ΓΙΩΡΓΟΣ Χ. ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ

Ευφορία στο χρηματιστήριο Αθηνών μετά τον τραπεζικό «γάμο». Κάποιοι επιχαίρουν για το γεγονός. Τα μίντια προβάλλουν μεγάλως την είδηση. Κάποιοι άλλοι, όμως, ανησυχούν έντονα και ζητούν τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας τους. Αλλά η περίφημη τρόικα ζητάει πιο «ευέλικτες» σχέσεις εργασίας, δηλαδή περισσότερες απολύσεις, κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων και μεγαλύτερες μειώσεις μισθών και συντάξεων. Στη γαλλική Societe Generale δύο εργαζόμενοι αυτοκτόνησαν. Αυτό, όμως, θα περάσει στα «ψιλά» των εφημερίδων. Αντιθέτως, η καταγγελία του κινέζου καλλιτέχνη Ai Weiwei στη διαδικτυακή σελίδα του Newsweek για την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κινέζων θα προβληθεί και θα αναπαραχθεί παντού. Εντούτοις, ό,τι λέει ο Ai για το Πεκίνο ισχύει και για οποιαδήποτε δυτική πρωτεύουσα. «Το Πεκίνο είναι δύο πόλεις. Η μία είναι της εξουσίας και του χρήματος… Η άλλη είναι μια πόλη της απελπισίας. Βλέπω τους ανθρώπους μέσα στα λεωφορεία και δεν βλέπω καμιά ελπίδα στα μάτια τους», τα λόγια αυτά του κιν...

Κόκκινη κάρτα στον Μπολτ. Το θέαμα στα 100 μέτρα του στίβου αναβάλλεται. Πριν, ένας νεαρός Αιθίοπας, ο εκπληκτικός νικητής των δέκα χιλιομέτρων ανακράζει Allah Akbar, «ο Αλλάχ είναι Μεγάλος». Το ίδιο λένε και οι εξεγερμένοι της Λιβύης. Γι’ αυτό οι δυτικοί αρχίζουν να ανησυχούν. Πολύ περισσότερο όταν η ομάδα που διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι είναι το παρακλάδι της Αλ-Κάιντα στη Λιβύη! Κι όμως δέκα χρόνια μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους της Νέας Υόρκης και λίγο καιρό μετά την εκτέλεση του Οσάμα Μπιν Λάντεν, ο κοινούς νους, αυτός στον οποίο ομνύουν οι Αμερικανοί συντηρητικοί, υποστηρίζει ότι δεν μπορεί η Δύση και συγκεκριμένα οι ΗΠΑ να συνεργάζονται με την Αλ-Κάιντα! Ίσως, όμως, το παράλογο να κατοικεί παντού. Κάποτε μάλιστα μετασχηματίζεται σε ρεαλιστική πολιτική. Αυτό συμβαίνει μέσω της «μαύρης μαγείας» του πιο κυνικού οικονομικού ωφελιμισμού. Δεν είναι τυχαίο ότι σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα Liberation ένας από τους αρχηγούς της εξέγερσης, ο A...

Χρειάστηκε ένας ολόκληρος χρόνος, χρειάστηκαν τα οδυνηρά αποτελέσματα στον τομέα των εσόδων και της περαιτέρω εμβάθυνσης της ύφεσης για να αντιληφθεί η κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου ότι απαιτείται κάτι που κάποιοι έλεγαν από την πρώτη στιγμή, εμπαιζόμενοι από τους μαθητευόμενους μάγους των οικονομικών υπουργείων και τους ψιττακούς τους στα μίντια και τα πανεπιστήμια, Ανάπτυξη! Και πως η λιτότητα, η μείωση των μισθών και των συντάξεων καθώς και η φορολόγηση εκείνων που καταναλώνουν, θα τσακίσει την αγορά, θα προκαλέσει τεράστια ανεργία, θα τινάξει στον αέρα τα ασφαλιστικά ταμεία και θα καταβαραθρώσει τα έσοδα, διευρύνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα και το χρέος. Κι ενώ όλα αυτά απεδείχθησαν περίτρανα, τώρα έρχονται κάποιοι να πουν ότι η ανάπτυξη δεν έρχεται από τη μια στιγμή στην άλλη. Ασφαλώς. Όμως, ήδη χάθηκαν δύο χρόνια λανθασμένης πολιτικής. Ακόμη χειρότερα, ένιοι θεωρούν ότι η ύφεση δεν προκαλείται από το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (δηλαδή από το Μνημόνιο) αλλά από το δημόσιο χρέος! Θα χ...

