Ο Ισμαήλ

Η σκιά –ίσως της «Φόνισσας», ή μήπως είναι ιδέα μου;- εμφανίζεται στιγμιαία και χάνεται στα χαλάσματα του κάστρου της Σκιάθου, τη στιγμή που ένας τεράστιος φαλλός –ό,τι μας απόμεινε από τον Αριστοφάνη- υψώνεται στο Θέατρο των Βράχων (Βάτρα-Χ). Είναι η ώρα που γεμίζει το φεγγάρι, ο Νέλσον Μαντέλα κλείνει τα 90 του και το αμερικάνικο Κογκρέσο με απόφασή του, ίσως ως δώρο γενεθλίων, τον διέγραψε από τη «μαύρη λίστα» των τρομοκρατών. Μόνο με απόφαση του Κογκρέσου μπορεί να ξαναγίνει κάποιος «καθαρός»! Όλα τούτα όμως, μοιάζουν μηδαμινά όταν αγναντεύεις το Αιγαίο. Και είναι περίεργο που αυτή η θάλασσα μου ανακαλεί τον Καμύ παρά τον Παπαδιαμάντη. Τον Καμύ ακούω κάθε καλοκαίρι να μου αφηγείται την αντίφαση του κόσμου και των ανθρώπων: «Ένας άνθρωπος παρατηρεί με θαυμασμό τον κόσμο κι ένας άλλος σκάβει τον τάφο του: πώς να τους ξεχωρίσω; Τους ανθρώπους και τον παραλογισμό τους; Αλλά να το μειδίαμα του ουρανού. Το φως δυναμώνει και μήπως έρχεται το καλοκαίρι; (...) Ανάμεσα σε τούτη την καλή και την ανάποδη του κόσμου, δε θέλω να επιλέξω...». Ανάμεσα στην Σκιάθο και την Αλγερία, την Άρτα και το Δουβλίνο, το Λονδίνο και το Νταφούρ, την τραγικότητα των χωρών της ομίχλης και των χωρών του μεσογειακού ήλιου, δεν θέλω να διαλέξω. Γιατί πάντα υπάρχει η χλιδή της φτώχειας με θάλασσα και η αβάσταχτη μιζέρια της γκριζωπής και χωρίς θάλασσα πολυτέλειας. Ανάμεσα, όμως, στη ζωή και στο θάνατο, αυτές τις δύο σκιές που σχηματίζουν ορθή γωνία, ένα παιδί δεν «βλέπει» ακόμα τίποτ’ άλλο πάρεξ τον ορίζοντα των απροσδιοριστιών που αργότερα θα σχηματοποιήσει σε μορφές. Πρώτα ριζώνεται ο χώρος μέσα στην ύπαρξη και ακολουθεί η εγγραφή του σώματος της ύπαρξης στον κόσμο. Μόνο που αυτό το παιδί, ο Ισμαήλ είναι ένα από τα δεκάδες χιλιάδες παιδιά-στρατιώτες της Αφρικής. Ο οικείος τόπος του είναι το στρατόπεδο και τροφή του το μίσος. Ο Ισμαήλ από τα δώδεκά του χρόνια σκοτώνει με την ίδια ευκολία που «πίνει κανείς ένα ποτήρι νερό». Στην παραλία τα παιδιά φτιάχνουν κάστρα. Το κύμα τα διαλύει. Φτιάχνουν άλλα. Ο Ισμαήλ δεν ξέρει τι είναι να είσαι παιδί.

Κουν και Σαραμάγκου

Η Λισσαβόνα τιμά εν ζωή τον νομπελίστα συγγραφέα Ζ. Σαραμάγκου, παραχωρώντας ένα ιστορικό κτήριο για τη στέγαση του ιδρύματος που φέρει το όνομά του. «Οι άνθρωποι που προσφέρουν στον τόπο και στον άνθρωπο πρέπει να τιμώνται εν ζωή», μου λέει ο Παύλος Μάτεσις. Στην Ελλάδα ούτε μετά θάνατον δεν τους τιμούμε. Ποιος μιλάει σήμερα για τον Κάρολο Κουν; Ούτε καν η επέτειος των εκατό χρόνων από τη γέννησή του δεν συγκινεί. Θυμήθηκα τον Κουν γιατί ο Σαραμάγκου στο μυθιστόρημα «Ο άνθρωπος αντίγραφο» αναφέρεται σ’ έναν καθηγητή ιστορίας, που ανακαλύπτει κάποιον δευτεροκλασάτο ηθοποιό με τον οποίο μοιάζουν σαν δύο σταγόνες νερό. Οι δύο όμοιοι… εαυτοί συγκρούονται διεκδικώντας ο καθένας για τον εαυτό του την πρωτοτυπία, όπως ο Κάιν από τον Άβελ την πρωτοκαθεδρία. «Λένε, γράφει ο Σαραμάγκου, πως μισεί κανείς τον άλλο μόνο όταν μισεί τον εαυτό του, το χειρότερο όμως απ’ όλα τα μίση είναι αυτό που βαραίνει όταν δεν μπορείς ν’ αντέξεις την ομοιότητα του άλλου…». Να τι έγραφε ο Κάρολος Κουν για το ίδιο πράγμα, για τη σχέση με τον αρχαίο μας εαυτό: «...Ζούμε στην ίδια χώρα με τους αρχαίους… Παρ’ όλο που στο μεταξύ έχουν περάσει αιώνες, ζούμε πάντα κάτω από τον ίδιο ουρανό, μας φωτίζει ο ίδιος ήλιος και μας τρέφει η ίδια γη. Οι γεωλογικές και κλιματολογικές συνθήκες που επηρεάζουν και διαμορφώνουν την καθημερινή ζωή μας και τις σκέψεις μας, είναι ακόμη οι ίδιες, όπως τότε. Οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας επηρεάζονται από την ίδια φύση που περιέβαλε τους προγόνους μας… Έτσι εμείς, οι Νεοέλληνες έχουμε το μεγάλο προνόμιο να μας περιβάλλουν καθημερινά οι ίδιες φόρμες, μορφές, ρυθμοί και ήχοι όπως τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή, τον Ευριπίδη και τον Αριστοφάνη...» («Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας»). Εσχάτως, όμως, όλα αλλάζουν, όλα καίγονται, μαζί και η μνήμη που ενυπάρχει στο οξυγόνο, που αναπνέουμε, μαζί και η φύση, οι μορφές, οι φόρμες, οι ήχοι, οι ρυθμοί, ο άλλος μας εαυτός, Εμείς.

