Ποιοι ρίχνουν νερό στο μύλο της Χρυσής Αυγής;

Ο τύπος της απάντησης (στον ενικό) του πρωθυπουργού της χώρας προς το Νάνο Βαλαωρίτη είναι ένα θέμα αλλά όχι η ουσία. Ο Σαμαράς (ή ο αντ' αυτού συγγραφέας της επιστολής) θέλησαν να οικειοποιηθούν πολιτικά τον ποιητή αλλά και να δείξουν την υπεροχή του πρώτου έναντι του δεύτερου(ως προς τι τάχα;). Επί της ουσίας, όμως, το όλο θέμα είναι τα αίτια, τα οποία κατά την άποψη του πρωθυπουργού, δημιουργούν το φασιστικό φαινόμενο. Και τα αίτια δεν είναι, σύμφωνα με τον Αντ. Σαμαρά, η ανεργία και η κατάσταση εκφοβισμού των εργαζομένων, που είναι κοκαλωμένοι σαν τη νάγια την ορχούμενη. Δεν είναι ο μεγάλος φόβος που προκαλούν τα βάρβαρα μέτρα τα οποία επιβάλλουν η εξωτερική και η εσωτερική τρόικα, επιφέροντας την καταφυγή στη Χρυσή Αυγή των πιο απαίδευτων στρωμάτων του πληθυσμού. Είναι οι... "λαθρομετανάστες". Να τι γράφει ο πρωθυπουργός στην επιστολή του προς το Ν. Βαλαωρίτη: "...μαζική λαθρομετανάστευση! Αυτό δημιούργησε πολύ ευνοϊκό έδαφος για να εμφανιστεί ο εφιάλτης των νεοναζί. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα αυτό. Όχι να το αποσιωπούμε. Πρέπει να αφαιρέσουμε από τους νεοναζί το βασικό τους όπλο. Όχι να τους οπλίσουμε ακόμα περισσότερο". Ο Αντ. Σαμαράς, δηλαδή, καλεί σε εξάλειψη των "λαθρομεταναστών" γιατί είναι το "ευνοϊκό έδαφος για να εμφανιστεί ο εφιάλτης των νεοναζί". Εμπρός, λέει, να εξοντώσουμε εμείς πρώτοι τους μετανάστες έτσι ώστε οι φασίστες να μην έχουν έδαφος ανάπτυξης. Ως προς το στόχο, συνεπώς, ήτοι την εκδίωξη των μεταναστών, η ΝΔ και η Χ.Α. ταυτίζονται. Το θέμα τους είναι ποιος πρώτος θα εκμεταλλευθεί πολιτικά τον εκδίωξη! Την υπόθεση αυτή έχει αναλάβει ο Δένδιας. Έτσι, παρουσιάζεται το φαινόμενο χρυσαυγίτες και αστυνομικοί(κράτος και παρακράτος) να έχουν κοινό στόχο και να δρουν από κοινού. Κανείς, όμως, δεν ρωτά ποιος έφερε τους μετανάστες στηγ Ελλάδα, ποιοι αξιοποίησαν ή ακόμα και σήμερα εκμεταλλεύονται τη φθηνή και ανασφάλιστη εργασία τους. Ποιος κάνει ότι δεν θυμάται τα φαραωνικά έργα των Ολυμπιακών αγώνων, των γεφυρών και των εθνικών οδών με τις στρατιές των "σκλάβων"; Ποιος επιτρέπει, σήμερα, στα "τάγματα εφόδου" της Χ.Α. να δρουν ανενόχλητα και ενίοτε με τη συνεργασία αστυνομικών; Τέλος, ποιος χρηματοδοτεί τη Χ.Α.; Η ιστορία έχει καταδείξει ότι ο ναζισμός στη Γερμανία και ο φασισμός στην Ιταλία γιγαντώθηκαν όταν στην πρώτη περίπτωση οι ναζιστές έγιναν αποδέκτες της χρηματοδότησης των μεγαλοβιομηχάνων και στη δεύτερη των μεγαλοκτηματιών. Άρα κάποιοι χρειάζονται τη Χ.Α. ως φόβητρο σήμερα και ως "εφεδρεία" αύριο. Τέλος, κάποιοι -δεξιά κι αριστερά- με τις λανθασμένες εκτιμήσεις τους για τα αίτια ρίχνουν νερό στο μύλο του νεοναζισμού και του φασισμού. Εδώ αναδεικνύονται και οι ευθύνες των κομμάτων εκείνων που ενώ μιλούν για το λεγόμενο "συνταγματικό τόξο" το υπονομεύουν είτε με τη θεωρία "των δύο άκρων" είτε χειραγωγώντας μέχρι "ασφυξίας" τα συνδικάτα.

Ο φασισμός είναι παντού σα σκουλήκι μες στο μήλο

«Ο φασισμός προϋπήρχε του Χίτλερ και του Μουσολίνι και εξακολουθεί να υπάρχει, έκδηλα ή άδηλα, και μετά την ήττα τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παντού, στον κόσμο, όπου αρχίζουμε με την κατάπνιξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαιώματός του στην ισότητα, ολισθαίνουμε ταχύτατα στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης...». Ο συγγραφέας Πρίμο Λέβι, αυτός που έζησε το ναζισμό στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αναφέρει τις πολιτικές αιτίες του φασισμού, καταδεικνύοντας ότι το φαινόμενο δεν είναι νομικό αλλά πολιτικό. Είναι πρόδηλο κατά συνέπεια πως η νομική αντιμετώπιση της Χρυσής Αυγής αποκρύπτει τις πολιτικές αιτίες του φασισμού, όπως είναι η κατάπνιξη των εργασιακών και των πολιτικών δικαιωμάτων, της διεκδίκησης της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Πίσω από την ακραία εκδοχή, άρα, των φασιστικών μορφωμάτων τύπου Χρυσής Αυγής κρύβονται εκείνοι οι πολιτικοί σχηματισμοί που ψηφίζουν τους αντεργατικούς νόμους, ή τα διατάγματα που στέλνουν στην εξαθλίωση 1,5 εκ. ανέργους, αλλά και την γενικευμένη κατάργηση πολιτικών δικαιωμάτων με το «φόβο» δήθεν ενός φασιστικού πολιτικού μορφώματος. Επιτέλους, ο πιο ακραίος φασισμός, σήμερα, χειρότερος κι απ’ αυτόν της Χ.Α. είναι αυτός των γερμανικών ελίτ που θέλουν την Ελλάδα ένα απέραντο Μπούχενβαλντ, εκεί όπου οι άνθρωποι δεν πέθαιναν στους θαλάμους αερίων αλλά στα καταναγκαστικά έργα. Αυτόν τον φασισμό δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει ο «ηρωισμός της λογικής», τον οποίο επικαλούνταν για την αντίστοιχη κρίση του 1935 ο γερμανός φιλόσοφος Ε. Χούσερλ, αλλά η καρδιά. Χωρίς «καρδιά» αυτός ο κόσμος και συγκεκριμένα η ΕΕ θα χαθεί. Γιατί η μεγαλύτερη διαφθορά, που έχει επισυμβεί στις δυτικές κοινωνίες, είναι ο πληθωρισμός από υπερβολικό εαυτό, από υπερδιόγκωση του Εγώ, από υπερσυσσώρευση πλούτου και από μία άγρια ναρκισσιστική ατομικότητα, που καταλήγει στον αυτισμό και στον αντίστοιχο υπερ-εθνικισμό. Γι’ αυτό η απάντηση σ’ αυτή την επίθεση του νεοναζισμού με ανάλογο εθνικισμό θα ήταν σαν να παίζουμε στο γήπεδο του αντιπάλου. Αντίθετα, εμείς οι Έλληνες –δεν συμπεριλαμβάνονται οι κουίσλιγκς και οι λοιποί αλαζόνες και κομπορρήμονες κυνικοί- οφείλουμε να απαντήσουμε με μία νέα συλλογικότητα, μ’ ένα νέο πατριωτισμό συνδυασμένο με έναν νέο ουμανισμό και μια νέα αγωνιστική αλληλεγγύη. Η αλληλεγγύη οφείλει να είναι αγωνιστική και πολιτική και να μην είναι εκείνη η ατομική συμπόνια του φιλόπτωχου ταμείου που ταπεινώνει τον λήπτη και διαφθείρει τον δωρητή. Εν άλλοις λόγοις, ο δημοκρατικός τόπος που ενώνει στον κοινό στόχο της καταπολέμησης της ανεργίας, της πείνας και όλων των άλλων κοινωνικών αδικιών, είναι ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης, εκεί όπου υφαίνεται πιο αποτελεσματικά το αίσθημα του εαυτού μας με το αίσθημα του άλλου, εκεί όπου εξαλείφεται ο μεγάλος φόβος και ανασυστήνεται ο χαμένος εαυτός. Για να υπάρξει, όμως, ο πολιτικός τόπος της κοινής δράσης απαιτείται ένα κοινό πολιτικό πλαίσιο, που θα επιτρέπει τη δημιουργία πραγματικών και διαρκών αποτελεσμάτων και συνεπώς την ολοκλήρωση της «ανθρωπιάς» μας.