«Η εξουσία τρελαίνει εκείνον που την κατέχει» έλεγε ο Α. Καμύ. Ό,τι συνέβη στον Μουαμάρ Καντάφι με την απίστευτη χλιδή. Αλλά εκείνος έζησε 42 χρόνια, γνωρίζοντας την Κίρκη, τις Σειρήνες, τη δόξα και την αναγνώριση εκείνων που σήμερα ζητούν την κεφαλή του έναντι των πετρελαίων της Λιβύης. Οι άλλοι, οι άνθρωποί του, οι «κανταφιστές», όπως εκείνος ο αιχμάλωτος με το βλέμμα τρομαγμένου ζουλαπιού πάνω στο φορτηγό, τι γνώρισαν; Κάποια ψίχουλα που τώρα θα πληρώσουν με το ζωντανό γδάρσιμό τους. Ο αιχμάλωτος, θύμα κι αυτός των πρώην θυμάτων του. Ολόκληρος ο κόσμος θύμα των χρυσοκάνθαρων της παγκοσμιοποίησης και του χρηματοπιστωτικού συστήματος, όπως εκείνων που ζητούν, σήμερα, -για την ακρίβεια κάνουν έκκληση!- να φορολογηθούν. Και διερωτώνται οι δύσπιστοι, πρόκειται για πραγματικό ή για συμβολικό αίτημα; Όπως και να έχει, το αίτημα καθεαυτό αποδεικνύει πως υπάρχει άνιση αντιμετώπιση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων έναντι των υψηλών. Άραγε, ο κ. Μπάφετ διαπνεόμενος από αίσθημα δικαιοσύνης κ...

«Σήμερα η ελληνική κοινωνία ζητεί να απελευθερωθούν οι δημιουργικές δυνάμεις του τόπου από πελατειακούς παραγοντίσκους, είτε είναι στο ποδόσφαιρο είτε στα Μέσα Ενημέρωσης, στον κομματικό ή επιχειρηματικό χώρο, στα Πανεπιστήμια ή στα ΤΕΙ». Αυτά δήλωσε, προχθές, στη Βουλή ο πρωθυπουργός της χώρας. Και διερωτάται κανείς: Ποιες είναι οι δημιουργικές δυνάμεις, που η κοινωνία ζητά να απελευθερωθούν; Ποιοι είναι οι «πελατειακοί παραγοντίσκοι» που βρίσκονται απέναντί τους; Ο κ. Γ. Παπανδρέου δεν έγινε σαφέστερος επ’ αυτού. Μόνο κάποια στιγμή θέλησε να υπονοήσει κάτι αυτοκριτικό, αλλά φευ, το σαφές πνίγηκε στη σιωπή. Και, χθες, ο υπουργός κ. Γ. Κουτρουμάνης κάτι θέλησε να πει για τις δεκάδες χιλιάδες νέες προσλήψεις, αυτές που θα γίνουν στην Τοπική Αυτοδιοίκηση μέσω των ΜΚΟ, ότι δηλαδή δεν θα γίνουν με πελατειακό τρόπο, πλην όμως δεν παρέσχε κανένα εχέγγυο προς τούτο. Τα λόγια, συνεπώς, παραμένουν λόγια και τα ληρήματα μεγαλειώδεις βολονταρισμοί, αν δεν είναι απύθμενη υποκρισία. Γιατί, εντέλει,...

