Η κυρίαρχη ιδεολογία

Εκατό χιλιάδες νέοι ετοιμάζονται να ξενιτευτούν. Η ίδια η Ελλάδα ως κρατική, πολιτική και κοινωνική οντότητα, ως πατρίδα παραπέμπει στη Μήδεια που εξορίζει τα παιδιά της. Αλλά τι είναι η Ελλάδα; Είναι η Ελλάδα του συγκεκριμένου χρόνου, αυτού της μεταπολίτευσης, είναι η Ελλάδα των Ελλήνων που «πίνουν κοκτέιλ στην αυθαίρετη πισίνα τους», ισχυρίζονται κάποιοι! Αυτό λένε εκείνοι οι οποίοι αφού υποστήριξαν με ζέση την Ελλάδα του μετανεωτερικού εκσυγχρονισμού και θαύμασαν τη λαμογιά, χαρακτηρίζοντάς την ως διακινδύνευση στην κοινωνία του ρίσκου, τώρα γίνονται οι πιο φανατικοί κατήγοροι των προτύπων τους. Η δοκησίσοφη και στρεψόδικη, μάλιστα, σκέψη τους κάνει ένα τεράστιο νοητικό άλμα και καθιστά όλους τους Έλληνες κατόχους αυθαίρετης (ή νόμιμης) πισίνας. Έτσι, για μία ακόμη φορά η γενίκευση γίνεται το προσωπείο πίσω από το οποίο κρύβονται οι όντως κάτοχοι αυθαίρετης και δη επιχορηγούμενης πισίνας με κοινοτικά κονδύλια. Γιατί ποτέ δεν είναι δυνατόν να είχαν πισίνα οι εργάτες τις χαλυβουργίας, οι ντελιβεράδες, οι τυπογράφοι, οι υπάλληλοι των εμπορικών, οι πωλήτριες των σούπερ μάρκετ, οι νέοι που είναι άνεργοι κ.ά. Ενδεχομένως, όλοι να ήθελαν να γίνουν σαν τα λαμόγια, να αποκτήσουν κι αυτοί πισίνα και να πίνουν μοχίτο, καπνίζοντας κοχίμπα, γιατί αυτό ήταν το κριτήριο της επιτυχίας σύμφωνα με την κυρίαρχη κουλτούρα. Ακόμη και στη φούσκα των μίντια, όσοι εργάζονταν σε συνθήκες γαλέρας, ήθελαν να γίνουν σαν μια δράκα μεγαλοδημοσιογράφους. Αυτοί ήταν τα πρότυπά τους. Όσοι προσπάθησαν να κρατήσουν μία αντινομική και αντισυστημική στάση λοιδορήθηκαν και κατέστησαν γραφικοί. Τώρα, οι άνεργοι και γενικά οι υφιστάμενοι τις συνέπειες της κρίσης διακατέχονται από το σοκ της κατάρρευσης της ψευδούς ιδεολογίας στην οποία πίστεψαν. Ναι, δεν είχαν πισίνα, δεν έπιναν μοχίτο ούτε κάπνιζαν κοχίμπα, αλλά προσέβλεπαν σε όλα αυτά ως στοιχεία-σύμβολα της επαγγελματικής και της κοινωνικής τους ανέλιξης. Γι’ αυτό τώρα έχουν «κοκαλώσει» και δεν αντιδρούν, καθώς υπάρχει το μεγάλο ερώτημα: «και μετά;». Μετά «θα έχουμε πισίνα, κοκτέιλ και πούρο;». Η ιδεολογία της αεριτζίδικης κατανάλωσης έχει σαπίσει κάθε υγιές νεύρο, κάθε ανακλαστικό. Κι ενώ ακόμη και οι Βέλγοι αντιδρούν φωνάζοντας «όχι άλλη λιτότητα», οι Έλληνες έχουμε περιπέσει σε μία άνευ προηγουμένου παθητικότητα. Εν κατακλείδι, στην Ελλάδα, σήμερα, ισχύει ότι έλεγε πριν πάρα πολλά χρόνια ο Λέων Τολστόι: «Οι κυβερνήτες και οι πλούσιοι εξουσιάζουν τους εργάτες μόνο επειδή και οι εργάτες επιθυμούν το ίδιο, με αυτούς τους ίδιους τρόπους να εξουσιάζουν τον αδελφό τους εργάτη. Για τον λόγο αυτόν –επειδή ταυτίζονται μαζί τους απέναντι στη ζωή- οι εργάτες δεν μπορούν να εξεγερθούν σε μία πραγματική επανάσταση εναντίον των καταπιεστών τους… (γιατί) μέσα του(σ.σ. στον εργάτη) υπάρχει η συναίσθηση ότι κι αυτός θα έκανε το ίδιο, ή το κάνει κιόλας έστω σε μικρότερο βαθμό απέναντι στ’ αδέλφια του…»(Ο Τολστόι, Ελληνικά Γράμματα). Να, λοιπόν, γιατί χρειάζεται μία αντικαταναλωτική κουλτούρα, μία κουλτούρα αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, μία κουλτούρα αγάπης και μετριοπάθειας, ικανή να λειτουργήσει χειραφετητικά και απελευθερωτικά.

Οι κουκουλοφόροι

Παρά το γεγονός ότι το πρώτο Μνημόνιο βύθισε την οικονομία της Ελλάδας σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση, εξαθλιώνοντας επιχειρηματίες, εργαζόμενους και συνταξιούχους, έρχεται το δεύτερο Μνημόνιο για να δώσει τη χαριστική βολή. Και το ερώτημα που ανακύπτει είναι: Γιατί εξακολουθούν να μη βλέπουν αυτό που ένας πρωτοετής φοιτητής οικονομικής σχολής θα έβλεπε; Κι όμως, παρότι κάποιοι προειδοποιούσαμε ότι το φάρμακο σε υπερδόσεις γίνεται φαρμάκι, επιχειρούν και σήμερα να επιβάλλουν την ίδια συνταγή. Γιατί άραγε; Ο ανορθολογισμός οφείλεται στην τρόικα ή μήπως και στους Έλληνες «κουκουλοφόρους» σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό κορυφαίου Έλληνα συνδικαλιστή, που βγήκε όψιμα στο κλαρί; Η απάντηση είναι σύνθετη και ισχύουν και τα δύο μέρη της ερώτησης. Γιατί αποκλείεται να γνωρίζουν οι τροϊκανοί ότι οι ισολογισμοί δημοσιεύονται στις εφημερίδες και να το απαγορεύσουν. Συνεπώς, Έλληνες(μεγαλο-εκδότες) «έδωσαν» το αίτημα στην τρόικα. Αποδεικνύεται, έτσι, ότι κάποιοι επωφελούνται από την κρίση και τα μέτρα λιτότητας. Πέραν τούτου, υπάρχουν και Έλληνες νεοφιλελεύθεροι, οπαδοί του γερμανικού μοντέλου. Το τελευταίο επιχειρείται να επιβληθεί σε όλη την ευρωζώνη από τους Γερμανούς, αλλά συγχρόνως και από «φίλους», που έχει η Γερμανία, στις διάφορες χώρες του ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι στη Γαλλία ο πρόεδρος Σαρκοζί κατηγορείται ότι επιχειρεί να επιβάλλει το γερμανικό μοντέλο. Το τελευταίο, μάλιστα, θεωρήθηκε από το Διεθνές Γραφείο Εργασίας του ΟΗΕ ως η δομική αιτία για την κρίση στην ευρωζώνη. Αλλά σε τι συνίσταται το μοντέλο αυτό; Στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των γερμανικών εξαγωγών μέσω της μείωσης των μισθών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αλλαγή των εργασιακών σχέσεων στη Γερμανία άρχισε τα έτη 2003-2005 με την περίφημη μεταρρύθμιση “Hartz”, η οποία με πρόσχημα την αντιμετώπιση της ανεργίας θέσπισε τη «δουλειά μ’ ένα ευρώ την ώρα», καταργώντας ουσιαστικά τις συλλογικές συμβάσεις! Αυτό θέλουν να επιβάλλουν σήμερα και στην Ελλάδα. Μόνο που η χώρα μας δεν έχει απολύτως τίποτα για να εξάγει. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, που όχι μόνο η Ελλάδα αλλά όλες οι χώρες της ευρωζώνης, σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας, παρά τη μείωση των μισθών, είναι αδύνατο να αντιμετωπίσουν ως προς την ανταγωνιστικότητα τη Γερμανία. Έτσι, παρατηρείται μία δομική ανισότητα καθώς το δημόσιο έλλειμμα των χωρών κυρίως του ευρωπαϊκού νότου γίνεται εμπορικό πλεόνασμα για τη Γερμανία. Σημειωτέον ότι οι ανισότητες έχουν διευρυνθεί και στο εσωτερικό της ίδιας της Γερμανίας. Αυτή η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω της μείωσης των μισθών(αποπληθωριστική πολιτική) οφείλεται στο μέγα εθνικό τραύμα των Γερμανών με τον πληθωρισμό του μεσοπολέμου. Θα προσθέταμε ότι το ιστορικό προηγούμενο ενισχύεται από τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία και την επικράτηση επί της πραγματικής οικονομίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος που θεωρεί άχρηστη την εργασία. Όμως, το Γερμανικό μοντέλο δεν μπορεί να μεταφερθεί στο σύνολο των χωρών της ευρωζώνης ή σε κάποια μεμονωμένη χώρα όταν το Βερολίνο εξακολουθεί να κρίνει με βάση το εθνικό του συμφέρον. Πολύ περισσότερο όταν είναι αποδεδειγμένο πλέον ότι η πολιτική λιτότητας τσακίζει την ανάπτυξη και σε καμία περίπτωση δεν οδηγεί στην έξοδο από την κρίση. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και στη χώρα μας οικονομικά συμφέροντα που εξυπηρετούνται βραχυπρόθεσμα από αυτή την πολιτική και γι’ αυτό την υποστηρίζουν. Χωρίς να σκέφτονται ότι μακροπρόθεσμα θα βυθιστούν και οι ίδιοι μαζί με όλο το «σκάφος» της τσακισμένης οικονομία μας.