Επιστροφή στην Πράξη

Το ελληνικό πολιτικό σύστημα από το μονοκομματικό πελατειακό τρόπο λειτουργίας του πέρασε στον τρικοματικό (4-2-1), όπου η ΝΔ έχει 4 "θέσεις", το ΠΑΣΟΚ 2 και η ΔΗ.ΜΑΡ. 1! Βέβαια, το πελατειακό σύστημα είναι διττό, καθώς αφορά τόσο τις "δουλειές" των "πάνω"(μεγαλο-επιχειρηματίες) όσο και τις "εξυπηρετήσεις" των "κάτω"(μισθωτοί, άνεργοι). Οι "πάνω" μέσω των πρόσβάσεών τους στην τρόικα ή στην κυβέρνηση ή και στους δυο μαζί επιχειρούν μία πρωτοφανή συγκεντροποίηση του οικονομικού και του συμβολικού κεφαλαίου μέσω της καταστροφής των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, την επιβολή του μεσαίωνα στις εργασιακές σχέσεις, την φοροαποφυγή, την εισφοροαποφυγή και τις φοροαπαλλαγές καθώς και τον έλεγχο των μέσων ενημέρωσης. Όταν, όμως, θα έχουν κάνει όλη τη δουλειά, τότε θα εφορμήσουν τα γερμανικά, κυρίως, κεφαλαιακά στίφη και θα τους "καταπιούν", όπως το φίδι τον ποντικό. Για να ισχύσει η ρήση του Παλαιού που έλεγε "έσκαψες καλά γέρο τυφλοπόντικα". Οι "κάτω", από τη δική τους πλευρά, μετά την τρομοκρατία και τις επιθέσεις εκφοβισμού τους καθώς και το σοκ της τρομακτικής ανεργίας, υφίστανται, τώρα, και έναν πρωτοφανή μιντιακό βομβαρδισμό "αισιοδοξίας" σύμφωνα με τον οποίο "η άσπρη μέρα" είναι στη γωνία! Μέσα μαζικής ενημέρωσης του εξωτερικού και του εσωτερικού, εκφράζοντας το χρηματοπιστωτικό και το πολιτικό κατεστημένο της Ευρώπης, παρουσιάζουν την Ελλάδα να... ανακάμπτει οσονούπω. Ο υπουργός Εργασίας διατείνεται ότι η ανεργία σταμάτησε! Την ίδια στιγμή νόμιμα γραφεία Ελλήνων και Γερμανών δουλεμπόρων μεταφέρουν στη Γερμανία και αλλού ό,τι καλύτερο, νεανικό, μορφωμένο και εξειδικευμένο διαθέτει η χώρα και το τσακίζουν για ένα κομμάτι ψωμί. Η Μανωλάδα είναι παράδεισος σ' αυτά που παιρνούν τα ελληνόπουλα στη χώρα της Μέρκελ αλλά και στον Καναδά. Οι χειρότεροι, μάλιστα, εκμεταλλευτές τους είναι σύμφωνα με πληροφορίες μας οι εγκατεστημένοι από παλαιότερα στις χώρες αυτές Έλληνες! Όσο για τις διάφορες δημοσκοπήσεις της κοινής γνώμης, αυτές είναι γνωστό στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ ότι είναι "αγορασμένες" και κατά παραγγελία. Οι "κάτω", συνεπώς, είναι πολιορκημένοι από στεριά και θάλασσα. Εκείνοι που φαίνεται ακόμα να αντιδρούν δεν είναι τα εξαθλιωμένα κοινωνικά στρώματα αλλά η πρώην "μεσαία τάξη" της γνώσης(η άλλη είναι της παραγωγής). Αυτή βρίσκεται τώρα στο στόχαστρο. Γι' αυτό οι καθηγητές πρέπει να αντιληφθούν ότι αυτό που διακυβεύεται στις κινητοποιήσεις τους είναι κάτι πολύ παραπάνω από τις συντεχνιακές τους διεκδικήσεις. Γι' αυτό πρέπει να έχουν μαζί τους ολόκληρη την κοινωνία. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ξαναβρούμε την Πράξη μέσα από τους θεσμούς, κυρίως τα συνδικάτα, έστω κι αν εκεί υπάρχουν βατράχια, σκουλήκια και αρμόβουρκος. Από εκεί πρέπει να ξεκινήσει η νέα συλλογική Πράξη ανατροπής, αλλά και της αναγέννησης της ελληνικής κοινωνίας. Γιατί χωρίς κοινωνική κινητοποίηση ούτε η ανατροπή ούτε η ανάκαμψη θα επισυμβεί ποτέ.

Τσακίζουμε την ψυχή των παιδιών

Ο μαθητής από το Αγρίνιο ήταν «κλειστός χαρακτήρας», λένε οι περίφημοι «αυτόπτες» μάρτυρες! Δεν είχε, επιμένουν, πολλούς φίλους. Αλλά πολλά παιδιά και πολύ περισσότερο ενήλικες είναι «κλειστοί τύποι». Ας μην προσπαθούμε, λοιπόν, να εξηγήσουμε την παράκρουση του παιδιού μέσω μιας δήθεν αδήλωτης ψυχικής παθογένειας. Γιατί ο βασικός παράγοντας είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις. Όποιος δεν έχει περάσει είτε σαν γονιός είτε σαν εξεταζόμενος τη φοβερά ψυχοφθόρα διαδικασία δεν καταλαβαίνει απολύτως τίποτα. Τον Μάιο του 2008, τότε που έδινε ο μεγάλος μου γιος εξετάσεις, περιέγραφα ως εξής την κατάσταση. «Βλέποντας τα παιδιά να ντοπάρονται με βιταμίνες, να ξερνάνε από το άγχος και να κοιμούνται με ηρεμιστικά προκειμένου να αντέξουν τη δοκιμασία των εξετάσεων, λέω δεν μπορεί, σίγουρα έχουμε σχέση μ’ εκείνο τον μυθικό βασιλιά της Θήβας που επιχείρησε να σκοτώσει το γιο του, τον Οιδίποδα, για να μη του πάρει το θρόνο! Αυτές δεν είναι εξετάσεις αλλά επιχείρηση ψυχολογικού πολέμου, που στέλνει τα παιδιά κατευθείαν στην παράκρουση. Γιατί δεν μπορεί να αφορά την κριτική σκέψη η εξέταση ότι ο Πόντος στις αρχές του 20ου αιώνα είχε 697.000 Έλληνες με «1.890 εκκλησίες, 22 μοναστήρια, 1647 παρεκκλήσια και 1.401 σχολεία με 85.890 μαθητές»(Ιστορία σελ. 248). Αυτό είναι κλήρωση του Τζόκερ! Δεν μπορεί να έχει σχέση με τη λογική η παράγραφος που λέει πως «Στον ιστορικό Πόντο όμως το τέλος της ιστορίας και του πολιτισμού των Ποντίων ήταν εξαιρετικά τραγικό και σταμάτησε βίαια με την ανταλλαγή των πληθυσμών…» (σελ. 253)! Μα ποιοι αγράμματοι επέλεξαν ένα τόσο «αγράμματο» κείμενο; Τι «σταμάτησε βίαια» ω αστοιχείωτοι; Το τραγικός τέλος της ιστορίας των Ποντίων; Μα σταματάει και μάλιστα βίαια το τέλος;! Εκτός κι αν σκέφτονται με το μυαλό του… Φουκουγιάμα. Ε, λοιπόν, με βάση αυτά τα βιβλία θα εξετασθούν και θα κριθούν τα παιδιά μας. Με ποια λογική, λοιπόν, να ελεγχθούν οι ραφές και οι εφηβικοί νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου; Ο μόνος τρόπος είναι ο χημικός ζουρλομανδύας, δηλαδή τα χάπια. Εμείς οι ίδιοι, με άλλα λόγια, χαπακώνουμε τα παιδιά μας από την εφηβεία. Τα εξοικειώνουμε στη ντόπα και στα ηρεμιστικά. Σκοτώνουμε την αναζήτηση, την περιπέτεια, το μυστήριο, τη μεγαλοσύνη που συνιστούν την «Αγωνία των παιδιών»(Κίρκεγκωρ). Τα εξαναγκάζουμε να δεχθούν ότι το κριτικό πνεύμα δεν είναι παρά η οργανωμένη νοημοσύνη, η δεξιοτεχνία, η άσκηση, η ευτελής χρησιμοθηρική εξυπνάδα και η καπατσοσύνη. Ότι η κουλτούρα ως καλλιέργεια δεν είναι παρά μια επίφαση, ένας άκριτος εγκυκλοπαιδισμός που χρησιμεύει ως άλλοθι για να μας διακρίνει από τους... βαρβάρους. Ακόμη και η πλούσια παιδική φαντασία χάνει τις αποχρώσεις της και παύει να είναι φαντασία. Εντέλει, εμείς οι ίδιοι «καίμε» τα παιδιά μας». Δεν είναι ευρέως γνωστό ότι Ο 17χρονος από το Αγρίνιο έχασε τις αισθήσεις του τη Δευτέρα, όταν δόθηκαν τα θέματα των μαθηματικών. Δεν έγραψε καλά. Ήταν αγχωμένος. Θόλωσε. Οι ραφές του εγκεφάλου τσάκισαν. Κι έγινε ό,τι έγινε. Αυτό το σύστημα, συνεπώς, είναι ο ηθικός αυτουργός του εγκλήματος. Αυτό το σύστημα εξοντώνει τα παιδιά μας. Και κάποτε κι εμάς. Κάποια καταφέρνουν να ξεπεράσουν το πρώτο στάδιο. Για να τα βρει στη συνέχεια η ανεργία. Το τελειωτικό χτύπημα θα το δώσει η ξενιτιά, το ξερίζωμα.

Μας περνούν για ηλίθιους;

Η τραγική κατάσταση των κοινωνιών μεταφέρεται, πλέον, από την περιφέρεια στο ευρωπαϊκό κέντρο. «Σταματάτε να μας περνάτε για ηλίθιους» λένε οι Γάλλοι, που θεωρούν ότι οι τύχες τους καθορίζονται όχι πια από την εκλεγμένη κυβέρνηση αλλά από το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η λιτότητα, η πτωχοποίηση των νοικοκυριών, το δημόσιο χρέος, οι ιδιωτικοποιήσεις, τα κουρέματα των μισθών αλλά και των καταθέσεων, η ευέλικτη εργασία και η ανεργία, όλα είναι εντολές μιας δράκας πλανητικών ολιγαρχών που ελέγχουν τις πλανητικές τράπεζες. Οι κοινωνίες, όμως, ειδικά οι ευρωπαϊκές, έχουν φθάσει σε σημείο βρασμού και το καπάκι ανά πάσα κινδυνεύει να τιναχθεί στον αέρα, καθώς δεν υπάρχει καμία βαλβίδα εκτόνωσης. Ήδη, το Husby, το προάστιο της Στοκχόλμης φλέγεται. Αυτοκίνητα πυρπολούνται, ομάδες νέων πετροβολούν τις αστυνομικές δυνάμεις, που κατηγορούνται για ρατσιστικές συμπεριφορές. Όλα άρχισαν στις 13 Μαΐου όταν αστυνομικοί πυροβόλησαν έναν 69χρονο. Πίσω όμως από την αφορμή βρίσκεται η αυξανόμενη ανεργία και η εξαθλίωση, κυρίως στις περιοχές όπου ζουν οι μετανάστες. Τα γεγονότα έχουν αρχίσει να ανησυχούν ακόμα και την κεντρική τράπεζα της Γερμανίας που δηλώνει πλέον ανοιχτή στη συζήτηση για ελαφρά χαλάρωση των δημοσιονομικών μέτρων σε χώρες όπου η ανάπτυξη είναι ασθενέστερη του αναμενόμενου. Επίσης, η Κομισιόν στέλνει εσπευσμένα στην Ελλάδα 400 εκ. ευρώ για την αντιμετώπιση της ανεργίας. Αυτά, όμως, είναι ασπιρίνες μπροστά στην τεράστια φτωχοποίηση των νοικοκυριών και στην νέκρωση της αγοράς. Ακόμα χειρότερα οι επιχειρήσεις εκτόνωσης της τεράστιας κοινωνικής συμπίεσης με τέτοιους τρόπους οξύνουν την αγανάκτηση του πληθυσμού και δημιουργούν τις συνθήκες για ακραίες συμπεριφορές, καθώς οι πολίτες αισθάνονται ότι εμπαίζονται. Δεν είναι τυχαίο, πως ενώ η Κομισιόν στέλνει 400 εκ ευρώ για την ανεργία, τα στελέχη της τρόικας και οι εν Ελλάδι άνθρωποί τους αδιαφορούν αν θα κλείσουν επιχειρήσεις και θα μείνουν άνθρωποι στο δρόμο, όπως συμβαίνει, σήμερα, με τους εργαζόμενους στο Τύπο. Τότε, θα ρωτήσει κάποιος, πως στέλνουν τόσα χρήματα για την ανεργία; Κατ’ αρχήν, τα χρήματα που στέλνονται εσπευσμένα από την ΕΕ μαρτυρούν ότι το Κέντρο αρχίζει να ανησυχεί σοβαρά για ενδεχόμενη κοινωνική έκρηξη. Αλλά ο βασικός λόγος που στέλνονται τα χρήματα είναι γιατί το 2014 έχουμε τις εκλογές για το ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Με άλλα λόγια, για μία ακόμα φορά περνούν τους λαούς της Ευρώπης για πληθυσμούς βλακών. Όσο για την Ελλάδα, αν τα διάφορα ευρωπαϊκά πακέτα στήριζαν το πελατειακό σύστημα των κομμάτων εξουσίας επί τρεις δεκαετίες, τώρα τα προγράμματα αντιμετώπισης της εξαθλίωσης θα είναι ο νέος τρόπος αναπαραγωγής του ίδιου συστήματος, που σημαίνει τη διαφθορά της πολιτικής και τη μετάλλαξη του πολίτη σε πελάτη. Είναι, όμως, οι λαοί τόσο ηλίθιοι;

