Τι συμβαίνει στην Λευκορωσία;

 Τι συμβαίνει στην Λευκορωσία; Τα δυτικά μίντια μεταξύ αυτών και τα ελληνικά έχουν στρέψει τους προβολείς τους στις διαδηλώσεις του Μινσκ εναντίον του αυταρχικού προέδρου Αλεξάντερ Λουκασένκο. Αίφνης, οι Γερμανοί και η ΕΕ συζητούν εκτάκτως για την Λευκορωσία, την ώρα που θεωρούν την αντιπαράθεση Ελλάδας και Τουρκίας ήσσονος σημασίας! Τα γεγονότα θυμίζουν το ανάλογο της Ουκρανίας. Τότε ο πρώην υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ, Τζον Μακ Κέιν δήλωνε τη στήριξη της χώρας του στη νεοναζιστική, παραστρατιωτική οργάνωση «Σβόμποντα», προκειμένου να ανατραπεί ο αυταρχικός πλην εκλεγμένος πρόεδρος τη Ουκρανίας, Γιανουκόβιτς. Οι δημοκρατικές ευαισθησίες υποτάσσονται πάντα στα γεωστρατηγικά συμφέροντα και στην ανάγκη περικύκλωσης της Ρωσίας σύμφωνα με το δόγμα Μπρεζίνσκι. Είναι εξάλλου γνωστό ότι η οργάνωση των «εξεγέρσεων» στην Αίγυπτο, τη Λιβύη, την Τυνησία, τη Συρία, τη Γεωργία, την Κιργιζία και την Ουκρανία, ενορχηστρώνονταν από «Το Πρόγραμμα των Δημοκρατιών σε Μετάβαση» και βασιζόταν στην USAID (Αμερικανική Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης) και το Freedom House, που διοχετεύουν πακτωλό δολαρίων στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών, πρωτίστως στα... «ανεξάρτητα» μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης! Έτσι, οι άνθρωποι, ακόμη κι αυτοί που δίνουν τη ζωή τους για την ανατροπή ενός αυταρχικού καθεστώτος, δεν θα «γράφουν» την αληθινή αλλά την επιφαινόμενη ιστορία, καθώς ο προηγούμενος φιλορωσικός αυταρχισμός αντικαθίσταται από έναν ανάλογο δυτικό (ενδεχομένως πιο ραφιναρισμένο) αυταρχισμό, από την άποψη της εξυπηρέτησης των γεωστρατηγικών συμφερόντων της Δύσης. Έκτοτε, οι ΗΠΑ αντί του δόγματος της δήθεν «εισαγωγής της δημοκρατίας» με βομβαρδισμούς (Αφγανιστάν, Ιράκ), χρησιμοποιούν το δόγμα «εισαγωγής της δημοκρατίας» μέσω του «Δρόμου», εκμεταλλευόμενες δηλαδή τη λαϊκή δυσαρέσκεια και εξουδετερώνοντας το συμφιλιωτικό ισοζύγιο των αντίρροπων δυνάμεων στο εσωτερικό των διαφόρων χωρών, οδηγώντας έτσι σε εξεγέρσεις ή ακόμη και σε εμφύλιο πόλεμο, όπως στη Συρία, τη Βραζιλία, τη Βολιβία. 

Ο Αλεξάντερ Λουκασένκο

Ο Λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκατσένκο "επανεκλέγεται" από το 1994 και διατήρησε τη θέση του στις πρόσφατες εκλογές, με την αντιπολίτευση να τον κατηγορεί για μαζική νοθεία. Ο Λουκασένκο κατηγόρησε τη Μόσχα ότι παρενέβη για να τον αποσταθεροποιήσει. Οι σχέσεις με τον «Ρώσο μεγάλο αδελφό» δεν ήταν οι ίδιες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. «Με την επίδειξη της ικανότητας της Μόσχας να επιβληθεί με τη βία, τα ουκρανικά γεγονότα κατέστρεψαν τον σοβιετικό μύθο των αδελφών της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας», αναφέρει ο Alexandre Alesin, δημοσιογράφος που ειδικεύεται σε αμυντικά θέματα. Έκτοτε, ο Πρόεδρος της Λευκορωσίας Λουκασένκο προσπάθησε να απομακρυνθεί από το Κρεμλίνο χωρίς να δώσει την εντύπωση ότι αμφισβητεί τα συμφέροντά του.