Η τρέλα της εξουσίας

«Έχετε λαλήσει;» ρωτάει ο δημοσιογράφος τον πολιτικό με… γαλατική, πληθυντική ευγένεια. «Όχι εγώ, οι άλλοι…» απαντά ο δεύτερος. Ποιος, τελικά, έχει λαλήσει; Ποιος έχει κόψει το καπίστρι; Αυτοί που έχουν χάσει τη δουλειά τους, το μαγαζί τους, το σπίτι τους, τα όνειρά τους, οι τρελοί από απελπισία, ή μήπως οι περίφημοι Her Omnes(κύριοι των πάντων) του Κάφκα, εκείνοι που ξεχειλίζουν από ένα ολοκληρωτικό Εγώ, οι διαβρωμένοι και διεφθαρμένοι από την libido dominanti, δηλαδή οι τρελοί από αλαζονεία και εξουσιολαγνεία; Τα ερωτήματα όπως διατυπώνονται ενέχουν μία ταξική διάσταση, καθώς είναι αλήθεια ότι όλοι παραληρούν, και το παραλήρημα σύμφωνα με τον Λακάν «κάτι θέλει να πει». Άλλα, όμως, σημαίνει ο παραληρηματικός λόγος για τους «πάνω» κι άλλα για τους «κάτω». Οι πολιτικές ελίτ και οι έχοντες δύναμη μπορούν να διαχειρίζονται την «τρέλα» τους, ασκώντας την σε βάρος των άλλων, κυρίως των «κάτω», με θεσμικό και νόμιμο τρόπο. Οι «κάτω» καταφεύγουν στο χημικό ζουρλομανδύα ή στην αυτοχειρία. «Δεν διάβασα το Μνημόνιο» επιμένει ο πολιτικός, «απολογούμαι, λογοδοτώ», και μας στέλνει αδιάβαστους καθώς ζητά να του αναγνωρίσουμε τη γενναιότητα της αυτοκριτικής. Όμως, ποιος θα τιμωρηθεί για τις εκατοντάδες χιλιάδες των ανέργων, για τα ματαιωμένα όνειρα των νέων, για τις χρεοκοπίες, για όσους έχασαν το σπίτι τους, για τα εκατομμύρια των συμβολικών θανάτων, γιατί ο άνεργος, ο άστεγος, ο ματαιωμένος, είναι ένας ζωντανός νεκρός, όπως έλεγε ένας άστεγος της οδού Πειραιώς. Γι’ αυτούς τους θανάτους, λοιπόν, ποιος πολιτικός θα λογοδοτήσει; Το ερώτημα που απευθύνουν οι πολίτες δυστυχώς δεν διαπερνά την ηχομόνωση των τειχών του πολιτικού συστήματος. Εκεί το δράμα αφορά μόνο το «αίμα» και τις «ανθρωποφαγίες» που έχουν ως στόχο τους θώκους της εξουσίας, τη μανία της εξουσίας και της συσσώρευσης δύναμης(οικονομικού ή πολιτιστικού κεφαλαίου). Γι’ αυτό ο κυρίαρχος πολιτισμός της εποχής μας(μανιακός καπιταλισμός) είναι ενοφθαλμισμένος από την μανιο-κατάθλιψη(διπολική διαταραχή). Το εκκρεμές της ζωής των ανθρώπων και των κοινωνιών κινείται από τον ένα πόλο στον άλλο με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα, χωρίς σημείο ισορροπίας και ανάπαυσης(αρμονίας). Όλα τα παραπάνω δεν μαρτυρούν, απλώς, μια αλλαγή της πολιτικής και της οικονομίας αλλά και την μετάλλαξη του ανθρώπου. Ο άνθρωπος πλέον τίθεται πέρα και πάνω (ως επιθυμία) από τη φύση και σε λίγο και από τη φύση του (κλωνοποίηση, ρομπότ με συνείδηση κ.ά.). Γι’ αυτό η σημερινή κρίση θα πρέπει να ειδωθεί και ως ανάγκη διατύπωσης ενός νέου συστήματος ηθών που θα απαντάει στη σήψη της κυρίαρχης κουλτούρας του απίστευτου εγωτισμού και ναρκισσισμού, που θα είναι ένα εναλλακτικό και συνάμα γοητευτικό σύστημα συλλογικών αξιών και κανόνων, όπου το άτομο θα ανθίζει μέσα από την ομάδα, η οποία θα αναγνωρίζει στον καθένα το ταλέντο και το Πρόσωπό του.

Αποδόμηση

Σ’ αυτό τον κόσμο που ένας στους δύο νέους ρίχνεται στον Καιάδα, όπου το θέατρο εκτοπίζεται από τα σχολεία και οι άνθρωποι «δολοφονούνται» λόγω καθυστέρησης του ασθενοφόρου, αυτός ο αντιποιητικός κόσμος, που είναι ένα τοπίο στην πνευματική και ψυχική ομίχλη, δεν έχει ανάγκη τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, γιατί αντιμάχεται τους ποιητές των εικόνων και των λόγων. Κι αυτό γιατί από την εποχή του Πλάτωνα οι καλλιτέχνες και οι ποιητές θεωρούνται αντινομικοί, ανατροπείς της παρηκμασμένης καθεστηκυίας τάξης της πόλης. Όχι, τον Αγγελόπουλο δεν τον δολοφόνησαν κάποιοι συνωμότες, τον σκότωσαν εκείνοι που άφησαν χωρίς ασθενοφόρα την πόλη, αυτοί που δημιούργησαν την κρίση και επιμένουν να τη διαχειρίζονται πετώντας έξω από τα σχολεία τη διδαχή της θεατρικής τέχνης, ίσως γιατί δεν θέλουν την καλλιέργεια της ευαισθησίας στα παιδιά, γιατί φοβούνται ότι η ευαισθησία είναι η μαμή της εξανάστασης, ή επειδή ίσως δεν επιθυμούν την αποκάλυψη των κωδίκων που οι ίδιοι χρησιμοποιούν για την εκφορά των απίστευτων πολιτικών τους ψευδών. Η υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου δεν θέλει το θέατρο, όχι επειδή, όπως ο Πλάτωνας, βλέπει κάθε τέχνη με κριτήριο την προσδιορισμένη θέση της στην οργάνωση της πόλης, αλλά γιατί υποτάσσει την παιδεία σε μία εργαλειακή αντιμετώπιση του ανθρώπου και της κοινωνίας, όπου η γνώση και η κριτική σκέψη είναι απολύτως διαχωρισμένες. Σ' αυτόν τον κόσμο θα εξακολουθούμε να προσποιούμαστε ότι καταλαβαίνουμε τον Ντίνο Χριστιανόπουλο, που δεν δέχεται το βραβείο, λέγοντας «δεν θέλω να ξεχωρίζω», ενώ την ίδια στιγμή θα ξεχνάμε τον ανώνυμο! Γενικά, οι πολιτικές ελίτ θα εξακολουθούν να φοβούνται το λόγο της τέχνης και της ποίησης, καθώς εισάγει την απομάγευση και την αναμάγευση μ’ έναν νέο τρόπο, επιτυγχάνοντας την κοινωνική και πολιτική ισορροπία της πόλης, που δεν θα τις έχει πλέον ανάγκη και γι' αυτό θα τις καταργεί. Σ' αυτό οφείλεται η μανική τους αντίδραση. Εμείς όμως γνωρίζουμε ότι στην εποχή της παρακμής, η απορύθμιση της πόλης και των αισθήσεων είναι αναγκαία προϋπόθεση για τη διαμόρφωση ενός νέου συσχετισμού δυνάμεων στο πεδίο του συν-αισθάνεσθαι. Κατ’ αυτό τον τρόπο θα ξαναανθίσει η επιθυμία του ανθρώπου να είναι ελεύθερος, ενώ η αντιπαράθεση μεταξύ του Απολλώνειου και του Διονυσιακού στοιχείο θα βρίσκει την έκφραση και, ενδεχομένως, τη σύνθεσή της. Αυτό, όμως, δεν θα συμβεί αν οι παρακμιακοί άρχοντες της παρηκμασμένης μας πόλης εξορίσουν τον Διόνυσο, αποκόπτοντας τον ομφάλιο λώρο της κοινωνίας με το έπος, το μύθο και τον αίνο με σκοπό να μην αλλάξει ο συσχετισμός των αναγκών της ψυχής, που μπορεί να ξεκάνει αλλά και να ξανακάνει από την αρχή την σαθρή πλέον κοινωνία μας.

Αποσύνδεση οικονομίας και πολιτικής από την κοινωνία

Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους μοιάζει εκ πρώτης όψεως να αντιπαραθέτει την ευρωπαϊκή πολιτική, ήτοι τον γαλλο-γερμανικό άξονα, από τη μία πλευρά, και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, δηλαδή τους κατόχους των ελληνικών ομολόγων, από την άλλη. Η αντιπαράθεση, όμως, προϋποθέτει την αυτονομία των δύο αντιπάλων. Αλλά πρόκειται περί αυτού; Τα γεγονότα καταδεικνύουν πως όχι. Δεν είναι τυχαίο πως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στέκει υπεράνω των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Έτσι, τα 489 δις ευρώ της ΕΚΤ δεν δίνονται στα κράτη αλλά στις τράπεζες! Κι αυτό γιατί η πολιτική εξουσία είναι υποταγμένη πλήρως στις αγορές, άλλως πως στις τράπεζες, στα χρηματιστήρια, στους φορολογικούς παράδεισους, στους οίκους αξιολόγησης, στις off shore. Ο παροξυσμός και μόνον από την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών από τους οίκους αξιολόγησης οφείλεται στο ότι οι ίδιες οι κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών χωρών αποδέχονται πλήρως το ρόλο των παραπάνω οίκων. Συνεπώς οι «υποβαθμίσεις» είναι απολύτως νομιμοποιημένες. Για να συμβεί δε αυτό λαμβάνει χώρα μία τεράστια επιχείρηση προπαγάνδας στην οποία εμπλέκονται μίντια, οικονομολόγοι, αναλυτές και πολιτικοί. Όλοι παρουσιάζουν τους οίκους αξιολόγησης ως μηχανισμούς οι οποίοι κρίνουν με «αντικειμενικό» τρόπο τις οικονομίες, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα σύστημα που λειτουργεί εντελώς «υποκειμενικά», δηλαδή επί τη βάση διαφόρων οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων. Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η ευρωζώνη κυβερνάται από τις αγορές, δηλαδή από το χρηματοπιστωτικό σύστημα με τις προτεραιότητες του οποίου ταυτίζονται οι ευρωπαίοι πολιτικοί. Αν, μάλιστα, υπάρχει μία αυτονομία, αυτή είναι η αυτονόμηση του πολιτικού και οικονομικού συστήματος από την ίδια την κοινωνία. Η οικονομία δηλαδή στην χρηματοπιστωτική της εκδοχή υπερίπταται της πραγματικής οικονομίας και της κοινωνίας και δεν έχει απολύτως κανένα δεσμό με αυτή. Το ίδιο συμβαίνει με το πολιτικό σύστημα, το οποίο εκφράζει τα συμφέροντα των «αγορών», αλλά όχι και των κοινωνιών. Εξ αυτού προκύπτει και το πρόβλημα της πολιτικής αντιπροσώπευσης και της οργής των πολιτών εναντίον των πολιτικών. Όμως, ακόμη και εντός του ίδιου του χρηματοπιστωτικού συστήματος υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Αυτά εξάλλου εξηγούν και τη σημερινή αντιπαράθεση για το ελληνικό «κούρεμα». Δεν είναι τυχαίο ότι οι ιδιώτες κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων, εκτός από το επιτόκιο και το ύψος του «κουρέματος», επιθυμούν και «κούρεμα» των ομολόγων που κατέχει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Πάντως, τα αντιτιθέμενα εντός του πολιτικό-χρηματοπιστωτικού συστήματος συμφέροντα ενώνονται στα συνεχή μέτρα λιτότητας σε βάρος των «κάτω». Αυτό, όπως προείπαμε, είναι το αποτέλεσμα της αποσύνδεσης του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου από την πραγματική οικονομία και την παραγωγή. Με άλλα λόγια το χρήμα «παίζει» μόνο με το χρήμα(το χρήμα φέρνει χρήμα μέσω των «στοιχημάτων» και του τζόγου των αγορών). Τι απομένει; Οι περίφημες αγορές και οι παράδεισοι της φοροδιαφυγής δεν μπορούν να βρίσκονται στο απυρόβλητο. Η ελεύθερη αγορά δεν μπορεί να σημαίνει την ανυπαρξία κανόνων κοινών για όλους. Επίσης, στην ευρωζώνη η ΕΚΤ πρέπει να εγγυηθεί το χρέος των χωρών της. Και τέλος, οι τραπεζικές επενδύσεις πρέπει να επανασυνδεθούν με την πραγματική οικονομία που δημιουργεί θέσεις εργασίας και λογικά κέρδη, και κατά συνέπεια με την ίδια την κοινωνία.

