. Όμως, αυτό δεν συμβαίνει λόγω της παρακμής της αμερικανικής αυτοκρατορίας. Ήδη ο αμερικανικός Τύπος(Ουάσινγκτον Ποστ) ασχολείται με το ερώτημα αν και η Αμερική είναι μια από τις πολλές υπερδυνάμεις της ιστορίας που αργά ή γρήγορα εξαφανίστηκαν.
Σύμφωνα με τον Emmanuel Todd(δες το βιβλίο Homo Americanus) εδώ και πολλά χρόνια, το πρόβλημα των Ηνωμένων Πολιτειών δεν είναι η ηγεμονία τους, ως μοναδικής υπερδύναμης στον κόσμο, αλλά η αποσύνθεση του συστήματός τους. Ο Τοντ, όπως και ο Τσαρλς Κάπτσαν που μιλάει για την «απώλεια της λάμψης» των ΗΠΑ, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποδέχονται το κριτήριο της «θελκτικότητας ενός πολιτισμού» του Α. Τόυνμπη. Η ελκυστικότητα δηλαδή του «αμερικάνικου πολιτιστικού» πρότυπου αποτυπώνεται στη «μίμησή» του από τους άλλους και, εντέλει, επιστρέφει και λειτουργεί ως ενοποιητικό και νομιμοποιητικό στοιχείο και στο εσωτερικό των ίδιων των ΗΠΑ. Αλλά όταν ένας πολιτισμός παύει να γοητεύει, καταρρέει. Η «εκούσια υποταγή» που στηριζόταν στην ελκυστικότητά του, αντικαθίσταται από την επιβολή δια της ισχύος. Έτσι, η πρότερη δημιουργική «ήπια υποταγή» αντικαθίσταται από την αυτοκρατορική «βίαιη» υποταγή.
Ο Νόρμαν Μέηλερ έλεγε πως «...Ζούμε σε μια προφασιστική περίοδο. Ακόμη δεν είμαστε φασιστική χώρα(σ.σ. οι ΗΠΑ) αλλά μπορεί να συμβεί σύντομα. Η κυβέρνηση ελέγχει τα μέσα επικοινωνίας (...) Οι ΗΠΑ είναι ένας τόπος χυδαίος, φτηνός, άθλιος και πιστεύω πως ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι πρόθυμο να δεχθεί με φυσικό τρόπο το φασισμό»! Η Σάρα Πέιλιν είναι προ των πυλών του Λευκού Οίκου και ο κόσμος έτοιμος να δεχτεί τον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.

Περί ενοχής

Ενοχή γιατί; Ποιους νόμους, ιερούς και κοσμικούς, ποιους κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς παραβιάσαμε; Ποιο παιγνίδι «ευχαρίστησης-ενοχής» παίξαμε, τι ευχαριστηθήκαμε και δεν το αντιληφθήκαμε; Και να τώρα ευνούχοι και καταθλιπτικοί. Ποιος ευνούχισε και τι προκάλεσε τη μελαγχολία ενός ολόκληρου λαού; Η κατάθλιψη προκύπτει όταν κάποιος δεν έχει ούτε το σώμα ούτε τη ζωή που θα επιθυμούσε, όταν κατοικεί ένα ον που οι άλλοι(οι ξένοι εν προκειμένω) περιφρονούν. Αυτή η περιφρόνηση επιστρέφει και ενδοβάλλεται, καθιστάμενη αυτοπεριφρόνηση και συνεπώς ενοχή. Τότε η μελαγχολία δανείζεται τα χαρακτηριστικά του πένθους για τον χαμένο παράδεισο, για την αβάσταχτη επιθυμία του.
Το κυβερνών κόμμα σε συνδυασμό με τα μέσα ενημέρωσης και τους διαμορφωτές της κοινής γνώμης δημιουργεί ενοχές με βάση διλήμματα που διαμορφώνονται στη βάση της μανιχαϊστικής έννοιας του «καλού και του κακού». Σ’ αυτή τη λογική ήταν η απόφανση Πάγκαλου ότι «όλοι τα φάγαμε», ή ότι ζούσαμε με δανεικά και, πάντως, πάνω από τις δυνατότητές μας. Συνεπώς, ακόμη και οι συνταξιούχοι των 300 ευρώ ή η γενιά των 740 ευρώ είναι «κακοί» και ένοχοι. Σ’ αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε η ηγεσία της ΓΣΕΕ, ευνουχίζοντας το εργατικό κίνημα. Στην ίδια κατεύθυνση και ο πρωθυπουργός, ο οποίος επιχειρεί σήμερα, αφού ψήφισε το νόμο-έκτρωμα για τον εργασιακό μεσαίωνα, να εκθέσει ως δήθεν ανεύθυνους και… κακούς τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, που αρνούνται τη συναίνεση. Αλλά για ποια συναίνεση μιλάει ο κ. Παπανδρέου; Για μία κατ’ ευφημισμό συναίνεση, η οποία στην πραγματικότητα είναι συνενοχή, όχι με την έννοια της ενοχής αλλά της συναυτουργίας.
Και για να επιστρέψουμε στην ερμηνεία της μη αντίδρασης των εργαζομένων, η κυβέρνηση καλλιέργησε την ενοχή σ’ έναν ολόκληρο λαό, όχι μόνο με την πολιτική του χειρότερου, που είχε εφαρμόσει και η Μ. Θάτσερ στην απεργία των ανθρακωρύχων, αλλά και με την επιβολή του φαντασιακού σχήματος ότι όλοι αμαρτήσαμε-κι όχι μόνο τα λαμόγια από το χρηματιστήριο και εντεύθεν-, παραβαίνοντας το νεοφιλευθερισμό, ονειρευόμενοι ένα κοινωνικά δίκαιο μέλλον, και γι’ αυτό όλοι πρέπει να τιμωρηθούμε. Μόνο που η τιμωρία αφορά μόνο τους «κάτω», τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους, οι οποίοι τρομοκρατημένοι από τη «θεία οργή» της αγίας τριάδος(τρόικας) και με το ασυνείδητο απολιθωμένο υπομένουν παθητικά. Όμως, όλα λειτουργούν σαν τον «σωρίτη» και αρκεί μια αφορμή, μια σταγόνα για να ξεχειλίσει το ποτήρι.