Φωτιά και πόλεμος

Φωτιά οι τιμές των καυσίμων, φωτιά στα είδη πρώτης ανάγκης, φωτιά η ΔΕΗ, στο 4,9% (και όχι στο 5%!) ο πληθωρισμός, φωτιές στα δάση, φωτιά και στα μπατζάκια μας. Φωτιές που μας βάζουν άλλοι και φωτιές που βάζουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας. Στον ανθρώπινο παράγοντα και σε εμπρησμούς αποδίδουν οι ειδικοί τη συντριπτική πλειοψηφία των πυρκαγιών. Παραδόξως, κανείς εμπρηστής δεν συλλαμβάνεται, ενώ οι αρχές συνεχίζουν τον επιμενίδειο ύπνο τους. Ούτε τα σπίτια ή τα συγκροτήματα μεζονέτων, που «φυτρώνουν» στα «καμένα» στη θέση των δέντρων, γκρεμίζονται. Φωτιά και τσιμέντο, λοιπόν. Η κατάρα εκπληρώνεται με τη φυσική και ηθική αυτουργία ή ακόμη και τη συνέργια όλων μας. Την ίδια ώρα, που εμείς βάζουμε φωτιά στα δάση μας, άλλοι πυρπολούν τις οικονομίες εκατομμυρίων ανθρώπων. Τράπεζες καταρρέουν. Καταθέτες, μικροί και μεσαίοι, χάνουν μεγάλο μέρος των χρημάτων τους. Τα χρηματιστήρια κατρακυλούν και οι εθνικές οικονομίες των αναπτυσσόμενων και των φτωχών χωρών πλήττονται καίρια. Κι αυτή η «φωτιά» έχει ως κίνητρο το κέρδος. Τα τεράστια κέρδη των τραπεζών ενθυλακώθηκαν από μια δράκα ανθρώπων. Τα τεράστια κέρδη από την αύξηση του πετρελαίου επίσης τσεπώνονται από ελάχιστους. Για τους υπόλοιπους, για τα εκατομμύρια των Αμερικανών και τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη, γαία πυρί μιχθήτω, ας χαθούμε όλοι. Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, ενώ το πετρέλαιο, οι τράπεζες και η οικονομική κρίση τρομοκρατεί τους λαούς όλου του κόσμου, οι υποψήφιοι πρόεδροι των ΗΠΑ αντιπαρατίθενται για τον πόλεμο κατά της… τρομοκρατίας. Εκεί που εμάς μας τρομοκρατεί η οικονομική κατάρρευση εκείνους τους τρομοκρατεί η Αλ Κάιντα. Έτσι, ο Ομπάμα δηλώνει ότι μέχρι το 2010 θα αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από το Ιράκ. Όχι για να επαναπατριστούν στις ΗΠΑ, αλλά για να πάνε στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, όπου βρίσκεται κατά τη γνώμη του Ομπάμα το κέντρο της Αλ Κάιντα. Όσο για τον Μακέην, αυτός επιμένει: «θα νικήσουμε και στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν». Συνεπώς, η απάντησή τους για την οικονομική κρίση είναι κοινή, φωτιά και τσεκούρι, πόλεμος.

Ρίσκο η παρανομία

Η πολιτική διαθήκη(1896) του Χαρίλαου Τρικούπη άρχιζε με τη μεγάλη παθογένεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος, ότι δηλαδή «Είναι απολύτως πλέον αδύνατον να διοικηθώμεν υπό το κράτος του ρουσφετιού». Στο τέλος του 20ου αιώνα και τις αρχές του 21ο η Ελλάδα όχι μόνο εξακολουθεί να διοικείται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αλλά το πελατειακό σύστημα και η διαφθορά νομιμοποιήθηκαν μέσω της «κοινωνίας του ρίσκου», που εισήγαγαν οι εκσυγχρονιστές. Ο διεφθαρμένος πολιτικός, ο παράνομος επιχειρηματίας αλλά και πολίτης δεν είναι παρά κάποιοι που αναλαμβάνουν τους «κινδύνους» των ενεργειών τους. Αυτή η αντίληψη εξάλειψε τα ιδεολογικά όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, μεταξύ ηθικότητας και ανηθικότητας. Όλα επιτράπηκαν καθώς βυθίστηκαν στον απόλυτο σχετικισμό. Κι αυτό έχει πλέον εγγραφεί στον πολιτιστικό κώδικα του νεοέλληνα. Γι’ αυτό η περίφημη κοινωνία των πολιτών όταν ακούει για σκάνδαλα, για χρηματισμούς πολιτικών, για «οφ σορ» εταιρείες, για εκβιασμούς και δωροδοκίες δεν αγανακτεί, δεν εξεγείρεται. Αντιθέτως, η πλειοψηφία όχι απλώς αποδέχεται αλλά και ταυτίζεται με τους «διεφθαρμένους». Γι’ αυτό τόσο το «μαύρο χρήμα»(με αντάλλαγμα δουλειές), δηλαδή οι πελατειακές σχέσεις των κομμάτων με τους «πάνω» όσο και οι πελατειακές σχέσεις με τους «κάτω»(θέση στο δημόσιο), παρά τις κατά καιρούς προαναγγελίες εξάλειψή τους παραμένουν ένας βασικός συστατικός παρα-θεσμός λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Η σχέση πολιτικής και παρα-πολιτικής κατέστη ίδια με αυτή μεταξύ της οικονομίας και της παρα-οικονομίας. Κάθε πολιτικός, οικονομικός ή κοινωνικός θεσμός, κάθε νόμος διαθέτει τουλάχιστον ένα εκβλάστωμα, ένα πανωσήκωμα, ένα τουλάχιστον παράθυρο παρανομίας, έναν παραθεσμικό τρόπο λειτουργίας. Αλλά σε μία κοινωνία γενικευμένης διαφθοράς όπου οι κανόνες υπάρχουν για να αθετούνται, νικητής είναι πάντα ο ισχυρότερος. Μόνο που αυτό οι «κάτω» δεν το βλέπουν! Αντιλαμβάνονται μόνο την ισότητα στη… διαφθορά. Στο πολιτικό επίπεδο το φαινόμενο αυτό δεν είναι παρά ένα σκαστό αντιδημοκρατικό φαινόμενο, όπου οι παλιοί δημοκρατικοί θεσμοί είναι απλές επιφάσεις. Αλλά το σημερινό πρόβλημα είναι πως η διαφθορά (το ρίσκο) ως κίνητρο και κινητοποιός παράγοντας του νεοφιλελευθερισμού, έφθασε στα όριά του, αφού κανιβάλισε άγρια τόσο πάνω στους ανθρώπους όσο και πάνω στη φύση.

Νεοφιλελεύθερος σοσιαλισμός!