Ο Λουκασένκο δεν θέλησε να κατεδαφίσει τις βάσεις μιας στρατηγικής συμμαχίας που δημιουργήθηκε μετά την εκλογή του στην προεδρία αυτής της πρώην Σοβιετικής δημοκρατίας τον Ιούλιο του 1994. Ως ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της Λευκορωσίας (26,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2016, σε σύγκριση με 6,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 1996), η Ρωσία έχει χορηγήσει σημαντικές έμμεσες επιδοτήσεις στην οικονομία της, με τη μορφή πιστώσεων σταθεροποίησης ή προτιμησιακών δασμών για τους υδρογονάνθρακες. Το ποσό αυτών των επιδοτήσεων ανήλθε σε περισσότερα από 80 δισεκατομμύρια δολάρια για τα έτη 2002-2015. Το Μινσκ και η Μόσχα έχουν επίσης δημιουργήσει στρατηγικές εταιρικές σχέσεις στον στρατιωτικό τομέα, με τη δημιουργία ενός κοινού περιφερειακού ομίλου το 1999 ή ακόμη και ενός κοινού συστήματος αεράμυνας το 2011.

Η κρίση της Ουκρανίας, ωστόσο, ώθησε το Μινσκ να είναι πιο επιφυλακτικό προς τον «μεγάλο αδερφό» του. Το νέο στρατιωτικό δόγμα του, που ισχύει από τον Ιούλιο του 2016, ταξινομεί - χωρίς να τις ονομάζει- τόσο τη Ρωσία όσο και τις δυτικές δυνάμεις, που κατηγορούνται από τον Λουκασένκο για υποκίνηση μιας «πολύχρωμης επανάστασης», που θυμίζει την περίπτωση της Ουκρανίας. Ένοπλες ομάδες που χρηματοδοτούνται από τρίτες χώρες, κάνουν επιχειρήσεις αποσταθεροποίησης που στοχεύουν να βυθίσουν τη χώρα σε εμφύλιο πόλεμο, διατείνεται ο Λουκασένκο. Το σενάριο των ασκήσεων ειδικών δυνάμεων που πραγματοποιήθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2016 κοντά στο Lepel, στην περιοχή του Vitebsk, θυμίζει τα γεγονότα της άνοιξης του 2014 στο Donbass της Ουκρανίας, ιδίως την επίθεση από ένοπλους κομάντο, υπό τη διοίκηση του Ρώσου Igor Strelkov, σε δημόσια κτίρια στο Sloviansk και στο Kramatorsk. Αυτές οι ειδικές δυνάμεις, οι οποίες λέγονται ότι αριθμούν περίπου οκτώ χιλιάδες μέλη, είναι υπό τη διοίκηση του μεγαλύτερου γιου του προέδρου, Viktor Lukashenko, συμβούλου εθνικής ασφάλειας.

 Το κράτος της Λευκορωσίας επιτάχυνε επίσης τη διαδικασία οριοθέτησης των 1.084 χιλιομέτρων συνόρων του με την Ουκρανία, προκειμένου να αποφευχθούν οι κίνδυνοι εξάπλωσης της βίας και της κυκλοφορίας μαχητών και όπλων. Μέχρι σήμερα, σχεδόν 350 χιλιόμετρα έχουν ήδη οριοθετηθεί, έχουν δημιουργηθεί συνοριακοί σταθμοί και πολλές κινητές ομάδες συνοριοφυλάκων. 

 Η κυβέρνηση ανησυχεί επίσης για την κυριαρχία των ρωσικών μέσων ενημέρωσης στη χώρα. Τον Μάιο του 2016, ο αναπληρωτής της κυβέρνησης, Igor Bouzovski, περιέγραψε τα ρωσικά κανάλια, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 65 % του περιεχομένου που εκπέμφθηκε στις τηλεοπτικές οθόνες της χώρας, ως ανησυχητικό για την εθνική κουλτούρα και την ασφάλεια των πληροφοριών…