Πολιτική αλληλεγγύη

Απόβραδο Σαββάτου στη Σταδίου. Ο φίλος μού δείχνει τα παγωμένα όνειρα του άστεγου στα μάρμαρα της τράπεζας. Ενώνουμε την οργή μας μ’ αυτή του Άρη Δαβαράκη, βλαστημάμε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τους τύπους «που τρώνε το βράδυ στο «L’ Abreuvoir» και στην «Brasserie» και δεν τους καίγεται καρφί για τα όσα συμβαίνουν…», για το νέο εργασιακό δίκαιο που είναι δίκαιο κατεχόμενης χώρας(Ι.Δ. Κουκιάδης), για τα ρουσφέτια των μετατάξεων και τα κίνητρα για… απολύσεις, για την εσωτερική υποτίμηση της ζωής και της αξιοπρέπειας των «κάτω», για τις προσχηματικές απεργίες των υψηλόμισθων κομματισμένων συνδικαλιστών, για τη Βάσω Παπανδρέου που αμφισβητεί το Μνημόνιο –αυτό το οποίο ψήφισε- και το άδικο των μέτρων χωρίς, όμως, να παραιτείται, βρίζουμε για την κατάργηση του κοινωνικού συμβολαίου, που είναι οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας, για τις συντάξεις των φτωχών, που κόβονται και ξαναπερικόπτονται, για τους απολυμένους, για τους νέους που δεν βρήκαν ποτέ μία δουλειά και δεν θα κάνουν ποτέ όνειρα… Κι όμως κανείς δεν ξεσηκώνεται, κανείς επαναστατεί. Γιατί; Είναι τάχα ο φόβος που ενσπείρουν τα μέσα ενημέρωση και δη η τηλοψία, είναι η πολιτική του χειρότερου; Όχι. Κάποτε ο φόβος μεταλλάσσονταν σε οργή, όταν ενώνονταν και πολλαπλασιάζονταν. Τώρα όχι. Γιατί; Γιατί μας ξεμονάχιασαν. Γιατί μας διέφθειραν με πολύ εαυτό. Γιατί αντικαταστήσαμε όλα τα συν-, συλλογικότητα, συνέρχεσθαι, συνεταιρίζεσθαι, συμπάσχειν, συμπάθεια με το αυτό-, αυτοαναφορικότητα, αυτοπάθεια, αυτισμός… Έτσι χάσαμε τη δυνατότητα του ξεσηκωμού. Γιατί «Επαναστατικός άνθρωπος είναι αυτός που μπορεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση ενός άλλου»(Ρος Ντέιλι). Γι’ αυτό η αλληλεγγύη γίνεται το επίκαιρο πρόταγμα-σύνθημα των ημερών. Αλλά η αλληλεγγύη οφείλει να είναι αγωνιστική και πολιτική κι όχι η ατομική εκείνη συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου που άλλοτε ενώνει κι άλλοτε διαφθείρει. Συμπάσχουμε όχι γιατί θέλουμε να ξορκίσουμε μέσα από τις διάφορες τελετουργίες τη δυστυχία αλλά γιατί θέλουμε να άρουμε την αδικία. Βοηθάω τον δυστυχισμένο σημαίνει ότι έρχομαι στη θέση του, γιατί δεν θέλω να βρεθώ στη θέση του, γιατί δεν θέλω ό,τι του συμβαίνει να συμβεί στον εαυτό μου. Μέσω της ατομικής συμπόνιας ο εγωισμός, αντί να αμβλύνεται από τον αλτρουισμό, ενισχύεται. Γι’ αυτό η ανθρωπιστική δράση που δεν συνδέεται με την πολιτική πράξη είναι άτολμη, επιφανειακή, ευκαιριακή, διεφθαρμένη. Γι’ αυτό ο δημοκρατικός τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται πιο αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου. Αντίθετα, η σύγχρονη ευαισθησία μένει στείρα χωρίς ένα πολιτικό πλαίσιο που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.