Την ώρα που κάποιοι στην Ελλάδα ανακοινώνουν μανιφέστα για τη «μάχη» εναντίον του νεοφιλελευθερισμού, οι νεοφιλελεύθεροι έχουν ήδη γίνει σοσιαλιστές! Δεν αναφερόμαστε στη μεγάλη οικονομική κρίση και την κατάρρευση του αμερικανικού παραδείγματος, αλλά σ’ αυτούς που μιλούσαν για τη δυνατότητα της Αγοράς να αυτορυθμίζεται με την «αόρατη χείρα» της, σ’ αυτούς που ισχυρίζονταν ότι το κράτος είναι εμπόδιο και πρέπει να συρρικνωθεί όσο γίνεται περισσότερο, σ’ αυτούς που τρέχουν τώρα εσπευσμένα για να σώσουν την κατάσταση με κρατική παρέμβαση. Ναι, η σημαία του νεοφιλελευθερισμού, η εφημερίδα The Wall Street Journal στο κύριο άρθρο της καλεί την κυβέρνηση των ΗΠΑ να παρέμβει για να σώσει την κατάσταση, προτείνοντας έναν «τίμιο σοσιαλισμό»! Αναλύοντας την κατάσταση η εφημερίδα σημειώνει πως οι «Fannie και Freddie(σ.σ. οι δύο χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί που εξαγοράζει η Αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα για να τις σώσει από την κατάρρευση) εφαρμόζουν ήδη το σοσιαλισμό, ιδιωτικοποιώντας τα κέρδη και κοινωνικοποιώντας τους κινδύνους». Άρα δεν φταίει για την παρούσα κρίση ο νεοφιλελευθερισμός αλλά ο… σοσιαλισμός. Και τι προτείνει η εφημερίδα; «Προτείνουμε ένα είδος πιο τίμιου σοσιαλισμού, με μία μεταρρύθμιση μακροπρόθεσμης προοπτικής». Τι σημαίνουν όλα αυτά; Τι προτείνουν τώρα οι νεοφιλελεύθεροι; Απλώς λένε ότι «το παρακάναμε», ρίχνοντας στην κοινωνία τους κινδύνους και τις ζημιές, ενώ οι επιχειρηματίες λειτουργούν εκ του ασφαλούς, διασφαλίζοντας βρέξει χιονίσει τα κέρδη τους. Δεν μπορεί με άλλα λόγια να μετακυλύουν πάντα τις ζημιές στην κοινωνία, δηλαδή τους «κάτω». Αν τώρα η χρήση των όρων νεοφιλελευθερισμός και σοσιαλισμός σας έχει μπερδέψει, μην ανησυχείτε πρόκειται για τον γνωστό σοσιαλισμό που λέει «στον αγώνα ενωμένοι και στη μάσα χωριστά». Αυτό το παιγνίδι με τις λέξεις δεν είναι καθόλου αθώο. Αποδεικνύει πόσο εύκολα οι άνθρωποι αυτοί μπορούν να μιλούν και για τον νεοφιλελευθερισμό και για τον σοσιαλισμό, αναμειγνύοντας με τον καλύτερο τρόπο τους δύο κόσμους ώστε να εξέρχονται χωρίς απώλειες τόσο από την υλική όσο και από την ιδεολογική τους κρίση.

Μπερλουσκονισμός του 5%

Πριν τέσσερα χρόνια εκθειάζαμε τη γερμανική πειθαρχία που ενοφθάλμισε ο Ότο στον αυθορμητισμό και το πάθος των Ελλήνων ποδοσφαιριστών. Τώρα, ό,τι «γερμανικό» συνδέεται με τη διαφθορά. Η πραγματικότητα είναι πως μία εταιρία, η πολυεθνική Ζίμενς, που έκανε «δουλειές», όπως κάνουν όλες οι επιχειρήσεις, απλώς βρέθηκε στο στόχαστρο λόγω του ανταγωνισμού της με την αμερικανική Τζένεραλ Ελέκτρικ. Συνεπώς, οι αποκαλύψεις περί διαφθοράς κομμάτων και πολιτικών είναι αποτέλεσμα των εσωτερικών αντιθέσεων του καπιταλισμού, όπως θα έλεγαν και οι μαρξιστές, σε παγκόσμιο επίπεδο. Διότι ως γνωστόν, ό,τι έχει αποκαλυφθεί μέχρι τώρα προέρχεται από το αμερικανικό γραφείο που ερευνά την υπόθεση. Στο τοπικό πεδίο, όπως είναι η περίπτωση της Ελλάδας, οι αποκαλύψεις αυτές, εκτός από τις άμεσες πολιτικές τους συνέπειες, που είναι η απαξίωση των κομμάτων εξουσίας και των εμπλεκόμενων πολιτικών προσώπων, χρησιμοποιούνται από ένα δίκτυο εσωτερικών παραγόντων που έχουν άμεση πρόσβαση στις πηγές(τις ΗΠΑ πρωτευόντως και δευτερευόντως τη Γερμανία) για την προώθηση ιδιοτελών πολιτικο-οικονομικών στόχων. Με άλλα λόγια, κάποιοι έχουν τη δυνατότητα να διοχετεύουν και γενικά να διαχειρίζονται τις αποκαλύψεις με τρόπο που θέτει σε μία ιδιότυπη ομηρία το πολιτικό σύστημα, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις κατευθύνουν και τη δικαιοσύνη αναλόγως. Δεν είναι τυχαίο πως ό,τι διοχετεύεται στον Τύπο είναι δευτερεύουσας σημασίας «συναλλαγές», που κινούνται στο πεδίο της πολιτικής ηθικής. Επίσης, οι «εκτιμήσεις» για τη δημιουργία νέου κόμματος με ρυθμιστικό ρόλο στις εξελίξεις είναι ένας ακόμη ιδιότυπος πολιτικός εκβιασμός. Αλλά και τα πολιτικά κόμματα από την πλευρά τους, αντί να αντιδράσουν σε αυτή τη γενικευμένη επίθεση (τώρα αφορά και το ΚΚΕ), που οδηγεί στην απολιτικοποίηση και απειλεί μ’ έναν «μπερλουσκονισμό» του 5%, επιχειρούν άλλοτε να προσπορισθούν βραχυπρόθεσμα οφέλη και άλλοτε να αφήσουν τα γεγονότα στη «σουρντίνα» του χρόνου. Εν κατακλείδι, βρισκόμαστε σε μία περίοδο ολομέτωπης επίθεσης του δικτύου εγχώριας και διεθνούς οικονομίας επί της πολιτικής, χωρίς η δεύτερη να μπορεί να αρθεί στο ύψος της ανάγκης για χειραφέτηση από τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Ο «μπερλουσκονισμός» του 5% (ή όχι) θα είναι η έκβαση αυτής της αντιπαράθεσης

Άρρωστος ή φτωχός;