Όταν οι γονείς θάβουν τα παιδιά τους, είναι πόλεμος

Ο Γιώργης, ένας από τους χιλιάδες νέους Έλληνες, που μεταναστεύουν για να εργαστούν, γυρίζει την Τετάρτη από τη Γερμανία νεκρός. Η οδύνη των γονιών του άφατη. Ένα τεράστιο «γιατί» στο φαρμακωμένο βλέμμα τους. "Οι Γερμανοί εκτέλεσαν το θείο μου το γιατρό στην κατοχή, τώρα «πήραν» το παιδί μου", μονολογεί ο Γιάννης, ένας θαυμάσιος άνθρωπος και από τα λαμπρά και έντιμα στελέχη της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η Μυροφόρα, η μάνα, μοιάζει πρόσωπο αρχαίας τραγωδίας. Μας είχε ετοιμάσει, λέει, συμβουλές για να αντιμετωπίσουμε όσο γίνεται πιο ανώδυνα το μισεμό του δικού μας παιδιού. Η ξενότητα αρχίζει να μας κατοικεί εκ νέου με τον ποιο τραγικό τρόπο. Ο ξεριζωμός, ο ζωντανός ο θάνατος και κάποτε ο κυριολεκτικός, είναι εδώ και πάλι. Γι’ αυτό ο πόλεμος είναι φοβερός, γιατί σκοτώνει τους κατιόντες κι αφήνει τους ανιόντες να μαραζώνουν αργά και βασανιστικά. Φαίνεται ότι ζούμε συνθήκες ενός ιδιότυπου πολέμου, όπου εξολοθρεύονται οι νέοι. Και αντί να αντισταθούμε σ’ αυτή την απανθρωπιά, σ’ αυτή την παράνοια του συστήματος, επιτρέπουμε στους «μελανοχίτωνες» να περιφέρουν τη βαρβαρότητά τους εναντίον των μεταναστών στην Ελλάδα, όπως ακριβώς άλλοι «μαύροι γηγενείς» περιφέρουν τη βία τους εναντίον Ελλήνων, εναντίον των δικών μας παιδιών –θυμίζω τη δίκη των νεοναζιστών, που σκότωσαν έναν Έλληνα και εννέα Κούρδους- και των λοιπών μεταναστών στις δικές τους χώρες. Τα παιδιά μας πεθαίνουν. Κι αντί να κάνουμε κάτι, παραμένουμε άλαλοι και αδρανείς στο πλαίσιο μιας έμφοβης ατομικότητας που υποδηλώνει πως τάχα εμείς και τα παιδιά μας θα τη βγάλουμε καθαρή. Παντού διπλαμπαρωμένα σπίτια και περίκλειστες ψυχές, γι’ αυτό ο τρόμος δεν έχει οδό διαφυγής, δεν έχει τρόπο ν’ ακουμπήσει στον ώμο του διπλανού και να γίνει δύναμη δημιουργική. Ο φόβος έχει καθηλώσει τους πάντες. Η καθήλωση αυτή ενισχύεται από την πολιτική του χειρότερου, από ψέματα αναμεμιγμένα με τρομοκρατία, από την ανασφάλεια και τη διαλυτική λειτουργία του κοινωνικού αυτοματισμού. Μαζί και η υποβολή της ενοχικής αντίληψης ότι όλοι είμαστε διεφθαρμένοι κι ανίκανοι. Η ενδοβολή της ενοχής είναι μία από τις βασικές λειτουργίες του ιδεολογικού μηχανισμού του νεοφιλελευθερισμού. Όμως υπάρχει ακόμη μία εξέλιξη, η μετάβαση από τον ατομικισμό στον αυτισμό. Ειδικά, οι νέοι καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να αποκαταστήσουν την ανύπαρκτη κοινωνική επικοινωνία, εγκλωβιζόμενοι, τελικά, στο άγχος, στην πλήξη και στην απραξία. Το πέρασμα στη δράση που δημιουργεί τις συνθήκες της συνάντησης με τον «άλλο» και την αποκατάσταση της τρωθείσας άνεργης ψυχής δεν επισυμβαίνει ποτέ. Γι’ αυτό και οι εκρήξεις, οι αιφνίδιοι θάνατοι και οι αυτοχειριασμοί. Τι μένει λοιπόν; Το πέρασμα στην Πράξη. Ας κάνουμε κάτι για να σώσουμε τα παιδιά. Γιατί χωρίς αυτά δεν υπάρχει μέλλον και για μας ζωή.

Ο φασισμός της Χρυσής Αυγής

«Γίδια, ξεφτιλισμένοι» και «χάιλ Χίτλερ» ακούστηκαν χθες στην ελληνική Βουλή. Το «δημοκρατικό συνταγματικό τόξο» συγκρούεται με το «ελληνικό τόξο». Το πρώτο συμπεριλαμβάνει όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα πλην της Χρυσής Αυγής. Το δεύτερο συμπεριλαμβάνει εμφανώς μόνο τη Χ.Α. και αδήλως πολλές ομάδες στο εσωτερικό άλλων πολιτικών σχηματισμών. Δεν είναι τυχαία η αντιπαράθεση σχετικά με τον αντιρατσιστικό νόμο. Ο προθάλαμος, όμως, του φασισμού είναι η ανεργία, η ανασφάλεια και ο φόβος του πληθυσμού, που αποδίδει τα πάντα στους άλλους και, εν προκειμένω, στους ξένους. Η στάση αυτή ενισχύεται από ένα ιδιότυπο τρόπο σκέψη που εξηγεί την προσωπική και γενική κρίση μέσω του μοναχού Παΐσιου ή διαφόρων άλλων γκουρού, που αποτελειώνουν την ελληνική κοινωνία, καθώς διαφθείρουν τον Ορθολογισμό. Το φασιστικό φαινόμενο, βέβαια, δεν είναι φαινόμενο της σημερινής κρίσης, αλλά ήταν πάντα εδώ. Γιατί, όπως έλεγε ο Πρίμο Λεβί, «ο φασισμός προϋπήρχε του Χίτλερ και του Μουσολίνι και εξακολουθεί να υπάρχει, έκδηλα ή άδηλα, και μετά την ήττα τους στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Παντού, στον κόσμο, όπου αρχίζουμε με την κατάπνιξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου και του δικαιώματός του στην ισότητα, ολισθαίνουμε ταχύτατα στο σύστημα των στρατοπέδων συγκέντρωσης...». Οι Γερμανοί θέλουν την Ελλάδα ένα απέραντο στρατόπεδο εργασίας, ένα Μπούχενβαλντ. Αλλά και οι εγχώριοι θαυμαστές των Γερμανών επιβάλλουν τη στρατιωτικοποίηση και την καθαρότητα της ελληνικής κοινωνίας. Και αυτό είναι φασισμός. Φασισμός, επίσης, είναι η αναγωγή σε μοναδική παγκόσμια αξία της εθνικής μας κουλτούρας και ο μη σεβασμός στη διιστορική αξιοπρέπεια των άλλων λαών. Ακριβώς αυτό ταυτίζει τους εθνικιστές της Χρυσής Αυγής με τους ναζιστές. Αλλά δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι το φασιστικό φαινόμενο στην Ελλάδα σήμερα, αποκτά για πρώτη φορά ευρύ κοινωνικό έρεισμα. Ο αντιμπεριαλισμός, ο αντιαμερικανισμός και ο αντισημιτισμός προσδίδουν στις φασιστικές πολιτικές εκφάνσεις μία αντισυστημική και φιλολαϊκή επίφαση έτσι ώστε να μπορούν να στρατολογούν από τα φτωχά προάστια των μεγάλων αστικών κέντρων αλλά και της υπαίθρου. Δεν είναι τυχαία η προσπάθειά τους να ελέγξουν ολόκληρες γειτονιές με βάση μία ιδιότυπη παραστρατιωτική οργάνωση τύπου Κου Κλουξ Κλαν. Αλλά ποιος ευθύνεται για την εκκόλαψη του φασιστικού φαινόμενου στην Ελλάδα; Από τη μια πλευρά ο φανερός οικονομικός και κοινωνικός φασισμός που ρίχνει στον Καιάδα της ανεργίας και της φτώχειας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Και από την άλλη πλευρά, ο άδηλος φασισμός του ισχύοντος δήθεν δημοκρατικού συστήματος, όπου η ψήφος υφαρπάζεται με εκφοβισμούς και εκβιασμούς ή εξαγοράζεται μέσω του πελατειακού συστήματος. Όσο για τον περίφημο δημοκρατικό διάλογο, αυτός υποχωρεί μπροστά στη βία του λαϊκισμού και τη λογοκρισία της μιντιακής διαπλοκής. Με άλλα λόγια, ο αποτρόπαιος φασισμός της Χρυσής Αυγής επιχειρείται να αξιοποιηθεί για να δώσει άλλοθι στον φασισμό της καθεστηκυίας τάξης. Αλλά πως θα αντιπαλέψουμε το φασισμό; Ο φασισμός δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον «ηρωισμό της λογικής», τον οποίο επικαλούνταν για την αντίστοιχη κρίση του 1935 ο γερμανός φιλόσοφος Ε. Χούσερλ, αλλά με τη σύνθεση καρδιάς και λογικής. Χωρίς «καρδιά» αυτός ο κόσμος θα χαθεί. Γιατί η μεγαλύτερη διαφθορά, η οποία έχει επισυμβεί στις δυτικές κοινωνίες, είναι ο πληθωρισμός από υπερβολικό εαυτό, από υπερδιόγκωση του Εγώ, από υπερσυσσώρευση πλούτου και από μία άγρια ναρκισσιστική ατομικότητα, που καταλήγει στον αυτισμό και στον φασισμό, δηλαδή στην αποανθρωποποίηση.