Οι διανοούμενοι

Ο μαέστρος στη Σκάλα του Μιλάνου σηκώνει τη μπαγκέτα του και σταματάει την ορχήστρα. Ύστερα, απευθύνεται στον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας και στο πλήθος, ζητώντας να μην περικοπούν από την κυβέρνηση τα χρήματα για τον πολιτισμό. Επευφημείται. Στην Ελλάδα κανείς διανοούμενος δεν αντιδρά στον κανιβαλισμό που υφίστανται οι εργαζόμενοι, κανείς δεν καταγγέλλει αυτούς που κατήλθαν στις εκλογές με το σύνθημα «Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα» και, σήμερα, βυθίζουν την ελληνική κοινωνία όλο και περισσότερο στη βαρβαρότητα. Μόνο ο αειθαλής Μίκης Θεοδωράκης σήκωσε και πάλι φωνή «ανυπακοής» και αντίστασης. Οι άλλοι; Που είναι οι υποδέλοιποι; Ποιος θα αντισταθεί στις στρεψοδικίες και τις ψευτιές του Γ. Παπανδρέου και της κυβέρνησής του; Ποιος θα απαντήσει στον απίθανο κυνισμό τους, σύμφωνα με τον οποίο η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων είναι για το καλό των εργαζομένων; Απολύουν, περικόπτουν τους μισθούς, διαλύουν ζωές και, συγχρόνως, έχουν το θράσος να ισχυρίζονται ότι έρχονται να άρουν την προϋπάρχουσα «ανομία»! Αλλά που είναι οι συνδικαλιστές, που είναι οι άνθρωποι της τέχνης, που είναι οι ποιητές να πετάξουν λέξεις-χειροβομβίδες, λέξεις-φωτιά για να ξορκίσουν το κακό; Ποιος θα πει στους… σοσιαλιστές «συνένοχο στο φόνο δεν θα με ’χετε»;
Στις συνθήκες κοινωνικής κρίσης και ζόφου, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα - όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά παντού- διατυπώνεται το ερώτημα: που είναι οι άνθρωποι του πνεύματος, οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες; Που βρίσκονται εκείνες οι «φωνές» που θα εξηγήσουν την κρίση και θα παράσχουν την ελπίδα της εξόδου; Ε, λοιπόν, οι διανοούμενοι βρίσκονται στις «αυλές» των κρατικών και κομματικών πρυτανείων, προσδοκώντας τα οφέλη των επιδοτήσεων, επιδιώκοντας «πωλήσεις» ή ένα βραβείο, ή ακόμα προσδίδοντας με το αζημίωτο κύρος σε εκδηλώσεις νεόπλουτων. Όσοι έχουν αντέξει και δεν έχουν καταστεί άνθρωποι των εξουσιών ή «ουροβόροι», αυτοί που αηδιάζουν τον συμφυρμό, έχουν καταφύγει στην τρέλα και το αλκοόλ ή αυτοχειριάζονται. Σε μια ανάλογη εποχή, ο Μπένγιαμιν, ένας Γερμανο-εβραίος, ένας φυγάς των ναζί αυτοκτόνησε όταν συνελήφθη στα σύνορα Γαλλίας-Ισπανίας, φοβούμενος ότι θα παραδοθεί στα χέρια της Γκεστάπο. Σύμφωνα με τον Αντόρνο, πάνω στον Μπένγιαμιν «πέφτει η σκιά του χιτλερικού Ράιχ», εξ ου και ο μέγας τρόμος. Αυτό κατ’ αναλογία παραπέμπει στη σημερινή τρομοκρατία που επιβάλλεται στους Έλληνες εργαζόμενους, καθηλώνοντάς τους κυριολεκτικά και επιβεβαιώνοντας τη θέση του Μπένγιαμιν ότι πάντα στη ζωή θα υπάρχουν «δύο ορχήστρες χάλκινων οργάνων»: μία θα είναι η στρατιωτική μπάντα που θα παίζει μια μουσική με απάνθρωπο και αδιάντροπο χαρακτήρα, ρυθμίζοντας το ρεύμα των ανθρώπων και μία άλλη ορχήστρα που είναι «αισθησιακή και σαγηνευτική», ευαίσθητη, ανθρώπινη. Σήμερα, περνάει η καμουφλαρισμένη στρατιωτική μπάντα, ηχώντας τους άγριους και βάρβαρους ήχους της. Τα χάλκινα όργανα της άλλης ορχήστρας περιμένουν τους βιρτουόζους τους.

Στρος Καν και Κέινς

Πόσοι άνεργοι, πόσοι ζωντανοί νεκροί, πόσοι «νεόπτωχοι», πόσοι καιάδες χρειάστηκε να γεμίσουν από περιττούς ανθρώπους, από εργαζόμενους και συνταξιούχους ώσπου ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος-Καν να αντιληφθεί το αδιέξοδο του νεοφιλελευθερισμού και να αναφωνήσει «Γίναμε κεϊνσιανιστές»; Κι αν η ηγεσία του πλέον νεοφιλελεύθερου θεσμού άλλαξε ρότα, γιατί οι πολιτικές ελίτ της Ευρώπης έγιναν πιο νεοφιλελεύθερες από τους Αμερικανούς-πατέρες του νεοφιλελευθερισμού; Άγνωστο. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ιεροφάντες τύπου Όλι Ρεν, Μέρκελ, Γιούνκερ και Τρισέ μαζί με τους Ρουμπινί, Σόρος αλλά και τους Κρούγκμαν, Στίγκλιτς προβαίνουν σε αποφάνσεις και αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Μόνο που ασχολούνται με σκιές δικαιολογώντας το κακό και τον πόνο. Αντιθέτως, εκείνοι που ζουν από την εργασία και αισθάνονται ακόμη γνωρίζουν την αλήθεια του οικονομικού κανιβαλισμού. Όπως εκείνη η Αμερικάνα καθαρίστρια της οποίας το επιτύμβιο παραθέτει ο Τζον Μ. Κέινς: «Μη θρηνείτε για μένα φίλοι/ Ποτέ μη δακρύσετε για μένα/ Γιατί δεν πρόκειται να κάνω τίποτα/ Ποτέ, μα ποτέ πια»! Κάτι ανάλογο έγραφε κι ένα πανό Ελλήνων άνεργων νέων την άνοιξη: «Είμαστε αισιόδοξοι, πιστεύουμε στη μετά θάνατο ζωή»! Αλλά που οφείλεται αυτός ο άγριος κανιβαλισμός εναντίον των Ελλήνων εργαζομένων; Στο γεγονός ότι έχουμε χάσει το αίσθημα του συνανήκειν. Γιατί δεν μας ενώνει καμία πράξη αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας. Καθώς ως γνωστόν οι λαοί δεν είναι παρά οι πράξεις τους. Υπ’ αυτή την οπτική, αν η επανάσταση του 1821 δεν ήταν παρά «μια ένοπλη σύγκρουση»(Ντόρα Μπακογιάννη), τότε δεν έχουμε κοινό υποστασιακό είναι, αφού μας συνδέουν μονάχα κάποιες… μπαλωθιές. Κατ’ επέκταση, οι «κάτω», οι εργαζόμενοι δεν είναι 100% Έλληνες για τους «πάνω», αλλά κάτι σαν δούλοι. Γι’ αυτό οι «πάνω» κανιβαλίζουν εναντίον των εργαζομένων. Γι’ αυτό ο πόνος των «κάτω» είναι ανυπόφορος καθώς δεν υπάρχουν εκείνα τα φαντασιακά γάγγλια, οι κοινοί μύθοι που θα μπορούσαν να τον εξομαλύνουν. Έτσι, ο εμφύλιος σπαραγμός είναι επί θύραις στο βαθμό που δεν είμαστε παρά ξένοι στον ίδιο τόπο.
Το πρόβλημα, άραγε, είναι ιδεολογικό ή εθνικό; Είναι και ιδεολογικό και εθνικό καθώς ένα πρόβλημα, όπως η σημερινή κρίση, είναι η σύνοψη πολλών παραγόντων. Το ίδιο ισχύει με τις πολιτικές αντιμετώπισης του προβλήματος. Εν προκειμένω, οι διάφορες πολιτικές περιλαμβάνουν την ιδιαιτερότητα αλλά και τις θέσεις των δυνάμεων στην μετά την κρίση εποχή. Έχουμε, δηλαδή, έναν «πόλεμο θέσεων» των μεγάλων παικτών, ήτοι των ΗΠΑ, της Κίνας και της Γερμανίας. Με την τελευταία να λειτουργεί περισσότερο με εθνικά και όχι ευρωπαϊκά κριτήρια. Γι’ αυτό, αν η κρίση έχει ένα πρώτο «θύμα», αυτό είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς ο «οικονομικός πόλεμος» που μαίνεται είναι περιφερειακός και αφορά στα χτυπήματα στους «αδύνατους κρίκους», όπως είναι η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία.