Ντίνος Χριστιανόπουλος

Ο ποιητής αρνήθηκε την προσβολή, τη συμβολική βία της αναγνώρισης. Και συνεπής στην ποίησή του δεν δέχθηκε το βραβείο. «Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης, απ΄ όπου και αν προέρχεται. Δεν υπάρχει πιο χυδαία φιλοδοξία απ΄ το να θέλουμε να ξεχωρίζουμε - αυτό το απαίσιο << υπείροχον έμμεναι άλλων >> που μας άφησαν οι αρχαίοι. Είμαι εναντίον των βραβείων γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατώτερου μου - και κάποτε πρέπει να απαλλαγούμε από την συγκατάβαση των μεγάλων. Παίρνω βραβείο σημαίνει παραδέχομαι πνευματικά αφεντικά - και κάποτε πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από την ζωή μας». Αυτά και άλλα επισημαίνει ο Ντίνος Χριστιανόπουλος στο «Εναντίον» πριν τρεις και πλέον δεκαετίες. Όχι, λοιπόν, στα πνευματικά αφεντικά, αλλά όχι και στα υλικά αφεντικά: «Είμαι εναντίον των χρηματικών επιχορηγήσεων, σιχαίνομαι τους φτωχοπρόδρομους που απλώνουν το χέρι τους για παραδάκι. Οι χορηγίες μεγαλώνουν την μανία μας για διακρίσεις και την δίψα μας για λεφτά΄ ξεπουλάνε την ατομική ανεξαρτησία μας». Ιδού η διαφθορά σύμφωνα με τον ποιητή, που, όμως, εμμένει στην αυτοεξορία του. Αλλά στις συνθήκες κοινωνικής κρίσης και ζόφου, όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα, έχουμε ανάγκη από ανατροπείς ποιητές, που με λόγο και πράξη θα ξυπνήσουν την κοινωνία από το λήθαργο, όσο κι αν οι πλατωνικές πολιτείες μας παραμένουν αντιποιητικές. Ο Χριστιανόπουλος μοιάζει φαινομενικά να αρνείται το πέρασμα στην πράξη, αλλά την επικαλείται έστω και ως αντίδραση στην λογο-τεχνία, η οποία έχει καταστεί μία τεχνο-λογία της εξουσίας. Παραπέμπει, μάλιστα, κατά παράδοξο τρόπο στην αποδοχή του «συλλογικού διανοούμενου» με τον τρόπο του Μπουρντιέ. Του διανοούμενου, δηλαδή, που θα βασίζεται στην επιστημονική εργασία της ομάδας, όπως ο αθλητής σ’ ένα ομαδικό άθλημα. Αυτός ο πνευματικός άνθρωπος δεν θα έχει καμία ανάγκη από τις διακρίσεις των βραβείων και τις αναγνωρίσεις των εφημερίδων: «Είμαι εναντίον των εφημερίδων. Χαντακώνουν αξίες, ανεβάζουν μηδαμινότητες, προβάλλουν ημετέρους, αποσιωπούν τους απροσκύνητους΄ όλα τα μαγειρεύουν, όπως αυτές θέλουν. Δεξιές, αριστερές, κεντρώες - όλες το ίδιο σκατό. Ακόμη και ο τελευταίος δημοσιογραφίσκος έχει βλάψει την λογοτεχνία μας΄ σκεφτείτε τι γίνεται με τους διευθυντές συγκροτημάτων. Είμαι εναντίον των κλικών. Προωθούν τους δικούς τους, τους άλλους όλους τους θάβουν. όποιοι δεν τους παραδέχονται, καρατομούνται, κυριαρχούν οι γλείφτηδες και οι τζουτζέδες. Δεν έχω καμιά αμφιβολία πως το μέλλον ανήκει στα σκουπίδια…». Το μέλλον του 1978 είναι τώρα, κι αυτό περιγράφει προφητικά ο ποιητής, όσο κι αν διαφωνεί κανείς μαζί του.

Εκβιασμοί

Για μία ακόμη φορά τα συστημικά μέσα μαζικής ενημέρωσης παρουσιάζουν την τρόικα να εκβιάζει τη… σθεναρά αμυνόμενη ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να προβεί σε νέες μειώσεις μισθών, σε περικοπές δώρων, επιδομάτων και επικουρικών συντάξεων, στον ιδιωτικό τομέα αυτή τη φορά. Για μία εισέτι φορά, όμως, αποκαλύπτεται ότι η τρόικα δεν ζητάει τη λήψη των συγκεκριμένων μέτρων, αλλά εκείνα που θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Γιατί, άραγε, αυτό μεταφράζεται ως μείωση μισθών και συντάξεων; Γιατί αυτό επιβάλλει η πίεση των ελληνικών επιχειρηματικών λόμπι. Με άλλα λόγια, τα εγχώρια πολιτικο-οικονομικά συμφέροντα -συμπεριλαμβανομένων και των μιντιακών- χρησιμοποιούν την τρόικα για να τρομοκρατήσουν τους Έλληνες εργαζόμενους ώστε να αποδεχθούν τη νέα άγρια λιτότητα. Δεν είναι τυχαίο ότι το ίδιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία διέψευδε τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης που μιλούσαν για δραματική διακοπή των συνομιλιών για το «κούρεμα», ενώ η μετάβαση του Τσαρλς Νταλάρα στο Παρίσι ήταν προγραμματισμένη. Συνεπώς είναι απολύτως βέβαιο ότι κάποιοι επιθυμούν να μη θιγούν καθόλου από τα νέα μέτρα. Όμως, η νέα μείωση της αγοραστικής δύναμης των εργαζομένων θα καταβυθίσει την οικονομία στην ύφεση, επηρεάζοντας, εντέλει, και αυτούς που νομίζουν ότι θα μπορέσουν να αποφύγουν να «πληρώσουν» το δικό τους μερτικό για την κρίση. Κοντολογίς, η νέα λιτότητα θα είναι ο σίγουρος δρόμος για την μη ανάπτυξη και, τελικώς, την καταστροφή. Μάλιστα, εκτός από την καταστροφική οικονομική συνταγή, εν προκειμένω θα έχουμε και τη διάλυση του οικονομικού ιστού, η οποία προκαλείται τόσο από την ανεργία και τη φτώχεια όσο και από τον τρόμο που ενσπείρουν τα μεγαλο-συμφέροντα –χρηματοπιστωτικά και μη- μέσω των μιντιακών ηχείων τους, τα οποία ελέγχουν με θαλασσοδάνεια. Δεν είναι καθόλου συμπτωματικό ότι μέσα μαζικής ενημέρωσης που είναι αντίθετα με τα παραπάνω συμφέροντα «στραγγαλίζονται», καθώς αποκλείονται από τα δάνεια. Κατ’ αυτό τον τρόπο ενσπείρεται παντού ο φόβος. Όλοι μένουν «κοκαλωμένοι» από τον τρόμο. Φόβος για όλους και για όλα. Ο φόβος, μάλιστα, γίνεται η κινητήρια αρχή μιας πολιτικής που πλέον είναι μεταπολιτική καθώς εδράζεται στον τρόμο των εγγύς άλλων, των βαρβάρων, των αντιπάλων εργαζομένων-ανέργων, των μεταναστών, στο φόβο της εγκληματικότητας, της ανεργίας, του λουκέτου. Η ιδιότυπη αυτή τρομοκρατία υπηρετείται το ίδιο καλά τόσο από τις αυθεντίες του κυνισμού (της απόλυτης σχετικοποίησης και της απροσδιοριστίας) όσο και από τις αυθεντίες της μανιχαϊκής ηθικής, που δημηγορούν από τον τηλεοπτικό άμβωνα ή δραματοποιούν-σκηνοθετούν το «καλό και το κακό», διαμορφώνοντας την κοινή γνώμη, δίκην θυμάτων που συναινούν στο βιασμό τους. Έτσι, απέναντι στην τυφλή αγανάκτηση απέναντι στο πολιτικό σύστημα ορθώνεται η οργάνωση μιας δήθεν εθνικής σωτηρίας της χώρας. Κι αυτό την ώρα που εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, κυρίως νέοι, ρίχνονται στον Καιάδα. Ποια σωτηρία, λοιπόν, μπορεί να έχει μία κοινωνία, μία χώρα, που σκοτώνει το μέλλον της; Δυστυχώς, καμία…

Ευθύνες

Ιδού και πάλι οι πρώην, αυτοί οι οποίοι στο όνομα του «εκσυγχρονισμού» είχαν αναγάγει κάθε απατεώνα σε ανάδοχο κινδύνων και την ελληνική κοινωνία σε «κοινωνία του ρίσκου», αυτοί που εξάλειψαν τα ιδεολογικά όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, μεταξύ ηθικότητας και ανηθικότητας, νομιμοποιώντας τη διαφθορά. Οι ίδιοι, τώρα, έχουν το θράσος να μιλούν για τα λάθη των άλλων. Όχι, ο κ. Κ. Σημίτης δεν είναι κατά του Μνημονίου, όπως κάποιοι επιπόλαια νομίζουν. Μιλάει, απλώς, για τις τεχνικές αδυναμίες του Μνημονίου. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι οι συντάκτες του παρέβλεψαν ότι «σε περίπτωση ύφεσης θα παρατείνεται αυτόματα ο χρόνος πραγματοποίησης των στόχων…». Άρα, το λάθος είναι τεχνικό, δηλαδή ένα απλό θέμα επιμήκυνσης της υλοποίησης των στόχων. Που, όμως, οφείλεται η ύφεση; Αυτή πέφτει από τον ουρανό ή μήπως είναι εξωτερικό, φυσικό φαινόμενο; Ο κ. Σημίτης δεν μιλάει επ’ αυτού. Γιατί, αν μιλούσε, θα έπρεπε να αναφέρει την άγρια λιτότητα ως τη βασική αιτία της ύφεσης και της εμβάθυνσής της. Με άλλα λόγια ο πρώην πρωθυπουργός είναι υπέρ της λιτότητας, αρκεί αυτή να μην οδηγεί στην ύφεση! Αυτό υποστηρίζουν, σήμερα, και οι Ευρωπαίοι νεοφιλελεύθεροι καθώς και όσοι πιστεύουν ότι η λιτότητα, δηλαδή η εξαΰλωση των εργαζομέων, μπορεί να είναι συμβατή με την ανάπτυξη. Αυτό όμως είναι αδύνατο σε οικονομίες που βασίζονται στην κατανάλωση, όπως η ελληνική. Γι’ αυτό είναι αδύνατο να υπάρξει ανάπτυξη όταν μειώνεται ακόμα περισσότερο η αγοραστική δύναμη των καταναλωτών-εργαζομένων. Συνεπώς, το πρόβλημα δεν είναι τεχνικό, όπως θεωρούν οι εγχώριοι και οι ξένοι νεοφιλελεύθεροι, αλλά ζήτημα συγκεκριμένης οικονομικής πολιτικής τόνωσης της εργασίας και της ζήτησης. Βέβαια, ο κ. Σημίτης βλέπει τα πάντα ως τεχνικά μεγέθη. Έτσι, το έλλειμμα επί της διακυβέρνησής τους περιορίστηκε μέσω της περίφημης «δημιουργικής λογιστικής». Μάλιστα, η πλανητική υπερ-τράπεζα Goldman Sachs «απέκρυψε» δισεκατομμύρια ευρώ του δημοσίου χρέους της Ελλάδας. Οι κρυφές συμφωνίες, τότε, με τις κυβερνήσεις Σημίτη έφεραν ονομασίες όπως Αίολος και Αριάδνη και στην ουσία αποτελούσαν «συγκαλυμμένα δάνεια» τα οποία «δεν ήταν καταγεγραμμένα» ως τέτοια. Για την ακρίβεια το 2001, μετά την είσοδο της Ελλάδας στην ευρωζώνη, ο όμιλος Goldman Sachs είχε δανείσει στην ελληνική κυβέρνηση προκειμένου να ανταποκριθεί η Ελλάδα στις απαιτήσεις της ευρωζώνης. Παρόμοια συμφωνία πρότεινε η Goldman Sachs στην Ελλάδα και λίγο πριν βρεθεί στο επίκεντρο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η πρόταση, όμως, αυτή απερρίφθη από την ελληνική κυβέρνηση του κ. Γιώργου Παπανδρέου. Και το ερώτημα που τίθεται είναι: Γιατί άραγε απερρίφθη; Ποιος έκανε καλά, ο Σημίτης ή ο Παπανδρέου; Κάποιοι υποστηρίζουν και επαινούν τον Γιώργο Παπανδρέου που θέλησε να ξεκαθαρίσει την κατάσταση. Άλλοι είναι υπέρ του Σημίτη. Εκ του αποτελέσματος κρίνοντας, η Ελλάδα υπέστη μία πρωτοφανή επίθεση από τα κερδοσκοπικά κεφάλαια καθώς και από την ατμομηχανή της ευρωζώνης, τη Γερμανία. Και σ’ αυτήν την επίθεση ήταν εντελώς ευάλωτη με ευθύνες όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων, ιδιαίτερα των τελευταίων. Αλλά είναι αληθές ότι το τελικό χτύπημα δόθηκε από την κυβέρνηση Παπανδρέου. Αυτό όμως δεν απαλλάσσει ούτε τον Σημίτη ούτε τον Προβόπουλο ούτε τον Καραμανλή. Με άλλα λόγια, κρείττον σιγάν. Οι πολιτικοί ας μην προσπαθούν να επιρρίψουν στους άλλους το ανάθεμα, γιατί έτσι επιβαρύνουν τη θέση τους.