Η είδηση δεν αφορά τη δεκαετία του 1960, αλλά το παρόν: Ολοένα και περισσότεροι Έλληνες ζητούν εργασία στο εξωτερικό, ακόμη και στη μακρινή Αυστραλία. Μάλιστα, το υπουργείο Μετανάστευσης της χώρας αυτής ζήτησε από την ομοσπονδιακή αστυνομία τη διενέργεια έρευνας καθώς διάφοροι απατεώνες παρουσιάζονται ως «σύμβουλοι μετανάστευσης» και αποσπούν χρήματα από Έλληνες που θέλουν να μεταβούν εκεί για να εργαστούν. Ό,τι, λοιπόν, υφίσταται ο μετανάστης, που έρχεται στην Ελλάδα, το παθαίνουμε κι εμείς, το παθαίνουν τα παιδιά μας, τα οποία απελπισμένα από την ανεργία πέφτουν θύματα κομπιναδόρων. Να, που δεν χρειάζεται να συμπάσχουμε για να καταλάβουμε τους άλλους, ούτε χρειάζεται να σκεφτούμε ότι και οι Έλληνες ήταν κάποτε μετανάστες για να καταστούμε περισσότεροι ανεκτικοί. Τα παιδιά μας παθαίνουν ξανά τα ίδια καθώς ήδη φεύγουν σε αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό. Γι’ αυτό το μάθημα που μας δίνει ένας φίλος, ιερέας από τη Βοστόνη μέσω επιστολής του αξίζει να γίνει γνωστό. Ο πάτερ Βασίλειος με ευ...

Κόπος πνεύματος και ψυχής, χρήμα άφθονο, κι ύστερα άνθρακες ο θησαυρός. Η σπουδή δεν υφίσταται. Η ανώτατη εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι μία αιώρηση στο τίποτα. Το πανεπιστήμιο είναι το πολύ ο τόπος έκφρασης ενός λυτρωτικού, πλην όμως μη δημιουργικού, άι σιχτήρ. Και τώρα τι; Ο νέος νόμος που επιχειρεί να ψηφίσει η κυβέρνηση βασίζεται στα όντως κακώς κείμενα των ΑΕΙ για να αλώσει, όμως, κυριολεκτικά τη δημόσια και δωρεάν μορφή τους. Αυτή η αγοραία αντίληψη για την εκπαίδευση είναι συνυφασμένη με την κυρίαρχη ιδεολογία της αγοράς, αυτή που έχει καταντήσει την Ελλάδα και τον κόσμο στο σημερινό χάλι, καθώς έχει μετασχηματίσει την αστική δημοκρατία σε στυγνή ολιγαρχία. Η υπεράσπιση, συνεπώς, του δημόσιου χαρακτήρα του πανεπιστημίου σημαίνει τη διατήρηση ενός πυλώνα αντίστασης απέναντι στην πλήρη αποσύνδεση του χρήματος(χρηματοπιστωτική συσσώρευση) από κάθε κοινωνικό, πολιτικό και παραγωγικό στόχο. Αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για τη μη άρση των παθογενειών του σημερινού συστήματος. Όμως, δεν...

Τους βλέπεις να πάσχουν από πλησμονή εαυτού, να δηλώνουν με περισσή αυταρέσκεια και αυθάδεια ότι «Η κοινωνία απεχθάνεται τα ημίμετρα και διψάει για πραγματικές δίκαιες αλλαγές», ήτοι για έναν πλήρη θάνατο των εργαζόμενων, για ένα συνολικό ξεπάστρεμα των συνταξιούχων. Τους ακούς να επιζητούν: «να επανακαθορίσουμε το δημόσιο συμφέρον» και νιώθεις ότι ετοιμάζονται να ρίξουν στη κρεατομηχανή του κοινωνικού αυτοματισμού ακόμα και τα δημοψηφίσματα! Αντί να χαθούν από προσώπου Γης, είναι έτοιμοι να αφανίσουν μέσα σ’ έναν άγριο εμφύλιο, ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Ο ναρκισσισμός τους είναι τέτοιος που τους καθιστά ανήμπορους να διανοηθούν την Ελλάδα χωρίς αυτούς στην εξουσία. Τυφλοί στ’ αυτιά δεν ακούν τον ήχο που κάνουν οι σπασμένοι καθρέφτες της εικόνας τους μέσα στις φλόγες του Λονδίνου και του Αμβούργου. Ίσως να πουν κι αυτοί, όπως ο Κάμερον, ότι πρόκειται για κοινούς εγκληματίες, μετρώντας σ’ αυτούς και τον απόκληρο, το νέο χωρίς ελπίδα, τον απολυμένο που ο βίος του εξεμετρήθη σήμερα,...