Πρόθυμοι γραικύλοι

Ήρθε ήδε και απήλθε ο επικυρίαρχος, πρώην σοσιαλιστής και νυν θεσμικός εκπρόσωπος των σύγχρονων αποικιοκρατών Στρος-Καν. Πρώτα επιδαψίλευσε εγκώμια στους γραικύλους, σ’ αυτούς που είναι η εγχώρια πολιτική και πνευματική εξουσία, και οι οποίοι συνιστούν τις κατ’ εφημισμό «δημοκρατικές παρέες» των πρόθυμων δορυφόρων, προωθώντας με το αζημίωτο πολλές φορές τις αλλότριες πολιτικές δίκην μονόδρομων. Μονόδρομος ο εκσυγχρονισμός και η ευρωζώνη, μονόδρομος η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, μονόδρομος τα τοξικά ομόλογα –γιατί έτσι παίζεται το «έξυπνο» παιγνίδι»!-, μονόδρομος το σχέδιο Ανάν, μονόδρομος το Μνημόνιο, μονόδρομος η εθνική υποδούλωση, μονόδρομος και η εξαφάνισή μας. Στο τέλος δεν θ’ απομείνει τίποτα σ’ αυτό τον τόπο πάρεξ κάτι περίεργα μικροσωματίδια, που αποκαλούνται γλοιόνια. Πρώτα, βέβαια, θα χαθούν οι «κάτω», οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι. Κι ύστερα όσοι αντιστέκονται. Όσο για τους υποτακτικούς, τους άλλοτε ραγιάδες, ενδέχεται να επιβιώσουν ως ένα ιδιαίτερο είδος σαλτιμπάγκων που δεν έχει αισθήματα κι αποτελείται από χώμα και γλίτσα! Αλλά αξίζουν οι Έλληνες και η Ελλάδα μια τέτοια μοίρα; Όχι ασφαλώς.
Όμως, πως φθάσαμε ως εδώ; Θυμίζουμε ότι η γαλλική εφημερίδα Le Monde από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2010 έθετε το ερώτημα αν οι «κερδοσκόποι» μπορούν να διαλύσουν την Ελλάδα, οδηγώντας την στη χρεοκοπία κατά το ανάλογο της αμερικανικής τράπεζας επενδύσεων Lehman Brothers το 2008. Οι περίφημες αγορές, δηλαδή το χρηματοπιστωτικό σύστημα, έκανε κάτι χειρότερο, κατέστησαν τη χώρα μας ένα άθλιο προτεκτοράτο. Τουλάχιστον, οι Ιρλανδοί αντέδρασαν και αντιδρούν στην κατάλυση της πολιτικής ελευθερίας και της εθνικής τους κυριαρχίας, διατηρώντας τουλάχιστον την αξιοπρέπειά τους. Αντιθέτως παρ’ ημίν, το ιδιότυπο πολιτικό και οικονομικό ραγιάδικο στρώμα που αποτελεί το Δούρειο Ίππο για την κατάλυση της χώρας από τους αποικιοκράτες, έχει το πάνω χέρι, ελέγχοντας τα μίντια και τα μυαλά των ανθρώπων. Τελικώς, η Ελλάδα είναι η πύλη εισόδου, η κερκόπορτα απ’ όπου εισέρχεται η χρηματοπιστωτική δικτατορία για να επεκταθεί στη συνέχεια σε όλες τις PIGS(Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία) και τέλος σε ολόκληρη την ευρωζώνη, τσακίζοντας το ευρώ, αφού ήδη θα έχει ισοπεδωθεί κάθε έννοια πολιτικής δημοκρατίας. Τα σενάρια περί διάλυσης του ευρώ κυριαρχούν ήδη στη Γουόλ Στρητ σήμερα. Κάποιοι, όμως, τα προέβλεπαν αυτά πριν ένα χρόνο.
Αλλά ποια μορφή μπορεί να έχει η αντίσταση σ’ αυτό το είδος δικτατορίας και ολοκληρωτισμού; Η απάντηση δεν είναι δύσκολη και αφορά σε όλες τις κλασσικές μορφές αντίδρασης, όπως οι απεργίες και οι διαδηλώσεις, ό,τι δηλαδή θα νεκρώσει τη λειτουργία της οικονομικής δικτατορίας. Αλλά εν προκειμένω έχουμε και μία πατριωτική διάσταση της αντίδρασης. Οι εργαζόμενοι κατά συνέπεια αύριο και κάθε μέρα δεν διεκδικούν μόνο τα οικονομικά κεκτημένα τους, που αμφισβητούνται καθολικά, αλλά την ίδια την πολιτική δημοκρατία, την ίδια την εθνική ανεξαρτησία της Ελλάδας. Οι αγώνες, έτσι, εξέρχονται από το στενό συντεχνιακό και οικονομίστικο πλαίσιό τους, καθώς φθάσαμε στο σημείο να έχουμε ένα αντιδημοκρατικό φαινόμενο, μια σύγχρονη ολιγαρχία, έναν ολοκληρωτισμό πιο επικίνδυνο από τους προηγούμενους καθώς διατηρούνται οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί ως απλές επιφάσεις, ως δημοκρατική… στάχτη στα μάτια των πολιτών, καθώς οι αποφάσεις λαμβάνονται από την τρόικα.