Επιστρατευμένη δημοκρατία

Στη θεωρία του σύγχρονου «συνταγματισμού» υπάρχει η «κυβέρνηση των νόμων» σε αντίθεση με την «κυβέρνηση των ανθρώπων». Σ’ αυτή την περίπτωση έχουμε την κρίση του «συνταγματικού σφάλματος», δηλαδή τις ερμηνείες και τα λεγόμενα «παραθυράκια». Εν προκειμένω, η δημοκρατία χάνει το πολιτικό της περιεχόμενο και γίνεται «νομοκρατία»! Γι’ αυτό το πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης –μετά και την κατάργηση του «δημόσιου χώρου»- μεταφέρεται στα δικαστήρια. Ακόμη και οι βουλευτές εκεί προσφεύγουν για να λύσουν τις μεταξύ τους διαφορές. Η νομοκρατία αυτή ενίοτε, όπως στην περίπτωσή μας σήμερα, γίνεται η επίφαση της αλα Μπίσμαρκ «στρατιωτικής κοινωνίας» όπου κάθε κινητοποίηση αντιμετωπίζεται είτε αστυνομικά –θυμίζουμε το χτύπημα των Αγανακτισμένων στο Σύνταγμα ή των κατοίκων της Κερατέας και της Ιερισσού- είτε με επιστράτευση. Στο καθεστώς της νομοκρατίας κερδισμένοι είναι αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να στρατολογούν τους καλύτερους νομικούς αλλά και να έχουν πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων έτσι ώστε οι νόμοι που ψηφίζονται στη Βουλή να τους ευνοούν. Μην ξεχνάμε ότι οι νόμοι συμπυκνώνουν τον κάθε φορά συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων. Άρα, οι νόμοι εκφράζουν συγκεκριμένα συμφέροντα και δεν είναι άμωμοι και άσπιλοι. Δεν είναι τυχαίο ότι μεγαλο-εκδότης καταφέρνει να φιμώσει τις μικρές εφημερίδες, καταργώντας τη δημοσίευση των ισολογισμών μέσω της πρόσβασής του στην κυβέρνηση και, κυρίως, στην τρόικα. Δεν είναι επίσης τυχαίο ότι ο ίδιος εκδότης ζήτησε ως καναλάρχης την αναστολή της εφαρμογής του νόμου που φορολογεί με 20% τις τηλεοπτικές διαφημίσεις. Ο στόχος εν προκειμένω είναι η συγκεντροποίηση και άρα ο έλεγχος της πληροφόρησης, καθιστώντας καταλυτική την πολιτική δύναμη κάποιων οικονομικών και εκδοτικών παραγόντων. Ευνοημένοι από το καθεστώς της νομοκρατίας, συνεπώς, είναι οι «πάνω» κάθε κοινωνικής και επαγγελματικής κατηγορίας, είναι οι μεγαλο-επιχειρηματίες, οι μεγαλο-εκδότες, οι μεγαλογιατροί, οι μεγαλοδημοσιογράφοι οι μεγαλοσυνδικαλιστές κ.ά. Αυτή η κατηγοριοποίηση υφίσταται στο εσωτερικό κάθε κοινωνικής κατηγορίας και ομάδας(Μπουρντιέ), η οποία δομείται με ιεραρχική, πυραμιδική μορφή. Οι «μεγάλοι» (οι πάνω) όλων των κατηγοριών είναι αυτοί που διαπλέκονται δικτυακά –δίκτυο και διαπλοκή είναι τα άλλα ονόματα της «παράγκας»- επιδιώκοντας, την απόρριψη στον Καιάδα των μικρότερων ανταγωνιστών τους στο πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού που είναι η ιδεολογία της νομοκρατίας. Ο εγκλωβισμός των «κάτω» ή των αντισυστημικών σε μια νομική αντιπαράθεση(προσφυγή της ΟΛΜΕ στο ΣτΕ κατά της επιστράτευσης) τους καθιστά ηττημένους από τα αποδυτήρια. Το θέμα είναι κατ’ εξοχήν πολιτικό. Γι’ αυτό η αντίσταση ή θα είναι μόνο πολιτική και άρα πρέπει να μετρήσει κανείς τις δυνάμεις του σε συνδυασμό με τις σύμμαχες κοινωνικές δυνάμεις (εκτιμώντας μέχρι που μπορούν αυτές να φθάσουν), ή θα ρίξει μία ντουφεκιά στον αέρα! Οι συνδικαλιστές της ΟΛΜΕ έκαναν το δεύτερο, χάνοντας την «ψυχή» των συμμάχων τους, δηλαδή των γονέων και των μαθητών.

Ο κοινωνικός φασισμός

Ρατσιστές χαράκωσαν το πρόσωπο ενός 14χρονου αφγανικής καταγωγής. Πολιτικοί της Χρυσής Αυγής υμνούν στο Κοινοβούλιο το ναζισμό. Στις οθόνες της τηλοψίας δοξάζεται αδιαλείπτως το «λάιφ στάιλ», καταδεικνύοντας ότι στην κοινωνία της λιτότητας παραμένει κυρίαρχος ο πολιτισμός της καταναλωτικής κοινωνίας. Αυτή η αντίθεση μεταξύ ανέχειας και επιδεικτικού πλούτου καθιστά πιο οδυνηρή την πρώτη, καθώς η αυτοεικόνα εξακολουθεί να βασίζεται στα αγοραία πράγματα, στην καταναλωτική δαπάνη και λιγότερο στο πρόσωπο, δηλαδή στις μη υλικές αξίες. Γι’ αυτό η απώλεια των υλικών πραγμάτων σημαίνει και απώλεια του εαυτού, καθώς στο οντολογικό δίλημμα συσκευασία ή περιεχόμενο(η προσωπικότητα ως ψυχική και πνευματική συγκρότηση) εξακολουθούμε να προτιμάμε τη συσκευασία(λάιφ στάιλ), ήτοι το διαρκές κυνήγι μιας άπιαστης εικόνας μέσω του άκρατου καταναλωτισμού. Όμως πρέπει να το πάρουμε απόφαση ότι πρέπει να επιστρέψουμε στη μη αγοραία ουσία της ζωής, στη συλλογικότητα, στη φιλία, στο ήθος και την εντιμότητα καθώς και στην κουλτούρα της «οικονομίας» με αξιοπρέπεια. Όχι, ασφαλώς, για να αποδεχθούμε τη σημερινή κατάντια μας, αλλά για να ξαναβρούμε την ουσία του βίου, την αλέγρα εκδοχή του, εκείνο το πνεύμα που ζει παραδομένο στους κυκλώνες και τους ανέμους του πλανήτη. Αυτά, όμως, είναι τα στοιχεία της κουλτούρας των οποίων φορείς πρέπει να είναι συγκεκριμένοι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί. Αλλά κανένας πολιτικός θεσμός, σήμερα, δεν μπορεί να οργανώσει την απελπισία στη βάση της μη βίας. Έτσι, ο νόμος της ζούγκλας και της φυσικής επιλογής συνιστούν τη μεγάλη πολιτιστική οπισθοδρόμηση των σύγχρονων κοινωνιών μαζί και της ελληνικής. Που είναι αλήθεια οι αντιστάσεις; Που είναι τα δρώντα πνεύματα που αγωνιούν γι’ αυτό που υπάρχει κι εκείνο που θα όφειλε να υπάρχει, οι ιδρυτές ενός νέου πάθους που θα διαφοροποιείται τόσο από το σύγχρονο δυτικό ιμπέριουμ και τον νεοναζισμό όσο κι από τους γιακωβινισμούς της Ανατολής; Εξακολουθούν, δυστυχώς, να είναι αναμενόμενοι. Γι’ αυτό κανείς δεν αντικρούει πειστικά τον έκδηλο πολιτικό και περισσότερο τον άδηλο κοινωνικό φασισμό. Κανένας νέος λόγος δεν διατυπώνεται, καμία οδηγητική πρόταση. Κανείς δεν μιλάει για έναν κόσμο χωρίς αποκλεισμένους και όπου οι νέοι δεν θα κουβαλούν έναν τόνο αλυσίδες για ένα κομμάτι ψωμί. Κανείς δεν προβάλει ένα νέο τρόπο σκέψης που θα συνδέει τον ανθρωπισμό και τις κατακτήσεις των επιστημών μέσω της διαμόρφωσης ενός ουσιαστικά κριτικού πνεύματος. Ούτε για μία νέα πόλη όπου οι άνθρωποι όλων των χρωμάτων και των φυλών θα συναντιούνται ξανά στις πλατείες, αναζητώντας τη δυνατότητα του αδύνατου σε αυτοοργανωμένους ομίλους συλλογικής πράξης. Αντίθετα, η μόνη δυναμική οργάνωση που συμβαίνει είναι αυτή του μίσους κατά του μεγάλου "Άλλου", του αλλοεθνή, του ξένου. Τελικά, μισούμε και φασίζουμε αδιαλείπτως για να μην κοιταχτούμε στον καθρέφτη και δούμε τον άθλιό μας εαυτό που ευθύνεται για την κατάντια μας.