Ωραία, θα ληφθούν μέτρα λόγω της κρίσης για τους «ασθενέστερους, τους ευπαθείς, τους ευάλωτους». Αναρωτιέμαι, λοιπόν, σε ποια κοινωνική κατηγορία, άραγε, ανήκω; Στους «ασθενείς» ή τους «ασθενέστερους»; Αν δεχθούμε αυτή την κατηγοριοποίηση, όλοι στην Ελλάδα είμαστε άρρωστοι, εκτός από κάποιους που είναι «ασθενέστεροι»! Εκτός και αν η διάκριση έχει την έννοια του «σθένους», της δύναμης δηλαδή, οπότε ως α-σθενείς, κανείς μας δεν έχει δύναμη, πλην κάποιων που είναι ποιο αδύνατοι από τους αδύνατους! Αλλά τώρα που το σκέφτομαι και το άρρωστος από το στερητικό α και το ρώννυμαι προέρχεται, τουθόπερ σημαίνει πάλι κάποιον που δεν έχει δυνάμεις. Άρα, όλοι είμαστε άρρωστοι, πλην κάποιων που είναι πιο άρρωστοι. Ή μήπως, τάχα, ανήκω στους ευπαθείς; Αν θυμάμαι καλά από μικρός είχα μία ευπάθεια λόγω αμυγδαλών. Συνεπώς, στην Ελλάδα έχουμε αυτούς που έχουν πρόβλημα με τις αμυγδαλές τους και αυτούς που δεν έχουν! Ή μήπως, τέλος, ανήκω στις «ευάλωτες» κοινωνικές ομάδες, δηλαδή τις ευπρόσβλητες και ευπόρθητες; Αλλά ούτε στις ευπόρθητες κοινωνικές κατηγορίες ανήκω, αφού ποτέ στη ζωή μου δεν άφησα «κερκόπορτα» ξεκλείδωτη. Κάποιοι, μάλιστα, αυτό μου το καταλογίζουν ως ελάττωμα και με ψέγουν ότι γι’ αυτό το λόγο δεν θα γίνω ποτέ εύπορος. Τελικά, υπάρχουν πλούσιοι και φτωχοί στην Ελλάδα, ή μόνο άρρωστοι και «αρρωστότεροι»; Όχι, η λέξη «φτωχός» δεν προέρχεται από το φτύνω, αυτοί δηλαδή που είναι συνεχώς στο φτύσιμο, αλλά από το «πτήσσω», που σημαίνει αυτούς που μαζεύονται, συρρικνώνονται από φόβο. Άρα, αφού δεν φοβάμαι (μόνο τη ρημάδα την ανεργία φοβάμαι, γιατί έχω δύο παιδιά να θρέψω) αν και δεν συρρικνώνομαι, μόνο έχω μαζέψει κάπως λόγω ηλικίας, δεν μπορείς να πεις πως είμαι φτωχός. Τότε είμαι πλούσιος; Αν πλούσιος είναι αυτός που «πλέει» (από το πλεf), τότε ούτε πλούσιος είμαι, αφού δεν έχω σκάφος ούτε καν φουσκωτό για να πλεύσω εις Κόρινθον. Τότε τι είμαι; Αυτή η κρίση ταυτότητας, αγαπητέ αναγνώστη, με δαγκώνει σα δάκος την ελιά.

ΑΔΙΑΦΑΝΕΙΑ

Για «διαφάνεια» ακούμε συνεχώς. Αλλά τι είναι η διαφάνεια και τι η αδιαφάνεια; Πολύ φοβόμαστε ότι είναι κάτι πολύ περισσότερο από τις «κρυφές» ενέργειες της πολιτικής εξουσίας, που αφορούν τις σχέσεις της με την οικονομική εξουσία. Γιατί εκτός από τις θετικές πράξεις υπέρ των προνομιούχων υπάρχουν και οι παραλείψεις, οι «μη αποφάσεις» υπέρ των μη προνομιούχων. Ακόμη περισσότερο η αδιαφάνεια υποστηρίζεται από ένα μηχανισμό μέσω του οποίου «αιτήματα για αλλαγή στην υπάρχουσα κατανομή των απολαβών και προνομίων μιας κοινωνίας εξουδετερώνονται πριν καν διατυπωθούν, πριν αποκτήσουν πρόσβαση στους συναφείς με τη λήψη των αποφάσεων χώρους, ή, αν όλα αυτά αποτύχουν, ακρωτηριάζονται ή καταστρέφονται κατά το στάδιο εφαρμογής των αποφάσεων» (Bachrach & Baratz). Συνεπώς, το αίτημα για την «εδώ και τώρα διαφάνεια», που διατυπώθηκε χθες στη Βουλή, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τη συντριβή αυτού του μηχανισμού. Όμως η διάλυση του μηχανισμού έχει ευρύτερες πολιτικές επιπτώσεις. Διότι πρόκειται για ό,τι υποστηρίζει την εξουσία (με την έννοια του ευρύτερου πολιτικού συστήματος), παράγοντας την «παραπλάνηση» και την «άγνοια», ή αναπαράγοντας τον εαυτό της (ως εξουσία) στο μυαλό και το «σώμα» των εξουσιαζομένων.
Πρόκειται δηλαδή για το σύστημα που διαπλάθει τις προσαρμοσμένες προτιμήσεις των «κάτω», ακρωτηριάζει τις επιθυμίες τους, διαμορφώνοντας την εκούσια συμμόρφωσή τους στην αθέμιτη κυριαρχία των ισχυρών. Αυτό συμβαίνει κυρίως στο συμβολικό πεδίο της επικοινωνίας, των ιδεών, των πεποιθήσεων και της κατήχησης («βιομηχανία της συνείδησης» των ΜΜΕ). Εδώ έχουμε μία χρόνια συνδυασμένη λειτουργία εκμαυλισμών και εκφοβισμών, μία ήπια, συμβολική βία, που είναι ανεπαίσθητη και αδιαφανής. Η «αυτοεγκατάλειψη», η «αδράνεια» και η αποπολιτικοποίηση είναι αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας. Υπ’ αυτή την οπτική έχουμε μία εκούσια συμμόρφωση και ενδεχομένως και μία συνέργια καταπιεστών και καταπιεζόμενων. Έτσι, «οι πιο κραυγαλέες μορφές ανισοτήτων κι εκμετάλλευσης διαιωνίζονται στον κόσμο χάρη σε συμμαχίες (της εξουσίας) με στερημένους κι εκμεταλλευόμενους». Και τούτο γιατί «Η δυσφορία αντικαθίσταται από την αποδοχή, η απελπισμένη εξέγερση από την κομφορμιστική ηρεμία… και τα βάσανα κι ο θυμός από την εύθυμη καρτερία» (Αμάρτυα Σεν).