Καπιταλισμός VS Καπιταλισμού

Χρόνια τώρα εκείνοι που μιλούσαν για την εικονική οικονομία του χρηματιστηρίου ή γενικότερα για το χρηματοπιστωτικό κεφαλαίο που λειτουργεί σαν πανωσήκωμα έτοιμο να προκαλέσει την κατάρρευση όλου του οικοδομήματος, στραγγαλίζοντας την πραγματική οικονομία, δηλαδή την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, όλοι αυτοί θεωρούνταν γραφικοί και, τουλάχιστον, οπισθοδρομικοί. Εκείνοι, που πορεύονταν σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής, θεωρούσαν ότι όλα είναι θέμα «έξυπνων» κινήσεων και επενδύσεων ακόμη και στα τοξικά(υψηλού ρίσκου) ομόλογα. Ώσπου η φούσκα έσκασε. Όμως, αντί -μετά την παγκόσμια κρίση την οποία προκάλεσαν οι τράπεζες- το κεφάλαιο που δραστηριοποιείται στην πραγματική οικονομία να πάρει το πάνω χέρι, το χρηματοπιστωτικό εξακολουθεί να κυριαρχεί, ελέγχοντας πλήρως την πραγματική οικονομία και θεσμούς, όπως το ΔΝΤ ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και κατ’ επέκταση τις πολιτικές αποφάσεις των κρατών. Όμως, το αδιέξοδο είναι απόλυτο.
Γι’ αυτό προσωπικότητες του ίδιου του συστήματος, όπως ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ(συνέντευξη στη Le Monde), καλούν σε αγώνα εναντίον του «χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού» και την υπεράσπιση του «άλλου» καπιταλισμού, εκείνου της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών που δημιουργεί πραγματικό και όχι εικονικό πλούτο.
Ο Ζακ Ντελόρ επισημαίνει την κοινή διαπίστωση, ότι δηλαδή «Τα 16 κράτη-μέλη της ευρωζώνης δεν είναι ικανά για ουσιαστική συνεργασία. Δεν δρουν ως εάν να έχουν να διαχειριστούν ένα κοινό αγαθό: Το ευρώ». Προτείνει, μάλιστα, ένα θεσμό ενεργοποίησης κεφαλαίων έκτακτης βοήθειας, όπως ο μηχανισμός στήριξης, σε περιόδους μικρής ανάπτυξης αλλά κι ένα ταμείο απόσβεσης που θα αναλαμβάνει ένα μέρος του ελλείμματος καθενός από τα 16 κράτη-μέλη του eurogroup έτσι ώστε να τους παρέχει τα περιθώρια στήριξης των δημόσιων επενδύσεων. Η όλη λογική των προτάσεων του πρώην προέδρου της ΕΕ στρέφεται κατά των πολιτικών λιτότητας που επιβάλλονται στις διάφορες χώρες με στόχο τη μείωση των ελλειμμάτων αλλά οι οποίες είναι βλαβερές για την ανάπτυξη.
Αν δε εξετάσει κανείς τους λόγους που εκφώνησε χθες ο επικεφαλής του ΔΝΤ Στρος- Καν στην Αθήνα, όλοι κινούνται στην ίδια λογική με τις απόψεις Ντελόρ. Ο Στρος-Καν μίλησε για ανάπτυξη και συναίνεση που θα προκύπτει από το δίκαιο καταμερισμό των βαρών, αλλά δεν προχώρησε στη μεγάλη γενίκευση που έκανε ο δεύτερος, δηλαδή την εναντίωση στον χρηματοπιστωτικό καπιταλισμό και την υπεράσπιση του παραγωγικού καπιταλισμού. Όμως ο λόγος του ήταν ριζοσπαστικός για διευθυντή του ΔΝΤ. Ίσως γιατί ο Στρος-Καν ετοιμάζεται για τον νέο του ρόλο, αυτόν του υποψηφίου προέδρου της Γαλλίας, εκπροσωπώντας τους… σοσιαλιστές.