Το ανθρωπολογικό έλλειμμα των συνδικάτων

Άλλο να αντιμετωπίζεις μία κατάσταση εξ αντανακλάσεως και συμπαθείας κι άλλο να την υφίστασαι. Άλλο να μιλάς για τα «λουκέτα» και την ανεργία κι άλλο να τα βιώνεις πρωτογενώς. Ένας ολόκληρος κόσμος, που συνιστούσε τον εαυτό σου και την ταυτότητά σου, χάνεται. Ένας «μικρός θάνατος», μία απώλεια, ένας ακρωτηριασμός, υλικός και ψυχικός. Κάποτε, ο ταπεινωμένος και κατακερματισμένος εργαζόμενος έβρισκε την ισορροπία του, καταφεύγοντας στους οργανωμένους ομοίους του, στο σωματείο. Σήμερα, τα συνδικάτα δεν παίζουν το ρόλο της ανάκτησης του χαμένου εαυτού λόγω της εργασιακής αλλοτρίωσης ούτε αμφισβητούν την κυρίαρχη πολιτισμική συνθήκη. Η τελευταία επιβάλλεται από τους φορείς της κουλτούρας του νέου καπιταλισμού(Ρ. Σένετ), κομίζοντας στον εργασιακό βίο το τέλος της ισόβιας απασχόλησης και την εισαγωγή της «στρατιωτικής ρύθμισης»(Μπίσμαρκ) στην κοινωνική ζωή. Σύμφωνα με την τελευταία, οι εργαζόμενοι θα πηγαίνουν από δουλειά σε δουλειά, αλλάζοντας διαρκώς επαγγέλματα. Κατ’ αυτό τον τρόπο δεν θα υπάρχει μία ενιαία αίσθηση ταυτότητας ούτε η δυνατότητα βιοαφήγησης, κανένα μακροπρόθεσμο Εγώ, κανένας εαυτός, μόνο απλά εξαρτήματα, ομοιόμορφα ανθρωπάκια του Γαΐτη. Αυτό το χαξλεϊκό πολιτισμικό και ανθρωπολογικό εξάμβλωμα θέλουν να επιβάλλουν στην Ελλάδα-πειραματόζωο, σε μία χώρα με εντελώς αντίρροπα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Θα το επιτύχουν; Αν επιτύχουν, τότε το πρότυπο θα επιβληθεί και σε άλλες κοινωνίες θερμού ταμπεραμέντου, όπως είναι οι άλλες χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Πάντως, αναπτύσσεται ένα ευρωπαϊκό κίνημα αλληλεγγύης υπέρ των νοτίων, το οποίο ενίοτε παραπέμπει σ’ ένα κίνημα ανθρωπιστικού οίκτου, που εξαλείφει κάθε αξιοπρέπεια. Γι’ αυτό η οποιαδήποτε αλληλεγγύη οφείλει να είναι ένα βαθύτατα πολιτικό κίνημα, που επιχειρεί να αμυνθεί, διατηρώντας τις κατακτήσεις και τους πολιτικούς και τους πολιτιστικούς κώδικες της δημοκρατίας. Να αντιδρά δηλαδή μαχητικά στην επιχείρηση αλλαγής των πολιτιστικών κωδίκων, προτείνοντας συγχρόνως την επαναφορά της «γιορτής», όπου θυσιάζεται το περίσσιο( μέσω της φορολογίας των ισχυρών) και η κοινωνία σώζεται από τη βία της συσσώρευσης. Αυτή την υπερβολική συσσώρευση, την ύβριν του υπερσυσσωρευμένου πλούτου, ενώ υπάρχουν δεκάδες εκατομμύρια άνεργοι αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες νήπια που υποσιτίζονται, βιώνουμε σήμερα. Αλλά μέσα από τη σημερινή κρίση έχουμε και την ανάδυση των παραδοσιακών αξιών καθώς και την εξαφάνιση των νεωτερικών. Η φοβερή ατομικότητα των her omnes του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού και των γκόλντεν μπόις χάνεται μαζί με τον λακανικό «απάνθρωπο πυρήνα του πλησίον». Ο διπλανός δεν είναι πια ο εχθρός και η «Αγάπη του πλησίον» επανέρχεται, συναντώντας την ελληνική παράδοση του «Αγάπα βαθιά σαν Έλληνας που είσαι»(Χ. Μίλερ). Μέσα από τέτοιες πολιτιστικές και πολιτικές προσμίξεις ίσως ανασυσταθεί η κοινωνία και η ανθρωπιά μας.

Η δουλεία το μέτρο της ανταγωνιστικότητας

Ακούς για τη γαλλο-γερμανική συμφωνία σχετικά με τα προγράμματα αντιμετώπισης της ανεργίας των νέων και λες κάτι γίνεται, κάτι έχουν αντιληφθεί οι βόρειοι από τη «φωτιά» που είναι έτοιμη να λαμπαδιάσει στο νότο. Γιατί μόνο τα μισά να διατεθούν από τα 60 δις ευρώ που κέρδισαν οι χώρες του ευρωπαϊκού βορρά από την κρίση, θα δοθεί μια ανάσα στις κοινωνίες που δοκιμάζονται. Αλλά πόσο αληθινή είναι αυτή η είδηση όταν το Der Spiegel δημοσιεύει πως το Βερολίνο ζητά νέες μεταρρυθμίσεις από Ελλάδα και Ισπανία στην αγορά εργασίας; Πόσο πιο πολύ, δηλαδή, πρέπει να μειωθεί ο βασικός μισθός; Φαίνεται ότι σε λίγο δεν θα υπάρχει όντως ανεργία, αφού οι νέοι θα εργάζονται με μηνιαίο μισθό 150 ή 200 ευρώ! Αλήθεια σε ποιους απευθύνονται και ποιους εμπαίζουν; Κι όλα αυτά στο όνομα της ανταγωνιστικότητας! Φαίνεται ότι η επιστροφή στη δουλεία θα είναι το τέλειο μοντέλο του σύγχρονου επιχειρηματικού ανταγωνισμού. Μόνο που σ’ αυτό το πλαίσιο οι εργαζόμενοι είναι βυθισμένοι στην κόλαση της ανάγκης για επιβίωση. Όμως η εργασία εκτός από τη διάσταση του μόχθου έχει και τη διάσταση της δημιουργίας,έλεγε η μεγάλη πολιτική φιλόσφος Χάνα Άρεντ, της οποίας ο βίος προβάλλεται αυτόν τον καιρό στους κινηματογράφους. Στους κινηματογράφους προβάλλεται και «Ο υπέροχος Γκάτσμπι» του Φράνσις Φιτζέραλντ. Πρόκειται για την απεικόνηση της αμερικανικής κοινωνίας του γρήγορου πλουτισμού της δεκαετίας του 1920, που κατέληξε στο κραχ του 1929 και η οποία παραπέμπει στις κοινωνίες της σημερινής κρίσης. Στις μέρες μας, ολόκληρη η Ελλάδα έχει την τύχη του «υπέροχου Γκάτσμπι». Και οι Έλληνες «Γκάτσμπι» έμειναν να λένε με παράπονο και κεκτημένη αλαζονεία στους πάλαι ποτέ ευεργετηθέντες: «έπρεπε να με βλέπεις και να σκύβεις το κεφάλι»! Μόνο που οι προηγούμενοι «καθρέφτες» δεν κατοπτρίζουν πλέον. Και οι πρώην Έλληνες «Γκάτσμπι», οι νεόπλουτοι της μεγάλης φούσκας των δανείων και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων τρελαίνονται. Αλλά αντί να υπάρξει μία αυτοκριτική, μία συγκεκριμένη ερμηνεία της κατάστασης που θα οδηγούσε σε μία νέα εκκίνηση, ακούμε την ίδια ξύλινη, κοινότοπη και ναρκισσιστική γλώσσα, τον ίδιο ασαφή, αφηρημένο και ελλειπτικό λόγο, τα ίδια στερεότυπα που παραπέμπουν σε προπαγάνδα και όχι σ’ έναν εξηγητικό, απελευθερωτικό, χειραφετητικό λόγο. Τελικά, «Όταν οι λέξεις χάνουν τη σημασία τους, οι άνθρωποι χάνουν την ελευθερία τους» έλεγε ο παλαιός σοφός. Κι εμείς οι Έλληνες φαίνεται πως έχουμε χάσει μαζί με τη σημασία των λέξεων και τον τρόπο να διαλεγόμαστε και να επικοινωνούμε. Κυρίως να δρούμε και να αντιδρούμε. Αυτός είναι ο λόγος που είμαστε έτοιμοι να αλληλοσκοτωθούμε, θεωρώντας ο καθένας μας ότι έχει το δίκιο με το μέρος του.

