Από το Μαρακανά στη λεωφόρο Αμαλίας

Ο Μερσώ, ο πρωταγωνιστής του Αλμπέρ Καμύ στο κορυφαίο έργο του «Ο Ξένος», θέλει κάποιον για να τον μισεί ώστε να μην αισθάνεται μόνος! Γι’ αυτό σκοτώνει τον «Άραβα». Το θύμα δεν έχει όνομα. Ουσιαστικά δεν υπάρχει. Είναι ο… Άραβας. Είναι δηλαδή ένας «ανώνυμος», όπως έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες τους νεκρούς. Είναι ένας ούτις, ένας κανένας. Ο Μερσώ του έκανε τη συμβολική κατάσταση πραγματική. Τον έκανε –για τους δικούς του βέβαια λόγους- αυτό που πραγματικά κι εκείνος ήταν. Ο «Άραβας» ήταν ο πραγματικός Ξένος. Αλλά αυτή η ξενότητα κατοικούσε και τον Μερσώ. Αυτή ήθελε να εξοντώσει εντός του, όντας και ο ίδιος Ξένος, δηλαδή συμβολικά νεκρός! Συνεπώς, ο Ξένος με όνομα, ο Ξένος «Εντός» της κοινωνίας στρέφεται εναντίον του Ξένου «Εκτός», εναντίον εκείνου που συνιστά γι’ αυτόν ένα αγχογόνο «αντικείμενο», γιατί του μοιάζει. Αυτή είναι η ψυχολογική βάση για τον εμφύλιο των Ξένων, για τον εμφύλιο των κάτω. Το ίδιο συμβαίνει με τους «Εντός» στη Βραζιλία, στην Ελλάδα, παντού, οι οποίοι στρέφονται εναντίον των «Εκτός» της κοινωνίας, εναντίον των άνεργων, των άστεγων, των μεταναστών, των κατοίκων των φαβέλας, γενικά των αποκλεισμένων. Παντού Ξένοι. Εμφύλιοι παντού. Έξω από το Μαρακανά, πριν μερικές ώρες, δεκάδες Βραζιλιάνοι και Ουρουγουανοί συνεπλάκησαν. Απολογισμός, δύο τραυματίες (ραδιόφωνο CBN). Το εθνικό Εμείς είναι εδώ. Η εθνική ξενότητα είναι εδώ, την ώρα που το πλανητικό κεφάλαιο «χτυπάει» σαν Όρνεο σε όλη τη Γη. Η κερδοφόρα μετανεωτερική παγκοσμιοποίηση για τους μεν, ο εθνικισμός και ο φασισμός για τους άλλους, τους πολλούς. Τη στιγμή που οι πλανητικοί «πάνω» διαλύουν τα έθνη-κράτη, ενώ ενισχύουν την εθνική ιδιαιτερότητα, τρέφοντας το τσακισμένο Εμείς των «κάτω» με εθνικιστική αλαζονεία, προοίμιο των φασιστικών ιδεοληψιών. Να, όμως, που τώρα, ο Άραβας, ο Ξένος αποκτά όνομα. Λέγεται Moussa Ouled El-Assasse. Αυτό συμβαίνει στο μυθιστόρημα του Αλγερινού συγγραφέα Kamel Daoud: “Meursault, contre-enquete”(Le Monde). Αποκτώντας όνομα, ο «Άραβας» (ή ο «νέγρος») βγαίνει από τη φοβερή στερεοτυπική γενίκευση που του αφαιρεί το πρόσωπο και την ατομική ιδιαιτερότητα, δηλαδή την ορατότητα. Βγαίνει, επιτέλους, στο φως. Εκεί θα απαλλαγεί από την «Ξενότητα» που τον κατοικεί. Αλλά το Πρόσωπό του θα το επαναοικειοποιηθεί, θα το ανασυστήσει μέσα από Αγώνες για έναν κόσμο όπου όλοι οι άνθρωποι θα έχουν το Όνομα και την Αξιοπρέπειά τους. Τα γράφω αυτά, γιατί ανάλογες γενικεύσεις ρατσιστικού και φασιστικού τύπου ενδημούν και σε μας. Ειδικά σήμερα με την Εθνική ομάδα ποδοσφαίρου, που τρέφει όχι την εθνική μας αξιοπρέπεια αλλά την εθνική μας βλακεία (κατά το ανάλογο της Λεωφόρου Αμαλίας που έστειλε τους «αγανακτισμένους» στη Χ.Α.). Ακόμα περισσότερο όταν παρατηρείται μία αμηχανία της Αριστεράς, η οποία αδυνατεί να αναλύσει και να αντιμετωπίσει το φαινόμενο. Στην ουσία το φασιστικό φαινόμενο.