Οι εσωτερικές αντιθέσεις του κεφαλαίου

Ανταγωνιστικότητα, διαρθρωτικές αλλαγές, μεταρρυθμίσεις, ανάπτυξη, όροι γενικοί και ασαφείς, που υποκρύπτουν την κυνική και απάνθρωπη διάσταση των νέων σχεδίων της ηγετικής ελίτ της Ευρώπης για την εργασία. Πίσω από τις λέξεις και τους ευφημισμούς κρύβονται μειώσεις μισθών και συντάξεων καθώς και η εξαθλίωση των εργαζομένων. Και η ανάπτυξη; Τι σημαίνει, που βρίσκεται και πως μπορεί να επιτευχθεί η περίφημη ανάπτυξη; Είναι απλό, μέσα από τον αυτοματισμό και την ευελιξία και μέσω των δικτύων στο χώρο εργασίας μπορεί να δημιουργηθεί «ανάπτυξη χωρίς αύξηση της απασχόλησης», λένε οι οπαδοί της μετάβασης στη μεταβιομηχανική κοινωνία. Και τι θα παράγει η Ελλάδα; Ενέργεια και τουριστικές υπηρεσίες, λένε. Η ανάπτυξη, μάλιστα, με τη χρήση των νέων τεχνολογιών δεν χρειάζεται την απασχόληση. Επιπροσθέτως, ο τεχνολογικός αυτοματισμός μπορεί να υπονομεύσει την ποιότητα και το κύρος των θέσεων εργασίας που θα απομείμουν. Με άλλα λόγια, η δύναμη των εργαζομένων θα εξαλείφεται συνεχώς από το φάσμα του αυτοματισμού και η εργασία καθεαυτή θα πάψει να συνιστά βασικό στοιχείο της ταυτότητας του εργαζόμενου, καθιστάμενη μία εργαλειακή δραστηριότητα χωρίς προσωπικότητα. Κατ' αυτό τον τρόπο θα συμβεί η μεταβιομηχανική μετάβαση, όπου θα έχουμε μία ανερχόμενη πολυπληθή τάξη «υπηρετών»(αλλιώς σκλάβοι), που θα στερείται κάθε αξιοπρέπειας, και μία μικρή τάξη επαγγελματιών με εξασφαλισμένη απασχόληση. Εκτός από τον αυτοματισμό, όμως, υπάρχει και ο πληροφοριακός τρόπος ανάπτυξης, που επιτρέπει την ευελιξία στην ανασυγκρότηση των μονάδων και των σχέσεών τους(όπως η μεταφορά της έδρας της ΦΑΓΕ στο Λουξεμβούργο) αλλά και στις σχέσεις κεφαλαίου-εργασίας, καθιστώντας τη μονιμότητα της εργασίας παρελθόν, καθώς η τιμή της εργασίας θα προσαρμόζεται στη στιγμιαία ωφελιμότητα(δες και την ανταγωνιστικότητα ή τη μεγιστοποίηση των κερδών) της επιχείρησης. Έτσι, η μερική απασχόληση, η κατ’ οίκον εργασία, τα ευέλικτα ωράρια, η μεταβολή των καθηκόντων(Στον Ολυμπιονίκη Μάρα ζήτησαν από τα ΤΕΦΑΑ να αλλάξει ειδικότητα γιατί ο καθηγητής της ενόργανης πήρε σύνταξη!), οι κυμαινόμενοι μισθοί και τα επιδόματα ανάλογα με την απόδοση, όλα αυτά και άλλα πολλά αυξάνουν την κερδοφορία της επιχείρησης(δηλαδή την παραγωγικότητα), υπονομεύοντας, όμως, τη συλλογική θέση της εργασίας απέναντι στο κεφάλαιο. Επίσης, το δημόσιο και ιδιωτικό διαπλέκονται νομίμως πλέον. Τα τμήματα του κράτους πρόνοιας που απέμειναν παραδίδονται στον ιδιωτικό τομέα(Υγεία, υπεργολαβίες, η απάτη των τηλεφωνικών αριθμών του ΕΟΠΥΥ που κερδοσκοπούν σε βάρος των ηλικιωμένων ασφαλισμένων κ.ά.). Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα κράτος που συμπλέκεται με μεγάλες επιχειρήσεις συγκροτώντας κυριολεκτικά μία στρατιωτική μηχανή αλλά και καρτέλ(που αποκαλούνται και ευμετάβλητες στρατηγικές συμμαχίες) από μεγάλες βιομηχανίες ομοειδών προϊόντων. Αυτά τα καρτέλ ποικίλουν ανάλογα με το χώρο και το χρόνο και καταλήγουν σε μία μεταβαλλόμενη γεωμετρία επιχειρηματικών στρατηγικών που ακολουθούν τη λογική των πολλαπλών δικτύων. Σ’ αυτό το σύνθετο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον η εργασία είναι χαμένη από χέρι, καθώς οι πολιτικοί της εκπρόσωποι αδυνατούν να παρακολουθήσουν τις εξελίξεις λόγω των παρωχημένων αναλυτικών εργαλείων που χρησιμοποιούν. Όμως, οι εσωτερικές αντιφάσεις του κεφαλαίου, πρωτίστως ανάμεσα στην εικονική (χρηματοπιστωτική) και στην πραγματική οικονομία δεν επιτρέπουν μία ομαλή εξέλιξη παρά την απουσία σοβαρής αντίδρασης εκ μέρους των εργαζομένων. Σ’ αυτές τις αντιθέσεις οφείλεται η κρίση και όχι στη διάλυση της κοινωνικής συνοχής που δεν απασχολεί κανέναν.