Αναβλήθηκε για μία ακόμα φορά, χθες, η εκδίκαση της μήνυσης εναντίον του περιοδικού Focus, που είχε παρουσιάσει την Αφροδίτη της Μήλου να κάνει τη γνωστή άσεμνη χειρονομία προς τους Έλληνες. Κανείς δεν αναρωτήθηκε, γιατί η σύνταξη του περιοδικού χρησιμοποίησε ένα ελληνικό άγαλμα και όχι τον Λούθηρο ή κάποιον παλιό Γερμανό προγονό τους. Ας μη φανεί, συνεπώς, παράδοξο να ειπωθεί ότι κατά τον 19ο αλλά και στις αρχές του 20ου αιώνα οι βορειοευρωπαίοι διεκδικούσαν για τους εαυτούς τους ότι ήταν οι αληθινοί επίγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Με άλλα λόγια, ήταν ευρέως αποδεκτό πως όσοι κατοικούσαν τον ελλαδικό χώρο δεν είχαν καμία σχέση με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Το ίδιο φαίνεται να υποστηρίζεται, πλην εξαιρέσεων, και σήμερα. Οι Έλληνες είναι οι άλλοι, οι ξένοι, οι οποίοι δεν έχουν ως νοοτροπία και κουλτούρα καμία σχέση με την πολιτισμένη Ευρώπη. Αυτό το «βλέμμα» τείνει να διαμορφωθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη μεγάλη πλειονότητα των Γερμανών, καθώς οι Έλληνες και -σε λίγο- όλοι οι...

Ένα πλήθος Ευρωπαίων ερευνητών και ακαδημαϊκών, που μοιάζει να αιφνιδιάστηκαν, επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα γιατί ξεσηκώθηκαν οι νέοι στην Αγγλία; Κι όμως θα έπρεπε να τους έχουν προϊδεάσει οι διαδηλώσεις εναντίον της αύξησης των διδάκτρων στην ίδια χώρα, οι διαμαρτυρίες των Αγανακτισμένων στη Μαδρίτη και στην Αθήνα, ή η πυρπόληση αυτοκινήτων στη Γερμανία. Άλλοι, λοιπόν, αποδίδουν την κοινωνική έκρηξη στην κατάργηση του κράτους πρόνοιας και την ανεργία, άλλοι στις κοινωνικές ανισότητες, κάποιοι διερωτώνται διαζευκτικά αν απέτυχε «ο πολυπολιτισμός ή ο νεοφιλελευθερισμός», ή μήπως φταίνε συγχρόνως «ο ατομικισμός και ο καταναλωτισμός». Αλλά κανείς δεν έθεσε το ερώτημα αν όλα τα παραπάνω ισχύουν και ότι το κυρίαρχο οικονομικό και πολιτισμικό μοντέλο σε παγκόσμιο επίπεδο καταστρέφει τόσο τον πλανήτη όσο και τον άνθρωπο. Δεν μπορεί στον 21ο αιώνα να πεθαίνουν άμεσα από πείνα στη Σομαλία 12 εκατομμύρια άνθρωποι εξ ων 400.000 παιδιά. Ποιος ευθύνεται γι’ αυτή τη γενοκτονία; Ποιος θα τιμ...

