Ολίγον ρατσιστές!

Μήπως όσοι υπερασπίζονται τους μετανάστες ρίχνουν νερό στο μύλο του ρατσισμού; Μήπως για να «νικήσουμε» τους ρατσιστές και να μην στέλνουμε τους πολίτες στην αγκαλιά των ρατσιστών της ακροδεξιάς, πρέπει να γίνουμε ολίγον ρατσιστές; Ασφαλώς όχι. Μερικές φορές τα πράγματα όσο κι αν δεν θέλεις να είσαι μανιχαϊστής, είναι μαύρο-άσπρο. Ή είσαι ρατσιστής ή δεν είσαι. Ολίγον ρατσιστής, ολίγον ανθρωπιστής ή ολίγον έγκυος δεν υφίστανται. Το πρόβλημά μας , όμως, είναι ότι αντιμετωπίζουμε τοπικά, ένα παγκόσμιο πρόβλημα. Εν άλλοις λόγοις, αυτό που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα είναι ότι η μετανάστευση ως παγκόσμιο πρόβλημα δεν επιδέχεται τοπική λύση. Αλλά το μεγάλο σημερινό πολιτικό παράδοξο σύμφωνα με τον Ζίγκμουντ Μπάουμαν(Ρευστοί καιροί) είναι η «εύρεση τοπικών λύσεων σε παγκόσμια δημιουργημένα προβλήματα και αδιέξοδα». Το σωστό είναι να έχουμε τοπικές λύσεις σε τοπικά προβλήματα και παγκόσμιες λύσεις σε παγκόσμια. Συνεπώς, η επιχείρηση εύρεσης τοπικών λύσεων σε παγκόσμια προβλήματα προέρχεται από την ανάγκη να κάνουμε κάτι σε τοπικό επίπεδο μέχρι να υπάρξει η λύση σε παγκόσμιο. Αλλά τι είδους λύση μπορεί να είναι αυτή; Ο Μπάουμαν δεν προτείνει την προσαρμογή στην υπάρχουσα κόλαση που βιώνουμε(είτε ως μετανάστες είτε ως υποδοχείς μεταναστών και της μεταξύ μας σύγκρουσης) αλλά την προσπάθεια ανίχνευσης «ποιος και τι, μέσα στην κόλαση, δεν είναι κόλαση, και να του δώσουμε διάρκεια, να του δώσουμε χώρο»(Ίταλο Καλβίνο, «αόρατες πόλεις»). Μόνο που η παραπάνω πρόταση έχει τη λογοτεχνική αξία της, αλλά δεν έχει πολιτική αξία. Σύμφωνα με κάποιους πολιτική αξία έχει να δώσουμε σε κάποιους μετανάστες την ελληνική ταυτότητα με βάση ορισμένα κριτήρια. Αλλά είναι αυτό λύση; Όχι. Γιατί οι χιλιάδες των Αφγανών, Πακιστανών και Αφρικανών θα συνεχίζουν να καταφθάνουν στην Ελλάδα. Συνεπώς, τα προβλήματα που έχουν παγκόσμιες αιτίες δεν επιδέχονται διευθετήσεις σε τοπικό επίπεδο. Η πρόταση να μάθουμε να ζούμε το πρόβλημα της σύγχρονης μετανάστευσης, που δημιουργεί τις «ρευστές πόλεις», διαμορφώνοντας ένα mondus vivendi μεταξύ γηγενών και μεταναστών, έναν τρόπο να ζούμε μαζί(μεικτοφιλία) είναι εντελώς θεωρητικό και άτοπο χωρίς λύση των παγκόσμιων αιτιών. Αντί της εκμάθησης του συνείναι με τους ξένους, δεν είναι καλύτερα να μάθουμε να βλέπουμε τα προβλήματα και τις αιτίες τους όχι μόνο τοπικά αλλά και παγκόσμια; Με άλλα λόγια, στη σημερινή μεταβατική εποχή απαιτείται μία πολιτική δράση(σύγκρουση) σε παγκόσμιο αλλά και σε τοπικό επίπεδο. Ποιες είναι οι αντιθέσεις και ποιοι εκφράζουν τις συγκρούσεις αυτές σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο; Ποια είναι η κυρίαρχη αντιπαράθεση; Απέναντι στην παγκόσμια ελίτ, που δεν έχει δεσμό με κανέναν τόπο, βρίσκονται οι μετανάστες, οι ανέστιοι, οι ομοίως άτοποι. Αυτοί είναι τα δύο μέρη της σύγκρουσης, με τους εκατέρωθεν συμμάχους αλλά και τους ουδέτερους. Κι αυτή η σύγκρουση έχει ξεκινήσει χωρίς όμως πολιτικά χαρακτηριστικά, χωρίς δηλαδή το αδύναμο μέρος να αποκτήσει αυτοσυνείδηση ότι εκφράζει το μέλλον!