Η νέα στρατηγική των ΗΠΑ

Ο αναπροσανατολισμός του αμυντικού δόγματος των ΗΠΑ προς την Ασία και τον Ειρηνικό Ωκεανό επιβεβαιώνει όσους υποστήριζαν πως η Ουάσινγκτον ρίχνει στο τραπέζι το δικό της ισχυρό χαρτί, δηλαδή τη στρατιωτική της υπεροπλία, έναντι της οικονομικής υπεροχής της Κίνας. Τι σημαίνει η αλλαγή αυτή για την Ευρώπη και την Ελλάδα; Ότι τόσο η Ευρώπη όσο και η Ελλάδα πρέπει να υπολογίζουν λιγότερο στους Αμερικανούς σε ό,τι αφορά την ασφάλειά τους. Ο αμυντικός προϋπολογισμός των ΗΠΑ θα μειωθεί λόγω κρίσης κατά 450 δις δολάρια στα επόμενα 10 χρόνια, γεγονός που θα έχει ως συνέπεια την υποχρέωση των Ευρωπαίων να αγοράσουν ακόμα και τους πυραύλους SM3 της περίφημης αντιπυραυλικής ομπρέλας. Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο για την Ελλάδα, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες στην προσπάθειά τους να βρουν εταίρους σε ολόκληρο τον κόσμο -προκειμένου να μοιραστούν κέρδη και κυρίως ζημίες- θα στηριχθούν περισσότερο στην Τουρκία παρά στην Ελλάδα. Για την ώρα, βέβαια, βασικός εταίρος των ΗΠΑ στην περιοχή παραμένει το Ισραήλ, το οποίο βρίσκεται συγκυριακά πιο κοντά στην Ελλάδα λόγω της αντιπαλότητας με την τουρκική κυβέρνηση. Τι θα συμβεί, όμως, αν το Ισραήλ επιτεθεί στο Ιράν; Πολύ περισσότερο, από πού θα προμηθευτεί η Ελλάδα το 35% του φθηνού πετρελαίου που εξασφαλίζει από το Ιράν, όταν από τη Δευτέρα θα αρχίσει το εμπάργκο των δυτικών εναντίον της χώρας αυτής; Η Τουρκία ζήτησε ήδη την εξαίρεσή της από τις κυρώσεις εναντίον του Ιράν, αλλά η ελληνική κυβέρνηση τις δέχτηκε αμέσως! Για να επανέλθουμε στο νέο αμερικανικό αμυντικό δόγμα, οι ΗΠΑ δεν θα μπορούν πλέον να διεξάγουν μακροχρόνιους πολέμους τύπου Ιράκ και Αφγανιστάν, γι’ αυτό θα μοιράζονται το κόστος με τοπικούς συμμάχους. Στην Ασία, όπου βρίσκεται το νέο κέντρο βάρους της αμερικανικής αμυντικής στρατηγικής, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ είναι η Ινδία, η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και η Ταϊβάν και αντίπαλος η Κίνα και δευτερευόντως το Ιράν. Άραγε, όλα αυτά προοιωνίζονται ένα νέο Παγκόσμιο Πόλεμο; Ανάμεσα στους αισιόδοξους, τύπου Φουκουγιάμα, που έβλεπαν το «τέλος της ιστορίας» ή τη «διαρκή ειρήνη»(Καντ) και στους απαισιόδοξους που θεωρούν ότι η ανθρωπότητα διάγει μία περίοδο χάους και επικείμενου πολέμου, διαμορφώνεται μια νέα κατηγορία αναλυτών σύμφωνα με τους οποίους στον κόσμο κυριαρχεί ήδη ο «ειρηνικός πόλεμος»! Με άλλα λόγια, ο πόλεμος είναι μία απειλή(μία μόνιμη «κατάσταση ανάγκης») που επικρέμαται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των λαών, κρατώντας τους ανίκανους να προβούν σε οποιαδήποτε αντίδραση. Συνεπώς δεν έχουμε ούτε ειρήνη ούτε πόλεμο. Ή αλλιώς, έχουμε και ειρήνη και πόλεμο. Τα δύο αντίθετα συνυπάρχουν, όπως και οι δύο μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις του πλανήτη, οι ΗΠΑ και η Κίνα, αλληλοεξαρτώνται και συγχρόνως συγκρούονται. Έτσι, ενώ η αμερικανική ανάπτυξη στηρίζεται στα τεράστια κινέζικα αποθέματα ρευστότητας και την αγορά εκ μέρους της Κίνας Αμερικανικών ομολόγων, οι δύο μεγάλες δυνάμεις συγκρούονται σε όλο τον κόσμο για τον έλεγχο των πρώτων υλών. Οι ΗΠΑ στρεφόμενες προς την Ασία και τον Ειρηνικό επιχειρούν να μειώσουν τον μείζονα ζωτικό χώρο της Κίνας. Με άλλα λόγια, η Αμερική εξακολουθεί να είναι η ηγεμονική δύναμη του κόσμου αλλά μία ανερχόμενη περιφερειακή Δύναμη, η Κίνα, συγκροτεί βαθμηδόν γύρω της έναν μείζονα χώρο και απαγορεύει στην πλανητική ηγεμονική Δύναμη να επεμβαίνει με οιονδήποτε τρόπο στον χώρο αυτό. Άρα, ο λεγόμενος «ειρηνικός πόλεμος» -αυτή η ιδιότυπη ενότητα των αντιθέτων- γίνεται για το ζωτικό χώρο της μιας ή της άλλης υπερδύναμης. Σ’ αυτό το νέο γεωπολιτικό πλαίσιο, η ελληνική πολιτική ελίτ σκέφτεται μόνο τις «καρέκλες» της

Η νέα πρόταση

Η σημερινή οικονομική κρίση παρουσιάστηκε αρχικά ως ένα ζήτημα αντίθεσης του φιλελεύθερου και του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού, ή ακόμα του αγγλοσαξονικού καπιταλισμού και του καπιταλισμού του Ρήνου. Οι αγγλοσάξονες δεν θέλουν το ευρώ λέει ο Γερμανός Φ. Ρέσλερ. Πρόκειται, όμως, περί αυτού; Όχι. Ο καπιταλισμός του Ρήνου, δηλαδή ο ευρωπαϊκός καπιταλισμός του κράτους πρόνοιας έχει αποσαθρωθεί εντελώς. Ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός της πλήρους απορύθμισης με βασική συνιστώσα του το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο(τράπεζες, οίκοι αξιολόγησης, χρηματιστήρια, φορολογικοί παράδεισοι) έχει επικρατήσει σε βάρος της πραγματικής(παραγωγικής) οικονομίας και της εργασίας. Υπ’ αυτή την οπτική θα μπορούσαμε να πούμε ότι στη σημερινή κρίση ενδείκνυται μία πολιτική και κοινωνική συμμαχία των παραγωγών(εργοδοτών και εργαζομένων) εναντίον του παρασιτικού και τοκογλυφικού τραπεζικού συστήματος. Αυτό θα μπορούσε να είναι το στάδιο μιας πρώτης αντιπαράθεσης. Αλλά υπάρχει και ένα δεύτερο επίπεδο. Συγκεκριμένα, σήμερα δεν έχουμε την κρίση μόνο μιας μορφής καπιταλισμού, του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου εν προκειμένω, αλλά του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος ως τρόπου παραγωγής και συσσώρευσης, βασισμένου στη μεγιστοποίηση του κέρδους και στην ανταγωνιστικότητα. Κι αυτό δεν είναι μόνο θέμα των τεράστιων κοινωνικών ανισοτήτων, που προκαλούνται, ούτε της επιδιωκόμενης πολιτικής διευθέτησης της κρίσης, επιρρίπτοντας τα βάρη στους εργαζόμενους, αλλά το γεγονός ότι το σύστημα συγκρούεται με την ύπαρξη της ίδιας της ζωής πάνω στον πλανήτη. Με άλλα λόγια, η ταχύτητα με την οποία γίνεται η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων δεν επιτρέπουν στη Φύση να αναπαραχθεί. Τούτων δοθέντων η περίφημη «πράσινη ανάπτυξη» είναι ένας πομφόλυγας, καθώς είναι παντελώς ασύμβατη με το παρόν οικονομικό σύστημα. Με άλλα λόγια το καπιταλιστικό σύστημα έχει φθάσει στα όριά του καθώς συγκρούεται με ζωτικά μεγέθη όχι μόνο του ανθρώπινου πολιτισμού αλλά και της ίδιας της ύπαρξης της φύσης. Στο κοινωνικό πεδίο, ως κρίση της πολιτισμικής ταυτότητας η σημερινή κρίση προκύπτει από την απαξίωση του κυρίαρχου καταναλωτικού μοντέλου, καθώς πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν πλέον να ιδιοποιηθούν τα αντικείμενα/σημεία, δηλαδή τον κυρίαρχο πολιτιστικό κώδικα με τον οποίο επικοινωνούσαν πριν εντός της κοινωνίας. Όλα χάνονται, η φωνή, η ταυτότητα, το νόημα της ζωής. Οι απώλειες αυτές οδηγούν στο παραλήρημα(που πάντα «κάτι θέλει να πει»), στην αύξουσα εγκληματικότητα και στις αυτοχειρίες. Η καταναλωτική κοινωνία ως θεμελιώδης μετάλλαξη της οικολογίας του ανθρώπινου είδους σύμφωνα με την οποία όλα διέπονται από το νόμο της ανταλλακτικής αξίας, αμφισβητείται πλέον ριζικά. Γι’ αυτό η αλλαγή απαιτεί τη διαμόρφωση μιας νέας αξιακής πρότασης, μιας νέας διευρυμένης οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής οικολογίας που θα λαμβάνει υπόψη της τόσο το χρόνο και τα όρια της φύσης όσο και τη βελτιστοποίηση της ποιότητας των συνθηκών υης ζωής του ανθρώπου. Όλων των ανθρώπων.