ΟΙΚΟΛΟ-ΑΠΟΙΚΙΟΚΡΑΤΙΑ

Η πρώτη αποικιοκρατία έγινε στο όνομα του πολιτισμού και της προόδου. Στην πραγματικότητα επρόκειτο για την εκμετάλλευση των πλούσιων πλουτοπαραγωγικών πηγών των «νέων χωρών»(ανακαλύψεις). Η δεύτερη αποικιοκρατία, που λαμβάνει χώρα σήμερα, γίνεται στο όνομα της σωτηρίας του περιβάλλοντος. Ο καθένας μπορεί να συμμετάσχει στη σωτηρία του πλανήτη κάνοντας ένα «κλικ» στον υπολογιστή του με το οποίο αγοράζει 10 ή 200cm2 στην παταγωνία, στην Αμαζονία, στην Παλμύρα και να σώσει υποτίθεται τα πιο ωραία και σπουδαία από οικολογική άποψη μέρη του κόσμου. Αλλά τι κρύβεται πίσω από αυτή την «ευγενή» αγορά μερικών τετραγωνικών εκατοστών από τους «μικρούς οικολόγους»; Κρύβεται το παιγνίδι των «μεγάλων οικολόγων» που παραπέμπει στην αποικιοκρατία. Συγκεκριμένα, ο John Eliasch, επιχειρηματίας και σύμβουλος για ζητήματα δασών του Γκόρντον Μπράουν, αγόρασε όχι μερικά εκατοστά αλλά 200.000 εκτάρια δάσους στον Αμαζόνιο και επιδιώκει να αγοράσει και άλλα. Και τούτο παρά τις αντιδράσεις του Βραζιλιάνου προέδρου Λούλα ντα Σίλβα που δηλώνει ότι «Η Βραζιλία δεν είναι για πούλημα». Ο Eliasch και χιλιάδες «σάιτ προστασίας του περιβάλλοντος» εγγράφονται στην νέα παγκόσμια τάση σύμφωνα με την οποία η «ατομική ιδιοκτησία» μπορεί να σώσει τη φύση! Έτσι, στη Βρετανία ο συνεταιρισμός Woodlad Trust αγοράζει γη με ξέφρενο ρυθμό. Το ίδιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ όπου το κράτος πουλάει δημόσια γη. Υπάρχουν, μάλιστα, μεγάλες εταιρίες που αγοράζουν γη από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό και από τον Καναδά ως το Μεξικό. Κι ενώ στις πλούσιες χώρες οι «προστάτες του περιβάλλοντος» γίνονται δεκτοί με ενθουσιασμό (ανεβάζουν τις τιμές της γης), δεν συμβαίνει το ίδιο στις φτωχές χώρες. Στις τελευταίες οι άνθρωποι βλέπουν τη ζωή τους να χειροτερεύει, καθώς αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα χωριά τους(Ινδία, Καμερούν, Φιλιππίνες και αλλού), να υποστούν συνεχείς παραβιάσεις των ατομικών τους δικαιωμάτων, ενώ καταστρέφονται και οι πηγές της βιοτής τους. Πολλοί θεωρούν ότι η δεύτερη αποικιοκρατία, αυτή που γίνεται στο όνομα της «προστασίας του περιβάλλοντος», θα είναι πολύ χειρότερη από την πρώτη. Και μάλιστα με τη συμμετοχή των «αθώων» οικολόγων των 100cm2!

ΝΕΡΟΥΝΤΑ

Άλλος στο αρχείο κι άλλος στη φυλακή. Και λόγια, λόγια φθαρμένα, κοινότοπα, διεφθαρμένα, όπως τα ψεύδη. Κανείς δεν πιστεύει κανέναν. Κι ύστερα το παράλογο του αίματος, στην Καμπούλ, στο Ιράκ κι εκείνη να δηλώνει αμετανόητα περήφανη για «την απόφαση» της εισβολής (Ράις). Αίφνης, όμως, μέσα από το θόρυβο και τους αλαλαγμούς των κανιβάλων ακούγεται ο ποιητής να καλεί τον έρωτα: «Θέλω να κάνω μαζί σου/ αυτό που κάνει η άνοιξη στις κερασιές». Όχι, η είδηση δεν είναι ότι κάποιος ανακάλυψε ανέκδοτα ποιήματα του Πάμπλο Νερούντα, αλλά ότι ήταν γραμμένα για μιαν Αλίσια. Γιατί επιβεβαιώνει ότι δεν είναι η δύναμη αλλά ο έρωτας το κινούν αίτιο του κόσμου. Αυτός ο βουβός έρωτας, που η ποίηση τον κάνει να μιλά. Και τι είναι ο έρωτας; Τι είναι ο ερωτευμένος; «Μια λέξη είμαι χωρίς ήχο/ αυτός που όλα τα ’χει χάσει και που όλα τα κατέχει». Αλλά σήμερα, οι ποιητές είναι άχρηστοι. Κανείς δεν τους έχει ανάγκη. Γιατί κανείς πια δεν ερωτεύεται. Κανείς σήμερα δεν αναρωτιέται «Και γιατί ακαριαία με κυριεύει ακέριος ο έρωτας εμένα/ μόλις νιώσω μονάχος, με σένα μακριά μου;». Πλέον, ο καθένας μόνο τον πόθο του ποθεί και πονάει όχι για τον Άλλο που χάνει, αλλά για την απώλεια των κατόπτρων της ναρκισσιστικής του εικόνας. Η εποχής μας είναι εγκιβωτισμένη στα πελώρια εγώ της, σε δισεκατομμύρια μαύρες τρύπες. Γι’ αυτό οι ποιητές, οι λυρικοί ψεύτες, οι πλάνητες, τα ερωτευμένα υποκείμενα της Δαπάνης και όσοι έπαιζαν ή συνεχίζουν να σχοινοβατούν στα ακραία όρια της γλώσσας χωρίς προστατευτικό δίχτυ, είναι εξόριστοι, εκτός ορίων, περιθώριοι, γραφικοί. Ποιος σήμερα θα πει στην αγαπημένη χωρίς να γίνει καταγέλαστος «Καρδιά μου πυροστιά εσύ/ όπου, πετώντας, απαγκιάζανε οι μυστικές μου σκέψεις/ και τα πασίχαρα φιλιά μου ορμίζονται σαν κάρβουνα αναμμένα»; Κανείς. Γι’ αυτό οδεύουμε χωρίς έρωτα, χωρίς λόγο, χωρίς Πόλη, μονάχοι, πλανταγμένοι, διψασμένοι για τα ρο του έρωτα. Και ό,τι «κάνει η άνοιξη στις κερασιές», ο έρωτας είναι μια μνήμη εν υπνώσει.

Διαπλοκή κι απόκρυψη!