Το τέλος του ευρωπαϊκού αποκλεισμού

Στην προσπάθειά του για αυτονομία, το Μινσκ επιδιώκει να εξομαλύνει τις σχέσεις του με τις Βρυξέλλες. Τα γεγονότα της Ουκρανίας άλλαξαν επίσης την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι του καθεστώτος Λουκασένκο. Οι δεσμεύσεις διαφάνειας που έγιναν από το καθεστώς της Λευκορωσίας, οδήγησαν την Ένωση να άρει, στις 15 Φεβρουαρίου 2016, τις κυρώσεις που αφορούσαν 170 προσωπικότητες και τρεις δημόσιες ή ιδιωτικές εταιρείες. Ο διεθνής αποκλεισμός της χώρας χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 και βασίστηκε στην άρνηση του Λουκασένκο να συμμορφωθεί με αιτήματα για ελεύθερες εκλογές και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  Έκτοτε, οι Βρυξέλλες και το Μινσκ διεξήγαγαν έναν διάλογο που περιορίζεται στα οικονομικά (βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος), στο εμπόριο (μείωση των εμποδίων στην εισαγωγή αγαθών της Λευκορωσίας στην Ένωση), χρηματοοικονομική βοήθεια… Αυτός ο διάλογος επιχειρούσε να κρατήσει την Λευκορωσία μακριά από την επιρροή της Ρωσίας. Το Μινσκ και η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψαν στις 13 Οκτωβρίου 2016 μια «εταιρική σχέση κινητικότητας» με στόχο τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των ανθρώπων, αποθαρρύνοντας παράλληλα την παράνομη μετανάστευση.  Μόλις τεθούν σε ισχύ αυτές οι συμφωνίες θα διευκολύνουν τη διέλευση των συνόρων και θα μειώσουν την τιμή των θεωρήσεων Σένγκεν, τις οποίες οι Λευκορώσοι πληρώνουν τώρα 60 ευρώ, έναντι 35 ευρώ για Ρώσους υπηκόους. Ένα σημαντικό μέτρο για αυτήν τη χώρα που καταγράφει τον υψηλότερο αριθμό θεωρήσεων Σένγκεν που εκδόθηκαν ανά κάτοικο (συνολικά, 752 782 για το έτος 2015).

Παρόλα αυτά, η χώρα είναι η μόνη στην ήπειρο που παραμένει έξω από το Συμβούλιο της Ευρώπης, είναι επίσης η μόνη που εξακολουθεί να εφαρμόζει τη θανατική ποινή. Ο πρόεδρος Λουκασένκο αρνείται να άρει τους περιορισμούς στην άσκηση των πολιτικών ελευθεριών που ισχύουν από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Η ΕΕ, όμως, εξακολουθεί να μην είναι πρόθυμη να καταδικάσει το αυταρχικό καθεστώς, επειδή φοβάται ότι θα το στρέψει αποκλειστικά προς τη Ρωσία.

Τον Μάιο του 2016, το αμερικανικό αμυντικό σύστημα στο Deveselu (Ρουμανία) τέθηκε σε λειτουργία και οι πολωνικές και τσεχικές τοποθεσίες μελετώνται προκειμένου να φιλοξενήσουν άλλα στοιχεία της αμερικανικής αντιπυραυλικής ασπίδας. Οποιαδήποτε φιλοδοξία του Λουκασένκο για ουδετερότητα της χώρας του στην αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης, καθώς και το περιθώριο ελιγμών του όσον αφορά τη Μόσχα, θα χαθεί μετά την ανάπτυξη μιας ρωσικής αεροπορικής βάσης στο έδαφος της Λευκορωσίας. Ακόμα χειρότερα, λόγω της θέσης του να αποτελέσει η Λευκορωσία μία «ενδιάμεση ζώνη» μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, η χώρα θα μπορούσε μια μέρα να γίνει το έδαφος για μια πιο άμεση αντιπαράθεση. Αυτό φοβούνται κυρίως οι Λευκορώσοι, οι οποίοι θυμούνται ότι έχασαν σχεδόν το 25 % των δικών τους κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Τέλος, οι αρνητικές οικονομικές συνέπειες από την κρίση στην Ουκρανία ενίσχυσαν τα εθνικιστικά αντανακλαστικά. Ένταση δημιουργήθηκε για το φυσικό αέριο με τη Ρωσία. Αντιμέτωποι με την άρνηση της Gazprom να κάνει έκπτωση στην τιμή του φυσικού αερίου, το Μινσκ αποφάσισε μονομερώς να του πληρώσει μόνο 73 δολάρια, αντί για 132, για 1.000 κυβικά μέτρα. Η Μόσχα ανταποκρίθηκε με σημαντική μείωση των παραδόσεων ακατέργαστου αργού πετρελαίου (18 εκατομμύρια τόνοι αντί των προγραμματισμένων 24 εκατομμυρίων), προκαλώντας ένα σοβαρό πλήγμα στις πετροχημικές βιομηχανίες της Λευκορωσίας, των οποίων η παραγωγή αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο των συνολικών εξαγωγών της χώρας.

