Ο παροξυσμός της αδιαφορίας

Κάποιοι κυνικοί τραπεζίτες με βασάλτινη καρδιά δανείζουν την Ισπανία με τοκογλυφικά επιτόκια, που ξεπερνούν το 7%, δημιουργώντας συνθήκες κοινωνικής έκρηξης. Άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και αυτοκτονούν, αλλά οι τραπεζίτες αδιαφορούν, απαιτούν και εκβιάζουν. Αλλά ο παροξυσμός της αδιαφορίας δεν ενδημεί μόνο στα «ψηλά» αλλά και στα «χαμηλά», εκεί όπου ένας αδιάφορος ιδιώτης με την αρχαία έννοια του ηλίθιου ρίχνει ένα αναμμένο τσιγάρο από το παράθυρο του αυτοκινήτου του και καίει χιλιάδες στρέμματα δάσους, εκεί όπου ένας υπάλληλος της ΔΕΗ κόβει το ηλεκτρικό ρεύμα στο άσυλο ανιάτων. Για 98 ευρώ! Πως, άραγε, σκέφτεται ο τραπεζίτης και πως ο υπάλληλος της ΔΕΗ; Με απολύτως «ατομικιστικό» τρόπο και χωρίς καμία κοινωνική δέσμευση. Αυτό είναι το σημερινό πρόβλημα, ο παροξυσμός της αδιαφορίας καθώς η συλλογικότητα αντικαταστάθηκε από έναν υπερφίαλο ατομικισμό, που απεμπολεί κάθε μορφής δέσμευσης, κάθε ιερό και όσιο. Ο ατομικισμός σημαίνει την απόσυρση του πολίτη από τη «μεγαλύτερη κοινωνία» προς αυτή της οικογένειας και των φίλων και γρήγορα μετατρέπεται σε πρωτόγονο εγωτισμό, αποστειρώνοντας κάθε αρετή από τις αξίες της και καθιστώντας αδύνατη τη δημοκρατία ως καθημερινή πράξη. Η Ελλάδα αλώθηκε πρώτα πολιτιστικά και ύστερα οικονομικά. Τώρα οι ίδιοι οι Έλληνες δεν είναι καν «φιλέλληνες». Γιατί η εθνική ταυτότητα και κάθε ταυτότητα δεν είναι κάτι στατικό αλλά κάτι που δημιουργείται και καταστρέφεται συνεχώς και αδιαλείπτως. Εμείς ανήκουμε στη δεύτερη περίπτωση. Γι’ αυτό, για να ξαναβρούμε το Πρόσωπό μας, για να μπορούμε να απαιτούμε την αλληλεγγύη των άλλων θα πρέπει πρώτα να ανακαλύψουμε εμείς ξανά την αλληλεγγύη και τη μέριμνα για έννοιες όπως συλλογικότητα, ανθρωπιά, αξιοπρέπεια, πατρίδα, ισότητα. Να ξανα-ανακαλύψουμε ότι η ισότητα υπάρχει μόνον όταν μοιράζεται, ότι δεν είναι παρά η μοιρασμένη ποιότητα μιας κοινωνίας. Γι’ αυτό το θέμα της δικαιοσύνης των κυβερνητικών «μέτρων» είναι πολύ μεγαλύτερων διαστάσεων από ό,τι νομίζεται. Τι μπορούμε να κάνουμε, εντέλει, εν μέσω της τεράστιας κρίσης που βιώνουμε και της συνακόλουθης αδιαφορίας; Υπάρχει ελπίδα; Υπάρχει. Γιατί όταν παράγεται μια ανατροπή της ισορροπίας σ’ έναν ζωντανό οργανισμό, τότε η συνείδηση «ξυπνάει» και θέτει τα ερωτήματα και κατ’ αυτόν τον τρόπο συνειδητοποιούνται τα προβλήματα. Η συνείδηση, συνεπώς, βρίσκεται «ξυπνά» μόνο σε καταστάσεις κρίσης για να απαντήσει σε πρακτικούς σκοπούς, όπως είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας, που διαταράχθηκε. Έτσι, όπως, η συνείδηση γεννιέται σε ένα άτομο που παρουσιάζει «δυσπροσαρμοστικότητα», το ίδιο συμβαίνει και στην κοινωνία. Όταν ένα κοινωνικό και πολιτικό καθεστώς λειτουργεί καλά, το αποδεχόμαστε παθητικά. Όταν όμως δεν λειτουργεί αρμονικά, τότε αναζητούμε τις αδυναμίες και τα κενά, ή σκεφτόμαστε πως θα υπερπηδήσει τα εμπόδια. Ένα από τα σημερινά εμπόδια είναι πως στην κοινωνία ο καθένας έχει καταστεί «εξωτερικός» ως προς τον άλλο, εξ ου και το γεγονός ότι οι «εμφύλιοι» δεν είναι μόνο συλλογικής υφής, όπως με την περίπτωση των παλιών και νέων μεταναστευτικών ρευμάτων, αλλά και ατομικού χαρακτήρα. Ο «άλλος» γίνεται πλέον η κόλαση του Ατόμου. Ο ανταγωνισμός γίνεται αμείλικτος. Το κοινό μίσος και το συμφέρον καθίστανται τα μόνα ενοποιητικά στοιχεία της κοινωνίας. Γι’ αυτό εφεξής εκείνο που διαλύει και σκοτώνει δεν είναι τόσο το μίσος αλλά η «αδιαφορία» και η παρελκόμενη τυραννία της.