Ακρίβεια-ατιμωρησία-αναξιοπιστία. Τα τρία κακά της μοίρας μας. Μόνο που η… μοίρα δεν αφορά όλους. Ποιος υφίσταται την ακρίβεια πιο πολύ; Οι φτωχοί. Ποιος φταίει για την ακρίβεια; Τα… χαμηλά επιτόκια και οι… μετανάστες! Αυτό συμβαίνει όταν η έξοδος από την κρίση επαφίεται στους τραπεζίτες (Τρισέ), στους χρηματιστές(φούσκα πετρελαίου) και σε πολιτικούς που είτε δεν διανοούνται να δουν τον κόσμο χωρίς τα νεοφιλελεύθερα ματογυάλια τους είτε γιατί είναι απολύτως εξαρτημένοι από τα μεγάλα συμφέροντα και η ύπαρξή τους είναι άρρηκτα συνυφασμένη μ’ αυτά. Αυτή η παράνομη συνύπαρξη πολιτικής και οικονομίας, η οποία στην Ελλάδα αποκλήθηκε απαξιωτικά «διαπλοκή», πλήττει καίρια την αξιοπιστία του πολιτικού συστήματος και συμπαρασύρει επικίνδυνα την ίδια την έννοια της δημοκρατίας. Αυτή η τάση ενισχύεται από την ισχυρή εντύπωση απόκρυψης της «παράνομης» επιβολής της οικονομίας επί της πολιτικής και των διπλών βιβλίων της δεύτερης. Η συγκάλυψη και η ατιμωρησία ενισχύουν και παγιώνουν τη σχέση διαφθορέων(οικονομικών συμφερόντων)-διεφθαρμένων(πολιτικών), καθιστώντας την πολιτική από ανταγωνισμό ιδεών και προγραμματικών θέσεων με στόχο το Δημόσιο Συμφέρον σε ανταγωνισμό στο πεδίο της διαφθοράς, στην απόκτηση δηλαδή προνομιακής σχέσης με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που είναι οι πηγές της «μαύρης» χρηματοδότησης, με αντάλλαγμα τις κρατικές δουλειές ή άλλες εξυπηρετήσεις. Η λειτουργία αυτή είναι πλέον ορατή και αποδεδειγμένη και στο βαθμό που επιχειρείται σπασμωδικά η συγκάλυψή της ή η κυνική αποδοχή της, τότε ενισχύεται όχι μόνο η αναξιοπιστία αλλά και η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού. Παραδόξως, οι διανοητές οι οποίοι την περίοδο Σημίτη «κατακεραύνωναν» όσους μιλούσαν για διαφθορά, ενώ διακήρυσσαν συγχρόνως ότι αυτά τα λένε «συντηρητικοί ηθικολόγοι», τώρα παραδέχονται την ύπαρξη της «διαπλοκής»! Ίσως γιατί είναι στην αντιπολίτευση και έχουν απολέσει την προνομιακή τους σχέση με την οικονομική εξουσία. Έτσι, όμως, αναρωτιέται ο καθένας μας: Υπάρχει κανείς για να εμπιστευθείς; Αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης είναι το μεγαλύτερο και το πιο επικίνδυνο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας και δημοκρατίας σήμερα.

Μπετανκούρ και ΗΠΑ

Μία γυναίκα, η Ίνγκριντ Μπετανκούρ αγκαλιάζει σφιχτά τα παιδιά της μετά από έξι χρόνια ομηρίας στη ζούγκλα της Κολομβίας. Η χαρά της μάνας είναι έκδηλη και μας την κοινωνεί. Κάπως έτσι θα είναι ο παράδεισος, δηλώνει. Όλος ο κόσμος ταυτίζεται μαζί της. Συγκινούμαστε. Ύστερα, έρχεται η αποκαθήλωση της εικόνας, που μόλις μας έκανε να δακρύσουμε, προκύπτει η αποκάλυψη της αλήθειας αλλά και η πολιτική για να οικειοποιηθεί πράξεις και συναισθήματα. Το ψεύδος φανερώνεται, αλλά η συγκίνηση παραμένει. Η Σενγκολέν επιπλήττει τον Σαρκοζί για πολιτική εκμετάλλευση του δράματος. Ένα ελβετικό ραδιόφωνο αποκαλύπτει ότι η απελευθέρωση των 14 και της Μπετανκούρ, δεν ήταν απελευθέρωση αλλά εξαγορά. Οι ΗΠΑ έδωσαν 20 εκατομμύρια δολάρια στους αντάρτες καθώς μεταξύ των ομήρων ήταν και τρεις Αμερικανοί πράκτορες. Αλλά γιατί η Ουάσινγκτον το έκανε αυτό τώρα και όχι πριν; Γιατί, απλώς, στην Κολομβία έχουν εκλογές και ο Κολομβιανός πρόεδρος Ουρίμπε είναι ένας από τους ελάχιστους που είναι φίλα προσκείμενος στις ΗΠΑ στη λατινική Αμερική. Η… απελευθέρωση, λοιπόν, έδωσε «αέρα στα εκλογικά πανιά» του Ουρίμπε. Όμως, τα δικά μας μάτια έχουν «τυφλωθεί» από τα δάκρυα της Μπετανκούρ, από το δράμα και την ευτυχία της μάνας. Έτσι, γίνονται τα πολιτικά παιγνίδια. Πνίγοντας την κριτική σκέψη μέσα στο συναίσθημα. Ποιος να ακούσει για τον Ουρίμπε και τον πραγματικό στόχο των ΗΠΑ καθώς και ότι η Γαλλο-κολομβιανή απλώς χρησιμοποιήθηκε; Ζαλίζονται οι άνθρωποι έτσι όπως παίζουν με την ψυχή τους και μένουν μ’ ένα τεράστιο «Γιατί;», ένα παγκόσμιο What, ή ένα Watt, όπως αυτό του Μπέκετ (με αυτόν το μεγάλο συγγραφέα ανοίγει η Επίδαυρος). Η λογική, ποια λογική; Εδώ τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται ό,τι είναι. Εδώ όλα κινούνται, φεύγουν, έρχονται, ξεγίνονται, γίνονται. Όλα διακόπτονται, χωρίς να διακόπτονται. Ο χρόνος, ποιος χρόνος; Ο άνθρωπος, ποιος άνθρωπος; Τελικά, μιλάμε για κάτι, γιατί δεν μπορούμε να αφηγηθούμε το Τίποτα. Και η αφήγηση, μετά το Λόγο, έχει καταστεί μία ουτοπία.