Ένα άλλο σημείο τριβής: η εισαγωγή στη Ρωσία, μέσω του εδάφους της Λευκορωσίας, τροφίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και μετά το ρωσικό εμπάργκο στις 6 Αυγούστου 2014. Σύμφωνα με το εισαγγελέα της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η Λευκορωσία εξήγαγε πέντε φορές περισσότερα μήλα και μανιτάρια το 2015 από ό, τι παρήγαγε. Τον Οκτώβριο του 2016, η ρωσική υπηρεσία υγειονομικών προτύπων την κατηγόρησε ότι εισήγαγε σχεδόν εκατό χιλιάδες λίτρα πολωνικού γάλακτος για να τα επανεξαγάγει μετά την επανασυσκευασία του, παρακάμπτοντας έτσι το εμπάργκο. Η Ρωσία επιδιώκει να αυστηροποιήσει μονομερώς τους κανόνες εισαγωγής για τα προϊόντα της Λευκορωσίας (γάλα, τυρί, κρέας), επιβάλλοντας προσωρινό εμπάργκο.

Ωστόσο, αυτές οι εντάσεις δεν συνιστούν σοβαρή αμφισβήτηση των σχέσεων, καθώς οι αμοιβαίες εξαρτήσεις από στρατηγικά και οικονομικά σχέδια είναι ισχυρές. 

Τι συμβαίνει σήμερα;

Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο κάλεσε σήμερα τους υποστηρικτές του να υπερασπιστούν την ανεξαρτησία της χώρας, κατηγορώντας το ΝΑΤΟ ότι συγκεντρώνει δυνάμεις στα δυτικά σύνορά της.

«Η ηγεσία του ΝΑΤΟ μας ζητά να διεξάγουμε νέες εκλογές. Αν υποκύψουμε στις επιθυμίες τους, θα πεθάνουμε ως κράτος», είπε ο Λουκασένκο και συνέχισε, υποστηρίζοντας ότι νατοϊκά άρματα και αεροσκάφη έχουν αναπτυχθεί σε απόσταση 15 λεπτών από τα σύνορα. Είπε επίσης ότι οι γειτονικές χώρες, όπως η Λιθουανία, η Λετονία, η Πολωνία και η Ουκρανία «μας διατάζουν να κάνουμε νέες εκλογές». «Δεν έχουμε φίλους, όλοι θέλουν να μας γονατίσουν. Η Λευκορωσία δεν θα διαιρεθεί όπως το 1939. Δεν θα ξεχάσουμε», συνέχισε.

Ο Λουκασένκο είπε επίσης ότι είναι έτοιμος να ξεκινήσει μεταρρυθμίσεις «αν αυτό θέλει ο λαός» και κατηγόρησε την αντιπολίτευση για τα βίαια επεισόδια στις διαδηλώσεις της περασμένης εβδομάδας.

Όπως είναι γνωστό, από την περασμένη Κυριακή, χιλιάδες διαδηλωτές αμφισβητούν την επανεκλογή του Λουκασένκο στην προεδρία, καταγγέλλοντας μαζική νοθεία. Από την πλευρά του ο Λουκασένκο οργάνωσε αντισυγκέντρωση χιλιάδων υποστηρικτών του. Μέχρι που είναι διατεθειμένοι οι δυτικοί να υποστηρίξουν την αντιπολίτευση; Τελικά, στη Λευκορωσία και στις πλάτες των Λευκορώσων θα αντιπαρατεθούν το ΝΑΤΟ και η Ρωσία; 

*Πληροφορίες από Le Monde Diplomatique (Γιούλια Σουκάν), news247.gr, artinews.gr