Αγάπα, ρε, τι σου ζητάνε;

«Μπορεί να πικράναμε το λαό, αλλά σώσαμε τη χώρα», λέει ο συνταγματολόγος. «Έσωσα τη χώρα από τη χρεοκοπία» δηλώνει και ο πρώην. Αυτό που έσωσαν, τελικά, ήταν το αφηρημένο, καταστρέφοντας το συγκεκριμένο. Με άλλα λόγια, έσωσαν την Ελλάδα καταστρέφοντας τους Έλληνες. Οι εκατοντάδες χιλιάδες άνεργοι, οι ανέστιοι, οι χρεοκοπημένοι επιχειρηματίες άκουγαν το σαββατοκύριακο την αυτοκριτική της ηγεσίας του ΠΑΣΟΚ και οργίζονταν ακόμη περισσότερο. Γιατί πιο φριχτό κι από το έγκλημα είναι να το διακηρύττεις, παρουσιάζοντάς το ως πράξη σωτηρίας. Που και σε ποιους απευθύνονταν, τάχα, η καθώς πρέπει νομενκλατούρα του ΠΑΣΟΚ; Στη μάζα, στην πλέμπα, όχι σε υποκείμενα, αλλά σε αντικείμενα, που άγονται και φέρονται δίκην πιονιών. Από τη μια πλευρά οι παίχτες, τα υποκείμενα της ιστορίας και από την άλλη η διαστρωμάτωση των αντικειμένων στην πολιτική σκακιέρα. Αυτή είναι η αντίληψη που εξακολουθεί να διακατέχει τους πολιτικούς και τους φέρει πλέον σε σύγκρουση με τους «κάτω». Οι συμβολικές επιθέσεις και οι αποδοκιμασίες των τελευταίων εναντίον των πρώτων έχουν ως στόχο τη χειραφέτηση, τη διεύρυνση της ατομικότητας και της δημοκρατίας αλλά και ένα νέο επίπεδο του Εμείς. Το ακραία ναρκισσευόμενο Υπερεγώ των πολιτικών ή όσων συσσωρεύουν άπειρη δύναμη (συμβολικό και πραγματικό πλούτο), που παραπέμπει στην προτεσταντική κουλτούρα, έρχεται αντιμέτωπο όχι μόνο με την οικονομική εξαθλίωση αλλά και με μία νέα δημοκρατική διεκδίκηση, που είναι η νέα ατομικότητα μέσω της κένωσης του Εγώ στο πλαίσιο της αντικομφορμιστικής ελληνικής συλλογικής παράδοσης. Κανείς δεν θέλει, πλέον, να ακολουθεί τυφλά ηγέτες που συγκεντρώνουν όλη την εξουσία. Υπάρχει κατά συνέπεια ένα αίτημα εκδημοκρατισμού του πολιτικού συστήματος από την δεξιά έως την αριστερά, όπου ο πολίτης δεν θέλει ποια να είναι μόριο της άμορφης πολιτικής μάζας, αλλά απελευθερωμένο και αυτεξούσιο πολιτικό άτομο, πραγματικό υποκείμενο της βιο-ιστορίας του αλλά και της Ιστορίας. Ο καθένας θέλει να έχει το όνομά του, την ταυτότητά του, τη σκέψη, την παράδοση, εντέλει το Πρόσωπό του. Η αποστέρηση του Προσώπου κάνει τους «κάτω» να μην αντέχουν την ενδοβολή της βίας της ανεργίας(αχρηστίας). Γι’ αυτό το βασικό, πολιτικό αίτημα –πέρα από το κυρίαρχο αίτημα που είναι η εργασία- είναι η διεύρυνση της δημοκρατίας μέχρι το τελευταίο άτομο, έτσι ώστε να ανθίζει -διαρκώς ανανεούμενη- η κριτική και αυτοκριτική σκέψη, η σκέψη εκτός του ασφαλούς ρεύματος και του κομφορμισμού, που λέει ότι έτσι λειτουργούν τα πράγματα και πως δεν μπορούν να είναι αλλιώς. Αυτή η σκέψη δεν έχει σχέση με περίκλειστα γραφεία και τηλεοπτικά «πλάσματα», ούτε είναι ένα παιγνίδι προσομοίωσης όπου ο πολιτικός(υποκείμενο) βάζει τις ιδέες και οι υπόλοιποι(οι πολίτες-αντικείμενα) προτάσσουν το σώμα τους. Όλοι εδώ είναι Πρόσωπα(υποκείμενα) που συμμετέχουν στο Εμείς. Εδώ ο πόνος και ο μόχθος μοιράζεται. Το περίσσιο θα ξοδεύεται μέσω των γιορτών της Αγάπης, αποκλείοντας έτσι τη βία της συσσώρευσης. Εντέλει, όπως έλεγε εκείνος ο παλιός Αμερικανός,το βασικό σύνθημα θα είναι: « Να Αγαπάς βαθιά σαν Έλληνας που είσαι». Γι’ αυτό «Αγάπα ρε», τι σου ζητάνε;

Άνεργοι εναντίον εργαζομένων

Δεκαοκτώ άνθρωποι, λέει, του πνεύματος κάνουν έκκληση «Για την Ελλάδα τώρα»! Είναι οι ίδιοι που έκαναν, ομοίως, έκκληση για τη στήριξη του Μνημονίου της κυβέρνησης Παπανδρέου. Τώρα θα περιδιαβούν και πάλι στις τηλεοπτικές ρούγες, αλαλάζοντας για την επερχόμενη καταστροφή με στόχο εκ νέου την κατατρομοκράτηση των εργαζομένων. Στην ίδια λογική και κατεύθυνση κινήθηκε από το βήμα της Βουλής και ο τραπεζίτης πρωθυπουργός, ο οποίος χαρακτήρισε εμμέσως πλην σαφώς «ενόχους» τους εργαζόμενους, που έχουν «13ο και 14ο μισθό», ενώ οι άνεργοι δεν έχουν! Άρα, ποιος ευθύνεται για το δράμα της ανεργίας; Όλοι εμείς που δεν δεχόμαστε τη μείωση των μισθών μας και την απώλεια των κεκτημένων δικαιωμάτων μας. Άνεργοι εναντίον εργαζομένων ο νέος εμφύλιος, ο νέος "κοινωνικός αυτοματισμός"! Ακούει κανείς την ναρκισσευόμενη φωνή με το τεχνοκρατικό ηχόχρωμα του νυν πρωθυπουργού και συνειρμικά οδηγείται στο «μαζί τα φάγαμε» του Θ. Πάγκαλου, αντιπροέδρου και της σημερινής κυβέρνησης. Του ίδιου που είχε πει «Το Μνημόνιο είναι ευτυχία»! Δεν θα αργήσουν να μας πουν ότι εμείς φταίμε και για την μη πάταξη της φοροδιαφυγής του μεγάλου κεφαλαίου, ή για το λαθρεμπόριο των καυσίμων! Με άλλα λόγια μας εμπαίζουν κυνικά. Αλλά η χώρα έχει γίνει πλέον ένα χάσκων στόμα, μία κραυγή, μία τεράστια χαίνουσα πληγή, η οποία κάποια στιγμή θα τους καταπιεί. Γιατί θα δώσουν όλοι λόγο για τα σημερινά λάθη αλλά και τις παλιές «αμαρτίες» τους: για τις χρηματοδοτήσεις των προεκλογικών εκστρατειών από τη Ζίμενς και τόσους άλλους επιχειρηματικούς ομίλους που καθιστούν το «δημοκρατικό παιγνίδι» σικέ. Θα έρθει η ώρα που κάποιοι θα πληρώσουν για την χυδαία, μαυραγορίτικη κερδοσκοπία τους ακόμη και σήμερα, στον καιρό της κρίσης. Γιατί ακόμα και Έλληνες παίζουν κερδοσκοπικά παίγνια με το PSI. Όλοι θα λογοδοτήσουν, ακόμη και οι συνδικαλιστές: «Γράψε να ανοιχτούν και οι λογαριασμοί των συνδικαλιστών των ΔΕΚΟ επί Μαντέλη» μου είπε κάποιος προ καιρού. Γιατί δεν το ζητάει κανείς στη Βουλή; Τι απομένει σ’ εμάς; Να αντισταθούμε σ’ αυτούς που μας χρεώνουν την αποτυχία τους, ενσταλάζοντάς μας την ενοχή, ότι τάχα φταίμε κι εμείς. Να αντισταθούμε στους αδιάφορους και στον κακό μας εαυτό που λέει καλά είμαι εγώ, το πρόβλημα το ’χουν οι άλλοι. Να αντισταθούμε σ’ αυτούς που πάνω από την ανθρωπιά βάζουν το χρήμα και τη δύναμη, σ’ αυτούς που χρησιμοποιούν τη λευκή μαγεία των αριθμών, απομειώνοντας τους εργαζόμενους από την ανθρώπινη διάστασή τους και καθιστώντας τους απλά στατιστικά στοιχεία. Γι’ αυτό δεν μας απομένει παρά να αγωνισθούμε στο όνομα της αξιοπρέπειάς μας, της αξιοπρέπειας όλων των ανθρώπων επί Γης. Γιατί η πράξη και η δράση είναι ο μόνος τρόπος για να χειραφετηθούμε από τη μιζέρια, την κατατρομοκράτηση και την αποανθρωποποίησή μας.

Αλληλοφαγία

«Έγιναν λάθη(σ.σ. όχι έκανα) λόγω των αλλαγών στο διεθνές περιβάλλον». Ακούς τα λόγια του πρώην υπουργού Οικονομικών Γ. Παπακωνσταντίνου, που μεταθέτει από τηλοψίας τις ευθύνες, για την αποτυχία της μνημονιακής πολιτικής στο ακριβό πετρέλαιο και παθαίνεις αυτανάφλεξη. Κανείς δεν τον ρωτάει για τις βόμβες που έβαζε στην ελληνική οικονομία όταν την παρομοίαζε στα ξένα μέσα ενημέρωσης με τον «Τιτανικό»! κανείς δεν ρωτά για τη ζημία που προξένησε ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός όταν έλεγε ότι κυβερνά μια «διεφθαρμένη χώρα». Γιατί στην οικονομία του χρηματοπιστωτικού τζόγου το παιγνίδι παίζεται με τις μικρές φράσεις και την εικόνα, δηλαδή την ψυχολογία. Γιατί όλα σ’ αυτό είναι ψυχολογικός πόλεμος και τρομοκρατία. Δεν γνώριζαν; Ας το παραδεχτούν κι ας αποσυρθούν στον αγρό τους για να καλλιεργήσουν πατάτες. Όμως μένουν και εμμένουν. Έτσι, ενώ η κυβέρνηση λέει ότι «όλα πάνε καλά για το PSI», ο Τσαρλς Νταλάρα λέει όχι. Συγχρόνως, οι «κάτω», οι εργαζόμενοι και οι συνταξιούχοι, εκφοβίζονται κατ’ επανάληψη με την πολιτική «του χειρότερου». Οι «πάνω», οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Κίνα επιδίδονται σ’ έναν τρομακτικό νομισματικό πόλεμο μέσω των πλανητικών χρηματοπιστωτικών θεσμών, των περίφημων «αγορών», δηλαδή των τραπεζών. Τα στοιχήματα συνεχίζονται να πέφτουν για την Ελλάδα με στόχο όχι τόσο τα ομόλογα όσο την ενεργοποίηση των ασφαλίστρων κινδύνου, των περίφημων CDS, όπου τα ποσά είναι ασύλληπτα. Αυτό θα συμβεί όταν θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα, όταν καταρρεύσει το ευρώ. Συνεπώς, η ισχύς όσων επιδιώκουν τη χρεοκοπία της Ελλάδας είναι τεράστια. Πως αμυνόμαστε απέναντι σ’ αυτόν τον Αρμαγεδώνα των συμφερόντων; Δυστυχώς δεν αμυνόμαστε καθώς δεν υπάρχει μια εθνική συναντίληψη των Ελλήνων (των «πάνω» και των «κάτω»). Αντιθέτως, οι «πάνω» θεωρούν ότι τους παρέχεται η ευκαιρία μέσω νεοφιλελεύθερων αντεργατικών μέτρων να ακυρώσουν εργασιακά δικαιώματα πολλών δεκαετιών. Η πολιτική αυτή, όμως, διαλύει την ελληνική αγορά, όπως έδειξε το πρώτο Μνημόνιο, και, συγχρόνως, διαρρηγνύει τον κοινωνικό ιστό, τσακίζοντας τους εργαζόμενους. Η πολιτική αυτή, μάλιστα, δεν καταστρέφει μόνο την Ελλάδα αλλά και την ίδια την Ευρώπη. Μερικοί αναλυτές δε, μιλούν και για καταστροφή της Δύσης, καθώς το γεωοικονομικό κέντρο βάρους έχει μετακινηθεί προς την Ανατολή. Σ’ αυτή τη γενικευμένη απορύθμιση ποια αντίδραση μας μένει; Να αντισταθούμε. Αυτό συνειρμικά παραπέμπει στον πίνακα που ο Πικάσο χάρισε στη χώρα μας για την αντίσταση των Ελλήνων στους ναζί. Και σήμερα που οι κοινωνίες φασιστικοποιούνται και οι άνθρωποι καθίστανται κανίβαλοι, επιδιδόμενοι σε αλληλοφαγίες, οφείλουμε πάλι να αντιτάξουμε τις αξίες του ανθρωπισμού και της συλλογικότητας, που υπάρχουν εν υπνώσει στο ελληνικό DNA.