Η κρίση πλήττει του "κάτω"

Οι πάγοι λιώνουν στο βόρειο πόλο και εκείνοι σκέφτονται, όχι την καταστροφή του πλανήτη αλλά τα κέρδη από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Οι άνθρωποι πεθαίνουν από πείνα και δίψα κι αυτοί αξιοποιούν ακόμη και το θάνατο για να κερδίσουν. Ο κανιβαλικός καπιταλισμός σε πλήρη ανάπτυξη, αδιαφορώντας για την υπέρβαση των ορίων ή την κατάρρευση των ιδεολογικών προφάσεων και νομιμοποιήσεων της κίνησής του. Η ιδεολογία είναι αναγκαία όταν υπάρχει αντίπαλος. Αλλά σήμερα κανείς δεν αντιδρά. Τα συνδικάτα είναι διαλυμένα και αναξιόπιστα. Τα πολιτικά κόμματα είναι συμβιβασμένα ή περιθωριοποιημένα. Η πολιτική όχι μόνο δεν ελέγχει την οικονομία αλλά είναι προ πολλού «αγορασμένη» απ’ αυτή. Οι κυβερνήσεις μετακυλύουν το κόστος της κρίσης στους λιγότερο φτωχούς, επιβάλλοντας το «μοίρασμα της φτώχειας». Γι’ αυτό η κρίση αφορά μόνο τους «κάτω», εκείνους που επιβαρύνονται από την ακρίβεια, τη φορολογία, τα τιμολόγια των ΔΕΚΟ, ενώ οι «πάνω» φοροαπαλλάσσονται από τους φόρους κληρονομιάς ή τους φόρους της μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Αυτή η οικονομική γενοκτονία των «κάτω» σε εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο συμβαίνει με έναν ολοένα και περισσότερο αυξανόμενο ρυθμό. Η παγκόσμια οικονομία μοιάζει πλέον με τη μπουλντόζα εκείνου του Παλαιστίνιου που ισοπεδώνει ό,τι βρει μπροστά της. Το μεγάλο παιγνίδι παίζεται με το πετρέλαιο. Η ύφεση της αμερικανικής οικονομίας πληρώνεται από τους Έλληνες, τους Κογκολέζους, τους ασιάτες, τους Παπούα, απ’ όλους. Αυτός είναι ο καπιταλισμός της καταστροφής. Όχι όπως τον ανέφερε ο Σουμπέτερ (δημιουργική καταστροφή υγιών επιχειρήσεων), αλλά όπως τον περιγράφει η Naomi Klein (The Shock Doctrine. The Rise of Disaster Capitalism). Το αξίωμα της Klein είναι πως πολλές κοινωνίες, εξουθενωμένες από φυσικές, πολεμικές, ή άλλες καταστροφές, γίνονται το πεδίο εκμετάλλευσης από «άρπαγες» επενδυτές. Στην παρούσα φάση όμως η «παράνοια» δεν οφείλεται στην αυτονομία του χρήματος και στον ανεξέλεγκτο κερδοσκοπικό παραλογισμό αλλά σε μία καλά σχεδιασμένη πολιτική της Ουάσινγκτον και της Γουόλ Στρητ. Γι’ αυτό το διέξοδο από το κανιβαλικό όργιο μπορούν να δώσουν αυτοί που το δημιούργησαν, δηλαδή οι ΗΠΑ. Αλλά δυστυχώς αυτό δεν μπορεί να συμβεί όσο η αμερικανική οικονομία επικαθορίζει την πολιτική...

Η εγγύτης

Μποτιλιάρισμα. Τα αυτοκίνητα ακίνητα. Τα κινητά στ’ αυτί. Κόλαση. Στάθμευση όπου να ’ναι. Τηρείστε τους κανόνες μαλάκες! Σε κοιτούν σαν ούφο. Σου ζητούν τα ρέστα. Προσαρμόσου, μαλάκα! Ο διάλογος εξαντλείται πριν καν αρχίσει. Απομένει η βιαιοπραγία. Αλλά καθώς δεν πραγματοποιείται, εσωτερικεύεται και γίνεται αυτοκανιβαλισμός. Κανείς δεν αντέχει κανέναν ούτε τους εαυτούς μας. Κρύβω την κάρτα ελεύθερης εισόδου στο δακτύλιο. Εξάρχεια. Βοξ. Εκείνος κάθεται στο ίδιο πάντα τραπέζι κοντά στο τζάμι. Θέση στρατηγική. Από κει κατοπτεύει το δρόμο, την πλατεία, τους ανθρώπους. Ολύμπιος. Με συγχωρεί μεγαλοθύμως για την καθυστέρηση. Μιλάει για τα παιδιά που δεν έχουν πολιτικό στόχο. Που καίνε ασκόπως. Θα έπρεπε να «καίνε» τους εμπρηστές, τα σπίτια που χτίζονται στα καμένα. Ο ίδιος «εκπυρώνει» με το καυστικό του χιούμορ. Ο καθείς και τα όπλα του. Μιλάει για τις παρέες των καλλιτεχνών, των διανοούμενων, για τους προστάτες τους. Δηλώνει εξόριστος. Χωρίς περιουσία, χωρίς κόμμα και προστάτες, χωρίς άγκυρα. Λέει για τους προσωκρατικούς, για τον Όμηρο, τον Παρμενίδη, τον Αναξίμανδρο, για την καταστροφή της ελληνικής φόρμας, για τη «μητέρα του σκύλου» που διασκευάστηκε και παίζεται σε θέατρο της Πράγας, για την ελληνική σιωπή απέναντι στο έργο του. Η καταδίκη στην αφάνεια, όμως, σπάει συχνά από νέα παιδιά, όπως οι ερασιτέχνες του Ταύρου. Μου δίνει τρυφερά το τελευταίο του διήγημα, τον «Εναερίτη». «Να ποτίζεις τις γλάστρες, Βλαδίμηρε, τώρα που θα λείπω, μου είπε πεθαίνοντας η μητέρα μου». Έτσι, απλά, ειρηνικά ξορκίζεται ο θάνατος. Και παραδόξως ανατρεπτικά. Η τρομοκρατία του Χάρου μένει χωρίς αντικείμενο. «Να ποτίζεις τις γλάστρες, Βλαδίμηρε, τώρα που θα τους λείπω εγώ». Ένα έξυπνο αντάρτικο απέναντι στο Τίποτα. Ζητάει να κεράσει. Έχω λόγους, λέω. Κι εγώ, μου απαντά. Χθες γιόρταζα. Εύχομαι και δέχομαι. Τότε ήταν που μπήκε ο λεφτάς και αίφνης το κατά κεφαλήν μας εισόδημα εκτινάχθηκε στα ύψη. Μόνο που εμείς παραμείναμε το ίδιο φτωχοί, όπως και πριν. Θυμήθηκα τη ΔΕΗ. Έτσι μετράει την αγοραστική μας δύναμη, δικαιολογώντας την αύξηση των τιμολογίων. Την κρίση θα την πληρώσουμε πάλι εμείς. Γι’ αυτό κρατείστε σε απόσταση τους λεφτάδες. Η εγγύτης πληρώνετε ακριβά…