Σπάστε τις οθόνες

Αυτή η διαδήλωση δεν έχει ξαναγίνει στην Αθήνα. Γονείς και παιδιά μαζί. Μπροστά τα παιδιά και πίσω οι γονείς. Οι δεύτεροι αγωνιώντες και εν εγρηγόρσει, έτοιμοι να μπουν μπροστά αν χρειαστεί. Δεν χρειάστηκε. Το τραγούδι που έλεγε «... κι όσοι τροµαγµένοι κοιτάτε την οθόνη/ όλοι µαζί σας το φωνάζουµε πως δεν είστε µόνοι/ σπάστε τις οθόνες και βγείτε έξω στο φως / τα παιδιά σας είµαστε και όχι ο εχθρός», δεν τραγουδήθηκε χθες. Μόνο η οργή για την αστυνομοκρατία ξεχείλιζε και πιο πολύ για εκείνους τους τύπους με τα περίεργα γυαλιά και τους λοστούς στα χέρια, που δεν ήταν ούτε μαθητές ούτε χουλιγκάνοι. Βαλτοί έμοιαζαν. «Δεν θα ξανάρθω πορεία μ’ αυτούς τους ηλίθιους» λέει ο μαθητής. «Αυτό θέλουν να πετύχουν» ακούγεται να του λέει ο πατέρας του. Κάποιοι άλλοι συζητούν για τη… σύμπτωση της ανακάλυψης των γιαφκών και την κήρυξη της Αθήνας σε κατάσταση πολιορκίας. Άλλοι σχολιάζουν την έλευση στην Αθήνα του Ντομινίκ Στρος-Καν, επικεφαλή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και υποψήφιου προέδρου της Γαλλίας. Κι άλλοι για τη βράβευση της Μέρκελ από τον Ομπάμα με το παράσημο της ελευθερίας. Τι έχει κάνει άραγε η Γερμανίδα καγκελάριος για να αξίζει ένα τέτοιο παράσημο; Ίσως ό,τι είχε κάνει και ο Ομπάμα όταν βραβεύτηκε με το Νόμπελ Ειρήνης! Δηλαδή τίποτε. Αν για κάτι μπορεί να βραβευθεί η Μέρκελ είναι ότι έκανε το Made in Germany μέρος της εθνικής ταυτότητας της Γερμανίας, όπως κατ’ αναλογίαν συνέβαινε παλαιότερα με το Made in USA. Οι γερμανικές εξαγωγές από 5 δις ευρώ το 2008 θα υπερβούν το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ το 2011. Έτσι, ο μεγάλος ανταγωνιστής της Κίνας στο εμπόριο, σήμερα, δεν είναι οι ΗΠΑ αλλά η Γερμανία. Αυτός είναι ο πραγματικός λόγος της βράβευσης της Α. Μέρκελ. Γι’ αυτόν ομοίως το λόγο η Γερμανίδα καγκελάριος δεν τολμά να διαφοροποιήσει την πολιτική της και να υπερβεί τον εθνικιστικό της προσανατολισμό υπέρ της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Μόνο ένας καγκελάριος που θα είχε ακραίες αυτοκτονικές τάσεις θα αμφισβητούσε σήμερα την κουλτούρα του Made in Germany. Αυτή, όμως, η εθνικιστική στάση έχει ως συνέπεια τις διαλυτικές τάσεις στο εσωτερικό της ευρωζώνης και της ΕΕ. Δεν είναι τυχαία η άρνηση της Μέρκελ στην έκδοση ευρωομολόγων και η επίθεση που δέχεται γι’ αυτό από παντού, καθώς διακυβεύεται η τύχη του ευρώ. «… Σπάστε τις οθόνες και βγείτε στο φως…» ακούγεται ξανά το τραγούδι των παιδιών, τα οποία κάποιοι αποκάλεσαν χαμένη γενιά. Και κατάλαβα πως οι τελεσίδικα «χαμένοι» είμαστε εμείς.

Συνδικάτα

Τα συνδικάτα δεν χρειάζονται, οι εργαζόμενοι πρέπει να δουλεύουν περισσότερο (γιατί όχι και 68 ώρες την εβδομάδα!), δεν υπάρχουν κεκτημένα, η χώρα πρέπει να γίνει ανταγωνιστική. Τα λόγια ανήκουν στον πρώην πρωθυπουργό Κ. Μητσοτάκη, πριν τέσσερα περίπου χρόνια, και εκφράζουν μια συγκεκριμένη αντίληψη για την οικονομία, την πολιτική και τον άνθρωπο και τα οποία εφαρμόζονται σήμερα. Πρόκειται για μια αντίληψη που θέλει τον άνθρωπο δούλο του ανταγωνισμού(συνυφασμένου άρρηκτα με τη μεγιστοποίηση του ποσοστού κέρδους), ενός ανταγωνισμού που πρέπει να είναι απελευθερωμένος από τριβές και αντιδράσεις και ο οποίος αντιμετωπίζει την εργασία ως άγριο καταναγκασμό. Σ’ αυτοί τη λογική οι πολλοί (οι σκλάβοι της εργασίας) είναι οι αναλώσιμοι της Ιστορίας, η οποία είναι το ατέλειωτο χρονικό θριάμβων των «εχόντων» στο μεγάλο συμπόσιο της κοινωνίας, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα αλληλοσπαρασσόμενα είδη στο μεγάλο συμπόσιο της ζούγκλας! Αυτή η αντίληψη σε συνδυασμό με τους διασπαστικούς μηχανισμούς στο εσωτερικό της κοινωνίας και την κατανάλωση φθόνου, φόβου, ρατσισμού, κομφορμισμού και της ακόρεστης επιθυμίας για κέρδος, δίνει τη χαριστική βολή στην πολιτική. Οι φτωχοί, οι εργαζόμενοι και οι αδύνατοι εκλαμβάνονται ως βάρος, ως καταραμένο απόθεμα, ως λίπος-χρέος από το οποίο πρέπει να απαλλαγεί η κοινωνία για να συνεχίσει να υφίσταται. Συνεχίστε, συνεπώς, να αφαιρείτε λίπος, κάντε τους φτωχούς να καταλάβουν ότι δεν είναι εκμεταλλευόμενοι, ότι είναι ξεπερασμένοι και αδέξιοι, ότι είναι τεμπέληδες και ότι η «σοφία» είναι ο κοινός νους που περιλαμβάνει τις δύο πνευματικότητες, αυτή του λογιστή κι εκείνη του εφόρου. Αυτό είναι το κυρίαρχο πρόταγμα. Ό,τι υπερβαίνει αυτές τις δύο «πνευματικότητες» εξοβελίζεται ως ακαταλαβίστικος ελιτισμός, ως εμπόδιο στη ρευστότητα της αγοράς και τη μικροφυσική της υπακοής. Έτσι, όμως οδηγούμαστε σε μια νευροκρατία που καταλήγει στο απόλυτο μηδέν του πολιτικού.
Η κοινωνία, εντέλει, «καίγεται» στην πυρά της οικονομικής κρίσης. Αλλά τα συνδικάτα δεν αντιδρούν. Ευλόγως τίθεται το ερώτημα: Γιατί; Γιατί «Τα συνδικάτα λειτουργούν με όρους μαφίας» έλεγε ο Νόρμαν Μέηλερ. Αυτό το ανέχονται και το υποστηρίζουν και τα πολιτικά κόμματα, που αντιλαμβάνονται τα συνδικάτα σαν «ιμάντες μεταβίβασης» των πολιτικών τους. Έτσι, στη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας(ΓΣΕΕ), οι ίδιοι πάντα άνθρωποι συστήνουν και αναπαράγουν μία γραφειοκρατική εξουσία, τη δική τους εξουσία, που ποδηγετεί την έκφραση των εργαζομένων και, συγχρόνως, απολαμβάνει τα οφέλη αυτής της εξουσίας με ταξίδια, διασυνδέσεις, ρουσφέτια, κοινοτικά προγράμματα, πολιτική ανέλιξη(βουλευτικό αξίωμα). Εν άλλοις λόγοις, το μέγα πρόβλημα σήμερα είναι ότι οι «σημαίες» των θεσμών έχουν ποδοπατηθεί και ξεφτιλισθεί. Θα μπορούσε, άραγε, η πολιτική και κατά συνέπεια ο συνδικαλισμός να λειτουργήσουν διαφορετικά; Η πολιτική θα μπορούσε να είναι κάτι άλλο και κάτι περισσότερο από πολιτική, και όχι χειραγώγηση και χρήση της εξουσίας για ιδιοτελείς σκοπούς, στο μέτρο που θα γινόταν η συνειδητή έκφραση των προσδοκιών και των συμφερόντων της μεγάλης πλειονότητας των ανθρώπων. Όμως αυτό σήμερα δεν ισχύει.

