Μεξικό και Ατακάμα

Παλίμψηστος ο κόσμος. Τριάντα τρεις ανθρακωρύχοι ανασύρονται από τα έγκατα της γης στην έρημο Ατακάμα της Χιλής. Παγκόσμια η συγκίνηση. Κι από τα μεγάλα βάθη του χώρου στα μεγάλα βάθη του χρόνου. Μία φωτογραφία εν έτει 1968, τότε που η Ευρώπη και η Αμερική φλέγονταν από τις εξεγέρσεις των νέων. Τότε που οι Μαύροι Πάνθηρες, το πιο δυναμικό κομμάτι της μαύρης αμερικάνικης νεολαίας, πάλευαν κατά των διακρίσεων σε βάρος των αφροαμερικανών. Ο νικητής των 200 μέτρων στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Μεξικό, ο Τόμι Σμιθ μαζί με τον επίσης μαύρο συναθλητή του, τον «χάλκινο» Τζον Κάρλος, σκύβουν το κεφάλι και σηκώνουν ψηλά τη γαντοφορεμένη γροθιά τους, το σύμβολο των Μαύρων Πανθήρων. Οι δύο αθλητές αποπέμφθηκαν από το Ολυμπιακό Χωριό και η ζωή τους απειλήθηκε πολλές φορές στη χώρα τους. Τα πράγματα, όμως, είναι διαφορετικά για τους ανθρακωρύχους της Χιλής. Αυτοί δεν αμφισβητούν, απλώς παρέχουν θέαμα και αβλαβή συγκίνηση. Ο ανθρακωρύχος που ζητά καλύτερες συνθήκες εργασίας δεν θα ακουστεί. Αντιθέτως, θα «γαργαλίσει» η περιπέτεια του «άστατου», που τον περιμένει η σύζυγος και η ερωμένη. Ήδη η διάσωση, η συγκίνηση, τα δάκρυα, το σασπένς με τις δύο γυναίκες, όλα έχουν καταστεί τηλεοπτικό θέαμα, ένα «ριάλιτι» που διαπλέκεται με την «πραγματική πραγματικότητα», έτσι που η σύνθεση αυτή να κάνει την εικόνα πιο δυνατή και το θέαμα πιο ευπώλητο.
Την ίδια ώρα, ο 66χρονος Αμερικανός Ολυμπιονίκης, ο μαύρος Τόμι Σμιθ, σήμερα που ένας αφροαμερικανός έγινε πρόεδρος των ΗΠΑ, θα βγάλει στο σφυρί το χρυσό του μετάλλιο και τα αθλητικά παπούτσια που φορούσε εκείνη τη μέρα. Θα έβγαζε και το μαύρο γάντι του αλλά το έχασε. Ο ίδιος δεν λέει τίποτα. Όμως, «αμερικανικού κύκλοι» διατείνονται ότι ο Σμιθ δεν το κάνει για τα χρήματα. Τότε γιατί το κάνει, διάβολε; Γιατί πουλάει ότι πιο πολύτιμο έχει σ’ αυτή τη ζωή; Να λοιπόν τι ενώνει τους χιλιανούς ανθρακωρύχους με τον Σμιθ, όλοι πωλούν την περιπέτειά τους. Μόνο που οι δύο περιπέτειες διαφέρουν ως προς την τάξη της ηθικής τους αξιολόγησης. Η μία ήταν τυχαία, η άλλη συνειδητή και υπέρ της συλλογικότητας. Όμως η «πώληση» δείχνει, πως στο καιρό της εξαθλίωσης, όλα πωλούνται κι όλα έχουν ως μέτρο τους τον παγκόσμιο ανταλλάκτη, που λέγεται χρήμα.