Η παράγκα της δημοκρατίας

Τι είναι δημοκρατία; Μία μικρή ομάδα της πρώτης εθνικής, η Γουίγκαν, που είναι στα πρόθυρα του υποβιβασμού, να κερδίζει το κύπελλο Αγγλίας σε βάρος της πανίσχυρης οικονομικά και αθλητικά Μάντσεστερ Σίτι. Τι είναι έλλειψη δημοκρατίας και ισονομίας; Να μη σου δίνουν δυο πέναλτι και να σφυρίζουν εις βάρος σου ένα ανύπαρκτο. Όπως συμβαίνει στην Ελλάδα. Αυτό το μπλοκάρισμα της «κινητικότητας» στον αθλητισμό, στην κοινωνία, στην πολιτική, παντού, σε συνδυασμό με την αδικία δημιουργεί θρόμβους που συνήθως προκαλούν επικίνδυνα εμφράγματα. Η λέξη «παράγκα» το Σάββατο το βράδυ ηχούσε σε όλη την Ελλάδα. Γιατί στη χώρα μας, παρά την κρίση, οι «παράγκες» ζουν και βασιλεύουν. Όλη η Ελλάδα εξακολουθεί μεταφορικά και κυριολεκτικά να είναι μία απέραντη παράγκα, καθώς αν δεν έχει κανείς πρόσβαση στα ποικίλα συστήματα εξουσιών, αν δεν έχει τις κατάλληλες διασυνδέσεις, τότε δεν έχει καμία τύχη σε κανέναν τομέα. Υπ’ αυτή την οπτική, ακόμα κι αν επιτυγχάναμε την εξυγίανση των δημόσιων οικονομικών, τίποτα δεν θα καταφέρουμε να επισυμβεί μακροπρόθεσμα, καθώς οι νόμοι θα εξακολουθούν να ισχύουν μόνο για τους «κάτω», ενώ οι «πάνω» θα βρίσκουν πάντα τρόπο να τους παρακάμπτουν. Αυτό, βέβαια, δεν είναι χαρακτηριστικό μόνο της… «διεφθαρμένης» ελληνικής κοινωνίας, όπως θα έσπευδαν κάποιοι να συμπεράνουν. Θυμίζουμε ότι η τράπεζα των τραπεζών, η περίφημη Goldman Sachs, σύμφωνα με το ειδησεογραφικό πρακτορείο Bloomberg, αντιπαρέρχεται τους κανόνες που έχουν επιβληθεί στις ΗΠΑ προκειμένου να τεθούν όρια στην αισχροκέρδεια, βρίσκοντας «παραθυράκια». Για το λόγο αυτό έχει δημιουργήσει ένα μυστικό παράρτημα, το Multi-Strategy Investing(MSI), το οποίο είναι εξειδικευμένο να βρίσκει τρόπους παράκαμψης των νόμων. Δεν είναι τυχαίο ότι και η πολιτική αντιπαράθεση γίνεται πλέον με νομικούς όρους. Έτσι, έχουμε τη λεγόμενη ερμηνεία του σύγχρονου «συνταγματισμού» όπου υπάρχει η «κυβέρνηση των νόμων» σε αντίθεση με την «κυβέρνηση των ανθρώπων». Σ’ αυτή την περίπτωση έχουμε την κρίση του «συνταγματικού σφάλματος», δηλαδή τις ερμηνείες και τα λεγόμενα «παραθυράκια», που αναζητά η MSI, όπου παρακάμπτεται το πνεύμα του νόμου. Εν προκειμένω, η δημοκρατία χάνει το πολιτικό της περιεχόμενο και έτσι γίνεται «νομοκρατία»! Η νομοκρατία ενίοτε γίνεται η επίφαση της αλα Μπίσμαρκ "στρατιωτικής κοινωνίας" όπου κάθε κινητοποίηση αντιμετωπίζεται είτε αστυνομικά είτε με... επιστράτευση. Κατ’ αυτό τον τρόπο, κερδισμένοι είναι αυτοί που έχουν τη δυνατότητα να στρατολογούν τους καλύτερους νομικούς αλλά και να έχουν πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων έτσι ώστε οι νόμοι που ψηφίζονται στη Βουλή να τους ευνοούν. Αλλά ποιοι συγκεκριμένα είναι οι ευνοημένοι; Είναι οι «πάνω» κάθε κοινωνικής και επαγγελματικής κατηγορίας, είναι οι μεγαλο-επιχειρηματίες, οι μεγαλογιατροί, οι μεγαλοδημοσιογράφοι οι μεγαλοσυνδικαλιστές κ.ά. Αυτή η κατηγοριοποίηση υφίσταται στο εσωτερικό κάθε κοινωνικής κατηγορίας και ομάδας, η οποία δομείται με ιεραρχική, πυραμιδική μορφή. Οι «μεγάλοι» (οι πάνω) όλων των κατηγοριών είναι αυτοί που διαπλέκονται δικτυακά –δίκτυο και διαπλοκή είναι τα άλλα ονόματα της «παράγκας»- επιδιώκοντας, την απόρριψη στον Καιάδα των μικρότερων ανταγωνιστών τους στο πλαίσιο του νεοφιλελευθερισμού που είναι η ιδεολογία της νομοκρατίας και παρουσιάζεται ως «μονόδρομος». Το οικονομικό, το κοινωνικό και πολιτικό αδιέξοδο, λοιπόν, προκύπτει από τη μονοδρόμηση, από την αδυναμία έκφρασης εναλλακτικής λύσης, από την αδυναμία μιας σοβαρής προγραμματικής προσπάθειας για την διάλυση των «παραγκών» και την ανανέωση της δημοκρατίας.

Χαμένη γενιά

Στην Ελλάδα «Τα δύο τρίτα των νέων ανθρώπων είναι επισήμως άνεργοι» γράφει στην ιστοσελίδα της η Frankfurter Allgemeine Zeitung. Για τη «χαμένη γενιά της Ελλάδας» κάνει λόγο η ηλεκτρονική έκδοση του ειδησεογραφικού τηλεοπτικού δικτύου n-tv. Χιλιάδες ελληνόπουλα –με πτυχία και διδακτορικά- παίρνουν το δρόμο της ξενιτιάς. Κι όμως κάποιοι στη χώρα μας εξακολουθούν να θεωρούν ότι δεν χρειάζεται να «προστατευθούν» οι θέσεις εργασίας, ότι η «αόρατη χείρα» της αγοράς θα ρυθμίσει και, μάλιστα, θα εξυγιάνει την οικονομία! Κι αυτό ενώ έχει αποδειχθεί ότι φθάσαμε ως εδώ γιατί κάποιοι εμμένουν στη νεοφιλελεύθερη παραδοχή πως δεν χρειάζονται κανόνες και όρια, ότι όλα αυτορυθμίζονται μέσω της αγοράς και χωρίς την ανάγκη παρέμβασης του κράτους. Κι όμως ουδέν ψευδέστερον τούτου καθώς οι νεοφιλελεύθεροι που λένε όλα αυτά ζήτησαν από το κράτος την προστασία του τραπεζικού συστήματος που τινάχθηκε στον αέρα. Τρισεκατομμύρια δολάρια έδωσε ο Ομπάμα μέσω της Αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας (Fed) για τη διάσωση των τραπεζικού συστήματος. Δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ δανείστηκε το ελληνικό κράτος για να στηρίξει τις τράπεζες. Τα δάνεια αυτά αύξησαν το δημόσιο χρέος και επιβάρυναν τις πλάτες των φορολογουμένων. Ποιος αλήθεια «υπερπροστάτεψε» σκανδαλωδώς τους τραπεζίτες και άφησε απροστάτευτους τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους καθώς και τους μικροομολογιούχους; Ποιος άφησε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να τσακιστούν, αφήνοντας απροστάτευτους τους ιδιοκτήτες και τους εργαζόμενους σ’ αυτές; Κι όμως κάποιοι επιμένουν ότι η «προστασία» του κράτους κάνει κακό; Άραγε δεν είναι καλύτερο να διατηρούμε τις δουλειές από το να χρηματοδοτούμε τετράμηνα προγράμματα ανεργίας; Δεν πρέπει κάποιος να μας προστατέψει από τους κυρίους Ρογκόφ και Ράινχαρτ του ΔΝΤ, που παραδέχονται ότι υπολόγισαν λάθος την ύφεση στην Ελλάδα και έδωσαν λανθασμένα στοιχεία στο Ταμείο το οποίο με τη σειρά του σχεδίασε προγράμματα λιτότητας εντελώς λανθασμένα; Ποιος θα πληρώσει «τα σπασμένα» ήτοι το 25% του ΑΕΠ από αυτούς τους λανθασμένους υπολογισμούς; Ναι, η «υπερπροστασία» κάνει κακό. Αλλά εκείνοι που υπερπροστατεύονται δεν είναι οι εργαζόμενοι, είναι οι τράπεζες, οι πολυεθνικές και οι εγχώριοι συνεργάτες τους. Δείτε τι γίνεται με το σκάνδαλο της περίφημης «πράσινης ανάπτυξης» και το γεγονός της υπερφορολόγησης από την ΕΕ των πάμφθηνων κινέζικων φωτοβολταϊκών συστημάτων. Το ίδιο συμβαίνει και στη δική μας μικροκλίμακα όπου η κυβέρνηση ψήφισε την αναβολή ισχύος της φορολόγησης κατά 20% των τηλεοπτικών διαφημίσεων, προστατεύοντας τους καναλάρχες, ενώ αφήνει εκατοντάδες μικρές εφημερίδες να κλείσουν, αφήνοντας στο δρόμο χιλιάδες εργαζόμενους. Το τελευταίο έχει πλην της οικονομικής και πολιτική διάσταση καθώς πλήττει την πολυφωνία στην πληροφόρηση. Σε γενικές γραμμές, σήμερα, παρατηρείται ότι η Ευρώπη του κράτους πρόνοιας, του κράτους της προστασίας των αδυνάτων έχει καταστεί ο τόπος εφαρμογής του νεοφιλελευθερισμού, καταστρέφοντας κυριολεκτικά το κοινωνικό κράτος της, ενώ η κατ’ εξοχήν χώρα του νεοφιλελευθερισμού, οι ΗΠΑ επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την καλπάζουσα ανεργία. Γιατί από ένα σημείο και μετά, όταν η ανεργία πλήττει άμεσα την κοινωνική συνοχή, έχουμε αισχροκέρδεια και απληστία. Αυτή είναι η διαφορά μεταξύ φιλελεύθερης και νεοφιλελεύθερης οικονομίας. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχουν όρια και κανόνες, στη δεύτερη όχι. Γι’ αυτό εκείνοι που ομνύουν στη δεύτερη θα πρέπει να δουν το αδιέξοδό της, αφού διαλύει κυριολεκτικά τον κοινωνικό ιστό.

