Εμφύλιος των κάτω

Η σύγκρουση μεταξύ μεταναστών και ρατσιστών στην Καλαβρία. Το μήνυμα του Πάπα για «Σεβασμό στους μετανάστες». Η εκρηκτική κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας. Το debat που οργάνωσε η γαλλική κυβέρνηση για την «εθνική ταυτότητα» και η διαβούλευση της ελληνικής κυβέρνησης με τους πολίτες για την απόδοση ιθαγένειας στους μετανάστες κατέληξαν σε μία αντιπαράθεση μεταξύ ξενοφοβικών και ουμανιστών. Τα βασικά επιχειρήματα των ξενοφοβικών είναι η αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας και η ανεργία, ενώ οι ανθρωπιστές εκτιμούν ότι δεν υφίστανται τέτοιοι φόβοι. Σε κάθε περίπτωση, ο τρόπος που επιχειρείται να διευθετηθεί το ζήτημα παραπέμπει στην αμερικανική εμπειρία. Θυμίζουμε πως σε περιοχή της Μασαχουσέτης Ιρλανδοί μετανάστες τρίτης γενιάς δεν δέχονται τη γειτνίαση με τους νεόφερτους ισπανόφωνους μετανάστες λόγω του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας. Πάνω από ενάμιση αιώνα πριν, το 1846, πεντακόσιοι Ιρλανδοί λιμενεργάτες απεργούν για αυξήσεις των μισθών και μείωση των ωρών εργασίας. Οι υπεύθυνοι της Atlantic Dock θα προσλάβουν αμέσως νέους Γερμανούς μετανάστες για να σπάσουν την απεργία. Σε αντίποινα ομάδες Ιρλανδών θα εισβάλλουν στις γειτονιές των Γερμανών απειλώντας τους με θάνατο. Το ίδιο θα συμβεί τη δεκαετία του 1870 όταν απεργοί και άνεργοι ιρλανδοί κατεδίωξαν τους νέους μετανάστες, που ήταν κινέζοι αυτή τη φορά, κατηγορώντας τους ως απεργοσπάστες. Από τα παραπάνω παραδείγματα συνάγεται πως έχουμε έναν διαρκή «εμφύλιο πόλεμο» των «κάτω» μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού προλεταριάτου. Κάθε φορά, οι νέοι μετανάστες θα συνιστούν όφελος για τους επιχειρηματίες και το μεγάλο φόβο απώλειας της εργασίας για τους παλαιούς μετανάστες ή τους γηγενείς. Το πρώτο ξενοφοβικό κόμμα και μάλιστα με μασονικά χαρακτηριστικά ήταν το Know Nothing και ιδρύθηκε το 1850 στη Νέα Υόρκη, έχοντας ως κεντρικό σύνθημα: «Η Αμερική στους Αμερικανούς», πίσω από το οποίο, όμως, υποκρύπτονταν οι ξενοφοβικές τάσεις των Αμερικανών «αυτοχθόνων».
Αντίθετα με ό,τι συνέβη στις ΗΠΑ, το ευρωπαϊκό (γιακωβίνικο) μοντέλο του ισχυρού και ομοιογενούς κέντρου αδυνατούσε να μεταθέσει και να συγκρατήσει τη σύγκρουση στην περιφέρεια. Στην Ευρώπη οι «κάτω», συμπεριλαμβανομένων και των αποκλεισμένων είχαν ομοιογένεια και μπορούσαν πάντα να συστήνουν μια συμπαγή ενότητα, ένα «Εμείς» μέσω της πολιτικής άμβλυνσης των επί μέρους διαφορών, καθώς και να εκφράζουν τα αιτήματα της «καθ’ όλου» κοινωνίας, στρέφοντας τη σύγκρουση εναντίον του βασικού αντιπάλου, που ήταν όσοι ήλεγχαν το πανίσχυρο «κέντρο»-κράτος. Γι’ αυτό οι κυρίαρχες τάξεις στην Ευρώπη παρά το γεγονός ότι η Αμερική λειτούργησε ως βαλβίδα αποσυμπίεσης, δεν μπόρεσαν λόγω των κορεσμένων συνθηκών να βυθίσουν τις ουτοπίες και το «όνειρο των κάτω», στους «υφάλους της βοδινής μπριζόλας και της μηλόπιτας», ή σ’ έναν διαρκή εμφύλιο πόλεμο, όπως συνέβη στις ΗΠΑ. Αυτός, όμως, ο αποπροσανατολισμός με την μετάθεση της σύγκρουσης στην περιφέρεια και σε δευτερεύοντα ζητήματα επιχειρείται σήμερα και στη γηραιά ήπειρο.