Η οργάνωση της απελπισίας

Ανεργία, μισθοί πείνας, άστεγοι, που πεθαίνουν στα παγκάκια, άνθρωποι που αυτοκτονούν γιατί δεν αντέχουν τη ντροπή και τον εξευτελισμό από τις εισπρακτικές εταιρίες των τραπεζών, ζωολογικοί κήποι με ανθρώπους-ζώα και σαφάρι για δυτικούς τουρίστες. Όλα παραπέμπουν σε επιστροφή στον κοινωνικό Μεσαίωνα και στις πιο χειρότερες στιγμές της αποικιοκρατίας. Μία ολόκληρη ελληνική κωμόπολη, 1.727 άνθρωποι αυτοχειριάστηκαν στην Ελλάδα των τριών χρόνων της οικονομικής κρίσης(2009-2011). Στα μακρινά νησιά Andaman της Ινδίας παιδιά και γυναίκες της φυλής Jarawa για ένα κομμάτι ψωμί χορεύουν γυμνοί προς τέρψιν διεστραμμένων τουριστών. Επίσης, στο κολαστήριο του Γκουντάναμο, δέκα χρόνια τώρα, εξακολουθούν να καταπατούνται τα ανθρώπινα δικαιώματα παρά τις υποσχέσεις του «μεσσία» Μπάρακ Ομπάμα. Αλλά εδώ δίπλα, στα σκοτεινά σοκάκια της Αθήνας και στους πορτοκαλεώνες του Άργους και της Άρτας η απελπισία ακούγεται πιο δυνατά. Αυτοί που ενδοβάλουν τη βία όταν δεν αυτοκτονούν, το ρίχνουν στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά, ή βρίσκουν καταφύγιο στην τρέλα. Άλλοι απαντούν αμέσως με το ίδιο νόμισμα, κλέβοντας και ληστεύοντας. Εδώ κατοικεί το τελευταίο σκαλοπάτι στην κοινωνική κλιμάκωση του μίσους, το μίσος erga omnes, το μίσος έναντι όλων. Δεν υπάρχει εδώ ηθική, αφού η κυρίαρχη ηθική νομιμοποιεί την κόλαση. Υπάρχει μόνο κάτι πέρα από την απελπισία. Υπάρχει κάτι σαν λιμοκτονούσα κραυγή, ένας νηστικός βόγκος, λίγο πριν το κώμα στον κάδο των αχρήστων, λίγο πριν το θάνατο στην πρέσα του σκουπιδιάρικου, λίγο πριν να ληστευθεί και βιασθεί η ηλικιωμένη γυναίκα και χαθεί ότι υπήρχε σαν ανθρώπινη ψυχή. Η κλοπή γίνεται η ζωή που κλάπηκε και ο βιασμός, η βία που ασκήθηκε. Κάποιοι εκθέτουν ότι διαθέτουν ως ίδιο κεφάλαιο, τον ίδιο τους τον εαυτό, το σώμα τους και εκπορνεύονται. Πορευόμαστε, έτσι, από βία σε βία, από το μίσος στη μνησικακία και σε συμπεριφορές που θάλλουν στο χώρο της δομικής ανισότητας προσδοκιών και ευκαιριών. Γι’ αυτό το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχουν οι νέοι που καλούνται να αποδεχτούν μία α-νόητη ζωή, μιαν ερήμωση και το «κάψιμο» της προσωπικότητας την ώρα που πάει ν’ ανθίσει. Και ενώ οι μεσήλικες δεν έχουν άλλη ευκαιρία και αυτοκτονούν, ο νέος είτε στρέφεται στη βία είτε τρελαίνεται. Η τρέλα επισυμβαίνει όταν δεν έχεις κανένα να δεις το πρόσωπό σου, όταν κανείς δεν σε αναγνωρίζει. Η τρέλα είναι μία εσωτερική αταξία, ενώ η βία μία εξωτερική, οφειλόμενες στην ανυπαρξία μιας κοινότητας, ενός συνδικάτου, ενός κόμματος που θα οργάνωνε πολιτικά την απελπισία. Γι’ αυτό χρειάζονται συνδικάτα πέρα από τους θεσμούς που συντηρούν το σύγχρονο κοινωνικό και εργασιακό μεσαίωνα. Χρειάζονται νέοι κοινωνικοί φορείς που θα υποδέχονται την οδύνη των αποκλεισμένων και θα την καθιστούν πολιτική ενέργεια αλληλεγγύης και ανατροπής της σημερινής κατάστασης, ώστε να εξαλειφθεί μια και καλή η ανεργία και ο αποκλεισμός.

Κοινωνικός εμφύλιος

Ζούμε στην εποχή του μεγάλου φόβου, που έχει ως αιτία τη ρευστότητα, την αβεβαιότητα, την ανασφάλεια, την απουσία μιας σταθερής εργασίας, την ανεργία, την μη ύπαρξη ενός σταθερού πλαισίου ζωής, την αντικατάσταση της αλληλεγγύης και της κοινότητας καθώς και της κοινής πολιτικής δράσης από μία νέα περιφραγμένη, σαν του μοναχικού λύκου ατομικότητα, που υιοθετεί το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Παντού διπλαμπαρωμένα σπίτια και περίκλειστες ψυχές, γι’ αυτό ο τρόμος δεν έχει οδό διαφυγής, δεν έχει τρόπο ν’ ακουμπήσει κάπου και να γίνει δύναμη κι εξέγερση. Το πολύ να στραφεί εναντίον του διπλανού κι εκείνος που θα μείνει εντέλει ζωντανός θα επιβιώνει μέχρι την επόμενη φορά, όπως στην αρένα του Κολοσσαίου. Αυτός είναι ο εμφύλιος τον «κάτω», όπως περιγράφεται από το ρεπορτάζ: «… το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης, 4 Ιανουαρίου, σε αγροτική έκταση της περιοχής(σ.σ. Άρτας) περί τους 70 μετανάστες Ασιατικής καταγωγής «ήρθαν στα χέρια»… η αστυνομία αντί προσαγωγών χρειάστηκε να καλέσει ασθενοφόρα. Η γύρω έκταση έμοιαζε με… πεδίο πολέμου μετά τη μάχη. Στις παραβόλες, το χωράφι και τους δρόμους κείτονταν πεσμένοι οι τραυματίες. Συνολικά τα ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ μετέφεραν στο Νοσοκομείο εννιά άτομα…»! Όλοι κι όλα παραπέμπουν στις συμμορίες της Νέας Υόρκης, όταν μετανάστες σκότωναν μετανάστες και όλους μαζί τους εξολόθρευαν τα κανόνια των γηγενών(WASP’s). Ο νέος εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα έχει κηρυχτεί. Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται ήδη σε ανάλογη εμφυλιοπολεμική κατάσταση με την Αμερική πριν δύο αιώνες. Στο ηλεκτρονικό κάτοπτρο εκδιπλώνεται η μανική προσπάθεια να εγκλωβιστεί σύμπασα η ελληνική κοινωνία στην πιο χυδαία εκδοχή της. Ποιος, όμως, ωφελείται απ’ όλα αυτά; Το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο, που αποκαλείται «Σύμφωνο για το ευρώ», και κηρύσσει τη λιτότητα παντού, τη μείωση των θέσεων εργασίας στο Δημόσιο, το πάγωμα των μισθών, το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας προς διευκόλυνση των απολύσεων, τη μείωση των συντάξεων και τη φιλική προς τις επιχειρήσεις(business friendly) φορολογία, την κινεζοποποίηση του ιδιωτικού τομέα. Σ’ αυτόν το νεοφιλελεύθερο κόσμο, σ’ αυτή την χομπσιανή κοινωνία ο άνθρωπος έχει καταστεί για τον άνθρωπο λύκος. Η δύναμη και η βία είναι πλέον όροι για την επιβίωση. Γι’ αυτό ο νόμος της ζούγκλας συνιστά τη μεγάλη πολιτισμική οπισθοδρόμηση των σύγχρονων κοινωνιών μαζί και της ελληνικής. Που είναι αλήθεια οι αντιστάσεις; Κανείς δεν μιλάει για την εξάλειψη της ανεργίας, για την προστασία του περιβάλλοντος, για έναν κόσμο χωρίς αποκλεισμένους και όπου οι νέοι(ένας στους δύο άνεργος) δεν θα κουβαλούν έναν τόνο αλυσίδες για ένα κομμάτι ψωμί. Κανείς δεν προβάλει ένα νέο τρόπο σκέψης που θα συνδέει τον ανθρωπισμό και τις κατακτήσεις των επιστημών μέσω της διαμόρφωσης ενός ουσιαστικά κριτικού πνεύματος. Ούτε για μία νέα πόλη μιλάει κανείς, εκεί όπου οι άνθρωποι θα συναντιούνται ξανά στις πλατείες, αναζητώντας τη δυνατότητα του αδύνατου σε αυτοοργανωμένους ομίλους συλλογικής πράξης. Μόνο στείρος ακτιβισμός, μόνο βία στη βία, μόνο ένα «αντί» χωρίς εναλλακτική πρόταση στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα. Και φόβος. Φόβος παντού.