Πίσω από τα λόγια

Αντιδράσεις –θετικές και αρνητικές- για τα λόγια της Κικής Δημουλά από τη μια και της πολιτικής στάσης του Στίβεν Χόκινγκ από την άλλη. Στη δεύτερη περίπτωση τα πράγματα είναι μάλλον σαφή, καθώς ο αστροφυσικός δήλωσε απλά τη συμμετοχή στο ακαδημαϊκό μποϊκοτάζ κατά του Ισραήλ λόγω της συμπεριφοράς του τελευταίου έναντι των Παλαιστινίων. Στην πρώτη περίπτωση, όμως, τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Όχι γιατί αυτό προκύπτει από τα λόγια της ίδιας της ποιήτριας, αλλά γι’ αυτό που συμβολίζει η ίδια η Κική Δημουλά. Έτσι, ο «διάλογος» που αναπτύχθηκε στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο ανάμειξε την πολιτική με την ιδεολογία και την λογοτεχνική κριτική με τις κοινωνικές προσεγγίσεις. Μάλιστα, στο πεδίο της πολιτικής και της ιδεολογίας κάποιοι/ες εμπλέκουν το μετεμφυλιακό σχίσμα μεταξύ μιας δεξιάς που κυριαρχεί στην οικονομία και στο κράτος και μιας αριστεράς που έχει την ηγεμονία στο χώρο του πνεύματος και του πολιτισμού. Μόνο που αυτή η τυποποίηση έχει πάψει να υφίσταται από το 1981 και μετά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δημιουργείται ένα θέμα αξιολογικών και ιδεολογικών κριτηρίων με βάση τα οποία κρίνουμε τα πράγματα και των οποίων κανείς είτε ως πρόσωπο είτε ως θεσμός δεν έχει μήτε την ηγεμονία μήτε την ιδιοκτησία. Αλλά αυτό δεν σημαίνει επ’ ουδενί έναν άκρατο υποκειμενισμό και σχετικισμό. Ναι, υπάρχουν πολλές οπτικές για να δει κανείς την αλήθεια με την έννοια ότι άλλη είναι η αλήθεια αυτού που δεν έχει να πάει γάλα στα παιδιά του και αυτοκτονεί κι άλλη του επιχειρηματία που για να σώσει την επιχείρησή του απολύει. Μόνο που εν προκειμένω οι «αλήθειες» έχουν μία άλλη λέξη για να τις περιγράψει. Κι αυτή η λέξη είναι τα «διαφορετικά συμφέροντα»! Οι ιθαγενείς κάτοικοι της Κυψέλης, λοιπόν, έχουν συμφέρον να μην έχουν στο χώρο τους μετανάστες που τους διαταράσσουν την ησυχία και τους εκφοβίζουν κλέβοντας και χτυπώντας τους(σ.σ. αλήθεια πως είναι σίγουροι ότι είναι μετανάστες;). Ο ρατσισμός τους εν προκειμένω κρύβεται στη γενίκευση που προκαλεί ο «απεριόριστος φόβος» σύμφωνα με την κ. Δημουλά. Επί της ουσίας, πίσω από το φόβο και τη γενίκευση ότι για όλα ευθύνονται οι μετανάστες κρύβεται η πραγματική αιτία της σημερινής κατάστασης, που είναι τα συστημικά προβλήματα, τα οποία απαιτούν συστημική, ήτοι διεθνή πολιτική απάντηση. Πέραν τούτου, κάποιοι ενίστανται γιατί κάποιοι μπλέκουν τη λογοτεχνία της κ. Δημουλά με τα «ατυχή λόγια» της. Σ’ αυτό την απάντηση θα μπορούσε να τη δώσει ο Ε. Σαΐντ όταν απορούσε γιατί τόσο λίγοι «μεγάλοι» λογοτέχνες αντιμετωπίζουν ευθέως τα μεγαλύτερα κοινωνικά και οικονομικά εξωτερικά γεγονότα της ύπαρξής τους , όπως είναι η αποικιοκρατία, η μετανάστευση, η φτώχεια. Ο Σαΐντ μέμφονταν τους «ειδήμονες» και την «ειδημοσύνη» που έχει καταστεί μία υπηρεσία πωλούμενη στην κεντρική εξουσία της κοινωνίας, συνιστώντας την «προδοσία των διανοουμένων» (trahison des clercs-Ζυλιέν Μπεντά) που στηρίζεται στη «μη παρέμβαση». «Λέμε στους φοιτητές μας» επισημαίνει ο Σαΐντ, «ότι υπερασπιζόμαστε την κλασική παιδεία, τις αρετές μιας φιλελεύθερης εκπαίδευσης και τις πολύτιμες απολαύσεις της λογοτεχνίας ακόμη και όταν παραμένουμε αδρανείς (ίσως και ανίκανοι) σε ό,τι αφορά τον ιστορικό και κοινωνικό κόσμο (…) οι ανθρωπιστές και οι διανοούμενοι αποδέχονται την ιδέα ότι κάποιος μπορεί να διαβάζει υψηλή λογοτεχνία και ταυτόχρονα να σκοτώνει και να ακρωτηριάζει, επειδή ο πολιτιστικός κόσμος χρησιμεύει γι’ αυτό το είδος μεταμφίεσης..»(Η κριτικής της κριτικής κριτικής). Δεν είναι τυχαίο ότι η καθαρή κειμενικότητα και η μη παρεμβατική κριτική συμπίπτει με την περίοδο του ρεΐγκανισμού και εξελίχθηκε σε μία επιτηδευμένη ειδική γλώσσα της οποίας η πολυπλοκότητα συσκοτίζει την κοινωνική πραγματικότητα...

Όταν τα στημόνια της ψυχής σπάνε

«Συγχωρέστε με, δεν αντέχω άλλο» έγραψε ο 46χρονος υπολοχαγός από τη Χαλκίδα και βούτηξε στο κενό. Έκανε και δεύτερη δουλειά για να ζήσει αξιοπρεπώς την οικογένειά του. Δεν άντεξε. Τα στημόνια της ψυχής κόπηκαν. Πολλοί συν-Έλληνες βρίσκονται ομοίως στα όριά τους. Γι’ αυτό η πιο συνηθισμένη πασχαλινή ευχή φέτος ήταν «Καλές αντοχές»! Όμως, η αντοχή είναι υποκειμενική κατάσταση. Άλλος δεν αντέχει να μην έχει να πάει γάλα στα παιδιά του κι άλλος, όπως η γνωστή ποιήτρια, να συγκλονίζεται από τους μετανάστες που… «πιάνουν τα παγκάκια» στην πλατεία Κυψέλης. Και διερωτάται κανείς, πόση τάχα ευαισθησία χρειάζεται η ποίηση! Ποιος ήταν εκείνος που έλεγε ότι η ποίηση είναι το δόσιμο του εαυτού, το δώρο που μιλά; Γιατί πράγμα όμως μιλά; Άλλοτε η ποιητική γλώσσα υποθάλπει την αλλαγή, ανατρέποντας την ισχύουσα συμβολική τάξη και δημιουργώντας τη νέα κοινωνικότητα, τη νέα συλλογικότητα, αυτή που θάλλει στις οπωροφόρες λέξεις και στην ποιητικότητα των δρόμων, εκεί όπου κατοικούν οι εξόριστοι νέοι και ο νέος λόγος. Άλλοτε η ποίηση ενισχύει την καθεστηκυία τάξη. Οι ποιητές που δεν λαμβάνουν θέση υπέρ των αδικημένων, υποθάλπουν τους σύγχρονους ολοκληρωτισμούς και, μάλιστα, την ώρα που αυτοί βρίσκονται σε αδιέξοδο. Ήδη τρεις στους τέσσερις Ευρωπαίους μιλούν, σήμερα, για μία «ζοφερή κατάσταση και ένα δύσκολο μέλλον» της κοινωνίας της γηραιάς ηπείρου(έρευνα Ipsos/CGI). Ακόμη και οι ίδιοι οι Γερμανοί (το 73%) φοβούνται ότι η κρίση θα φτάσει και σ’ αυτούς. Το αδιέξοδο καθρεφτίζεται ήδη στο παγωμένο πρόσωπο της Λαγκάρντ καθώς οι νέοι φοιτητές διαμαρτύρονται κόσμια στο πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ για την περίφημη «ανταγωνιστικότητα» που σημαίνει 19,2 εκατομμύρια ανέργους και πολλές δεκάδες εκατομμύρια εξαθλιωμένους υποαπασχολούμενους στην Ευρώπη. Οι γορίλες της ασφάλειας θα εξοστρακίσουν κακήν κακώς από την πανεπιστημιακή αίθουσα τον «άλλο λόγο», αυτόν που ακούγεται υποχρεωτικά σε κάθε δημοκρατία. Κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν απομένει παρά ο ένας και μοναδικός λόγος της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας(του consensus του Βερολίνου), που υποστηρίζει το γερμανικό μοντέλο της άγριας λιτότητας. Αλλά χωρίς τον διαφορετικό λόγο, τον λόγο των αδυνάτων η δημοκρατία δεν υφίσταται, ειμή μόνο ως ο ολοκληρωτισμός της μίας και μοναδικής αλήθειας, της μίας και μοναδικής λύσης. Γι’ αυτό επιδιώκεται να καταπνιγούν οι άλλες φωνές. Όμως, ο ουμανισμός θα επανέρχεται αδιαλείπτως. Γιατί χωρίς τον όλο Άνθρωπο, χωρίς την Αγάπη ως συνεκτικό αρμό, δεν υπάρχει το αίτιο που νοηματοδοτεί τη ζωή και αρμολογεί τις κοινωνίες. Εντέλει, τι είναι η ποίηση; Το ποιητικώς ζην ενός ερωτευμένου Σίσυφου (Καμύ), που περιφρονεί τις εξουσίες και τους θεούς, που μισεί το θάνατο και στον οποίο το πάθος για ζωή του στοιχίζει ένα ανείπωτο μαρτύριο. Ο Σίσυφος οικειοποιείται το βράχο, που μπορεί να είναι ως μορφή κι ένα ξύλινο παγκάκι-κρεβάτι. «Ο βράχος είναι δικός του» και η «νίκη του βράχου» δική του. Ο «αγώνας και μόνο προς την κορυφή αρκεί…». Αυτό, λοιπόν, είναι το νόημα της ζωής. Ο αέναος Αγώνας και η ανάσα-συνείδηση την ώρα της καθόδου. Αλλά τι να καταλάβει η… ποιήτρια απ’ όλα αυτά;