Μεταρρυθμίσεις και πάλι μεταρρυθμίσεις. Αλλά όταν κάποιοι μιλούν για μεταρρυθμίσεις και ανταγωνιστικότητα, εννοούν μείωση μισθών και συντάξεων καθώς και επιστροφή των εργασιακών σχέσεων σ’ εκείνη την πολυμορφική κατάσταση του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, τότε που ο δουλοπάροικος και ο κολίγος συναντούσαν τον εργάτη των ορυχείων του Λαυρίου στο μαρμάρινο θάλαμο με τα πτώματα στα έγκατα της γης. Ομοίως, οι σημερινοί αστοί του χρηματιστηρίου και του χρηματοστοπιστωτικού εν γένει κεφαλαίου τείνουν να καταστούν «πολυμορφικοί», όπως τότε που ο φεουδάρχης της Ηπείρου και της Θεσσαλίας ήταν συγχρόνως και αστός του χρηματιστηρίου ή του real estate! Αλλά η επιστροφή σ’ αυτή την παλιά ταξική κατηγοριοποίηση και τη νέα οικονομική λειτουργία των Ελλήνων αστών δεν θα σώσει κανέναν. Και ο «κατώτερος λαός» και οι ελίτ, και οι «πάνω» και οι «κάτω» –πλην ελαχίστων που ανήκουν στην Κοσμόπολη- έχουμε πλέον κοινή μοίρα. Όσο για την προσπάθεια διαμόρφωσης νέων ισορροπιών σε εθνικό επίπεδο α...

Ομόλογα, δημόσιο χρέος, δημοσιονομικό έλλειμμα, χρεοκοπία, χρηματιστηριακός τζόγος, υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας, κέρδος. Ένας ολόκληρος κόσμος, αδιάβροχος, αναίσθητος, κυνικός και στεγανός απέναντι σε συναισθήματα περιστρέφεται με αυξανόμενη επιτάχυνση γύρω από την κρίση χρέους. Η κεντρόφυγες δυνάμεις νικούν τις κεντρομόλες και όσοι βρίσκονται στα εξωτερικά όρια ξερνώνται στην άβυσσο της ανεργίας και των αποκλεισμένων. Οι άλλοι, όλο και πιο λίγοι, επιδίδονται στην ικανοποίηση της επιθυμίας τους για συσσώρευση χωρίς όρους και όρια. Κι ας γίνεται αυτή αυτό με όρους κάθεξης και κανιβαλισμού εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων. Εδώ ο Καντ συναντά τον Σαντ και ο παραλογισμός γίνεται ο ευφημισμός της «ανορθολογικής λογικής»! Ασφαλώς και δεν είναι όλοι οι άνθρωποι το ίδιο. Αλλά αυτή είναι η δεσπόζουσα τάση με προοπτική την «αποκτήνωση» όλων σημείωνε ο Κερτ Βόννεγκατ, που αναρωτιόταν «Τι μπορούμε να πούμε στους νέους μας, τώρα που οι ψυχοπαθείς προσωπικότητες, δηλαδή άνθρωποι χωρίς συ...

Κάθε χρόνο ο Σάρλης, ο θεατρίνος, στο ενιαύσιο αντάμωμα της παραράχθειας Σκούπας, ήθελε να «μαλάζει» τους συχωριανούς του για να πείθεται ότι η επιστροφή ήταν αληθινή κι όχι των ονείρων του. Φέτος δεν το έκανε. Το χωριό έχει γεμίσει από ξενιτεμένους που έχουν επιστρέψει. Ας όψεται η ανεργία. Τα «κήπια», η οικιακή οικονομία της παραδοσιακής οικογένειας, η αλληλεγγύη της γειτονιάς, η συλλογικότητα ξανανθίζουν στην ελλαδική περιφέρεια. Μαζί ζωντανεύουν κι οι άνθρωποι, εκείνοι που επιστρέφουν κι εκείνοι που ζούσαν μέχρι τώρα έρημοι και μόνοι. Μα να, στο βλέμμα των πρώτων βλέπεις τη βαριά σκιά της ματαίωσης, κι ας κάνουν την ανάγκη φιλοτιμία, μιλώντας για την ποιότητα ζωής και τη σιγουριά της λιτοδίαιτης αυτάρκειας της υπαίθρου. Δεν είναι εύκολο να επανασυνδεθούν με τη φύση και να γίνουν μέρος της, να ξαναριζώσουν και να γίνουν φυσικοί. Το διαπιστώνεις από τις πυρκαγιές στις άκρες των δρόμων που προκαλούν τα αναμμένα αποτσίγαρα. Το βλέπεις στα χαμένα βλέμματα που αδυνατούν να θαυμάσουν, να...