Το θέαμα της διαφθοράς

«Η διαφθορά είναι γαλάζια», είπε η «πράσινη» βουλευτής (πρώην δημοσιογράφος) και δεν βουβάθηκε, δεν ντράπηκε όταν σύσσωμη η τηλεοπτική παρέα την έψεξε για «αχρωματοψία». Αλλά και οι γαλάζιοι όταν άνοιξαν το στόμα τους, όλα «πράσινα» τα έβλεπαν. Θυμήθηκα τον Αλμπέρ Καμύ που έλεγε πως «Κάθε φορά που ακούω έναν πολιτικό λόγο ή διαβάζω για τους ιθύνοντες, με κυριεύει, εδώ και χρόνια, φρίκη, γιατί δεν ακούω τίποτα που να βγάζει ανθρώπινο ήχο. Οι ίδιες πάντα λέξεις που λένε τα ίδια ψέματα...». Το καινοφανές είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι προβάλλουν πλέον τα ψεύδη τους χωρίς κάποια αισθητική, χωρίς πρωτοτυπία. Υπ’ αυτή την έννοια, σήμερα βιώνουμε την πιο χυδαία και φτηνή εκδοχή του ψεύδους, είτε γιατί οι πολιτικοί νομίζουν ότι απευθύνονται σε άνοες και αμνήμονες είτε γιατί δεν έχουμε πλέον πολιτικούς, αλλά τρίτης κατηγορίας θεατρίνους. Παρόλα αυτά, με την ιδιότητα του «υποκριτή», οι πολιτικοί είναι μέρος του γενικευμένου θεάματος που συντελείται στην τηλοψία και συμπληρώνεται από τον μετατηλεοπτικό Τύπο. Γιατί το θέαμα έχει εισχωρήσει και έχει απορροφήσει τα πάντα, την οικονομία, την πολιτική, την κοινωνία, τις ανθρώπινες σχέσεις, ακόμη και την κριτική. Περισσότερο, όμως, απ’ όλα το θέαμα έχει διαφθείρει ακόμη και τη… διαφθορά, αφού την έχει καταστήσει θέαμα, αποπροσανατολίζοντας από την ουσία της. Δεν είναι τυχαίο ότι το «κουκούλωμα» της υπόθεσης Ζίμενς συνέβη μέσω της θεαματικοποίησής της. Το σκάνδαλο καταναλώθηκε σαν μία ακόμα παράσταση πολιτικής επιθεώρησης. Στη συνέχεια θα έχουμε άλλες. Συνεπώς, η πολιτική δεν είναι πια παρά ένα καταναλωτικό προϊόν που παράγεται και πωλείται στον φιλοθεάμονα πολίτη-θεατή. Και τα πραγματικά προβλήματα; Η ακρίβεια; Το πετρέλαιο; Όλα αίφνης χάθηκαν πίσω από το μεγάλο θέαμα: Ζίμενς. Το γεγονός υπάρχει όταν το δείχνει η τηλεόραση. Μόνο που αυτό παύει να συμβαίνει πέραν ορισμένων ορίων. Η δυνατότητα της χειραγώγησης σταματά από ένα σημείο και μετά. Και η οικονομική κρίση, η ακρίβεια, η τιμή του πετρελαίου έχουν ξεπεράσει κάθε λογικό όριο. Γι’ αυτό οι αντιδράσεις θα είναι μη ελεγχόμενες, ανατρεπτικές.

Η ΕΙΚΟΝΑ των ΗΠΑ

Το 90% των αμερικανών ιεραρχούν ως πρώτο θέμα των εκλογών του Νοεμβρίου τις τιμές των καυσίμων. Πρόκειται για μία σημαντική αλλαγή, που αποδεικνύει την ένταση της κρίσης, καθώς μέχρι τώρα η πλειονότητα (των «κάτω») ψήφιζε με βάση δευτερεύοντα θέματα, όπως η θρησκεία, οι αμβλώσεις, η διδαχή της θεωρίας του Δαρβίνου ή της «δημιουργίας» στα σχολεία κ.ά. Ακόμη σημαντικότερο είναι το γεγονός ότι το 1/3 των αμερικανών πιστεύει ότι κανείς από τους δύο υποψηφίους δεν μπορεί να επιλύσει το πρόβλημα της ξέφρενης ανόδου της τιμής του πετρελαίου. Αυτό, εξάλλου, δεν θα βαρύνει στις εκλογές, καθώς ήδη η ψήφος πωλείται και αγοράζεται ποικιλοτρόπως. Ήδη τέσσερις χιλιάδες «ευεργέτες» του Ομπάμα έχουν βγει στους δρόμους αναζητώντας την ψήφο των δυσανεκτούντων, την οποία ξεπληρώνουν με «φιλανθρωπίες». Το παρελθόν της αμερικανικής «δημοκρατίας» είναι πλούσιο σε εκλογικές νοθείες, σε μαζικές εξαγορές ψήφων μέσω της σύμπραξης κομμάτων και μεγάλων επιχειρήσεων (Πωλ Κρούγκμαν). Συνεπώς, σ’ αυτές τις εκλογές θα ψηφίσουν και πάλι οι λίγοι, οι κάτοχοι του χρήματος (Λ. Θάροου). Αλλά τι θα ψηφίσουν; Ποιον έχουν ανάγκη σήμερα; Το πρόβλημα της αμερικανικής ελίτ είναι η κακή εικόνα των ΗΠΑ. Είναι πανθομολογούμενο ακόμη και από τους πλέον φανατικούς αμερικανούς «πατριώτες» ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες «έχουν χάσει τη λάμψη τους»(Φρίντμαν). Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες, διότι όταν ένα κυρίαρχος πολιτισμός απολαμβάνει το θαυμασμό των άλλων, τότε δεν χρειάζεται να επιβάλλεται με σκληρή αλλά με ήπια βία (ήπιος δεσποτισμός-Α. Τόυνμπη). Στις μέρες μας η Ουάσινγκτον είναι υποχρεωμένη να επιβάλλεται στρατιωτικά. Αλλά η απώλεια της λάμψης έχει συνέπειες και στο εσωτερικό. Οι αμερικανοί δεν είναι υπερήφανοι πλέον για τη χώρα τους. «Η υπερηφάνεια του να είσαι Αμερικανός πολίτης έχει αντικατασταθεί από την ανακούφιση να απολαμβάνεις μεγαλύτερη ασφάλεια και καλύτερη διατροφή από αυτούς που ζουν στη Σχεδία(σ.σ. τους μετανάστες και τους εξαθλιωμένους του κόσμου)» (Ρ. Ρόρτυ). Αν χαθεί κι αυτή η ασφάλεια, χάνεται η κοινωνική συνοχή. Πάντως, ο Ομπάμα φαίνεται να επιλέγεται ως εκείνος που θα προσδώσει ξανά τη χαμένη λάμψη στην Αμερική. Μάλλον αδύνατο παρά τη γιγαντιαία επικοινωνιακή επένδυση…