Το πρόσωπό μας

Προς τι η έκπληξη για την υπόθεση Κουλούρη; Αυτό δεν είναι το σημερινό ελληνικό μας πρόσωπο; Αυτή είναι η προσφορά του "μεταπολιτευτικού" πολιτικού συστήματος στη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα, όπου ο «καπάτσος», άλλως πως το «λαμόγιο», το πρόσωπο της πράσινης με μπλε κόκους Ελλάδας» θεωρεί μαγκιά την αποφυγή των υποχρεώσεών του, ενώ με τη διαμεσολάβηση του χρήματος ή του κόμματος διαπραγματεύεται με την όποια κρατική εξουσία, διεκδικώντας καθεστώς ασυλίας έναντι των νόμων και επιβάλλοντας τη θέλησή του εις βάρος του συνόλου. Γιατί περισσότερο και από την παραβίαση των «κόκκινων φαναριών» το σκάνδαλο είναι η πέρα των νόμων μεταχείριση του πρώην υπουργού. Αλλά μήπως αυτό δεν συνάδει με την εικόνα του «επιτυχημένου»; Γενικά, η επιτυχία στο πολιτικό(συμβολικό) ή στο οικονομικό πεδίο θεωρείται ακόμα και σήμερα το γενικό ισοδύναμο όλων των επί μέρους επιτυχιών, καθώς επικρατεί η αντίληψη ότι το χρήμα αγοράζει τα πάντα. Ο Έλληνας νεόπλουτος-λαμόγιο είναι ο κατ’ εξοχήν άνθρωπος της επίδειξης, του «ξέρεις ποιος είμαι εγώ». Αντιθέτως, το τι «είναι» πραγματικά ουδόλως τον απασχολεί, καθώς η πραγματικότητά του έχει υποκατασταθεί από το «έχειν», είτε αυτό είναι πραγματικό είτε συμβολικό. Εν συνόψει, το υλικό κεφάλαιο και η συσσώρευσή του αντιστοιχεί στο συμβολικό κεφάλαιο της δημόσιας εικόνας του. Οι διάσημοι γνωστοί και φίλοι, οι συνεντεύξεις, η χορηγία θεαμάτων, τα χάπενιγκς των διαφόρων «φιλανθρωπιών» είναι μέσα στο παιγνίδι του φαίνεσθαι και της συγκέντρωσης σύμφωνα με τον Μπουρντιέ του συμβολικού κεφαλαίου. Οι Έλληνες νεόπλουτοι γράφει ο Δ. Χαριτόπουλος «κάνουν ό,τι μπορούν για να τους προσέξουμε, να μας εντυπωσιάσουν και να τους θαυμάσουμε. Αλλά τι να θαυμάσεις από ανθρώπους που δεν έχουν σε εκτίμηση τον εαυτό τους. Είναι πρόσωπα ελλειμματικά, βυθισμένα στην αυτοϋποτίμηση. Αυτός είναι ο λόγος που προτάσσουν μονίμως τα υλικά τους αποκτήματα· θεωρούν τα «πράγματα» πιο σημαντικά από τους ίδιους. Η μεγάλη φτώχεια είναι εδώ (...) Αυτοί που βλέπετε να ποζάρουν στα ιλουστρασιόν περιοδικά και στην τηλεόραση με κούφια ανωτερότητα και στιλ δεν υπάρχουν. Θα χαθούν μόλις γυρίσετε σελίδα ή αλλάξετε κανάλι». Όλοι αυτοί είναι οι μεμονωμένες, περιφερόμενες, ατομικές «φούσκες», που κάποια στιγμή εκφράστηκαν πολιτικά και νίκησαν εκλογικά, οδηγώντας στη μεγάλη κοινωνική, πολιτική, οικονομική και πολισμική «φούσκα», που σήμερα έχει σκάσει με πάταγο. Αλλά με τι «αέρα» γέμισαν αυτές οι φούσκες; Με τον αέρα της ιδεολογίας της καταναλωτικής κοινωνίας, όπου είσαι ό,τι αγοράζεις. Και όπου το προϊόν έχει κάτι περισσότερο από τη χρηστική του αξία, έχει συμβολικό κεφάλαιο, δηλαδή κύρος. Μέσα, συνεπώς, από το Δούρειο Ίππο του κύρους και του λάιφ στάιλ κατακυριεύτηκε και «κάηκε» η λογική. Το μαζικό χάζεμα ήταν ο πολιτικός και οικονομικός στόχος της καταναλωτικής κουλτούρας. Μόνο που χρεοκόπησε καθώς στηρίχτηκε σε δανεικά πόδια. Έτσι, η φούσκα έγινε τόσο μεγάλη ώστε απώλεσε κάθε επαφή με την πραγματική οικονομία και την πραγματικότητα. Κι ενώ θα περίμενε κανείς την ολική κατάρρευση του οικονομικού συστήματος, αυτό παραμένει σχεδόν αλώβητο. Και τούτο γιατί δρα παγκοσμίως, ενώ οι αντιδράσεις των εργαζομένων κινούνται σε εθνικό επίπεδο. Συγχρόνως, υπάρχει η σωματική και πνευματική καταστολή. Ο φόβος διαχέεται τόσο μέσω των μιντιακών μηχανισμών όσο και μέσα από τους κρατικούς μηχανισμούς αστυνόμευσης και φυλακής. Τι απομένει; Να αναζητήσουμε και να διεκδικήσουμε το όλο μας Πρόσωπο ξανά.

Άνισες χρονικότητες

Ένας χρόνος που μοιάζει με αιώνας. Η αγωνία για την εξέλιξη των οικονομικών πραγμάτων, η ένταση της ανασφάλειας, η ανεργία, η μη προοπτική, η ανυπαρξία αξιοπρέπειας, όλα αυτά και άλλα πολλά πυκνώνουν το χρόνο, έτσι που οι οδύνες μακραίνουν και γίνονται ανυπόφορες. Γι’ αυτό ο χρόνος σταματάει για τους άστεγους, τους άνεργους και τους ανθρώπους που εξασφαλίζουν το φαγητό τους από τους κάδους σκουπιδιών και τις φιλανθρωπίες. Για άλλους, όμως, ο χρόνος κυλά τρελά. Γι’ αυτό λέγεται ότι η ώρα Γκρήνουιτς θα σταματήσει να είναι η κοινή ώρα καθώς δεν μπορούν να συντονιστούν σ’ αυτή τα χρηματιστήρια και τα GPS. Με άλλα λόγια, οι «πάνω» προτίθενται να ρυθμίσουν τον υστερικό «πανικό» του χρόνου της κανιβαλικής δραστηριότητάς τους. Στους «κάτω», όμως, στις εσχατιές της κοινωνίας -πλατεία Θεάτρου και Ομόνοιας- ενδημεί μία κολασμένη χρονικότητα, μια απόκεντρη χρονικότητα, ένας δυστυχισμένος «πανικός» του χρόνου. Εκεί η «στιγμή» φράζει τον ορίζοντα της καταθλιπτικής χρονικότητας και της αφαιρεί κάθε προοπτική. Οι θλιμμένοι κάτοικοι του ακρωτηριασμένου χρόνου επιβιώνουν μόνο με την καταφυγή στο φαντασιακό ενός υπερτροφικού παρελθόντος –όπως οι ηλικιωμένοι- ή με τη δράση. Στη δεύτερη περίπτωση θα έχουμε είτε την πολιτική πράξη είτε την τυφλή βία. Αλλά ποιος είναι ο χρόνος της πολιτικής πράξης; Ποιος δημιουργεί και ποιος διαχειρίζεται τον πολιτικό μας χρόνο; Στη δυτική πολιτική υπάρχει ο ψυχρός χρόνος της υπομονής(ή ανοχής) και ο θερμός χρόνος της σύγκρουσης και της ανατροπής. Ο θερμός χρόνος έχει ως καύσιμο ύλη του την οργή. Συνεπώς, η διαχείριση της οργής είναι υπόθεση του χρόνου. Γι’ αυτό πολλοί ηγέτες χρησιμοποίησαν το χρόνο(«χθες ήταν νωρίς, αύριο θάναι αργά») για να ερεθίσουν ακόμα περισσότερο την αγανάκτηση των δυσανεκτούντων και να προκαλέσουν την εξέγερσή τους. Όμως, όταν η κυβέρνηση και άλλοι μιλούν για το κρίσιμο τρίμηνο ή για το κρίσιμο 2012, τι επιδιώκουν; Την «ψύχρανση» του θερμού πολιτικού χρόνου. Με την απειλή, δηλαδή, της χρεοκοπίας, με την πολιτική του χειρότερου, επιδιώκουν το πάγωμα του θυμού των πολιτών μέσω του εκφοβισμού. Το σημαντικότερο μέσο «ψύξης» της οργής είναι η τηλοψία. Γι’ αυτό ο έλεγχος των ΜΜΕ είναι καθοριστικός, καθώς μέσω αυτών ελέγχεται ο πολιτικός χρόνος(ατζέντα), η πολιτική διαδικασία(συμφέροντα) και εντέλει οι «κάτω», κυρίως τα 3 εκατομμύρια των φτωχών Ελλήνων. Αυτόν τον έλεγχο επιχείρησε ο κ. Γ. Παπανδρέου ως πρωθυπουργός. Αυτό αξιοποιούν τα οικονομικά και μιντιακά συμφέροντα για να λάβουν "θαλασσιδάνεια" αλλά και για να ελέγξουν τους πολιτικούς. Εντέλει πρέπει να απαιτήσουμε κι έναν εκδημοκρατισμό του χρόνου. Αυτό θα συμβεί με την εξάλειψη του πελατειακού υστήματος και μία «χρονοπολιτική», η οποία θα λαμβάνει υπόψη την άνιση χρονικότητα των κοινωνικών ρυθμών στις διάφορες κοινωνικές κατηγορίες. Γιατί ο χρόνος αναμονής στα νοσοκομεία είναι άλλος για τον πλούσιο, άλλος για τον μικροαστό, που έχει «πολιτικό μέσο», άλλος για τον φτωχό και άλλος για τον άνεργο, που ενίοτε αφήνονται να πεθάνουν περιμένοντας. Οι ετεροχρονίες αυτές τσακίζουν την κοινωνική συνοχή και είναι ο λόγος της μη συναίσθησης του κοινού συμφέροντος αλλά και η αιτία της διάσπασης της «μεγάλης οργής». Η σύγχρονη πρόκληση συνεπώς είναι ο συντονισμός των διαφορετικών χρόνων με στόχο το Συλλογικό Συμφέρον και την απολέπιση των ψυχών από τον εγωτισμό τους. Έτσι μόνο οι ελπίδες θα επιστρέψουν και κάθε συνάντηση θα γίνεται τήξη του παλιού και δημιουργία μιας νέας κοινωνίας.

Oι τοκογλύφοι

Η αναφορά μας στο παγκόσμιο πολιτικο-χρηματοπιστωτικό σύμπλεγμα, που ενδιαφέρεται αποκλειστικά για τα δικά του συμφέροντα, προκαλώντας μύριες οδύνες στους λαούς μέσω των μέτρων άγριας λιτότητας, προξένησε αντιδράσεις. Η κύρια θέση όσων διαφωνούν είναι ότι το παράδειγμα των 523 τραπεζών, που άντλησαν 489 δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με επιτόκιο 1% και οι οποίες με τη σειρά τους δανείζουν με επιτόκιο 7% και πλέον, αφορά μόνο την Ευρώπη. Όμως, το ίδιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ. Όλοι γνωρίζουμε ότι ο πρώην πρόεδρος Μπους είχε ενισχύσει με 700 δις δολάρια, το 2008 μέσω του σχεδίου Πόλσον, τις τράπεζες που κινδύνευαν να καταρρεύσουν. Όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, μετά από έρευνα δημοσιογράφων του πρακτορείου Bloomberg, η οποία, μάλιστα, δικαιώθηκε από Αμερικανό Δικαστή, η αμερικανική κυβέρνηση έδωσε μυστικά στις τράπεζες (μέσω της Fed) όχι επτακόσια αλλά ένα τρις διακόσια δισεκατομμύρια δολάρια! Κι αυτά με επιτόκιο 0,01%! Κατόπιν τούτου το ερώτημα που τίθεται είναι: Γιατί οι τράπεζες δανείζονται από τα κρατικά αποθεματικά με αυτό το εξευτελιστικό επιτόκιο και δανείζουν τις άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία, με επιτόκιο ακόμη και 9%, δηλαδή 800 φορές ακριβότερα; Γιατί οι τράπεζες επιδιώκουν το κέρδος και μάλιστα τοκογλυφικά, αξιοποιώντας δύο φορές τα πολιτικά συστήματα των δυτικών κρατών: Τη μία φορά δανειζόμενες «τζάμπα» από τις κεντρικές κρατικές τράπεζες για να σωθούν και τη δεύτερη δανείζοντας τα κράτη με τοκογλυφικό επιτόκιο για να κερδίσουν. Υπ’ αυτή την οπτική μπορεί να γίνει κατανοητή η δήλωση του Γερμανού υπουργού Σόιμπλε όταν είπε ότι οι Γερμανοί «παίρνουμε τόκους από τα χρήματα που δίνουμε στην Ελλάδα». Η τοκογλυφία, συνεπώς, σε όλο της το μεγαλείο. Η λειτουργία αυτή του παγκόσμιου πολιτικο-χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου υποχρεώνει χώρες, όπως αυτές του ευρωπαϊκού νότου, να εξαερώσουν τόσο τους μισθούς και τις συντάξεις όσο και τις δημόσιες επενδύσεις, βυθίζοντας έτσι την οικονομία στην ύφεση και εκτοξεύοντας την ανεργία σε απίστευτα ύψη. Γι’ αυτό όσα νέα μέτρα κι αν ληφθούν υπό αυτές τις ασφυκτικές συνθήκες η έξοδος από την κρίση είναι αδύνατη και η χρεοκοπία βέβαιη. Μόνο που η χρεοκοπία δεν αφορά μόνο περιφερειακές χώρες, όπως η Ελλάδα, αλλά και χώρες όπως η Ιταλία και η Ισπανία. Γιατί η ακόρεστη δίψα του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου για κέρδη λειτουργεί αυτοκτονικά, καθώς έχει ως συνέπεια την καταστροφή της πραγματικής οικονομίας αλλά και τη διάλυση της ίδιας της δυτικής κοινωνίας, του ίδιου του δυτικού πολιτισμού. Άρα, είναι επείγουσα ανάγκη οι λαοί να αλλάξουν τους πολιτικούς συσχετισμούς δύναμης πριν ο χρηματοπιστωτικός «σκορπιός» δαγκώσει, λόγω έξις, το γαϊδούρι της πραγματικής οικονομίας, που το μεταφέρει, στην άλλη όχθη του ποταμού, καταπνίγοντας τα πάντα.