Διαδικτυακός ανταρτοπόλεμος

Μετά τα έγγραφα που αποδείκνυαν βασανισμούς ιρακινών από τους Αμερικανούς και τα οποία προκάλεσαν ακόμη και την απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου για τη διεξαγωγή σχετικής έρευνας, ακολουθεί η νέα αποκάλυψη από τον ιστότοπο Wikileaks.org ενός τεράστιου όγκου εγγράφων της αμερικανικής διπλωματίας, ενώ προαναγγέλλεται και η δημοσίευση εγγράφων που αφορούν στο τραπεζικό «οικοσύστημα διαφθοράς» και συγκεκριμένα μία αμερικανική τράπεζα, την Bank of America. Ήδη ο ιδιοκτήτης του Wikileaks, Τζούλιαν Ασάντζ, καταζητείται από την ιντερπόλ, αλλά πολλοί διερωτώνται πως κατάφερε μέχρι σήμερα να διαφύγει από τις μυστικές υπηρεσίες και δεν βρέθηκε στραγγαλισμένος σε κάποιο ξενοδοχείο; Ίσως γιατί ο Ασάντζ γνώριζε εκ των έσω τον τρόπο λειτουργίας των αμερικανικών υπηρεσιών και είχε λάβει τα μέτρα του. Έτσι, τον Αύγουστο είχε καταφύγει στη Σουηδία όπου βρήκε υποστήριξη από τα συνδικάτα και διάφορα πολιτικά κόμματα και όπου ζήτησε άδεια παραμονής και εργασίας. Η καταγγελία όμως από δύο σουηδέζες, την οποία ο ίδιος χαρακτηρίζει συκοφαντία και ψεύδος, ότι τις βίασε, τον υποχρέωσε να επιστρέψει στο Λονδίνο, όπου παραμένει κρυμμένος και υποστηριζόμενος από ένα δίκτυο τεχνικών της πληροφορικής, δημοσιογράφων, φίλων και δικηγόρων, καθώς εξεδόθη ένταλμα σύλληψης εναντίον του από την ιντερπόλ. Ο ιστότοπος φιλοξενήθηκε αρχικά στο Παρίσι, ενώ τώρα μεταφέρθηκε στο Δουβλίνο καθώς δέχεται «κυβερνο-επιθέσεις» αλλά πλέον υποστηρίζεται από ένα δίκτυο διάσπαρτων σέρβερ σε διάφορες χώρες. Βρισκόμαστε άραγε ενώπιον ενός πλανητικού διαδικτυακού ανταρτοπολέμου; Ενδεχομένως. Ίσως να έχουμε την απάντηση στο νέο(πληροφορικό) ολοκληρωτισμό, στην πλανητική πληροφορική επιτήρηση.