Εφήμερα

Φταίνε και οι οικονομολόγοι(θεωρίες αυτορρύθμισης των αγορών) για τη δημιουργία της κρίσης σύμφωνα με τον νομπελίστα Αμερικανό οικονομολόγο Τζότζεφ Στίγκλιτς.
Αλλά ήταν και μερικοί που προειδοποιούσαν για την κρίση, όπως ο Jagdish Bhagwati ο οποίος αντιτέθηκε σθεναρά στη σύγχυση μεταξύ της ελεύθερης κυκλοφορίας των αγαθών και της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων. Η επέκταση της έννοιας της ελεύθερης αγοράς ώστε να συμπεριλάβει και την ελεύθερη κυκλοφορία των κεφαλαίων, σύμφωνα με τον Bhagwati, «δεν συνιστά τίποτ’ άλλο παρά μία «πειρατεία» του χρηματοπιστωτικού συμπλέγματος της Wall street... ο κόσμος των χρηματιστηρίων υπερίπταται της πραγματικής οικονομίας... (και) οι ΗΠΑ, ενώ διακηρύσσουν την ελεύθερη αγορά για τους άλλους, σε ό,τι αφορά τις ίδιες ακολουθούν μία πολιτική κεκαλυμμένου προστατευτισμού». Όσο για τις διάφορες θεωρίες, ο Πωλ Κρούγκμαν στο βιβλίο του «Διεθνισμός για ευρεία κατανάλωση» (Πόλις), ασκεί κριτική σ’ αυτές, χαρακτηρίζοντάς τες «μύθους», ή αλλιώς «άποψη της Ουάσινγκτον»). Ο Κρούγκμαν διακρίνει τέσσερις «κυρίαρχες αντιλήψεις»(θεωρίες) κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα: Η πρώτη, επικράτησε την εποχή του laissez-faire, κυρίως τη δεκαετία του 1930, και αφορά την πίστη στο πολύ απλό δόγμα «ελεύθερες αγορές και ισχυρό νόμισμα». Η δεύτερη, επικρατεί τη δεκαετία του 1940 και είναι «η ενεργητική στρατηγική οικονομικής ανάπτυξης και το ελεγχόμενο χρήμα». Η τρίτη, τη δεκαετία του 1970, ζητούσε «μικροοικονομικές πολιτικές απελευθέρωσης της αγοράς μαζί με κεϋνσιανές μακροοικονομικές πολιτικές» (μια σύζευξη πολιτικών δηλαδή). Και τέλος, γύρω στο 1990, έχουμε την τέταρτη «κυρίαρχη αντίληψη» που δεν είναι παρά η πρώτη! Δηλαδή, «ελεύθερες αγορές και ισχυρό νόμισμα»! «Αυτή, όπως κάθε κυρίαρχη αντίληψη, βασιζόταν περισσότερο σε μια κυκλική διαδικασία κατά την οποία άνθρωποι με κύρος ενισχύουν ο ένας το τρέχον δόγμα του άλλου, παρά σε πραγματικά βάσιμα στοιχεία». Τον τέταρτο κύκλο επικρίνει ο Τζότζεφ Στίγκλιτς. Αλλά και οι προηγούμενοι «λάθος» ήταν!