Πως να σωθούμε

Δεν υπάρχει Έλληνας που να μην επιθυμεί τη σωτηρία της χώρας. Θα ήταν αυτοκτονικός παραλογισμός το αντίθετο. Συνεπώς οι καλές προθέσεις είναι δεδομένες. Είναι γνωστό, όμως, πως ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος πάντα με καλές προθέσεις. Τη σωτηρία της χώρας ήθελαν και ο Γιώργος Παπανδρέου με τον Γιώργο Παπακωνσταντίνου, αλλά την οδήγησαν στο χείλος του γκρεμού. Σ’ αυτό συνέτεινε η δυσφήμηση της χώρας μέσω των διεθνών μέσων ενημέρωσης και, κυρίως, με τη μνημονιακή πολιτική που επέβαλε η τρόικα, ήτοι το κυρίαρχο αμερικανο-ευρωπαϊκό πολιτικο-χρηματοπιστωτικό σύστημα. Εν άλλοις λόγοις, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έκανε εγκληματικό λάθος, όταν καθυστέρησε να αντιμετωπίσει την κατάσταση, εγκλωβισμένη στον προεκλογικό λαϊκισμό του συνθήματος «χρήματα υπάρχουν» αλλά και στην πανικόβλητη αποδοχή εν συνεχεία του Μνημονίου. Ασφαλώς το πρόβλημα προϋπήρχε, αλλά επιδεινώθηκε ηλιθιωδώς. Τα μέτρα άγριας λιτότητας τσάκισαν τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους καθώς και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, βαθαίνοντας την ύφεση της ελληνικής οικονομίας και εκτοξεύοντας στα ύψη την ανεργία. Ουσιαστικά η Ελλάδα χρεοκόπησε αν λάβει κανείς υπόψη πως η Αργεντινή το 2001, δηλαδή το έτος της χρεοκοπίας της, είχε έλλειμμα 11%, ανεργία 20% και πληθωρισμό 40%. Αλλά γιατί η τρόικα επέβαλε αυτή την πολιτική θανάτου; Γιατί την ενδιαφέρουν μόνο οι τράπεζες και όχι η πραγματική οικονομία και η εργασία. Γιατί το κυρίαρχο πολιτικο-χρηματοπιστωτικό σύμπλεγμα ενδιαφέρεται αποκλειστικά για τα δικά του συμφέροντα. Δεν είναι τυχαίο ότι 523 ευρωπαϊκές τράπεζες άντλησαν 489 δισεκατομμύρια ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με επιτόκιο 1%. Οι ίδιες τράπεζες εν τω μεταξύ δανείζουν με επιτόκιο 7% και πλέον! Όμως, τελικά, και οι τράπεζες μόνο πρόσκαιρα διασώζονται, αφού η κατάρρευση του οικοδομήματος της πραγματικής οικονομίας συμπαρασύρει και τις ίδιες. Γι’ αυτό έχουν άδικο όσοι θεωρούν ότι η συνεχιζόμενη λιτότητα θα σώσει την Ελλάδα, δηλαδή ένα κομμάτι της, τις τράπεζες. Η λήψη του νέου δανείου είναι απλώς μία αγορά χρόνου, η οποία χωρίς ανάπτυξη αναβάλλει απλώς την ασύντακτη χρεοκοπία και την έξοδο από το ευρώ. Το δίλημμα, συνεπώς, είναι: Λιτότητα ή ανάπτυξη; Ασφαλώς είναι τεράστιο λάθος να σκέφτεται κανείς σ’ αυτή τη συγκυρία με όρους προσωπικής ή κομματικής ιδιοτέλειας. Η ελληνική κοινωνία πρέπει να αποκτήσει ξανά τις απολεσθείσες συλλογικές της αξίες, όπως η αλληλεγγύη, η αξιοπρέπεια αλλά και ένας υγιής, ανοιχτός πατριωτισμός. Ολόκληρος ο ελληνισμός πρέπει να ενεργοποιηθεί με ένα όραμα που θα κινητοποιεί τους Έλληνες όπου Γης. Η κινητοποίηση αυτή θα έχει ως στόχο της σωτηρία της Ελλάδας και όλων των Ελλήνων και όχι του 1% εξ αυτών. Δεν μπορεί η Ελλάδα της εργασίας να είναι μόνιμα η χαμένη. Οι πολιτικοί και οι "έχοντες" θα πρέπει να δώσουν πρώτοι το παράδειγμα της προσφοράς και της θυσίας. Αλλιώς το 1% των "πάνω" θα αντιμάχεται συνεχώς με το 99% των "κάτω" σ’ έναν ιδιότυπο κοινωνικό εμφύλιο από τον οποίο θα βγει χαμένη όλη η Ελλάδα και όλοι οι Έλληνες.

Αισιοδοξία της βούλησης και απαισιοδοξία της σκέψης

Το σημαντικότερο γεγονός που συνέβη τη χρονιά που μόλις παρήλθε ήταν κατά πολλούς το κίνημα των Αγανακτισμένων στην Ευρώπη και του Occupy Wall Street στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως, τα αποτελέσματα του κινήματος αυτού δεν είναι ακόμη ορατά. Αντιθέτως, οι πολιτικές λιτότητας εξακολουθούν να ρίχνουν στους καιάδες της ανεργίας και της φτώχειας εκατοντάδες εκατομμύρια εργαζόμενους σε ολόκληρο τον κόσμο. Γενικά, αυτοί που προωθούν την τάξη και την έξοδο από την κρίση είναι οι ίδιοι που προκαλούν την κρίση αλλά και την αταξία. Κάποιοι, μάλιστα, θεωρούν ότι αιτία όλων των κακών είναι το αμερικανικό έλλειμμα, που μετακυλύεται στις υπόλοιπες ισχυρές οικονομίες, οι οποίες με τη σειρά τους το μετακυλύουν στις οικονομίες της περιφέρειας. Υπ’ αυτή την οπτική, οι τέσσερις γαλακτοφόρες αγελάδες της παγκόσμιας οικονομίας(Κίνα, Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία) παρουσιάζουν σημάδια σημαντικής κόπωσης καθώς η ανάπτυξή τους από το 10% μειώθηκε στο 5%. Η Ευρώπη δοκιμάζεται σκληρά με τον ευρωπαϊκό νότο(Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα, Πορτογαλία) να οδηγείται σε μία άνευ προηγουμένου ύφεση εξαιτίας των μέτρων λιτότητας που επέβαλε ο γαλλογερμανικός άξονας. Θεωρείται δε ότι οι Έλληνες, οι Πορτογάλοι και οι Ισπανοί του 2012 είναι, τηρουμένων των αναλογιών, οι Χιλιανοί του 1973. Επίσης, το Ιράν είναι ότι ήταν πριν το Ιράκ. Και τα στενά του Ορμούζ ότι ήταν η Γρενάδα! Όλα τα παραπάνω παραπέμπουν στις κυκλικές κρίσεις του καπιταλισμού και σε μία ιστορία, η οποία επαναλαμβάνεται, κινούμενη σπειροειδώς. Πέρα, όμως, από τις παραπάνω γενικεύσεις, τα συγκεκριμένα ερωτήματα που τίθενται είναι: Θα χρεοκοπήσει η Ελλάδα; Θα επιστρέψουμε στη δραχμή; Θα διαλυθεί η ευρωζώνη; Οι Έλληνες βιώνουμε μία άνευ προηγουμένου τρομοκρατία που μας μαρμαρώνει, αφαιρώντας πλήρως τη βούλησή μας. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η διαλεκτική σχέση της αισιόδοξης βούλησης και της απαισιόδοξης σκέψης δεν μπορεί να υπάρξει. Γι’ αυτό φυλλορρόησε το κίνημα των Αγανακτισμένων του Συντάγματος, καθώς η καθεστηκυία προπαγάνδα, περισσότερο κι από τα ασφυξιογόνα, κατάφερε να πνίξει την προοπτική του. Έτσι, το μίσος για τη Γερμανία και η οργή για το πολιτικό σύστημα σοβεί σιωπηρά, μέχρι να ξεσπάσει και πάλι. Όμως, αυτή τη φορά έχουμε μία προσπάθεια του εγχώριου οικονομικού και μιντιακού κατεστημένου καθώς και του πολιτικού, τα οποία υποστήριξαν με φανατισμό το Μνημόνιο, να στρέψουν την οργή εναντίον του πολιτικού συστήματος, συμπεριλαμβάνοντας σ’ αυτό και τις αντιμνημονιακές δυνάμεις, ενώ συγχρόνως επιχειρούν να αναδείξουν δήθεν νέα πρόσωπα, όπως ο Λουκάς Παπαδήμος. Αλλά ποια πολιτική υπερασπίστηκε ο κ. Παπαδήμος; Ήταν κατά του Μημονίου; Ασφαλώς όχι. Αντιθέτως, είναι ο άνθρωπος που εμπιστεύεται το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Και γι’ αυτό δεν είναι υπεράνω κριτικής. Πολύ περισσότερο, όταν καλείται να υπηρετήσει την ίδια πολιτική λιτότητας που έχει καταβαραθρώσει την ελληνική οικονομία. Γι’ αυτό είναι παράδοξο που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας μιλάει «για πόλεμο κατά του κ. Παπαδήμου». Η κριτική μιας πολιτικής και αυτών που την υπηρετούν, ακόμη κι αν είναι λάθος(και δυστυχώς απεδείχθη ότι δεν είναι), είναι δημοκρατικό δικαίωμα κάθε πολίτη. Όσο για τη λύση της οικονομικής κρίσης, αυτή, όπως έχουμε ξαναπεί, ή θα είναι διεθνής ή δεν θα είναι. Χρειάζεται, συνεπώς, ένα πανευρωπαϊκό και παγκόσμιο κίνημα των εργαζομένων που θα αλλάξει τον συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων και το συσχετισμό δύναμης των πολισμικών αξιών. Έτσι θα κερδίσουμε το χαμένο καιρό, έτσι θα οικοδομήσουμε ένα καινούργιο κόσμο ελευθερίας και ομορφιάς, που θα αναδυθεί μέσα από τη σήψη. Για την ώρα οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τι μέσα στην κόλαση δεν είναι κόλαση και να του δώσουμε χώρο και διάρκεια.