Ο Βιριλιό σημείωνε στο βιβλίο του «Πληροφορική βόμβα» ότι «Μετά την ατομική βόμβα και την ενεργοποίηση επί σαράντα χρόνια μιας γενικευμένης πυρηνικής αποτροπής, η πληροφορική βόμβα… θα απαιτήσει πολύ σύντομα την εγκαθίδρυση μιας νέου τύπου αποτροπής, κοινωνικής τούτη τη φορά, με την τοποθέτηση ‘’αυτόματων διακοπτών’’ που θα μπορούν να σταματούν την υπερθέρμανση και, πιθανόν, τη διάσπαση του κοινωνικού πυρήνα των εθνών». Ήδη, προχθές, στο ελληνικό υπουργείο Άμυνας είχαμε κυβερνοεπίθεση. Την έκρηξη της πληροφορικής βόμβας την ανήγγειλε ήδη από τη δεκαετία του 1950 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν. Όμως, υπάρχει και μία άλλη απάντηση στο γεγονός ότι ο Ασάντζ αφέθηκε ελεύθερος να δημοσιοποιήσει τόσα έγγραφα. Σύμφωνα με τον Σλαβόι Ζίζεκ «Οι ιθύνοντες συχνά προτιμούν την κριτική συμμετοχή από τη σιωπή –μόνο και μόνο για να μας δεσμεύσουν σ’ έναν διάλογο, για να διασφαλίσουν ότι η απειλητική μας παθητικότητα έχει καμφθεί». Το ίδιο γίνεται και με τις απεργίες, όπου η κυβέρνηση υποτίθεται ότι διαλέγεται με τους «κοινωνικούς εταίρους», και οι οποίες δεν είναι παρά μία διαρκής δραστηριοποίηση προκειμένου να μην αλλάξει τίποτα. Αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα με τα καθεστωτικά συνδικάτα. Σε έκτακτες όμως και οξυμένες συνθήκες όπως οι σημερινές, οι πολίτες υπερβαίνουν τους κατεστημένους θεσμικούς φορείς. Είναι οι στιγμές που το σύστημα αρχίζει να τρίζει.
Αυτό συμβαίνει όταν οι θεσμοί ελέγχου υπερβαίνονται από άλλους θεσμούς. Σε συνθήκες συνεπώς σαν τις σημερινές ακόμα κι ένας διεφθαρμένος συνδικαλιστής μπορεί να λειτουργήσει λόγω της πίεσης υπέρ των εργαζομένων.

Wikileaks

Εάν κάποιος ισχυριζόταν ότι η επίθεση στους δίδυμους πύργους προήλθε από τους ίδιους τους Αμερικανούς, θα χαρακτηρίζονταν ψυχωτικός συνωμοσιολόγος. Το ίδιο αν έλεγε ότι την επίθεση των χάκερς στο κινέζικο google κατεύθυναν αμερικάνικες υπηρεσίες. Δεν είναι τυχαίο ότι ο γνωστός σκηνοθέτης Σπάικ χαρακτηρίστηκε από την εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» συνωμοσιολόγος γιατί κινηματογράφησε τον κοινωνικό και φυλετικό ρατσισμό στη Νέα Ορλεάνη, εξάγοντας το συμπέρασμα ότι η Ουάσινγκτον σχεδόν «σκόπιμα» άφησε τα φράγματα να σπάσουν κατά τη διάρκεια του τυφώνα Κατρίνα για να πνίξει μαζί με τους φτωχούς μαύρους και τον πολιτισμό τους, την περίφημη μαύρη τζαζ. Να, όμως τώρα, τα χιλιάδες διαβαθμισμένα έγγραφα που δημοσιοποιούνται από το Wikileaks , αποδεικνύουν πως όχι μόνο υπάρχουν συνομωσίες αλλά και ότι η αμερικανική διπλωματία λειτουργεί κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Οι Αμερικανοί διπλωμάτες λειτουργούν και ως κατάσκοποι, αφού καλούνται να προμηθεύσουν την υπηρεσία IC(Intelligence Community), που περιλαμβάνει 17 μυστικές υπηρεσίες μεταξύ των οποίων τη CIA και την NSA, με προσωπικά δεδομένα –ακόμη και το DNA- ξένων διπλωματών και κυβερνητικών αξιωματούχων. Μάλιστα, με το «μέμο 219058» καλούνται οι διπλωμάτες της αμερικανικής αποστολής στον ΟΗΕ να παρακολουθούν τον ΓΓ του ΟΗΕ, τη γραμματεία και όλες τις ομάδες της. Ακόμη και χρήματα μεταφέρονταν για να ενισχυθούν οι αμερικάνικες «επιρροές», κάτι που μας παραπέμπει στην περίοδο που ψηφιζόταν στην Κύπρο το σχέδιο Ανάν και πολλά μέσα ενημέρωσης, μεγαλοδημοσιογράφοι και άλλοι παράγοντες χρηματίζονταν πλουσιοπάροχα. Ακόμα και οι εξεγέρσεις των νέων στα παρισινά προάστια παρακολουθούνταν και αναλύονταν καθώς και οι σχέσεις Πούτιν-Μπερλουσκόνι. Ο τελευταίος χαρακτηρίζεται ανίκανος και αναποτελεσματικός. Επίσης, ο Σαρκοζί χαρακτηρίζεται αυταρχικός και «γυμνός βασιλιάς», ενώ η Μέρκελ άτολμη(δεν παίρνει ρίσκα) και χωρίς φαντασία. Η τεράστια «διαρροή» των διπλωματικών εγγράφων που παρουσιάζεται ως η 11η Σεπτεμβρίου της αμερικανικής διπλωματίας αποδίδεται στον στρατιώτη Bradley Manning, που ήταν αναλυτής του αμερικανικού στρατού στο Ιράκ. Ο Manning έχει συλληφθεί και κρατείται, αλλά, αν είναι αυτός, έχει πλήξει σοβαρά τον αντιδημοκρατικό τρόπο λειτουργίας της αυτοκρατορικής διπλωματίας. Μετά από τις σημερινές αποκαλύψεις τίποτα δεν θα είναι όπως πριν. Τέλος ενδιαφέρον έχουν για την Ελλάδα οι αναφορές στο σκοπιανό και το κυπριακό αλλά και ο χαρακτηρισμός του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας κ. Νταβούτογλου ως επικίνδυνου καθώς ονειρεύεται την περίοδο της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Όλα τούτα, για να επανέλθουμε, μαρτυρούν ότι η διπλωματία και η διεθνής πολιτική δεν διεξάγονται στο προσκήνιο αλλά πρωτίστως στο παρασκήνιο και μάλιστα με τρόπο συνωμοσιολογικό. Τέλος, αποδεικνύεται για μία ακόμη φορά ο σκοτεινός και αυταρχικός τρόπος λειτουργίας της πλανητικής υπερδύναμης, των ΗΠΑ.