Το ντόμινο του ρατσισμού

«Πήρα τη σύνταξη και δάκρυσα» λέει η γιαγιά της Γαύδου και η αυλή του νεαρού αρχηγού χαχανίζει με… κατανόηση, μετασχηματίζοντας τον πόνο σε γραφικότητα. Στη Σκουφά οι ναύτες τραγουδούν τον εθνικό ύμνο την ώρα της Ανάστασης και δεν ξέρεις ποιος μυστικός «άνεμος» φουσκώνει τα πανιά τους. Στη Συρία οι αντικαθεστωτικοί χρησιμοποιούν το φονικό αέριο Σαρίν αλλά ο Ομπάμα ενδιαφέρεται για τη χρήση του μόνο αν γίνεται από τον Άσαντ. Το Ισραήλ με την επίθεση εναντίον της Συρίας, δημιουργεί τις συνθήκες μιας γενικευμένης ανάφλεξης με τις ευλογίες των ΗΠΑ και τους… φόβους των Παρισίων. Στην Ελλάδα προαναγγέλλονται βαριές ποινές κατά του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, λες κι αυτά μπορούν να κατασταλούν με ομοιοπαθητικό τρόπο και δη με το φόβο της φυλακής. Κάποιος το είπε καίρια, «δημιουργήστε θέσεις εργασίας και ο ρατσισμός θα αντιμετωπισθεί τάχιστα». Γιατί ο φασισμός φύεται στην απελπισία, στην ανεργία και την απαιδευσία. Στο Βερολίνο, εν τω μεταξύ, δικάζεται η ομάδα των νεοναζί που σκότωσε οκτώ Κούρδους κι έναν Έλληνα, αλλά η ναζιστική ιδεολογία θα εξακολουθεί να γεννιέται σαν μεταστατικός καρκίνος όσο θα εκτρέφεται από τα επιχειρήματα των Μέρκελ και Σόιμπλε που επιμένουν να υποστηρίζουν ότι δήθεν οι Γερμανοί φορολογούμενοι στηρίζουν τους «τεμπέληδες» του ευρωπαϊκού νότου. Όλοι πλέον γνωρίζουν ότι αυτό είναι μέγα ψεύδος και πως η Γερμανία και οι άλλες χώρες του βορρά θησαυρίζουν από την κρίση. Για την ακρίβεια δεν θησαυρίζουν οι «χώρες» και οι λαοί τους γενικώς, αλλά οι τραπεζίτες και οι βιομήχανοι. Όμως, η γενίκευση είναι αναγκαία και χρησιμοποιείται από τα ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης προκειμένου να θολώνουν τα μυαλά. Έτσι, ο Γερμανός άνεργος ή ο εργαζόμενος των 400 ευρώ θεωρεί ως αιτία της κατάστασής του τον Έλληνα και τον Ισπανό ή τον Πορτογάλο, που διάγουν βίο… έκκλητο και δανεικό! Αλλά και στην Ελλάδα κάποιοι θεωρούν ως αιτία της κακοδαιμονίας μας τους δύστυχους ξένους μετανάστες, δημιουργώντας έναν ρατσισμό-ντόμινο σύμφωνα με τον οποίο ο τελευταίος πέφτει στον «Καιάδα»! Όχι, η ξενοφοβία δεν αντιμετωπίζεται με νόμους, αλλά με την καλλιέργεια της ψυχής, με την αλήθεια για την κρίση και την ανηθικότητα της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Κάποτε, επίσης, υφίσταται ισχυρό πλήγμα με την τοποθέτηση σε ηγετικές θέσεις ανθρώπων, όπως η Ιταλίδα υπουργός με την αφρικανική καταγωγή, που δήλωσε σθεναρά ότι δεν είναι «έγχρωμη»(κατά το πολιτικώς ορθόν) αλλά «μαύρη». Τελικά, η ίδια η ζωή αργά ή γρήγορα διαψεύδει τα ψεύδη των ρατσιστών ακόμη και αν διαθέτουν τον πιο ισχυρό μηχανισμό προπαγάνδας.

Η αγάπη των φασιστών

«Τι εστίν η αλήθεια;» ρώτησε ο Πόντιος Πιλάτος τον Ιησού. Ο Ιησούς δεν απάντησε. Κάποιοι, έκτοτε, θεωρούν ότι το ερώτημα σχετικά με την «αλήθεια» παραμένει αναπάντητο. Όμως, τόσο ο Χριστός όσο και ο Πιλάτος είχαν τις απαντήσεις, οι οποίες αντιπροσώπευαν δύο αξιολογικά κριτήρια της αλήθειας τους. Σύμφωνα με την τότε κυρίαρχη οπτική που εξέφραζε ο δεύτερος «fortis est veritas», η δύναμη είναι η αλήθεια. Το νέο που κόμισε ο Ιησούς ήταν η δημιουργία της κοινωνικής συνοχής μέσω της Αγάπης. Ο χριστιανισμός της Ανατολής δημιούργησε μία νέα ανθρώπινη ηθική, αλλά προπάντων ανέτρεψε τις ιεραρχίες. ο Θεός των πρωτοχριστιανών είναι ένας φτωχός, γεννημένος μεταξύ των φτωχών, είναι ταπεινός, αποστερημένος από κάθε αγαθό, δεν έχει εξουσιαστικές φιλοδοξίες και αποδέχεται το θάνατο στο σταυρό όπως ο τελευταίος των αθλίων. Αυτός ο Θεός είναι ο Θεός της Αγάπης ακόμη και για τους εχθρούς. Αυτός είναι ο Θεός της μέριμνας, ο Θεός της δικαιοσύνης και του συλλογικού καλού. Αλλά πως από την «αποθέωση» της συλλογικότητας φθάσαμε στη δόξα του πιο ακραίου ατομικού πνεύματος; Γι’ αυτό χρειάστηκε ο καθολικισμός και στη συνέχεια ο προτεσταντισμός. Ο Θεός των χριστιανών έγινε ξανά ο θεός των εχόντων, ο θεός της δύναμης. Σήμερα, υπαναχωρήσαμε στην αναγνώριση μέσω της δύναμης, καθώς ο άλλος ξανάγινε η κόλασή μας και η αγάπη μια αφόρητη αυτοαναφορικότητα. Θυμίζω τη Θάτσερ που έλεγε ότι «δεν υπάρχει κοινωνία, μόνο άτομα». Αλλά τελικά, η δύναμη και το μίσος δεν είναι η λύση. Λύση είναι η Αγάπη, η συν-πάθεια και η αλληλεγγύη. Αυτά τα συστήματα αξιών, το ένα του Βορρά και το άλλο του Νότου αντιπαρατίθενται σήμερα. Ο Βορράς για την ώρα νικά το Νότο, καθώς έχει τη δύναμη να επιβάλλει το ψεύδος του ως αλήθεια. Μόνο που το ψέμα έχει κοντά πόδια. Έτσι το πρακτορείο Reuters διαλύει το μύθο ότι δήθεν οι φορολογούμενοι του Βορρά πληρώνουν για τη διάσωση χωρών του Νότου. Αντιθέτως, όπως σημειώνεται, οι φορολογούμενοι του Βορρά δεν ξόδεψαν ούτε ένα σεντ για τη διάσωση των χωρών του Νότου. Μάλιστα, οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Φινλανδίας, της Αυστρίας, της Ολλανδίας και της Γαλλίας αποταμίευσαν δισεκατομμύρια ευρώ χάρη στην πτώση των επιτοκίων δανεισμού τους. Για να αποδειχθεί ότι η υποκρισία είναι συνυφασμένη με τη δύναμη, αφού η τελευταία είναι προϋπόθεση για να επιβληθεί το ψεύδος ως αλήθεια. Όμως, η αγαπητική σχέση με το βλέμμα του Άλλου θα ανασταίνεται πάντα όταν θα ακούγεται το καταπληκτικό ποίημα της προς Κορινθίους επιστολής του Παύλου, αυτό που λέει πως «και εάν έχω πάσαν πίστιν, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω, ουδέν ειμί...». Ότι δηλαδή «Τίποτα δεν είμαι χωρίς Αγάπη». Αλλά εδώ μιλάμε για την Αγάπη προς τον όλο άνθρωπο και όχι για την επιλεκτική αγάπη των διαφόρων φασιστοειδών τύπου Χρυσής Αυγής, η οποία παραπέμπει στον ιουδαϊσμό που μιλούσε μεν για την αγάπη προς τον πλησίον, πλην των Αμαληκιτών, που έπρεπε να εξολοθρευτούν. Οι Αμαληκίτες, σήμερα, είναι οι ξένοι!

Ο παροξυσμός της απάθειας

Το νερό, αυτό το φυσικό, κοινό αγαθό της ανθρωπότητας καθίσταται πλέον ιδιωτικό κτήμα, ήτοι ιδιοκτησία. Δεν θα αργήσει ο καιρός που θα συμβεί το ίδιο και με τον αέρα, που αναπνέουμε. Στον τομέα της οικονομίας, μετά την Ελλάδα και την Κύπρο, είναι η σειρά της Σλοβενίας να πεταχτεί στα «σκουπίδια». Στην Πορτογαλία η λιτότητα απέτυχε, αλλά η κυβέρνηση λαμβάνει νέα μέτρα λιτότητας! Για την πλήρη εφαρμογή του «σοκ» στους Έλληνες μιλάει η Ναόμι Κλάιν. Την καταδικαστική για την Ελλάδα πολιτική της λιτότητας επισημαίνουν οι Γιούργκεν Χάμπερμας και Γκίντερ Γκρας, οι δύο μεγάλοι Γερμανοί διανοητές. Κι όμως η Άγκελα Μέρκελ εμμένει στην ίδια συνταγή, δημιουργώντας το τέρας που λέγεται «Γερμανική Ευρώπη»(Ούλριχ Μπεκ). Παρόλα αυτά, βλέπω τις πρωτομαγιάτικες διαδηλώσεις και απορώ από την απουσία των εργαζομένων και πιο πολύ του ενός εκατομμυρίου πεντακοσίων χιλιάδων ανέργων. Θυμάμαι τον Ζακ Ατταλί που έλεγε πως είναι «ένα μυστήριο» και συνάμα «φοβερό να βλέπεις έναν λαό να υπομένει αυτή την κατάσταση με τόση αξιοπρέπεια». Ερευνάται, βέβαια, αν πρόκειται για αξιοπρέπεια ή για το φόβο του χειρότερου ή, ακόμη, για το μαρμάρωμα της απελπισίας ή για τον παροξυσμό της αδιαφορίας, ή ακόμη και για μια απάθεια, που παραπέμπει τη λύση του δράματος στη μεταφυσική, σ’ ένα είδος λυρικού νόστου, δηλαδή της επιστροφής στις ρίζες και σ’ ένα είδος παιδικής ηλικίας, σ’ ένα έσχατο σημείο της πτώσης, που μπορεί να είναι το εφαλτήριο για μια νέα αρχή. Γι’ αυτό το Πάσχα στο χωριό δηλοί, ενδεχομένως, αυτή την επανεκκίνηση, την υλική αλλά και την πνευματική ανατροφοδότηση. Ούτε αγώνες, λοιπόν, ούτε αντιδράσεις και διαδηλώσεις ειμή μόνο η μαγική ελπίδα. Εξάλλου, η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς θεσμούς έχει εκλείψει προ πολλού, ενώ η χαριστική βολή δίνεται από τον αλληλοκανιβαλισμό στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος και τον εκχυδαϊσμό των πάντων από τα μίντια, πρωτίστως της τηλοψίας, που εξαφανίζουν όλες τις ηθικές βάσεις της ανθρώπινης δέσμευσης, απαξιώνοντας πλήρως τη δύναμη της συλλογικής συνείδησης και αντίστασης. Όμως απέναντι σ’ αυτή την αρνητική ιδεολογία υπάρχει και μία θετική, που μπορεί να κινητοποιήσει τον ελληνικό λαό ώστε να εξέλθει ως ενεργό «πάσχον σώμα» από το τέλμα της κρίσης. Μόνο σ’ αυτό το πλαίσιο είναι νοητές οι θυσίες και όχι στο πλαίσιο της κατηγορικής προσταγής που ελαύνει από τα γερμανικά δάση και διαμηνύει ότι οφείλει κανείς να βρει θετική πλήρωση στην ίδια την α-νοησία της θυσίας του, μόνο και μόνο επειδή «οφείλει να υπακούει» στους νόμους, οι οποίοι σήμερα –εκτός των άλλων- είναι και πασίδηλα άδικοι.