[ Γιώργος X. Παπασωτηρίου / Κόσμος / 12.03.22 ]
2
Οι νέες τεχνολογίες, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική, είναι οι όροι και τα στοιχεία μιας νέας οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής επανάστασης, που αλλάζει τη σχέση κεφαλαίου και εργασίας.
Πριν, είχαμε τη βιομηχανική επανάσταση και πολιτικά την αστική επανάσταση, τον τεϊλορισμό και τη μετάβαση στον ανειδίκευτο, μαζικό εργάτη, που σήμανε μια νέα συνδικαλιστική οργάνωση, νέα γενικά συνδικάτα και μια νέα ιδεολογία. Τώρα έχουμε τη μετάβαση στον εργαζόμενο υψηλής εξιδίκευσης. Στη βιομηχανική επανάσταση η αλλαγή στη σχέση κεφαλαίου-εργασίας δεν ήρθε από τη διεύθυνση του εργοστασίου αλλά από το κράτος. Αυτό συνέβη με την εισαγωγή του κεϊνσιανισμού και την ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας(φορντισμός), που στόχευε στην αναγνώριση της δύναμης της εργασίας και την ταυτόχρονη ενσωμάτωσή της είτε μέσω της καταστολής (διατήρηση της τάξης) είτε μέσω της διαχείρισης της «ζήτησης». Έτσι οδηγηθήκαμε σε μία «κοινωνικοποίηση του κεφαλαίου»(Νέγκρι), στο μετασχηματισμό της κοινωνίας σε «κοινωνικό εργοστάσιο» και στην εμφάνιση μιας νέας ταξικής σύνθεσης και του λεγόμενου «κοινωνικού εργάτη». Η νέα αυτή σύνθεση εκφράστηκε με μία μορφή πάλης, που ξεπέρασε το εργοστάσιο και αμφισβήτησε όλες τις πλευρές διεύθυνησης της κοινωνίας από το κεφάλαιο. Γι’ αυτό το λόγο το κεφάλαιο αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την κεϊνσιανή-φορντική μορφή διεύθυνσης και να αναπτύξει νέες μορφές, όπως ο νεοφιλελευθερισμός. Αυτή η μορφή διεύθυνσης οδηγεί στην αποκοινωνικοποίηση του κράτους, αλλά και του κεφαλαίου, το οποίο μοιάζει να αναπτύσσεται πέραν της ανθρώπινης κοινωνίας, καθώς τείνει (ως στόχος) να δημιουργήσει μια νέα, αυτή των ρομποτ.
Ποια, λοιπόν, είναι η σημερινή κοσμογονική αλλαγή; Το κεφάλαιο συνεχίζει να εξαρτάται από την εργασία αλλά μόνο ως εργατική δύναμη, την οποία βρίσκει στα ρομπότ και όχι στους ανθρώπους. Οι τελευταίοι παραμένουν αναγκαίοι ως εκφραστές της ζήτησης, ως καταναλωτές, ως αγοραστική δύναμη! Γι’ αυτό το λόγο τα αιτήματα, όπως το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, έχουν υιοθετηθεί πλέον και από το κεφάλαιο με επιτακτικό τρόπο.
Έχουμε συνεπώς μία μετατόπιση από ένα παράδειγμα ταξικής σύνθεσης σε ένα άλλο, από ένα παράδειγμα κυριαρχίας σ’ ένα άλλο. Και πάλι εδώ ο διαφοροποιημένος και συρρικνωμένος ρόλος του κράτους αλλά και των πολυεθνικών θεσμών (παγκοσμιοποίηση) είναι σημαντικός. Γιατί το μεν κράτος πρέπει να εγγυηθεί την αλλαγή, διατηρώντας την συνοχή της κοινωνίας των καταναλωτών (με το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, τα επιδόματα και την εργασία ορισμένου χρόνου), ενώ οι θεσμοί της παγκοσμιοποίησης (Παγκόσμια Τράπεζα, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, ΔΝΤ…) θα έχουν ως ρόλο να διατηρούν την ισορροπία στους πλανητικούς «πάνω». Δεν είναι τυχαίο ότι η σύνθεση και η επιρροή σ’ αυτούς τους θεσμούς είναι σημείο τριβής και γεωπολιτικής αντιπαράθεσης (κυρίως μεταξύ Κίνας-ΗΠΑ, καθώς η Ρωσία περιλαμβάνεται γεωπολιτικά στο ζωτικό χώρο της Κίνας).
Συνεπώς, το πλανητικό κεφάλαιο δεν θα έχει σε λίγο ανάγκη την ανθρώπινη κοινωνία ως κοινωνία της εργασίας, αλλά μόνο ως κοινωνία της κατανάλωσης. Υπ’ αυτή την οπτική, οι «πάνω» θα είναι «αόρατοι» και οι «κάτω» θα έρθουν αντιμέτωποι με τους νέους τους εχθρούς, που θα είναι μία «παρα-κοινωνία» ρομπότ με νοημοσύνη. Με άλλα λόγια οι «εμφύλιοι πόλεμοι» των «κάτω» (δες Homo americanus, 2008), τώρα θα συμβούν μεταξύ επιδοτούμενων-ανθρώπων (των "περιττών" των ολοκληρωτισμών, σύμφωνα με την Χάνα Άρεντ) και ρομπότ-"δούλων"! Σ' αυτό πλαίσιο το παράδειγμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας θα καταστεί το "νέο" πολιτικό και κοινωνικό υπόδειγμα του κεφαλαίου...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου